Morgunblaðið - 06.08.1976, Blaðsíða 26

26 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. ÁGUST 1976
Minning:
Ragnhildur Þórarins
dóttir frá Efrimýrum
Fædd 21. október 1900.
Dáin 27. júlf 1976.
Mikils er endurminningin
megnug. Á þeim stundum er
dauðinn grípur inn í gang tilver-
unnar hið næsta okkur og harmur-
inn sest að í hugskotinu þá er sem
bregði blæ yfir hið liðnaog endur-
minningar flykkjast að. Þá er mik-
ils um vert ef yfir þeim er slik
birta að nái að lýsa upp það myrkur
er seytlar inn í sálina Ég hygg líka
að það sem mér er ríkast í huga í
dag, þegar amma min er til moldar
borin, sé ekki sorg heldur þakk-
læti, þakklæti fyrir allar þær
björtu minningar sem ég á um
hana og eiga eftir að ylja mér um
ókomin ár.
Amma Ragnhildur Þórarins-
dóttir, fæddist að Jórvík i Hjalta-
staðaþinghá 21. október árið 1900.
Hún var næstelst fimm barna
þeirra Þórarins Jónssonar, bónda
og sýslunefndarmanns, og konu
hans Guðrúnar Magnúsdóttur, og
hlaut sitt uppeldi í foreldrahús-
um. Nítján ára tók hún þá ákvörð-
un er mótaði ævi hennar í grund-
vallaratriðum upp frá því. Hún
helypti heimdraganum og fór til
náms að Kvennaskólanum á
Blönduósi, sem veitti ungum
stúlkum hina bestu menntun á
þeirra tíma visu. Þann vetur
kynntist hún afa mínum, Bjarna Ó.
Frímannssyni, sem nú stendur
frammi fyrir þeirri nöturlegu
staðreynd að hans dyggasta stoð og
stytta um tæplega sex áratuga
skeið er burt kvödd úr þessum
heimi. — En þess er ég fullviss að
skynsemi hans og æðruleysi hjálpa
honum til að sigrast á sárasta treg-
anum og sætta hann við orðinn
hlut. —
Eftir kvennaskólanámið vistaðist
amma að föðurgarði afa, Hvammi í
Langadal. Þau felldu hugi saman
og gengu i hjónaband 8. desember
árið 1921. Þeir sem til þekkjasegja
að þar hafi farið sérlega glæsileg
ung hjón.
Tímabilið sem nú fór í hönd var
saga landnemans, sú saga sem hef-
ur endurtekið sig óaflátanlega um
aldir, saga islenska bóndans. Þau
festu kaup á litt ræktaðri og illa
hýstri jörð en viðlendri og hefja
þar búskap sinn. Hér stóðu rætur
þeirra alla tið síðan, á Efrimýrum í
Engihlíðarhreppi.
Þeim ungu hjónunum kann i
fyrstu að hafa þótt berangurslegt
landslagið á jörðinni sinni í saman-
burði við hinar skjólsælu jarðir á
grundunum meðfram Blöndu, en
með samstilltum stórhug og elju
auðnaðist þeim að breyta mýrinni í
gróin tún, reisa myndarleg hús og
gera þarna öndvegisjörð, sem varð
að nokkru leyti er fram liðu stund-
ir miðdepill sinnar sveitar. Það
stafaði meðfram af því að afi gerð-
ist forvígismaður sveitarinnar i fé-
lagslegum efnum og gegndi því
hlutverki um áratuga skeið, en þó
hefði það útaf fyrir sig aldrei gert
heimilið að þeirri miðstöð sem það
var ef ömmu hefði ekki notið við.
Hún rak heimilið af mikilli rausn
og myndarskap sem hefði ekki
verið gerlegur nema vegna þess að
hún var í rikum mæli gædd þeirri
dyggð, sem húsmóður á stóru
heimili er flestum dyggðum nauð-
synlegri, en það er nýtni og ráð-
deildarsemi. Stjórnunarhæfileikar
hennar nutu sín vel bæði innan
húss og utan og létt var að vinna
undir hennar stjórn. Ég hygg að
hvergi sé á afa hallað þótt ég segi
að stjórn búsins hafi oft verið I
hennar höndum og ákvarðana
hennar hafi víða gætt utan húss.
Það stafaði af þvi hve mikill tími
fór oft og einatt í óeigingjarnt
starf hans á félagslegum vettvangi,
sem stundum jaðraði við að færi út
fyrir þau mörk er heppileg gátu
talist. Ekki má þó skilja þetta svo
að henni hefi verið raun að þessu
hlutverki, heldur var hún upp
með sér af aukastörfum bónda sins
og lét því ekki sinn hlut eftir
líggja til þess að hann mætti sinna
þeim sem best. Var honum og
alltaf mikill styrkur í trausti þvi
og virðingu sem hún bar til hans.
Heimili þeirra að Efrímýrum
var lengst af mannmargt. Þeim
varð þó ekki nema einnar dóttur
auðið, en að auki ólu þau upp að
verulegu leyti fjögur börn og
komu þeim til manns. Til viðbótar
var svo fjöldi vinnufólks, þar til er
þau komust á efri ár.
Siðustu búskaparár þeirra uðru
þeim einkar mótdræg. Þau fóru
ekki varhluta af þeirri hlálegu
staðreynd að öldin gerist æ frá-
hverfari lifshugsjón þeirraogann-
arra slfkra landnema Vélamenn-
ingin og pappírsbáknið soga alla
inn í sínar viðjar, fólkið flykkist
úr sveitunum til þéttbýlisins og
loks er svo komið að eftir standa
gömul þreytt hjón sem reyna eftir
mætti að vera hugsjón sinni trú,
uns ö Sk viðleitni virðist einber
tímaskekkja á öld klukkunnar og
kapphlaupsins ógurlega Hér er þó
við engan að sakast þvi allir eru
börn síns tíma
Stöðugt varð erfiðara að fá
vinnufólk og heilsan tók að gefa
sig hjá ömmu. Því var ekki um
annað að gera en bregða búi og svo
hlutaðist til að þau fluttu fyrir
tveimur árum suður til Keflavíkur
til að geta eytt ævikvöldinu í sam-
vistum við dóttur sína og fjöl-
skyldu hennar. Okkur ölium var
það fagnaðarefni í sjálfu sér, en
það eitt skyggði á að þar með var
lífstré þeirra rifið upp með rótum
og sett niður víðsfjarri átthögun-
um.
Sú varð raunin á að afa gekk
betur að aðlagast hinum breyttu
aðstæðum, en það var eins og smá
dofnaði yfir henni þegar hún hafði
minna umleikis, þótt þau væru
búin að koma sér upp hlýlegu
heimili í Keflavik. Þar hefur skert
heilsa hennar eflaust valdið mestu
þótt nærkomnir yðru þess lítt var-
ir. Hún var fáorð um allt slikt og
því fannst okkur brottför hennar
vera með skyndilegum hætti.
Að eðlilegum ástæðum man ég
ömmu mina ekki fyrr en hún var
orðin nokkuð við aldur. Hún er
sögð hafa verið afar falleg sem ung
stúlka og þess mátti vel sjá stað
fram á hinsta dag. Hún var lítil
vexti en hnellin og kvik i hreyf-
ingum, handsmá og fótnett. Hún
var ennibreið og sviphrein og yfir
andliti hennar var alltaf mjög
bjart. Vitnaði það vel um lund
hennar sem var hlý og góðviljuð.
Henni lá gott orð til fólks og var
hún varkár i dómum og fullyrðing-
um. Hún var glaðsinna og man ég
vel að hún átti það til að bregða á
leik og ærslast með okkur krökk-
unum, enda hændi hún mjög að
sér börn. En lag hennar á að laða
málleysingjana að sér var þó enn
meira Var þar sama hvaða dýr áttu
í hlut. Hún fór ekki svo erinda
sinna utan húss að henni fylgdi
ekki hin sundurleitasta skrúðfylk-
ing góðvina; þar fóru kálfurinn og
heimaalningurinn, hundar og kett-
ir og stundum jafnvel púddurnar
hennar.
Hjálpsemi var mjög áberandi
þáttur í fari hennar, hún lét sinn
hlut ekki eftir liggja hvar sem hún
kom við. Hún starfaði mikið að
félagsmálum kynsystra sinna, eins
og þau voru i pottinn búin áður en
rauðsokkar komu til. Hennar starf
á þeim vettvangi fólst fyrst og
fremst í vinnusemi og fram-
kvæmdum en allt ekki i ræðuhöld-
um. Til sliks var hún lítt hneigð
þvi hún var engin hávaðakona
heldur afar dul að eðlisfari og fá-
orð um það er hana varðaði eina
Mér verður oft hugsað til þess
hve ómetanlega dýrmæt reynsla og
minningasjóður þau verða mér
þessi fimmtán sumur sem ég
dvaldi hjá ömmu og afa í sveitinni.
Ég sé skýrt fyrir mér mynd ömmu
úti á bæjarhellunni vor eftir vor
er hún tók fagnandi á móti dóttur-
sýni sinum sem var að mæta til
sumardvalarinnar, í fyrstu lágur í
loftinu en síðan lengri með hverju
vorinu, uns hann var orðinn það
langur að hann fór að sækja
reynslu sína á önnur mið. Enn
man ég hráslagalegan haustmorgun
fyrir ellefu árum. Kveðjustund.
Amma og afi stóðu á hlaðinu. Ég sá
tár blika á hvörmum og síðan var
höndum veifað af hlaðinu meðan
bíllinn brunaði niður afleggjar-
ann. Einnig þessi ungi var floginn.
En yngri dóttursonurinn tók við
hlutverki bróður sins og gegndi
því þau sumur sem þau áttu eftir
að búa á Efrimýrum.
Minningar mínar um ömmu eru
bjartar. Þær sætta mig við það sem
orðið er og leyfa mér að gera orð
skáldsins að mínum er það segir:
„Þegar tregans fingurgómar
styðja þungt ástrenginn rauóa
mun ég eiga þig að brosi.“
Blessuð sé minning hennar.
Bjarni Fr. Karlsson.
— Dauði Maos
Framhald af bls. 21
ingarafla" sem „háttsettra emb-
ættismanna" í flokknum, sem
hafi sveigt inn á braut kapital-
isma. Raunar gefur áframhald-
andi barátta gegn þessum „hátt-
settu embættismönnum", sem
hafa enn ekki verið nafngreindir,
nokkrar bendingar er gefa til
kynna að Hua forsætisráðherra sé
einn þeirra.
I fyrsta lagi er þráfaldlega
reynt að láta líta út fyrir að þessa
embættismenn sé enn að finna á
æðstu stöðum í flokknum. I öðru
lagi virðast nokkrar ásakanirnar
eiga sérstaklega við um Hua. Sið-
asta blaðaherferðin beinist til
dæmis gegn þeim sem vilja „leið-
réttingar“-herferð, það er að
segja hreinsum I flokknum. Svo
vill til að Hua hvatti einmitt til
slíkrar „leiðréttingar“ I ræðu,
sem hann hélt í október síðast-
liðnum, og hann tók skýrt fram að
hann ætti í raun og veru við
hreinsun róttækari afla.
önnur blaðaherferð beinist
gegn „háttsettum embættismönn-
um“ er leggjast gegn notkun
vopnaðra borgarasveita, sem eru
einkaher róttækra, til öryggis-
starfa. Svo vill til að Hua, sem var
öryggismálaráðherra áður en
hann varð forsætisráðherra og
ræður ennþá lögum og lofum í
ráðuneytinu, háði harða baráttu
til að afstýra því að róttækir
menn og borgarasveitirnar tækju
við öryggisstörfunum, sem menn
hans unnu. Völd Hua I öryggis-
málaráðuneytinu gerðu honum
kleift að verða forsætisráðherra.
Verið getur að baráttan gegn
Hua sé svar róttækra við tilraun-
um hans til að skerða völd þeirra.
Ef einhverjir andstæðingar rót-
tækra hafa haft uppi áform um að
hreinsa til í röðum þeirra — og
hugsanlegt er að þeir njóti ekki
lengur verndar Maos þar sem
hann er orðinn elliær — þá hefðu
róttækir gilda ástæðu til að for-
dæma „háttsetta embættismenn",
sem stæðu þar á bak við og segja
að í þess stað ætti að hreinsa til í
röðum þeirra. Ef komið er I veg
fyrir að borgarasveitirnar, sem
róttækir ráða, fái vopn — eins og
greinilega er gert — hafa róttæk-
ir lika ástæðu til að ráðast á „þá
valdamenn sem þræða braut kapi-
talisma". Báðir aðilar berjast fyr-
ir því að tryggja sér sem bezta
aðstöðu þegar Mao fellur frá og
það sem býr á bak við deilur
þeirra um borgarasveitir og
hreinsanir er sú viðleitni að ná
undir sig sem mestum völdum ef
svo færi að í odda skærist.
Málefnaágreiningurinn er
áþreifanlegur, en hefur í svip
horfið í skugga hreinnar valda-
baráttu. Til þess að róttækir og
hófsamir getir framfylgt þeirri
stefnu, sem þeir aðhyllast, verða
þéir fyrst að tryggja sér völdin
eftir Mao. Skrif kínverskra blaða
sýna að málefnaágreiningurinn
er að mestu leyti sá sami og hann
hefur verið um nokkurt skeið.
Róttækir halda á lofti hugsjónum
sæluríkis og jafnréttis, en hóf-
samir halda því fram, og vitna í
reynsluna frá menningarbylting-
unni máli sínu til stuðnings, að
þær mundi aðeins hafa í för með
sér hreint stjórnleysi. Róttækir
vilja fylgja einangrunarstefnu, en
hófsamir vilja opna dyrnar að
heiminum — eða i það minnsta
glugga.
En þriðji aðili valdabaráttunn-
ar er herinn og hann hefur beztu
aðstöðuna til að mynda bráða-
birgðastjórn þegar Mao fellur frá,
nema þvi aðeins að djúpstæður
ágreiningur, sem rikir í röðum
hans verði til þess að hann taki
afstöðu í stjórnmálabaráttu, sem
gæti leitt til borgarastyrjaldar.
+
Innilegt þakklæti fyrir auðsýnda
samúð og vináttu við andlát og
útför
INGIBJARGAR
GUNNLAUGSDÓTTUR.
Skólavörðustfg 44.
Þórdfs Guðmundsdóttir.
f
Bróðir okkar,
MAGNÚS HÓLMBERGSSON
frá ísafirði,
sem andaðist 31 júlí, verður
jarðsunginn laugardaginn 7.
þ.m frá Fossvogskirkju kl.
10:30 Blóm afbeðin
Georg Hólmbergsson,
Franklín Hólmbergsson,
Gísli Hólmbergsson
+
Móðir min og tengdamóðir,
MARÍA SVEINSDÓTTIR.
Þjórsárgótu 1,
lézt i Borgarspitalanum 5 ágúst
Steinunn Guðmundsdótir,
Kristmundur Jónsson.
+
Alúðar þakkir fyrir auðsýnda samúð oq vinarhug viðandlát og útför
GUNNLAUGS TRYGGVA BOGASONAR,
Hrafnagilsstræti 26,
Akureyri.
Stefanía Brynjólfsdóttir
böm, tengdabörn og barnabörn.
+
Ollum þeim mörgu, er auðsýndu okkur samúð og vinarhug við andlát
og útför konunnar minnar og fósturmóður,
SIGRÍÐAR JÓNSDÓTTUR,
Kleppsmýrarvegi 3,
sendum við alúðar þakkir. Guð blessi ykkur öll
Sigurbjorn Sveinsson
Guðlaug Sigurbjörnsdóttir.
+ Innilegt þakklæti færum við öllum. sem auðsýndu okkur amúð og
vináttu við andlát og útför
KRISTÍNAR INGIBJARGAR SIGUROARDÓTTUR.
Sunnubraut 8. Keflavik.
Agnar Júliusson,
Svanhildur Kjær, Stefán Haraldsson,
Lilja Berg, Roy Berg.
Helga Babcock. Terry Babcock.
Agnes Agnarsdóttir, Gunnlaugur Guðmundsson,
Guðrún Ólöf Agnarsdóttir,
Kolbrún Agnarsdóttir,
barnabörn og systkini.
+
Þökkum af alhug auðsýnda samúð og vináttu við andlát og útför
eiginmanns, föður, tengdaföður og afa okkar
SVAVARS SIGURÐSSONAR.
varðstjóra
Sérstaklega viljum við þakka starfsmönnum Slökkvistöðvarinnar virð-
ingu þá og heiður er þeir sýndu sinum látna starfsfélaga
Ágúst Kolbeinsdóttir
Aðalheiður Svavarsdóttir, Tryggvi Ólafsson
Jóhanna Svavarsdóttir, Geir Svavarsson,
Sigfús Svavarsson, Sólborg Sigurðardóttir,
Kristin Svavarsdóttir, Ingimar Harðarson.
og barnabom
+
Þökkum innilega samúð við andlát og jarðarför föður okkar, tengdaföð-
ur og afa,
GUÐJÓNS JÓHANNSSONAR,
skósmiðs.
Innra-Sæbóli, Kópavogi.
Sérstakar þakkir til hjúkrunarfólks Landspitalans fyrir frábæra unionn-
un og hjúkrun
Bjami Guðjónsson, Ásta Þórarinsdóttir,
Ragnheiður Guðjónsdóttir. Grimur Norðdahl,
Ágústa Guðjónsdóttir,
barnaborn og barnabarnabórn.