Morgunblaðið - 25.08.1976, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. ÁGÚST 1976
7
Aðhald í
stjórn
efnahagsmála
í nýútkominni Frjálsri
verzlun birtist ritstjómar
grein þar sem segir m.a.:
„Það hafa vissulega
þótt gleðitíðindi, að verð-
lag á nokkrum mikilvæg-
ustu útflutningsvörum
okkar hefur hækkað all-
verulega slðustu mánuði.
Gefur þetta góðar vonir
um að unnt verði að end-
urbyggja grundvöll efna-
hagskerfisins, sem svo
alvarlegir brestir voru
komnir I sakir stöðugs
verðfalls á afurðum okkar
og minnkandi eftirspurnar
vegna efnahagsörðug-
leika f viðskiptalöndum
okkar.
En nú horfir betur bæði
ytra og hér heima fyrir og
er vonandi að íslendingar
geti gert sér sem mest úr
þeirri hagstæðu þróun,
sem framundan er. Þótt
ólfklegt megi virðast er
þetta ekki sjálfgefið. ís-
lendingar eru svo sam-
grónir verðbólgumeininu
að verulegs átaks virðist
þörf til að fyrirsjáanlegur
efnahagsbatni nýtist þjóð-
inni. Fyrstu fréttir um
hækkandi verðlag á mörk-
uðum okkar hafa þegar
vakið vonir einstakling
anna um enn aukna
neyzlu og fjárfestingar.
Almennt er talað um
geysilegar hækkanir á
fasteignaverði með haust-
inu vegna aukinnar eftir-
spurnar, breytta útlána-
stefnu bankanna og nýjan
grundvöll fyrir stóraukn-
um kaupkröfum laun-
þega. Það á sem sagt að
spenna bogann til hins
ýtrasta. Þessi dæmi lýsa
hugsunarhætti fólks, við
hverju það býst og til
hvers það ætlast um leið
og smáglæta gerir vart við
sig. í einu vetfangi er
skuldasöfnun þjóðarinnar
sfðustu árin gleymd og
sömuleiðis þær þrenging
ar, sem stofnað hafa upp
byggingu atvinnuveganna
I tvfsýnu. í viðtali við Jón
Sigurðsson, forstjóra
Þjóðhagsstofnunar, er
vikið að hættunni á nýrri
verðbólguöldu og hvemig
snúist skuli til vamar
gegn henni. Forstjóri
Þjóðhagsstofnunar segir
m.a.:
Ekki hægt
að auka
eyðsluna
„Ég tel nauðsynlegt að
reyna nú með góðum fyr-
irvara — t.d. þegar á
þessu hausti — að með
samvinnu rfkisvalds og
aðila vinnumarkaðarins
verði kannaðar leiðir til
þess að draga verulega úr
verðbólgu, og sameigin-
lega reynt að finna hald-
góðar forsendur sann-
gjamrar og hóflegrar
stefnu f launa- og kjara-
málum.
En eitt er vfst, að án
strangs aðhalds f stjóm
heildareftirspurnar er eng-
in von til þess að við ná-
um tökum á verðbólg-
unni. Reyndar er þessa
aðhalds ekki sfður þörf til
þess að tryggja, að fyrsta
ávöxt batans f ytri skilyrð-
um verði varið til þess að
bæta greiðslustöðuna við
útlönd. Eins og nú horfir á
fslenzka þjóðarbúinu er
mikil þörf á að skoða allar
efnahagsákvarðanir f
samhengi við raunhæft
mat á útflutnings- og
framleiðslugetu þjóðar-
innar nokkur næstu árin.
Við verðum að þurrka úr
viðskiptahallanum við út-
lönd til að koma f veg fyrir
óhóflega skuldasöfnun er-
lendis, en jafnframt sýna
fyllstu aðgát f nýtingu
takmarkaðra fiskstofna
og reyndar annarra auð-
linda lands og sjávar.
Þetta er jafnvægisþraut
fslenzkra efnahagsmála
næstu árin."
Það reynir á forystu-
menn landsins, þegar á
móti blæs eins og f efna-
hagsörðugleikum sfðustu
ára. Ekki er sfður þörf ein-
beittrar leiðsagnar, þegar
úr rætist og hefja þarf
endurreisnarstarfið, sem
nú býður þjóðarinnar. Hér
og þar liggja óuppgerðir
reikningar og skuldalist-
inn er langur orðinn. Það
tekur langan tfma að
vinna upp tap undanfar-
inna ára og meðan svo er
hefur þjóðin enga mögu-
leika til að auka eyðsl-
una."
ÞARFTU AÐ KAUPA?
ÆTLARÐU AÐ SELJA?
Þl Al'GLÝSIR UM ALLT LAND ÞEGAR
Þl AIGLYSIR I MORGINBLAÐINU
Sólarleysið hefur
bitnað á tómata-
ræktendum eins
og öðrum bænd-
um á þessu sumri
UNDANFARNAR vikur
hafa íslenzkir tómatar
verið á boðstólum í
verzlunum og landsmenn
óspart gætt sér á ávextin-
um. Það hefur þó ekki
gengið þrautalaust fyrir
tómataframleiðendur
frekar en aðra bændur að
ná góðri uppskeru.
Dimmviðri siðustu vikna
hefur rýrt uppskeruna
og þá sérstaklega á þeim
stöðum þar sem mest er
framleitt af þessum
ávexti, þ.e.a.s. í Borgar-
firði, Biskupstungum,
Hveragerði og í Mosfells-
sveit.
Morgunblaðsmenn lögðu leið
sina upp i Reykjahlið i Mos-
fellsdal og röbbuðu þar stund-
arkorn við Jóel Jóelsson, sem
er þar með 10 gróðurhús.
— Það er ekki nóg að hafa
nægan hita hérna í húsunum,
þegar birtuna vantar, sagði
Jóel. — Ég vonast þó til að geta
ræktað um tvö tonn af tómötum
í ár, en það er ekki mikið miðað
við þá afkastamestu í Borgar-
firði og Biskupstungum.
Mestan hluta uppskerunnar
selur Jóel til Sölufélags Garð-
yrkjumanna eins . og aðrir
Kristin og Margrét tfna tómata af hrfslunum ( einti húsanna f
gróðurhúsaþyrpingunni f Reykjahlfð.
Jóel Jóelsson við eitt elzta gróð-
urhús, sem er f notkun á Is-
landi.
tómataframleiðendur. Eitthvað
fer beint til vina og kunningja,
en kílóið út úr búð mun núna
kosta á sjötta hundrað krónur.
— Áður var þetta þannig, segir
Jóel, að bændurnir flokkuðu
tómatana sjálfir, en útkoman
úr þvi var ekki nógu góð. Menn
voru ekki sammála um hvaða
tómatar ættu að fara i 1. flokk
og hverjir ekki, þannig að úr
þessu varð einn allsherjar
grautur. Þetta er að öllu leyti
mun betra eftir að Sölufélagið
tók við þessum málum.
Jóel leggur mun meiri
áherzlu á blómarækt heldur en
á ræktun tómata og annarra
ávaxta, eins og sjá má á því, að
tómata ræktar hann aðeins í
einu húsi af 10. Eitt þessara
húsa er, að sögn Jóels, með
elztu gróðurhúsum á landinu,
sem enn eru í notkun, um 40
ára, en stendur þó enn fyrir
sinu. Með blómaræktinni er
Jóel þó einnig með ýmsar aðrar
tegundir ávaxta en tómata í
húsum sinum. Agúrkur eru í
einu horninu og auk þess er
hann með fjórar paprikujurtir.
— Það er nú bara til gamans
gert, segir Jóel, en hver veit
nama paprikur verði ræktaðar
með góðum árangri hér eftir
nokkur ár, ég er að minnsta
kosti ánægður hvernig hefur
gengið með þessar fjórar plönt-
ur i sumar.
Landið fagurt -
fólkið yndislegt
Rætt við vestur-íslenzka konu
„HEIMSÓKN mín til
íslands hefur í alla staði
verið sérlega ánægjuleg
og mun áreiðanlega
aldrei líða mér úr minni.
Það hefur verið tekið sér-
lega vel á móti mér og
hér er allt og allir ósköp
vinalegir, og þótt ég sé
komin á háan aldur þá
vona ég að mér gefist
tækifæri á að koma
hingað aftur.“ Þannig
fórust orð Ninnu
Stevens, bandarískri
konu af íslenzkum
ættum, er við ræddum
við hana fyrir stuttu, en
hún hefur að undanförnu
dvalizt hérlendis og
heimsótt slóðir ættfólks
síns.
Ninna Stevens er fædd og
upp alin íbænum Blaine í Was-
hington fylki á vesturströnd
Bandaríkjanna. Henni var gef-
ið islenskt nafn, Jónina
Guðlaug Halldórsdóttir, en frá
giftingu hefur hún ætíð verið
nefnd Ninna Stvens. Faðir
hennar var Halldór Björnsson
Jónsson, sem fæddist 1873 á
Sléttubjarnarstöðum í Kol-
beinsdal í Skagafirði, en faðir
hans var Björn Jónsson frá
Haga í Aðaldal, S-Þing, og
móðir Sigriður Þorláksdóttir,
en hún var alsystir þeirra Gisla
hreppstjóra á Frostastöðum,
Skagaf., og Guðmundur Þor-
lákssonar mannfræðings. Móðir
Ninnu var Ingibjörg Hansen
sem fæddist 1881 i Winnipeg i
Kanada. Foreldrar Ingibjargar
voru þau Pétur Hansen frá
Saurum á Skagaströnd í Húna-
þingi og Guðlaug Jónsdóttir er
fæddist i Holtakoti í Árnes-
sýslu.
Þótt Ninna Stevens sé ekki
þjóðkunn hérlendis fyrir söng
sinn þá er hún velþekktur
skemmtikraftur á vesturströnd
Bandarikjanna, en auk þess að
koma fram sem sólóisti þá
fékkst hún mikið við að stjórna
kórum og alls konar samsöng.
„Ég nam pianóleik af Jónasi
Pálssyni frá Winnipeg og hann
kenndi mér einnig að syngja
íslenska söngva á íslenska
vísu,“ sagði Ninna er við rædd-
um við hana. Hún sagðist hafa
verið 14—15 ára þegar hún
byrjaði að syngja opinberlega
og þá fyrst i kirkjum. Hún sagði
okkur að á hennar slóðum væri
margt fólk af islensku ætterni
og það hefði haft sína sérstöku
kirkju og þar hóf hún söngferil
sinn. Hún hélt mikilli tryggð
við þá kirkju og stjórnaði kór
hennar um langan tíma. „Sá
kór söng jöfnum höndum
íslenska og enska texta við
sálmana, og einnig vorum við
með sérstök prógrömm á
íslensku við sérstök tækifæri.“
Eins og áður segir fékkst hún
við alls konar kórstjórn, en þó
hafði hún ekki handbærar tölur
þar yfir vegna mikils fjölda.
Meðal þessara kóra var Norski
karlakórinn í Tacoma sem skip-
aður var mönnum af norsku
ætterni og búa á svipuðum slóð-
um og Ninna. Þessi kór söng
venjulega á norrænum tungum,
þar á meðal íslensku.
„Á þeim langa tíma sem ég
söng opinberlega hef ég ekki
hugmynd um hversu oft ég tróð
upp. Sá listi, ef til væri, mundi
sennilega fylla heila siðu eða
meir,“ sagði Ninna. Ninna var,
oft fengin tii að syngja við ýmis
tækifæri og fyrir hefðarfólk. í
Vestur-lslendingurinn Ninna
Stevens, öðru nafni Jónína
Guðlaug Halldórsdóttir
(mynd Brynjólfur).
því sambandi má nefna að hún
var fengin til að syngja fyrir
Ólaf Noregskonung þá er hann
heimsótti Ameriku. Við það
tækifæri söng hún eingöngu á
íslensku og norsku.
Segja má að Ninna hafi verið
i músíkinni allt sitt lif þvi hún
fékkst við að kenna söng og
píanóleik samhliða söng og eins
eftir að hún hætti að koma
fram. Það er margur ein-
staklingurinn sem á henni að
þakka fingrafimi sina við
píanóborðið og raddsnilli.
Ninna giftist árið 1922
Marcell Stevens en foreldrar
hans.voru af islenzkum ættum,
þau John Stevens frá Leifa-
stöðum í Húnavatnssýsiu og
Josie Stevens frá Minniborg í
Grímsnesi. Hann starfaði lengst
hjá félagi þvi er átti og rak
Northern Pacific Railway, eða í
43 ár. Marcell lézt fyrir tveimur
árum.
„Jú, við höfðum lengi hug-
leitt að flytjast heim, en ein-
hvern veginn varð aldrei neitt
úr,“ sagði Ninna þegar við
spurðum hana hvort hún hefði
hugleitt að setjast að á Islandi.
Ninna tjáði okkur að á
hennar slóðum væri margt fólk
af islensku bergi brotið og hér
áður fyrr hefði það haldið
mikið hóþinn og oft komið
saman, þótt eitthvað virtist
henni vera að draga úr því nú.
„Sennilega er minnkandi sam
heldni því að kenna að unga
fólkið er ekki sérlega duglegt
að læra íslenskuna og heimilis
samræður vilja þvi einnig fara
fram á ensku, en svo var ekki
gamla daga," tjáði Ninna
okkur. Sjálf talaði Ninna
ágætis islensku þótt þetta væri
i fyrsta sinn sem hún kæmi til
íslands, en henni er skiljanlega
auðveldara að tjá sig á ensku.
Aðspurð sagðist Ninna vera
sérlega snortin af landi og þjóð.
Auk nágrennis Reykjavikur
hefur hún farið norður i land á
ættstöðvar sínar og alls staðar
fannst henni jafnfallegt og þá
var hún sérlega snortin af því
hlýja viðmóti sem hún fékk frá
hverjum þeim sem hún hitti og
ræddi við. Hún hafði séð mikið
af myndum frá íslandi og
þekkti þannig Almannagjá
áður en henni var bent á en
samt var mikið ög margt í
náttúru landsins sem kom
henni á óvart. Hún sagðist vera
miklu ánægðari með ferðina en
hún hefði nokkurn tima þorað
að vona en það væri að miklu
leyti að þakka vinum og vanda-
mönnum hérlendis sem hefðu
gert henni dvölina sérlega
ánægjulega.
Framhald á bis. 11