Morgunblaðið - 25.08.1976, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 25. ÁGÚST 1976

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Aðalstræti 6, sfmi 10100
Aðalstræti 6, sími 22480
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthfas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Askriftargjald 1000,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 50,00 kr. eintakið.
I' síðustu viku birti
Morgunblaðið athyglis-
verðar fréttir um hlutfall
ríkisútgjalda af vergri
þjóðarframleiðslu á árabil-
inu 1968 til 1976. Við at-
hugun kemur í ljós, að séu
framlög til almannatrygg-
inga og niðurgreiðslna
undan skilin hefur þetta
hlutfall breytzt sáralítið á
þessu tímabili. Hins vegar
sýna þessar tölur, að fram-
lög til þessara tveggja
málaflokka, almannatrygg-
inga og niðurgreiðslna,
verða stöðugt stærra hlut-
fall af vergri þjóðarfram-
leiðslu.
Vaxandi útgjöld hins op-
inbera kalla á aukna skatt-
heimtu ríkis- og sveitarfé-
laga. Þessir aðilar seilast
eftir stærri og stærri hluta
þeirra tekna, sem einstakl-
ingar afla til þess að standa
undir sívaxandi útgjöldum.
Þegar þessi skattheimta
hefur náð ákveðnu marki,
hljóta skattgreiðendur að
segja: Hingað og ekki
lengra.
Ekki er ólíklegt, að skatt-
heimta opinberra aðila hér
á íslandi sé komin á það
stig, að almennir skatt-
greiðendur uni því ekki að
lengra verði gengið í þeim
efnum. En um leið og
menn lita svo á, að hér
verði að nema staðar í auk-
inni skattheimtu er og
ljóst, að útgjaldaaukning
hins opinbera í hlutfalli við
þjóðarframleiðslu hlýtur
að stöðvast. Þá vaknar sú
spurning hvar á að stöðva?
Hvar á að draga saman
seglin eða a.m.k. stöðva
aukningu?
Þegar höfð er i huga sú
staðreynd, að raunveruleg
aukning ríkisútgjalda kem-
ur fyrst og fremst fram í
stórauknum framlögum til
almannatrygginga og nið-
urgreiðslna, verður ljóst,
að umtalsverðum sparnaði
verður tæpast hægt að
koma við í hinum opinbera
búskap, nema þessir tveir
útgjaldaþættir verði teknir
til gaumgæfilegrar skoðun-
ar.
Gífurlegir fjármunir
fara í gegnum almanna-
tryggingakerfið á hverju
ári. Þar sem um svo mikla
fjármuni er að ræða og
kerfið umfangsmikið má
líklegt telja að víða sé pott-
ur brotinn, og að peningar
renni þar út að óþörfu.
Stöðug og rækileg athugun
á almannatryggingakerf-
inu er því eðlileg og könn-
un á því hvar hægt er að
spara fjármuni skattgreið-
enda. Ýmsar
vakna.
Á þessu ári er skyndilega
byrjað að afgreiða sum lyf
ókeypis. Hvaða rök liggja
til þess? Fleiri spurningum
af þessu tagi mætti varpa
fram. Frá markmiðum al-
mannatrygginga má hins
vegar ekki hverfa. Mark-
mið þeirra hlýtur fyrst og
fremst aö vera, að búa svo í
haginn fyrir sjúka og aldr-
aða og þá, sem af einhverj-
um ástæðum eiga í erfið-
leikum í samfélagi okkar,
að gera þessum aðilum
kleift að búa við mannsæm-
andi lífskjör, en jafnframt
er ástæða til að íhuga,
hvort ástæða sé til að
tekjuháir einstaklingar
njóti bóta almannatrygg-
inga til jafns við aðra.
Niðurgreiðslum hefur
mjög verið beitt í sambandi
við kjarasamninga og þær
hafa gjarnan verið tæki
ríkisvaldsins til þess að
greiða fyrir samningum og
halda niðri verðlagi á nauð-
synjavörum. Niðurgreiðsl-
urnar hafa haft mikla þýð-
ingu i þeim efnum, og fár-
ánlegt væri að ætla að
hægt væri að fella þær nið-
ur með öllu. En ekki má
ganga of langt í niður-
greiðslum. Það hefur í ein-
á síðustu árum og haft
slæmar afleiðingar.
eftir JÓN Þ. ÞÓR
Gamaldags
Talskák
ENGUM manni er Tal líkur.
Eftir hinn góða sigur Robert
Byrne yfir Smyslov I 12. um-
ferð og ágæta taflmennsku
fram til þessa munu fáir hafa
spáð því, að Byrne yrði að gef-
ast upp eftir aðeins 22 leiki
gegn Tal. En svo er það, þegar
Tal nær sókn stenzt fátt. 15.
leikur Tals, h4 hefur varla kom-
ið Byrne á óvart, en aftur á
móti þykir mér líklegt að hon-
um hafi yfirsézt hinn snjalli 17.
leikur hvíts. Og eftir það átti
hann enga vörn.
Hvltt: Tal
Svart: Byrne
Sikileyjarvörn
1. e4 — c5, 2. Rf3 — d6, 3. d4 —
cxd4, 4. Dxd4 — Rc6, 5. Bb5 —
Bd7, 6. Bxc6 — Bxc6, 7. Rc3 —
Rf6, 8. Bg5 — e6, 9. 0-0-0 —
Be7, 10. Hhel — 0-0, 11. Dd2 —
Da5, 12. Rd4 — Hac8, 13. Kbl
— Kh8, 14. f4 — h6, 15. h4 —
hxg5,16. hxg5 — Rxe4,17. Dd3!
— Bxg5, 18. Rxe4 — Bxe4, 19.
Hxe4 — Bh6, 20. g4 — f5, 21.
Hxe6 — Bxf4, 22. Rxf5 og
Byrne gafst upp.
Og nú nælir júgóslavneski
stórmeistarinn Matnovic sér í
góðan punkt.
Hvftt: Csom
Svart: Matnovic
Enskur leikur
1. c4 — Rf6, 2. g3 — c6, 3. Bg2
— d5, 4. Dc2 — g6, 5. Rf3 —
Bg7, 6. d3 — 0-0, 7. 0-0 — He8,
8. b3 — e5, 9. Bb2 — Rbd7, 10.
e4 — dxe4, 11. dxe4 — Bf8, 12.
Rc3 — Dc7, 13. Hfdl — a5, 14.
Framhald á bls. 19
Magnús Björnsson:
Lokaorð
um ljóð
Ég vil ljúka spjalli
mínu við sveitunga minn,
frænda og vin, Helga
Hálfdanarson, með því að
benda honum á, að síð-
asta svargrein hans til
mín í Morgunblaðinu
þann 22. þ.m. er óbein
viðurkenning á því sem
ég hélt fram í upphafi, að
honum hefði að réttu lagi
borið að velja svo kölluð-
um þýðingum sínum á
japönskum ljóðum hefð-
bundið bragform. Og þar
hefði hann þurft að
vanda mjög til valsins. í
greininni segir H.H.
réttilega, að formið sé
það sem úrslitum ráði um
farnað sérhvers skáld-
verks. Og þá er að sjálf-
sögðu ekki um það eitt að
ræða, hvernig á tilteknu
formi er haldið, enda þótt
sjálf vinnubrögðin hljóti
ævinlega að skipta meg-
inmáli. Hitt er ekki síður
mikilvægt, hvaða form er
valið aö tilteknu efni. Þar
vitna ég einmitt til þess
samanburðar, sem H.H.
gerir á eigindum ljóð-
forms og prósa. Þegar
hann leyfir sér að þýða á
lausamál hefðbundið
ljóðverk af annarri
tungu, þá er hann að
sarga á einn streng þann
tónskap, sem var saminn
handa hljómsveit.
Kannski hefði hann að
þessu sinni komizt af með
höglátan styrk fárra
hljóðfæra; en hljómsveit
þurfti hann eigi að síður.
Hitt er að sjálfsögðu
jafn-rétt fyrir því, að
gildi hvers ljóðs á meira
undir efni en formi, þó að
einungis gott form, sem
vel er á haldið, geti gert
góðan skáldskap að lista-
verki.
Ég gat þess áður í þess-
ari viðræðu, að fríljóð
veitti mönnum það sýnd-
ar-frelsi um form, sem
flestum reyndist ærinn
háski. Ég gat einnig um
merkar nýjungar í skáld-
legri hugsun, sem fram
hafa komið á síðari tím-
um. Þar gegnir raunar
líku máli og um form frí-
ljóðsins. Að því leyti, sem
horfið var frá klassískri
kröfu um rökvísi, hlaut
einnig þar að hilla undir
það sýndar-frelsi, sem
ýmsum yrði hált á. Enda
hefur raunin orðið sú hin
sama og um formið.
Ógrynni af hraklegu
prósa hafa verið „ort“ í
blóra við fríljóð, og í
skjóli skáldlegs rökfrelsis
í ljóðrænni hugsun hafa
verið ,,samin“ heil ver-
aldarbýsn af allsendis
marklausu rugli. Á því
svelli hafa ekki mörg ís-
lenzk skáld getað fótað
sig, þó að víst séu þau til.
í grein sinni vildi H.H.
gera mörkin milli ljóð-
forms og prósa svo loðin,
að þar yrði ekki á milli
greint. Af því leiðir, að
„vanddregið verður í
dilkana“, eins og hann
sjálfur kemst að orði.
Þetta má raunar mein-
laust kalla, þegar svo
virðulegt skáldskapar-
form sem prósa tekur við
þar sem ljóðforminu
sleppir. Öðru máli gegnir
um hin óglöggu mörk
skáldlegrar hugsunar.
Því þar tekur við á aðra
hönd óskáldleg rök-
hyggja, en alger mark-
leysa á hina. Og þegar út
i þá hliðina hallar, kann
ýmsum að þykja „vand-
dregið i dilkana“, og kall-
ast þá jafnvel eitt og ann-
að skáldskapur, sem í eðli
sínu er rugl. Og það er
öllu háskalegra fyrir
menn og málefni en hitt,
að eitthvað af lausamáli
sé ranglega kallað ljóð.
Að svo mæltu þakka ég
H.H. fyrir þessi orða-
skipti, og fyrir góð kynni
allt frá því við ^orum að
alast upp norður á Sauð-
árkróki, löngu áður en
orðið „formbylting“ var
upp fundið. Setjarar
Morgunblaðsins þykjast
vera menn leturglöggir
og halda því fram, að mér
beri einnig að þakka H.H.
fyrir lánið á ritvél.
Framlög
til almannatrygginga
og niðurgreiðslna
spurningar stökum tilvikum verið gert