Morgunblaðið - 24.10.1976, Page 25

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1976
25
EINS OG MÉR SÝNIST eftir GÍSLA J. ÁSTÞÓRSSON
ÞÓ AÐ fjármálasnitlingar
þjóSarinnar hafi hver um
annan þveran svo sklnandi
hreinan skjöld að maður fær
næstum glýju I augun (sam-
anber yfirlýsingar þeirra —
hver um annan þveran — I
fjölmiSlum upp á slSkastið)
þá hefur þeim samt tekist aS
sýna okkur óverufólkinu
svart á hvltu hversu óendan-
lega lltiS viS kunnum fyrir
okkur á fjármálasviSinu. Ég
er til dæmis sannfærSur um
aS þaS finnst ekki sá ein-
staklingur á meSal okkar þó
aS leitaS væri meS logandi
Ijósi sem kann þá list aS reka
fyrirtæki meS þvlliku bullandi
tapi aS hann sé I fyrsta lagi
skattlaus og lifi I öSru lagi I
vellystingum praktuglega og
hafi I þriSja lagi og þrátt fyrir
þaS sem á undan er gengiS
tekist aS koma ár sinni svo
haglega fyrir borS aS vlxlarnir
hans virSast bókstaflega rifn-
ir útúr lúkunum á honum áS-
ur en blekiS er orSiS þurrt á
þeim.
Enn eitt sem viS kunnum
ekki heldur lagiS á, sauS-
svartur almúginn, er aS
kaupa okkur inn I fyrirtæki
sem sýnist ramba á barmi
gjaldþrots og moka hlutabréf-
unum i þvl upp I haglega
gerSa hringekju sem gengur
aS parti I gagnum rassvasa
okkar og koma þvinæst meS
gamla góSa tapiS útúr allri
ringulreiSinni — og labba
okkur þá I rólegheitum upp I
stjórnarráS og biSja kappana
þar um nokkra tugi milljóna
aS hella I hitina til þess aS
hressa upp á sjúklinginn.
Ekkert af okkur hversdags-
fólkinu, fullyrSi ég. er nærri
þvi svona klárt I fjármálum.
HvaS. viS gætum ekki einu
sinni gert út afdankaSar hjól-
börur meS öruggu tapi; ég á
viS þannig tegund af tapi þar
sem rikiS fær roSiS en viS
hirSum fiskmetiS og gamla
góSa skattstofan bókfærir
okkur siSan meS kurt og pi
sem svokallaSa „negativa"
skattgreiSendur; þaS er aS
segja aS hún skuldar okkur,
gamla góða skattstofan, en
viS ekki henni.
Vestur I Bolungarvik þótti
alþýSu manna þaS dálitiS
súrt i brotiS hér um áriS
hvernig ýmsir af þeim Bolvík-
ingum sem sýndust hafa
skástu fjárráSin voru samt
meS verkakvennaskatta en
verkakonur aftur á móti sem
virtust HtiS eiga annaS en
hruflaSar lúkurnar urSu
broddborgarar á samri
stundu sem skattstjórinn fór
aS þukla á þeim vasana. Ein-
hverjir HvergerSingar voru
lika eitthvaS aS fárast útaf
einhverju svipuSu um sömu
mundir og fannst eins og Bol-
vikingum assgoti skitt aS allir
sem ættu eitthvaS þyrftu
ekki aS borga neitt og allir
sem ættu ekkert þyrftu á
hinn bóginn og borga ein-
hvern dauSadóm. Ég man aS
mér datt i hug aS nú yrSi kátt
i kotinu hér i Stórreykjavik
og aS mikiS væri þaS mikið
afbragSsframtak hjá fyrr-
greindum skattgreiSendum
fyrir vestan og sunnan að
spyrja bara greifana hérna i
kringum þinghúsið hver sjálf-
ur þremillinn væri eiginlega
að ske.
En þá kom raunar upp úr
dúrnum (sem mig hefSi lika
kannski átt aS gruna) aS
þetta er allt i þessu fina lagi,
blessaSur vertu! Samkvæmt
kerfinu eru nefnilega þeir
sem eiga ekki bót fyrir rass-
inn á sér nánast þeir einu
sem eru aflögufærir en hinir
sem eiga svo margar bætur
fyrir rassinn á sér að þeir
komast varla óstuddir út i
kátaljákinn — já, þeir lepja
eiginlega þannig séS dauS-
ann úr skel, ef þú skilur hvaS
ég á við.
HvaS þú gerir vitanlega
ekki, enda skilur þetta eng-
inn. Kerfið, sjáðu til. er sett
þannig saman að enginn
botnar i þvi. ÞaS var fundiS
upp af herskara af þingmönn-
um sem botnuSu heldur ekk-
ert i þvi. Þeir höfSu sérfræð-
inga i haugum sér til ráðu-
neytis sem botnuSu jafnvel
ennþá minna i þvi. Og sumir
ætla meira að segja að
skattalöggjöfin hjá blessuS-
um þingmönnunum okkar
hafi undir lokin ruglast sam-
an viS löggjöf um hundahald
sem þeir voru lika að bjástra
við: svo mikið er vist aS aum-
ingja hundarnir botna jafn lit-
ið i hvorutveggja.
Rétt eitt ennþá langar mig
aS drepa á þó að það sé ekki
fjármálalegs eðlis beinlinis
og komi þannig kannski ekki
beinlinis þvi máli viS sem hér
er til umræSu. ÞaS á það
samt sammerkt viS hiS fyrr-
nefnda aS það er enn eitt af
þessum undarlegu fyrirbær-
um sem viS megum búa við
héma uppi á Fróni og sem er
okkur sakleysingjum þessa
þjóðfélags nánast óskiljan-
legt. Ég er aS tala um em-
bættisveitingarnar sem i
fljótu bragSi gætu sýnst svo
ákaflega einfalt mál en enda
samt venjulega meS þvílikum
ósköpum að blöSin hafa varla
undan að moka flórinn og
hnúturnar fljúga svo fast um
borðin að maður sér eldglær-
ingar og allt ætlar satt best
aS segja um koll aS keyra
þangað til næsta meinta út-
hlutunarundriS malar það
sem þá er i gangi undir sér,
eins og dinosór sem hlammar
sér ofan á hausinn á öSrum
dinosór.
ÞaS merkilega er að áður
en þeir sem úthluta hnossinu
fremja hin meintu afglöp, þá
eru þeir venjulega af stakri
samviskusemi búnir að ráS-
færa sig viS „bestu menn",
þaS er aS segja aS falast eftir
umsögnum og ábendingum
þeirra manna sem gerst eiga
aS vita um hæfni unisækj-
enda hverju sinni.
Siðan virðist gangurinn á
þessum málum oftast vera á
þennan veg:
1) Hópur A (sem leggur
faglegt mat á umsækjendur)
mælir eindregið með Jóni
Jónssyni.
2) Hópur B (sem leggur
pólitiskt mat á umsækjendur)
mælir eindregið með Páli
Pálssyni.
3) Handhafi veitingavalds-
ins (sem veit fullvel að hvorki
Jónki né Palli eru bróSursyn-
ir konunnar hans) skipar
bróSursoninn I embættiS.
Og lýkur hér þessari sögu.
ar Ashkenazys fengju að koma til
Islands, ónáðaði björninn með
þeim hætti, að honum varð ekki
vært, og eftir að forsætisráðherra
Islands, Geir Hallgrímsson, tók
málið upp persónulega, hefur
Sovétstjórnin endanlega sann-
færzt um mikilvægi þess hér á
landi. En því miður eiga fórnar-
dýr eins og Búkovski ekki að baki
sér slagkraft einhuga þjóðar eins
og f þessu tilfelli. Móðir hans seg-
ir að hann sé orðinn eins og
Buchenvaldfangi. Eigum við ekki
að fara að veita honum þá hjálp-
arhönd, sem við getum?
Síðasta fréttin f Morgunblaðinu
um Ashkenazy-málið birtist 22.
aprfl s.l. og segir þar m.a.: „Und-
anfarin sjö ár hefur Vladimir
Ashkenazy, pfanósnillingur, reynt
að fá föður sinn f heimsókn til sfn
og fjölskyldu sinnar, en án árang-
urs. Sovétstjórnin hefur alltaf
neitað föður hans um fararleyfi
og fyrir átta mánuðum bauð hann
föður sínum enn að koma f
tveggja til þriggja vikna heim-
sókn til Islands, en svar hefur
ekki borizt frá Sovétstjórninni.
Þó hafa fslenzkir ráðamenn beitt
sér mjög eindregið fyrir því, að
Sovétstjórnin veitti föður
Ashkenazys fararleyfi en allt sit-
ur við hið sama, málið er i athug-
un segja sovézk stjórnvöld. Morg-
unblaðinu er kunnugt um, að
Ashkenazy hefur að ósk föður
síns enn einu sinni endurnýjað
heimboð sitt...“
Síðan segir blaðið, að menn hafi
verið allbjartsýnir á að leyfi
Sovétyfirvalda fengist, þar eð
ekki sé lengur stætt á því „að
neita föður hans um fararleyfi,
eftir að Helsingfors-yfirlýsingin
var undirrituð í fyrra, en þar er
mönnum heitið ferðafrelsi og lögð
áherzla á endurfundi ættingja. En
þrátt fyrir það, að Sovétmenn
legðu sérstaka áherzlu á undirrit-
un Helsingforsyfirlýsingarinnar
með öllum þeim fyrirheitum, sem
þar er minnzt á, er eins og ekkert
hafi gerzt: Allt situr við það sama.
Svar berst ekki frá Rússum...“
I' þessu sama Morgunblaði er
forystugrein, sem heitir: „Mann-
réttindi „í athugun" — áskorun
til sendiherra Islands I Moskvu og
Þjóðviljans.“ Þar segir m.a. svo:
„I sjö ár hefur Ashkenazy, sem er
íslenzkur ríkisborgari og kvæntur
islenzkri konu — og eiga þau lög-
heimili hér ásamt börnum slnum
— boðið föður sfnum að koma í
heimsókn til sin og fjölskyldu
sinnar á tslandi, en Sovétstjórnin
hefur ávallt neitað honum um far-
arleyfi, eins og alkunna er. Neit-
un hefur að vísu ekki borizt að
þessu sinni, en átta mánuðir án
þess að nokkurt svar berist er
langur timi og enginn rökræn
skýring er á þvl, að Sovétstjórnin
skuli ekki svara á svo löngum
tlma. Jafnvel þeir sem biðja um
fararleyfi til ísraels, fá yfirj,éitt
svör eftir þrjá til fjóra mánuði.“
Bohuslav Chnoupek
Slðan segir I forystugrein Mbl., að
með því að svara engu og þegja
þunnu hljóði sýni Sovétstjórnin
íslandi ókurteisi, ekki sízt vegna
þess að málið hafi verið tekið upp
af forráðamönnum tslendinga og
áskorun borizt Brezhnev sjálfum
frá ýmsum þjóðkunnum fyrir-
svarsmönnum I landinu. „Sovét-
stjórnin getur varla borið mikla
virðingu fyrir landi, sem hún tel-
ur sig ekki þurfa að svara, hvað
þá meir. Góð samskipti milli
landa hefjast á góðum persónu-
legum samskiptum milli þegn-
anna. Þess vegna var Helsingfors-
yfirlýsingin undirrituð á s.l. ári,
eins og kunnugt er, en I henni er
þegnum viðkomandi rfkja heitið
að hittast, eins og vera ætti frum-
atriði mannréttinda, eða hvað
merkja þessi orð yfirlýsingarinn-
ar?: „I því skyni að stuðla að
frekari þróun tengsla á grund-
velli fjölskyldubanda munu þátt-
tökuríkin taka til vinsamlegrar at-
hugunar ferðaumsóknir I þeim
tilgangi að leyfa mönnum að
koma til eða yfirgefa landsvæði
þeirra um stundarsakir og reglu-
lega, ef óskað er, I þvf skyni að
heimsækja fjölskyldumeðlimi
sína...
Umsóknir um stundarheim-
sóknir I því skyni að heimsækja
meðlimi fjölskyldu sinnar munu
verða teknar til afgreiðslu án til-
lits til frá hvaða landi komið er
eða hvert halda skal... Þátttöku-
Kristmann Guðmundsson
rfkin munu á jákvæðan og mann-
úðlegan hátt fjalla um umsóknir
þeirra, sem vilja sameinast að
nýju skyldmennum sínum.. . Þau
munu fjalla um sllkar umsóknir
eins skjótt og kostur er..
Morgunblaðið bendir á, að Hels-
ingfors-yfirlýsingin sé ekkert
annað en pappírsgagn, gersam-
lega gagnslaust þegar á reynir,
a.m.k. meðan Islendingar hafa þá
reynslu af henni, að íslenzkur rík-
isborgari megi ekki hitta foreldra
sina hér á landi vegna banns ann-
arrar rlkisstjórnar.
En blaðið heldur I vonina. Það
skorar á sendiherra tslands I
Moskvu að leggja viðstöðulaust
höfuðáherzlu á málið við sovézk
stjórnvöld — og er nú bæði skylt
og ljúft að geta þess, að sendiherr-
ann lét ekki sitt eftir liggja. Ber
að meta það.
En það voru aðrir, sem létu sitt
eftir liggja. I lok fyrrnefndar rit-
stjórnargreinar Mbl. segir svo:
„Að lokum aðeins þetta: Auk þess
sem sendiherra tslands I Moskvu
á að hafa góða möguleika á að
hafa áhrif á valdhafana austur
þar, er ekki úr vegi að biðja Þjóð-
viljann um að skrifa forystugrein
um þá ósk, sem fram kemur I
þessari forystugrein Mbl., þvl all-
ir vita, að Þjóðviljinn á meiri
hljómgrunn I Moskvu, svo að ekki
sé talað um sovézka sendiráðið
hér á landi. Eftir þvl verður tekið
hvort Þjóðviljinn vill nú leggja
Vladimir Ashkenazv
góðum málstað lið og krefjast
þess af vinum sínum I Sovétrlkj-
unum, að þeir standi við Helsing-
fors-yfirlýsinguna og sýni I verki,
að þeir virða mannréttindi þau,
sem þar er gert ráð fyrir: Við
skorum þvl á Þjóðviljann að hann
skrifi forystugrein, þar sem fyrr-
nefnd ósk er borin fram — og þá
ekki sízt undir stöfunum áb, því
að þeir hafa undanfarna daga sézt
undir Þjóðviljaleiðurum og munu
eiga spöl I landi I Garðarlki aust-
ur.
Við sjáum hvað setur.“
Það þarf víst ekki að taka fram
að slík ritstjórnargrein birtist
ekki I Þjóðviljanum I tilefni þess-
arar óskar. Þjóðviljinn segist vera
„málgagn sósfalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis". Skyldi
það vera ástæðan fyrir því, hve
dræmt hann hefur tekið undir
óskir Vladimirs Ashkenazys um
aðstoð. Eða hvað skyldi hann hafa
sagt mörg orð Ashkenazy til
hjálpar á þeim átta árum, sem
liðin eru frá því að barátta hans
hófst fyrir frumatriðum mann-
réttinda! Þjóðfélagsdeild Háskóla
Islands ætti að láta kanna þetta
— og er henni hér með boðið rúm
fyrir niðurstöður slnar I Morgun-
blaðinu.
En hvað dvaldi orminn langa?
Morgunblaðið fagnaði þvl mjög,
þegar foreldrar Ashkenazys komu
til Islands. Augsýnilegt er, að ferð
Framhald á bls.,47