Morgunblaðið - 21.11.1976, Blaðsíða 1

Sunnudagur
21. nóvember 1976
iwgjjPitttMftfrfö
Blað 37—68
„Ég er að þrotum kominn. Ég
er að deyja. Allt í einu heyri ég,
að læknir minn segir við
hjúkrunarkonurnar: — Hann
er dáinn. — Skyndilega skynja
ég einhvern ískyggilegan
hávaða, hljóð, sem var eins og
suð eða kliður. Um leið fer ég
hratt um löng og dimm göng.
Siðan verð ég þess var, að ég
hef skilið við likama minn, —
að ég sé staddur utan við minn
eigin likama — enda þótt ég sé
enn í sama herbergi. Ég sé
sjálfan mig liggja í rúminu. Ég
sé, hvernig læknarnir og
hjúkrunarkonurnar gera lífg-
unartilraunir á mér, hvernig
þau reyna að bjarga lífi mínu.“
„Lífið fyrir hand-
Hversu ósennilega og fárán-
lega sem þetta hljómar, þá er
hér ekki um draugasögu eða
ævintýri að ræða og heldur
ekki hitasóttaróra sjúks heila.
Þetta er frásögn af tilveru eftir
dauðann, furðuleg skýrsla sam-
kvæmt minni manns, sem af
afleiðingum slyss „dó“ svo-
kölluðum . „læknisfræðilegum
dauða“. Þegar lífgunartilraun-
irnar báru árangur og sjúkling-
urinn kom aftur til lifsins
minntist hann þess, sem hann
hafði reynt sem látinn og sagði
mér.
Þannig er mál með vexti, að
ég hef um árabil fengizt við
þetta fyrirbæri: „Iífið fyrir
handan“. Við rannsóknir mínar
hef ég valið 150 tilfelli úr mikl-
um fjölda frásagna bg skrán-
inga á atvikum, sem hafa sam-
eiginleg einkenni, sem gefa
tilefni til ýmissa ályktana varð-
andi lífij) eftir dauðann.
Við flokkun á niðurstöðum
athugana minna hef ég gert
greinarmun á reynslu að hand-
an frá þrenns konar hópum
fólks:
1. Frá þeim, sem hafa dáið
svokölluðum læknisfræðilegum
dauða — hjartastarfsemi þeirra
var hætt.
2. Frá þeim, sem orðið höfðu
fyrir alvarlegu slysi og verið í
bráðri lífshættu.
3. Frá þeim, sem hafa legið
fyrir dauðanum.
Maður lifir aðeins einu sinni,
segja menn oft. En er það í
rauninni svo? Ofangreind
flokkun leiðir ekki margt í ljós.
En öðru máli gegnir, þegar ég
raða niður hinum 150 tilfellum
„dauðareynslu" þeirra ' eftir
því, hvað þeir hafi upplifað eft-
ir „dauðann".
„Af hverju láta þau
svona? — Nú líður
mér vel"
Þá eru það sumir, sem skynja
eitthvað og reyna, sem þeir að-
eins geta gefið í skyn eða lýst í
líkingum, því að fyrir handan
lifa þeir hluti, sem eiga sér
enga hliðstæðu í lífi þeirra og
engin tákn eru því til fyrir.
Aðrir segja aftur á móti frá því,
sem þeir heyrðu eftir dauðann,
til dæmis að læknirinn hafi lýst
þvi yfir, að þeir væru látnir.
Enn aðrir gátu á leið sinni „yf-
ir“ greint undarleg og fram-
andi hljóð. Og nær allir hafa
öðlazt þá reynslu, að þeir hafi
eins og fjarlægzt sjálfa sig, áður
en þeir voru að fullu skildir við,
haldið burt frá líkamanum,
jafnskjótt og hann var andaður,
um dimmt herbergi, dal eða
göng.
„Hjarta hennar er hætt að
slá! Hjartað hefur gefizt upp!“
heyrði ég hjúkrunarkonurnar
kalla við rúm mitt, og á sama
augnabliki fann ég, hvernig ég
skildi við líkama minn og leið
úr rúminu niður á gólf. Síðan
byrjaði ég hægt og áreynslu-
laust að svífa undir loftí her-
bergisins, eins og ég væri úr
silkipappir eða ég væri fjöður,
sem væri blásið út í loftið. Það-
an að ofan sá ég lækninn og
nokkrar hjúkrunarkonur hraða
sér inn í herbergið. Og ég hugs-
aði: „Hvað eru þau að gera
hingað?“ Ein hjúkrunarkvenn-
anna hrópaði: „Guð minn góð-
ur, hún er dáin!“ Þegar ég sá,
hvernig þau hömuðust á brjóst-
inu á mér og nudduðu hand-
leggi og fætur, hugsaði ég: „Af
hverju láta þau svona? Nú líður
mér vel.“
Að smeygja sér
aftur inn í líkam
ann.
Flestir sjá skyndilega sína
eigin líkama eða hl.uti í dánar-
herberginu og lækna og
hjúkrunarkonur við sjúkrabeð-
in eins og I kvikmynd, þar sem
þeir leika sjálfir endalokin.
„Að vera utan við sjálfan sig“
er ný, notaleg kennd ánægju og
rósemi, og viðkomandi horfir á
það með stillingu og æðruleysi,
hvað hendir eigin líkama, eins
og það komi honum ekkert við
— þetta er algengasta reynsla
„hinna dauðu“ í hinu nýja lífi
þeirra. Það er svipað og í
draumi, þar sem við göngum
við hliðina á sjálfum okkur eða
fyrir aftan og undrumst það,
sem fyrir okkur kemur og
hvernig það gerist.
Ungur maður sagði mér frá
því, sem fyrir hann hefði komið
eftir alvarlegt umferðarslys.
Eftir áreksturinn fannst hon-
um augnablik, eins og hann
færi i gegnum dimman, lokaðan
sal. . . „síðan var eins og ég svifi
burt og í margra metra hæð yfir
bílnum þar sem hann var á veg-
inum. Ég heyrði hljóðið við
áreksturinn deyja út. Ég sá, að
fólk kom hlaupandi á vettvang
og tók að fást við bílinn, ég sá
það ná vini mínum út úr bíln-
um, en hann hafði hlotið áfall.
Og ég sá, hvernig menn reyndu
að losa slasaðan og blóðugan
likama minn úr bílflakinu.“
Hið kynlega er, að margir við-
mælenda minna minnast knýj-
andi þarfar til að smeygja sér
aftur eins fljótt og unnt er inn í
likamann. Öttinn við, að þeim
muni ekki takast það, kemur
greinilega aðeins fram á fyrstu
stigum dauðareynslunnar:
„Mér var ókleift að taka í
rieitt eða snerta. og ég gat ekki
talað við fólkið umhverfis mig.
Ég var hræðilega einmana. Ég
hafði það á tilfinningunni, að
ég væri algerlega einangrað-
ur.“
Það eru aðeins fáir, sem
reyna upphaf aðskilnaðar anda
og líkama jafnrólega og þessi
fárveika, gamla kona:
„Einn morguninn á sjúkra-
húsinu var ég allt í einu umlukt
þéttri, grárri þoku. Mér fannst
eins og ég myndi yfirgefa
líkamann og svífa burt. Ég leit
við og gat séð sjálfa mig liggj-
andi í rúminu. Ég fann ekki til
ótta, þegar ég skildi, að ég
myndi deyja, ef mér tækist ekki
að komast aftur í likamann."
Látnir ættingjar
bíða manna
Þegar menn eru að velta fyrir
sér dauðanum og dauðastund-
inni, spyrja þeir gjarnan, hvort
þeir muni hitta aftur látna ætt-
ingja og vini fyrir handan, það-
an sem engrar endurkomu er
auðið. Spurningin, hvort til sé
líf eftir dauðann, hefur lagt
grundvöll áð trúarbrögðum og
heimspekikenningum og haft
áhrif á lístir og bókmenntir frá
upphafi mannkyns.
Sumir viðmælenda minna
hafa fundið svar við þessari
spurningy að minnsta kosti fyr-
ir sig á dáuðastundinni eða öllu
heldur fengið það, reynt það.
Þeir hafa lýst því, hvernig þeir
hafi hitt ólíkamlegar verur,
sem þeir hafi alveg getað þekkt
aftur. Það var augljóst, að þær
voru þarna til að hjálpa þeim að
komast yfir landamærin.
Kona, sem var að dauða kom-
in við barnsburð, sagði mér frá
„andláti" sínu:
„Læknirinn var þegar búinn
að gefa upp alla von. Hann
gerði ráðstafanir til að tilkynna
fjölskyldu minni, að ég lægi
fyrir dauðanum. Þegar • ég
heyrði hann segja þetta, fann
ég, hvernig ég var að deyja. A
því augnabliki sá ég margt fólk
á sveimi undir loftinu í her-
berginu. Það var fólk, sem ég
þekkti: amma mín, gamlar
bekkjarsystur mínar og aðrir
vinir og ættingjar. Ég gat að-
eins greint andlit þeirra — ann-
ars fann ég aðeins fyrir nær-
veru þeirra. Mér virtist eins og
þau væru komin til að vernda
mig og leiðbeina mér. Þetta var
Framhald á næstu sfðu
„Enginn
vafi, að
líf er
eftir
dauðann”
eftir Reymond A. Moody, jr.