Morgunblaðið - 21.11.1976, Blaðsíða 6

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. NÓVEMBER 1978
Danmörk —
Svíþjóð.
Árið 1915 var fyrst tekin í
notkun tengilina — sæstrengur
— milli Svíþjóðar og Sjálands f
Danmörku. Flutningsgeta þess-
arar fyrstu tengingar var mjög
litil á nútimamælikvarða, að-
eins 6 MW. Þó kom hún að
verulegu gagni fyrir Danmörku
í fyrri heimsstyrjöldinni, þegar
kolainnflutningar til elds-
neytisrafstöðva Danmerkur var
mjög takmarkaður, og vatnsafl-
stöðvar Svfþjóðar hlupu undir
baggann.
Siðan hafa verið lagðir fleiri
rafmagnssæstrengir milli land-
anna, bæði milli suðurenda Svi-
þjóðar og Sjálands og miklli
Gautaborgar í Svíþjóð og Jót-
lands f Danmörku. Síðarnefnd-
ur stengur er fyrir rakstraum
og flutningsgeta hans er 260
MW. Nú er svo komið að alls er
hægt að flytja milli þessara
tveggja landa um 1300 MW.
Sérkenni rafstöðva þessa
tveggja Ianda er að í Svíþjóð
hafa hingað til aðallega verið
byggðar vatnsaflsvirkjanir, en i
Danmörku eingöngu elds-
neytisstöðvar, sem þá eru í sér-
lega stórum einingum og er
hagkvæmni þeirra mjög góð,
sérstaklega ef notkun getur
verið jöfn. 1 byrjun viðskipt-
anna var Danmörk aðallega
kaupandi, en síðar snerust við-
skiptin allmikið í hina áttina,
og svo var komið árið 1970, að
Svíþjóð keypti frá Danmörku
nálægt 4000 GWst., en Dan-
mörk frá Svíþjóð aðeins um 500
GWst. Á hinum siðari árum
hefur þetta hlutfall aftur
breyst nokkuð.
eftir VALGARÐ
THORODDSEN
VALGARÐ Thorodd-
sen, fyrrverandi for-
stjóri Rafmagnsveitna
rfkissins, mun skrifa
hér f Morgunblaðið
annað slagið um raf-
orkumál og tæknimál
ýmiss konar. Greinar
hans munu væntan-
lega birtast hálfs-
mánaðarlega, og hygg-
ur blaðið gott til þess-
arar samvinnu. Fyrsta
greinin er raunar um
mál sem nú er einmitt
ofarlega á baugi hjá
okkur, og Ieitar höf-
undur m.a. fanga um
það efni hjá frænd-
þjóðum okkar.
verið gerð árið 1960. Það var
við nyrstu mörk landanna, og
flutningsgeta þeirrar tengingar
var aðeins um 70 MW.
Síðan hafa viðskiptin aukist
mjög ört, og línur yfir landa-
mærin eru nú orðnar 5 að tölu,
frá nyrsta til syðsta hluta
landamæranna. Flutningsgeta
þeirra er nú samtals rlflega
1100 MW.
Um tfma, hin fyrstu ár, voru
kaup og sala nokkuð svipuð, en
síðan hefur þróunin orðið sú að
Noregur selur margfalt meiri
raforku til Svíþjóðar en sem
nemur kaupum frá SvfÞjóð.
Á þessu ári er gert ráð fyrir
að sala Noregs til Sviþjóðar
muni nema um 6000 GWst., og
er söluverð áætlaö 175 milljónir
sænskar krónur.
Miðað við núverandi gengi
samsvarar þetta um 1,30 ísl. kr.
á kWst., og má þá væntanlega
gera ráð fyrir að verðið sé mið-
aðað við afhendingu á landa-
maj^um.
Framhald á bls. 66
Raforku-
flutníngar
milli landa
Sú var tfðin, og er sums stað-
ar enn, að hvert hérað eða
landshluti vildi búa einn að
sínu í raforkumálum, án
tengsla og afskipta annarra.
Á stundum stafaði það af hag-
stæðari aðstöðu innanhéraðs til
virkjunar, en í öðrum tilvikum
vegna eigin virkjana, sem
byggðar höfðu verið á lágu
verðlagi. Þótti þá að vonum
ekki ráðlegt að rugla reitum
með hinum, sem ver voru
staddir í þessum efnum.
Enn kom einnig til héraðs-
metnaður, eins konar sjálf-
stæðishugsjón gagnvart ein-
hverju, sem kynni að takmarka
eiginn sjálfákvörðunarrétt.
Slík einangrandi sjónarmið
eu vissulega víðar til en á Is-
landi. í þröngum fjarðabyggð-
um Noregs, þar sem víðast hvar
eru góðar aðstæður til vatns-
aflsvirkjana, hafa verið og eru
enn til slík sjónarmið í raforku-
málum, á vissum sviðum. Ný-
lega Ias ég einnig í bandarísku
tækniriti um hugmyndir að
byggingu háspennulfnu þvert
yfir Kanada, milli stranda
Atlantshafs og Kyrrahafs, til
tengingar og bættrar hagnýt-
ingar raforkuvera landsins. Við
marga erfiðleika var að striða,
en einn þeirra var tregða eig-
enda orkuvera á svæðinu til
samstarfs og ótti við skerðingu
á sjálfsákvörðunarrétti.
Um slikar innanlandserjur
verður ekki fjallað hér, heldur
um utanríkisviðskipti með raf-
orku. Þannig viðskipti hafa
lengi átt sér stað, saia og kaup á
víxl.
Þetta á sér jafnvel stað gegn-
um „Járntjaldið", ekki aðeins á
sviði beinnar raforku, heldur
einnig með aðra orkugjafa svo
sem gas til iðnaðarframleiðslu.
Þúsundir km af gasleiðslum
hafa verið lagðar frá lindum f
Rússlandi til iðnaðarhéraða
Vestur-Þýzkalands. Að vfsu
hefur borið á ótta við öra þróun
í þessa átt, því vinátta þessara
tveggja þjóða hefur verið all-
rysjótt, og þjóðverjum kæmi
það illa ef Rússar tækju upp á
því að loka fyrir.
Að jafnaði eru raforkuvið-
skipti milli landa gagnkvæm,
en aðalsjónarmið þeirra er bætt
hagnýting orkuvera landanna
og öryggissjónarmið. Raforku-
skipti milli Norðurlanda hafa
átt sér stað um alllangan tfma,
og skal ég gerð grein fyrir þeim
í stórum dráttum.
Háspennulfna á mörkum Noregs og Svfþjóðar.
Danmörk —
Noregur.
Nýlega var tekinn f notkun
sæstrengur milli Kristjáns-
sands í Noregi og Jótlands. Hér
eru um rakstraumssamband að
ræða, með um 500 MW
flutningsgetu.
Þessi sæstrengslögn er mjög
löng, eða 130 km, og liggur á
kafla niður á 500 metra dýpi.
Hér er um tvo strengi að ræða,
hver með 1000 mferm leiðurum
úr eir. Áður hafði verið gerður
tilraunastrengur og hann
prófaður f Harðangursfirði í
640 metra dýpi.
Strax í upphafi var talin
nokkur hætta á að togskip
kynnu að skaða strenginn. Sú
varð einnig raunin, þvf
skömmu eftir að hann var tek-
inn í notkun skemmdist hann
af þeim sökum. Viðgerð var þó
fljótlega lokið, en þá jafnframt
ákveðið að grafa hann niður í
botninn á þeim kafla sem hon-
um var mest hætta af völdum
skipa, en það var á 25 km kafla
undan strönd Jótlands, á
30—125 metra dýpi. Til þessa
verks hefur verið leigður
dverg-kafbátur frá Frakklandi.
Noregur —
Svfþjóð
Fyrsta rafmagnstengingin
milli þessara landa mun hafa
640 MW. vatnsverið Tonstad f Noregi.
1160 MW kjarnorkuver við Málmey f Svf-
þjóð.

TÆKNL
Atlas
snjódekk
600 — 12 með hvítum hring kr. 10.843 fullnegldir
560 — 13 með hvítum hring kr. 10.426 fullnegldir
600 — 13 með hvitum hring kr. 9.925 fullnegldir
600 — 13 með hvitum hring kr. 11.095 fullnegldir
700 — 13 með hvitum hring kr. 10.813 fullnegld
560 — 15 með hvítum hring kr. 10.394 fullnegld
F 78 — 14 með hvitum hring kr. 13.075 fullnegld
G 78 — 14 með hvítum hring kr. 13.637 fullnegld
F 78 — 15 með hvítum hring kr. 13.793 fullnegld
Hjólbarðar
Höfðatúni 8, sími 1-67-40.
HEILSURÆKTARKERFIÐ <\
„SÓLKVEÐJAN" i‘ Gerir vöxtinn fallegan, stæltan og brjóstin stinn. Með þvi að æfa þetta kerfi verðið þér: grennri, fegurri og hraustari Æfingartimi 5 minútur á dag „SÓLKVEÐJAN" er sett saman úr ýmsum
æfingum i „Yóga' -líkamsræktarkerfinu og þær gerðar að einni samfelldri heild. „SÓLKVEÐJ- AN" ásamt skýringarmyndum kostar 400 kr. Vinsamlegast sendið greiðslu með pöntun og ■ sendið gjaldið I ábyrgð Sendið nafn og heimilis- e fang til: i’
„SÓLKVEÐJAN" J Pósthólf: 4205, Reykjavfk. L