Morgunblaðið - 28.04.1977, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. APRÍL 1977
Birgir ísl. Gunnarsson, borgarstjóri, flutti ræðu þá, er hér fer ai
^eftir, við umræðu í borgarstjórn sl. mánudagskvöld um endurskoðað
iðalskipulag Reykjavíkur. I ræðu þessari fjallar borgarstjóri um(
Fafstöðu minnihlutaflokkanna til aðalskipulagsins og þá alveg.
sérstaklega afstöðu Alþýubandalagsins, sem hann lýsir sem stefnu*
i afturhalds og stöðnunar í skipulagsmálum borgarinnar.
Ræða borgarstjóra fer hér á eftir í heild:
Birgir ísl. Gunnarsson,
borgarstjóri:
Engin samstaða
Aðalskipulag Reykjavíkur, sem samþykkt var í
borgarstjórn 1965, markaði tímamót í skipulagsmálum
Reykjavíkurborgar. Við gerð þess skipulags var beitt
þeirri nýjustu tækni, sem þá var unnt að beita við
aðalskipulagsvinnu, og hinir færustu sériræðingar
fengnir til áð leggja á ráðin um ýmis tæknileg atriði
við skipulagið.
Ég er ekki viss um, að menn geri sér almennt grein
fyrir því, hversu mikið þrekvirki í rauninni var unnið
með því skipulagi, sem þá var samþykkt, en mér er
tjáð og veit það fyrir víst, að skipulag þetta,
undirbúningsvinnan að þvi og skipulagsákvarðanir,
sem í kjölfarið fylgdu, vöktu mikla athygli víða og var
í ýmsum löndum vitnað til þess sem dæmi um hvernig
standa ætti að undirbúningi við gerð aðalskipulags.
Síðan er liðin alllangur timi og ýmis konar ný tækni
hefur rutt sér til rúms, sem menn hafa tekið í
þjónustu sína við skipulagsvinnu, og því eðlilegt, að
margt af því, sem samþykkt var arið 1965, sé úrelt,
enda grundvallarsjónarmið manna í skipulagsmálum
einnig breytt, burt séð frá hinum tæknilegu þáttum
við sjálfan undirbúninginn.
Grundvallarákvörðun
Þær ákvarðanir, sem hér liggja nú fyrir borgar-
stjórn, þ.e.a.s. nýtt aðalskipulag fyrir Reykjavik næstu
20 árin, er grundvallarákvörðun, sem hefur mjög
mikla þýðingu fyrir þróun og uppbyggingu þessarar
borgar næstu áratugí.
Allur undirbúningur hefur verið mjög vel vand-
aður, hin tæknilega vinna hefur verið upp á á hið
bezta, og ég vil flytja sérstakar þakkir öllum þeim
mörgu starfsmönnum borgarinnar og reyndar ýmsum
ráðgjöfum, em til hafa verið kvaddir, fyrir frábært
starf og mikla alúð, sem þeir hafa lagt i þetta verkefni.
Hilmar Ölafsson, forstöðumaður Þróunarstofnunar
hefur unnið mikið og gott starf að þessu verkefni
ásamt starfsliði sinu. Þá hefur Skiplagsnefnd Reykja-
víkurborgar undir forystu forseta borgarstjórnar,
Ólafs B. Thors, unnið frábært starf við gerð þessa
skipulags, haldið mjög marga fundi og lagt mikla
vínnu í að koma saman og fella í eína heild þá mörgu
þætti, sem þetta skipulag saman stendur af. Fyrir alla
þessa miklu vinnu vil ég flytja formanni skipulags-
nefndar og nefndarmönnum hans beztu þakkir.
Þá hafa stjórnmálaflokkarnir ennfremur haft sér-
staka fulltrúa í skipulagsnefnd til að fylgjast með
þessu verkefni. Flokkarnir hafa sinnt þeim þætti
starfsins af mismunandi mikilli alúð, en ég hygg þó, að
þetta fyrirkomulag hafi verið til bóta og eigi að
auðvelda stjórnmálaflokkunum að átta sig á því skipu-
lagi, sem hér er til umræðu, svo og að auðvelda þeim
að móta sina stefnu í skipulagsmálum. Hefur þó
misjafnlega tekizt í þeim efnum, eins og ég mun nánar
ræða hér á eftir.
Engin samstaða
minnihlutaflokka
I þeirri umræðu, sem hér fer fram um aðalskiplagið,
er það tvennt, sem einkum vekur athygli og ég vil
benda 'a.
I fyrsta lagi vekur það sérstaka athygli, hversu
gjörsamlega það hefur misheppnast hjá minnihluta-
flokkunum í borgarstjórn að ná nokkurri samstöðu í
þessu veigamikla verkefni. Um alla meginþætti þessa
skipulags er grundvallarágreiningur innbyrðis á milli
þessara flokka. Þessi staðreynd er enn eitt dæmi um
það, sem oft hefur verið bent á, hversu mikill glund-
roði mundi rikja hér í öllum meginmálum, ef þessir
flokkar ættu að stjórna þessari borg sameiginlega.
Auðyitað er eðlilegt, að borgarfulltrúa greini á um
ýmis mál, sem koma fyrir borgarstjórn, og sú krafa
verður aldrei gerð til allra borgarfulltrúa, jafnvel þótt
þeir séu saman í flokki, að þeir séu sammála um öll
mál, sem fyrir koma. En það vekur sérstaka athygli í
jafnmiklu grundvallarstefnumáli, eins og aðalskipu-
lagið er, máli, sem hefur jafnmikilvæga þýðingu fyrir
hjá |
minnihlutaflokkum
um aðalskipulagið
framtíð borgarinnar og raun ber vitni, að þá skuli
minnihlutaflokkunum algjörlega mistakast að ná
nokkurri samstöðu um það, sem máli skitpir 1 þessu
efni. Þeir eru ósammála um meginstefnuna í
umferðarmálum borgarinnar og um uppbyggingu
gatnakerfis borgarinnar. Þeir eru ósammála um
endurnýjun eldri hverfa, hvernig að þeirri endur-
nýjun skuli standa og að hverju beri að keppa í þeim
efnum. Þeir eru ósammála um framtíðaruppbyggingu
borgarinnar, í hvaða átt borgin eigi að byggjast og
hvar nýjum hverfum skuli velja stað. Ég hygg, að
þetta séu atriði, sem borgarbúar muni sérstaklega
veita athygli í sambandi við afgreiðslu þessa skipu-
lags.
Skipulagsrómantík
ungra skólapilta
I öðru lagi vekur það athygli í sambandi við
afgreiðslu þessa máls, hve gjörsamlega Alþýðubanda-
laginu hefur mistekizt að fóta sig á þessu verkefni. Ég
gat þess áðan, að stjórnmálaflokkarnir hefðu haft
fulltrúa í skipulagsnefnd, þegar aðalskipulagið hefur
verið þar til umfjöllunar, til þess að auðvelda flokk-
unum að móta sér stefnuna I sámbandi við afgreiðslu
þesa máls. Þetta hefur Alþýðubandalagið notfært sér.
Fulltrúi þess hefur verið Þorbjörn Broddason og auk
þess hefur einn af varaborgarfullrúum flokksins átt
sæti í skipulagsnefnd, Sigurður Harðarson. Þrátt fyrir
þetta er Alþýðubandalagið algjörlega ráðvillt í
sambandi við afgreiðslu þessa máls. Stefna þess
mótast annars vegar af óraunhæfri skipulags-
rómantík, sem oft einkennir aftöðu ungra skólapilta,
sem nýkomnir eru frá námi. Rómantík, sem er algjör-
lega slitin úr samhengi við raunveruleikann og hið
daglega líf, sem fólkið í þessari borg lifir. Hins vegar
byggist stefna Alþýðubandalagsins á fordómum, til-
raun til að einfalda alla hluti fyrir sér og þeirri lífstrú
Sósíalista, að með valdboðum ofan frá sé hægt að
stjórna daglegu lífi fólks, jafnvel niður I smæstu
atriði. Öll umræða og tillögugerð Alþýðubandalagsins
I sambandi við afgreiðslu þessa aðalskipulags ber þess
glögg merki, að þeir gera sér grein fyrir vanmætti
sínum á því að ná tökum á þessu verkefni. Yfir
þennan vanmátt er reynt að breiða með upphrópunum
um gamalkunn efni eins og það, að það sé braskara-
sjónarmið, sem ráði ferðinni i sambandi við gerð þessa
aðalskipulags, eða þá að reynt sé að draga fram mál
eins og Bernhöftstorfuna og gera það að einhverju
aðalatriði I sambandi við gerð aðalskipulagsins, en
önnur megintillaga Alþýðubandalagsins við afgreiðsl-
una fjallar um það mál.
Ég verð að viðurkenna, að afstaða og meðferð
Alþýðubandalagsins á þessu máli, hefur valdið mér
miklum vonbrigðum, en nánar mun ég ræða stefnuna
og vinnubrögðin I einstökum þáttum hér á eftir, þegar
ég geri að umtalsefni hina einstöku þætti aðalskipu-
lagsins.
Framtíðarbyggð.
Það heur verið rakið, að möguleikar Reykjavíkur-
borgar til að afhenda lóðir til íbúðarbygginga eru nú
senn þrotnir, þ.e.a.s. þau byggðasvæði, sem eru innan
þess aðalskipulags, sem nú er i gildi, munu ekki
endast meira en 3—4 ár. Það er því mjög nauðsynlegt
að marka stefnu um það, hvert borgin skuli þróast og
því er sú tillaga, sem hér liggur fyrir um framtíðar-
byggð á svonefndu Úlfarsfellssvæði mjög tímabær.
Borgarfulltrúar Framsóknarflokksins hafa látið frá
sér fara greinargerð um þennan þátt I aðalskipulag-
inu. Ég get út af fyrir sig tekið undir margt af því, sem
fram kemur I þeirra greinargerð um framtíðarbyggð-
ina, því að það er ljóst, að þó að nú hafi verið tekin
ákvörðun um aðalskipulag þessa nýja svæðis, þá eru
mörg atriði óleyst, sem taka þarf afstöðu til I sambandi
við deiliskipulagningu, og ábendingar þeirra I þeim
efnum hafa við rök að styðjast, að mínu mati. Þeir
flytja eina breytingartillögu við tillögu skipulags-
nefndar þess efnis, að hafnarsvæðið verði einungis
meðfram suðurströnd Grafarvogs, en tenging yfir
voginn falli niður. Rök þeirra fyrir því eru fyrst og
fremst þau, að tengingin, sem ætluð er sem möguleiki
fyrir höfnina á frekari útvikkun á þessum slóðum,
rýri gildi íbúðasvæðisins, sem fyrir hendi er, og breyti
og spilli náttúrulegum einkennum strandlengjunnar,
sem varðveita beri. Ég geri mér fullkomlega grein
fyrir því, að þetta er umdeilanlegt atriði, hvort rétt sé,
að þessi tenging komi þarna yfir, en ég er þó þeirrar
skoðunar að halda beri þessari tengingu í því aðal-
skipulagi, sem nú á að samþykkja, þannig að deili-
skipulag íbúðabyggðarinnar verði gert með það fyrir
augum að halda þessum möguleika. Afstaða mín mót-
ast fyrst og fremst af þvi, að það kann að vera
nauðsynlegt, að Reykjavíkurhöfn þurfi á meira at-
hafnasvæði þarna að halda, og tengingin geti þvi
komið í góðar þarfir síðar varðandi stækkun hafnar-
innar. Þá lýst mér og vel á þá hugmynd, sem fram
kemur, að innan við tenginguna verði ferskvatnstjörn,
en ekki sýnast möguleikar á því, ef að tengingin
kemur ekki. Sú tjörn ætti einmitt að geta orðið til
yndisauka og i góðum tengslum við íbúðabyggðina
fyrir ofan.
Af þessum ástæðum mun ég greiða atkvæði gegn
þeirri tillögu, sem Framsóknarmenn um þetta atriði
sérstaklega.
Alþbl. vill að
Reykjavík verði
lóðalaus
Afturhald og stöðnun einkennir stefnu
Alþýðubandalags til miðbæjarsvæðis
Afstaða Alþýðubandalagsins til þessarar tillögu er
vægast sagt mjög furðuleg. Þeir treysta sér ekki til að
samþykkja framtíðaruppbyggingu á þessu svæði fyrir
Reykjavíkurborg, en halda sér fast i þá kenningu, sem
fram var sett í aðalskipulaginu frá 1965, um að eðlilegt
sé, að byggðin þróist til suðurs, þ.e.a.s. verði fyrst og
fremst f Kópavogi og Garðabæ. Þessi stefna Alþýðu-
bandalagsins þýðir það í raun og veru, að Reykja-
víkurborg missir allt vald á úthlutun íbúðarlóða og
mun standa uppi innan 2ja til 3ja ára, ef Alþýðu-
bandalagið fengið að ráða, án þess að geta látið af
hendi nokkra lóð og þyrfti að vera algjörlega upp á
náð annarra sveitarfélaga komin til þess að byggingar-

• JáiXJiit or J Ji M * 4 + 0l * «« « * *. * •-