Morgunblaðið - 14.05.1977, Blaðsíða 16

16
MORG UNBLAÐIÐ, UAUGARDAGUR 14. MAÍ 1977

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjórn og afgreiSsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn GuSmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni GarSar Kristinsson
ASalstræti 6, sfmi 10100.
ASalstræti 6. sfmi 22480
Áskriftargjald 1300.00 kr. á mánuSi innanlands.
í lausasölu 70.00 kr. eintakiS.
Rekstrar- og
afurðalán bænda
Fjölmennir bændafundir
víðs vegar um iand, sem eink-
um fjölluðu um afurðasölumál
bænda og skil á andvirði fram-
leiðslu þeirra, vöktu alþjóðarat-
hygli á liðnu ári. t kjölfar þessara
funda og ályktana, sem þeir sam-
þykktu, flutti Eyjólfur Konráð
Jónsson, tillögu til þingsályktun-
ar, sem mælti svo fyrir um, að
rfkisstjórnin skyldi hlutast til um
að viðskiptabankar greiddu
rekstrar- og afurðalán beint til
bænda. Tillaga þessi var rædd f
sameinuðu þingi, vfsað til nefnd-
ar, en hiaut ekki endanlega af-
greiðslu.
1 greinargerð með tillögunni
var vfsað til megnrar óánægju
með ýmsa þætti afurðasölumála
bænda og m.a. bent á þá stað-
reynd, að stærsti dreifingaraðili
sauðfjárafurða hafi ekki skilað
réttu verði á réttum tfma til
sláturleyfishafa, eins og orðrétt
segir f ályktun almenns bænda-
fundar, sem haldinn var á
Blönduósi. Þá segir f greinargerð-
inni að með samþykkt þessarar
tillögu væri tryggt, að þeir sem
rekstrar- og afurðalánin eiga að
fá, bændur sjálfir, fengju þau á
réttum tfma og væri þannig kom-
ið í veg fyrir alla tortryggni. Slfkt
væri fagnaðarefni, enda óviðun-
andi, að bændur hefðu ekki ráð-
stöfunarrétt yfir eigin fjár-
munum.
Blaðið Suðurland, sem ritstýrt
er af Ingólfi Jónssyni, fyrrver-
andi landbúnaðarráðherra, fjall-
ar nýverið f leiðara um þessa til-
lögu, og segir þar m.a.:
„Flutningsmaður áðurnefndrar
tillögu til þingsályktunar telur að
greiða beri betnt til bænda
rekstrar- og afurðalánin. Vissu-
lega er það rétt, að þessi lán eru
hugsuð sem aðstoð við bændur.
Tilgangurinn með lánunum er sá
að gera bændum kleift að kaupa
rekstrarvöru r með þeim lánum,
sem eru veitt fyrri hluta ársins,
en með afurðalánum er ætlunin,
að bændur fái greiðslur áður en
vörurnar seljast. Ef bændur fái
ekki greiðslur frá sölufélögum og
sláturleyfishöfum, eins háa upp-
hæð og Iánin eru strax eftir að
þau eru afgreidd, er vissulega
þörf á þvf að breyta lánaregl-
unum. Bændur eiga kröfu á þvf
að fá strax greiddar þær fjárhæð-
ir, sem sláturleyfishafinn hefur
tekið á móti. Til þess að tryggja á
öruggan hátt að svo megi verða,
mætti hugsa sér þá leið, sem
nefnd er f áðurgreindri tillögu ti
þingsályktunar, eða að viðskipta-
bankar setji þau skilyrði, þegar
lán eru afgreidd til sláturleyfis-
hafa eða sölufélags, að skriflegt
umboð sé lagt fram frá þeim
bændum sem afurðirnar eiga um
heimild til lántöku."
Ljóst er að tillaga sú, sem
Eyjólfur Konráð Jónsson flutti
um rekstrar- og afurðalán til
bænda, á rætur f viðhorfum fjöl-
mennra bændafunda um gjör-
vallt landið. Stuðningur Suður-
lands, sem ritstýrt er af Ingólfi
Jónssyni, fyrrverandi landbún-
aðarráðherra og einum farsælasta
forystumanni bændastéttarinnar
um áratuga skeið, eykur enn á
gildi tillögunnar. Tillagan náði að
vfsu ekki fram að ganga sem
formleg ályktun Alþingis. Engu
að sfður vakti hún athyglisverðar
umræður og eftirtekt og varð sem
slfk mikilsverður stuðningur við
sjónarmið bændastéttarinnar.
Eftir þessar umræður bæði innan
þings og utan, verður ekki aftur
snúið með nauðsynlega leiðrétt-
ingu í þessu efni.
Staðbundin vandamál og
sameiginlegt haldreipi
ríþætt haldreipi þjóðar-
hagsmuna, eða réttara sagt
Ifftaug þjóðarframleiðslunnar, er
ofin úr helztu atvinnugreinum
hennar: sjávarútvegi, landbúnaði
og iðnaði. Tengsl þessara atvinnu-
greina eru náin og óaðskiljanleg.
Iðnaðurinn sækir hráefni bæði til
landbúnaðar og sjávarútvegs —
og viðhaldsþjónusta, sem iðn-
aðurinn veitir, er að stærstum
hluta í þágu þessara atvinnu-
greina. Landbúnaður væri óhugs-
andi f núverandi mynd án þess
markaðar, er þéttbýlið skapar. Og
hvorki sjávarútvegur né landbún-
aður verður rekinn á tækniöld án
verzlunar- og iðnaðarþjónustu.
Og þessar þjónustugreinar eru
jafnframt forsenda atvinnu-
öryggis f landínu. Þrátt fyrir
nokkra togstreytu atvinnugreina
eru þær þó fletir á sama fyrir-
bæri, verðmætasköpum og vel-
ferð almennings i þjóðfélaginu.
Sama máli gegnir, ef grannt er
skoðað, um þéttbýli og strjálbýli.
Staðbundin vandamál eru til
staðar á báðum stöðum, ef svo má
að orði komast. Strjálbýlisfólk
býr á ýmsan hátt við verri aðstæð-
ur, félagslegar og samgöngulegar,
en þéttbýlisfólk; og flutnings-
kosnaður og söluskattur á flutn-
ingskosnað veldur hærra vöru-
verði f strjálbýli. Á sama hátt
hefur Reykjavík orðið afskipt þó
á öðrum sviðum sé. Má þar m.a.
nefna að Reykjavík er eina
sveitarfélagið á Islandi, sem fær
ekki kosnaðarhluta við hafnar-
gerð greiddan úr sameiginleguni
sjóði Jandsmanna. Vegaáætlun
nær til allra byggða nema
Reykjavíkur. Vrnsar undirstöðu-
atvinnugreinar hafa þróazt hægar
í Reykjavfk hin sfðari árin, tekju-
hlutfall Reykvfkinga lækkað og
fbúatala ekki vaxið í samræmi við
þjóðarmeðaltal fólksfjölgunar.
Allir viðurkenna nauðsyn nokk-
urs misræmis atkvæða að baki
kjörnum þingfulltrúum þéttbýlis
og strjábýlis til að jafna annan
aðstöðumun, en flestir viður-
kenna jafnframt að fjór- eða
fimmfaldur munur á vægi at-
kvæða sé of mikill og þarfnist
leiðréttingar.
Mergurinn málsins, er að menn
Ifti með skilningi og sanngimi á
gagnkvæm hagsmunamál, sem í
raun eru þættir í sama haldreip-
inu, sameiginlegum hagsmunum
lítillar þjóðar, sem á allt sitt und-
ir samheldninni, en sækir hins
vegar ekkert til sundrungarinnar.
Nixon ísamtalsþættimeðFrost:
Hætta á kjarnorku-
styrjöld 1973 —
Indira undirbjó innrás íPakistan 1971
Washington, 13. maf.
Reuter. AP.
RICHARD M. Nixon, fyrrverandi
Bandaríkjaforseti, sagði í öðrum
viðtalsþætti sínum með David
Frost, sem sýndur var f sjónvarpi
um gjörvöll Bandaríkin í gær-
kvöldi, að árið 1973 hefðu Sovét-
menn verið komnir á fremsta
hlunn með að hefja beina hernað-
arlega Hilutun f átökin I Mið-
Austurlondum Nixon sagðist hafa
gefið fyrirskipun um að Banda
rfkjaher væri reiðubúinn til að
grfpa til kjarnorkuvopna þegar
honum barst sú vitneskja að
sovézki flotinn f Svartahafi og
Miðjarðarhafi — samtals 85 skip,
þar af eitt með kjarnorkuvopn —
hefðu fengið fyrirmæli um að vera
f viðbragðsstöðu. Sagði Nixon að
Sovétmenn hefðu látið undan sfga
þegar viðbrögð Bandarfkjastjómar
urðu Ijós, og gaf um leið f skyn að
samkvæmt samkomulagi hefðu
stjórnir rfkjanna möguleika á að
skiptast á leynilegum upplýsing-
um þegar mikið væri f húfi án þess
að f hámæli kæmist.
Nixon minntist einnig á yfirvof-
andi innrás Indverja í Pakistan árið
1971. Hefði Bandarfkjastjórn þá
knúið Sovétmenn til að beita áhrif-
um sínum við stjórn Indlands þann-
ig að ekkert hefði orðið úr innrás-
inni Nixon sagði að þessi atburður
hefði orðið til þess að auka mjög
tiltrú Pekingstjórnarinnar til Banda-
rfkjamanna og án efa stuðlað að
bættri sambúð ríkjanna á árunum,
sem í hönd fóru Nixon kvaðst þess
fullviss að það hefði verið fyrirætlun
Indiru Gandhi að ráðast inn f Vestur-
Pakistan, og „gleypa" þar með þann
landshluta, eins og hann orðaði það
Forsetinn fyrrverandi sagði f fram-
haldi af þessu, að hann hefði enga
trú á batnandi samskiptum Rússa og
Kínverja í bráðina, um leið og hann
fullyrti að Kínverjar hefðu ekki áform
um að ráðast á Formósu
Það vakti athygli að f þessum
sjónvarpsþætti var Nixon ekki tauga-
spenntur eins og í þættinum, sem
sýndur var fyrir viku. Hann virtist í
essinu sínu og hafði svör við spurn-
ingum Frosts á hraðbergi. Hann
lýsti persónulegum kynnum sfnum
af ýmsum helztu stjórnmálaleiðtog-
um heimsins, — þar á meðal Mao
formanni. Brezhnev og Kruschev.
Nixon sagði að ellin hefði aldrei
sett mörk sín á hendur Maos for-
manns. „Hann var með mjög fín-
gerðar og fallegar hendur Þó verð-
um við að gera okkur grein fyrir þvf
að þarna var á ferð harðsvíraður og
samvizkulaus leiðtogi, en það sást
ekki á höndunum," sagði hann
Nikita Kruschev lýsti forsetinn
fyrrverandi sem ruddalegum og
samvizkulausum manni, en stólpa-
greindum. Hann hefði verið haldinn
óviðráðanlegri þörf fyrir að vera að-
almaðurinn hvar sem hann fór, og
hefði þá ekki skipt meginmáli hvort
það var í hlutverki píslarvotts eða
hins sigri hrósandi stjórnmála-
manns.
Nixon bar saman þá Kruschev og
Brezhnev, og sagði að hinn síðar-
nefndi væri mun gæfari og varfærn-
ari en fyrirrennarinn. Hann væri
heldur ekki eins örgeðja, og því
síður hættulegur þar sem hann sæti
með „fingurinn á kjarnorkurofan-
um" Nixon bætti við að það væri
áberandi eðlisþáttur Brezhnevs hve
jarðneskur hann væri og gæddur
miklu „dýrslegu aðdráttarafli".
Henry Kissinger, fyrrverandi utan-
ríkisráðherra, sem Nixon hóf til vegs
og virðingar, var á dagskrá í samtal-
inu. „Flest gáfað fólk kærir sig ekk-
ert um Hollywood-frægðina svoköll-
uðu, eða slfkt stáss yfirleitt. Ég á við,
að þetta fólk spyr fyrst og fremst um
greind, en ekki um auð og blaðaúr-
klippur eða annað í þeim dúr. En
fræga fólkið heillaði Henry og hann
vildi vera í þess hópi."
Nixon sagði að Kissinger hefði
alls sex sinnum hótað að segja af sér
Brezk nútíma málara-
list á K jarvalsstödum
í DAG kl. 16 opnar sendi-
herra Bretlands á ís-
landi, hr. Kenneth East,
sýningu 12 brezkra
myndlistarmanna á
Kjarvalsstöðum. Það er
Listráð Kjarvalsstaða
sem stendur að sýningu
þessari, en til að gera
sýninguna að raunveru-
leika hefur ráðið notið
hjálpar The British
Counsil og Arts Counsil í
Bretlandi. í spjalli við
Aðalstein Ingólfsson
framkvæmdastjóra
Listráðs kom það fram að
þessi sýning er stærsta
sýning á brezkri nútíma-
myndlist sem haldin hef-
ur verið hér á landi.
Listaverkin verða um
100 talsins en þau eru
eftir 12 málara, sem Að-
alsteinn valdi árið 1974 í
samráði við brezkan sér-
fræðing, Sue Grayson,
sem er forstöðukona Sér-
pentin Gallery í London.
Er sú stofnun rekin af
brezka listaráðuneytinu
og eru ungir listamenn
fyrst og fremst kynntir
þar. Sue Grayson mun
ásamt einum listmálar-
anna 12, Colin Cina, að-
stoða við uppsetningu
sýningarinnar.
I spjalli við Sue og Colin kom
fram að myndirnar eru flestar
mjög litskrúðugar og eru litir
yfirleitt sterkir. Fjalla þær
mikið um náttúrutúlkun, og
eru dæmigerðar sem slíkar fyr-
ir brezka málaralist í dag. F'jall-
að er um ýmis náttúrufyrir-
brigði, bæði fígúrativar og
abstrakt. En einnig eru suinar
myndir hrein viðureign við
geomatríuna, að sögn tvímenn-
inganna. Þá er það sennilega
sérstætt við þessá sýningu, að
margar hverjar eru myndirnar
mjög stórar eða allt að 3x4
metrar. Sagði Aðalsteinn
myndirnar sennilega mundu
vekja athygli hér, þvi þær tvær
megin hugmyndir sem sýningin
gæfi innsýn i, þ.e. hugmyndin
um stærð og hugmyndin um
landslagsabstraktinn hefðu
verið lítt stundaðar hérlendis.
Að sögn brezku tvimenning-
anna munu um 1500 manns
stunda listmálaranám i
brezkum iistaskólum hvert ár.
Er þá miðað við þá sem eru i
fullu námi sem lýkur með sér-
stakri gráðu. A Bretlandi í
heild sögðu þau vera um 40
meiri háttar listaskólar.
Sue Grayson og Colin Cina spjalla við Morgunblaðsmann á
Kjarvalsstöðum (ljósm. RAX)