Morgunblaðið - 09.06.1977, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. JUNÍ 1977
13

farist
0 Einn þekktasti og litríkasti vis-
indamaður þessarar aldar, efna-
frœSiprófessorinn Linus Pauling.
situr þessa viku f Reykjavlk um-
hverfismálaráðstefnu um hagvöxt
án vistkreppu og ýmsan þann
vanda sem manninum er búinn á
jörSinni. Er hann I forsæti ráS-
stefnunnar. Linus Pauling er nú
76 ára að aldri og virðist sanna
með útliti sinu og lifsþreki kenn-
ingu sina um a8 fæðuval og rffleg-
ur aukaskammtur af C-vitamini
haldi við heilsunni. Þegar blaða-
maður Mbl. ræddi vi8 hann og
konu hans á hótelherbergi þeirra,
kvaSst hann enn starfa a8 rann-
sóknum. bæSi læknisfræSilegum
og eins varSandi uppbyggingu
mólekúlanna. sem hann var8
raunar fyrst frægur fyrir 1949.
eftir a8 hann ritaSi bók um árang-
ur rannsókna sinna. Þá var þetta
nýtt og ekki vitaS um neinn sjúk-
dóm. sem stafaSi af þeim sökum,
nú eru yfir 300 þekktir, ekki þó
allir jafn stórvægilegir sagSi hann.
Pauling sagði, að hann hefði eink-
um á seinni árum unnið að
rannsóknum á áhrifum fæðunnar á
heilsuna og aukaefna. svo sem C-
vitamlns. Það væri ekki aðeins vörn
gegn venjulegu kvefi, eins og mest
hefði verið eftir honum haft, heldur
til bóta fyrir heilsuna almennt og
gegn fleiri sjúkdómum. svo sem
krabbameini og hjartasjúkdómum
o.fl. þetta væri i rannsókn, en a.m.k.
væri hægt að bæta heilsu krabba-
meinssjúklinga með aukinni C-
vítamingjöf. Sjálfur kvaðst hann
taka daglega inn 10—13 mg. af
C-vitamini, og hefði gert lengi. í
fyrstu hefði hann aðeins tekið 3
mg., sem þó væri 1 7 sinnum meira
en læknar venjulega ráðlegðu
Linus Pauling á að baki langan og
árangursrikan visindaferil og hann
hefur komið viða við Árið 1954
hlaut hann Nóbelsverðlaun fyrir að
„Séu ekki teknar
réttar ákvarðanir
nú, getur mann-
kynið
NóbelsverdlaunahafinnLinus Pauling í
viðtali við Morgunblaðið
finna upp byggingu eggjahvítusam-
eindanna. Og 1962 friðarverðlaun
Nóbels fyrir baráttu sína fyrir tak-
mörkun á notkun kjarnorkunnar. Við
lá að hann hlyti þriðju Nóbelsverð-
launin fyrir að finna lykil erfða-
sambandanna DNA, þegar vísinda-
mennirnir Watson og Crich í Bret-
landi urðu á undan honum að leysa
vandann. Hefur Watson skrifað um
það kapphlaup í bók. Er blaðamaður
Mbl drap á þessi þriðju Nóbelsverð-
laun, sem Pauling varð af, hélt hann
fyrst að átt væri við þriðja viðfangs-
efnið í sambandi við mólekúlin, en
er áréttað var hvað við væri átt og
spurt hvort hann hefði verið nærri
þvf að leysa verkefnið, þegar hinir
urðu á undan, sagðist hann ekki
hafa hugmynd um það — Vegna
þess að ég leysti það ekki, sagði
hann. Og meðan lausnin er ekki
fundin, veit maður ekkert um það
Af minni hálfu var um ekkert kapp-
hlaup að ræða En ég hefi eins og
aðrir lesið um að þeim hafi verið
mjög í mun að verða á undan, bætti
hann við og brosti sínu hlýja brosi.
Pauling kvaðst hafa stundað hrein
visindastörf framan af ævinni, en
smám saman fengið áhuga á hag-
nýtri notkun vísindanna, fyrst þeim
sjúkdómum sem áttu rætur í því
sem hann var að fást við og svo
fólkinu sjálfu og mannkyninu yfir-
leitt. Upp úr því tóku félagsleg mál
og þjóðfélagsleg að koma inn í
myndina Kona hans hafði lengi
unnið að slíkum málum og það
hafði áhrif á hann, sagði hann.
Eftir að kjarnorkusprengjunni var
varpað á Nagasaki og Hirosima tók
hann að hafa áhyggjur af áhrifum
geisfavirkni á mannkynið, og 1945
gaf hann út bókina No more War!
1 946 kvaðst hann hafa verið í nefnd
með Albert Einstein, sem miðaði að
því að kynna fólki áhrifin af geislun,
í þeim tilgangi að fá það til að vinna
gegn því að nota kjarnorkuna og
vinna að friði í veröldinni. Þá var
hann í hópi þeirra, sem mótmæltu
hástöfum, sem ekki var mjög vin-
sælt
— En hvað finnst honum nú um
öll kjarnorkuverin, sem eru að rísa
víða um lönd? — Ég er algerlega á
móti þeim, sagði Pauling að bragði.
Og mér finnst það ætti að þurrka út
þau sem þegar eru komin. í staðinn
eigum við að nýta þá orku, sem
endurnýjar sig, svo sem jarðhita og
sólarorkuna í margvíslegri mynd,
þar meðtalið það afl sem sólin veitir,
svo sem vinda og flóð. Við eigum
ekki að bruðla með efni sem hægt er
að kjarnakljúfa, svo sem úraníum og
plútóníum, heldur geyma þau kyn-
slóðum framtíðarinnar, sem geta
notað þau á betri hátt. Þetta eru
dýrmæt efni í heiminum, sem ekki
ætti að brenna upp á þennan hátt.
Enda er hættan alltof mikil við að
nota þau eins og við gerum nú
Slysahættan er fyrir hendi, enda
hafa orðið slys, þó ekki hafi þau
orðið af stærstu gerð enn Og geisl-
unin er hættuleg fólki. Sama er með
Nóbelsverðtaunahafinn
Linus Pauling Myndin
var tekin utan við
Loftleiðahótelið í gær,
þar sem hann situr ntí
alþjóðlega umhverfis
málaráðstefnu.
úrgangsefnin Framtíðarkynslóðir
þurfa að eyða geysilegum upphæð-
um í að bæta það, sem við erum nú
að geyma þeim.
Er Pauling var spurður hvort hann
væri bjartsýnn á framtið mannkyns-
ins eða í hópi svartsýnismannanna,
eins og oft væri komið inn á á
ráðstefnunni, sagði hann
— Ég held að við munum dragast
í gegn um þetta Ég hugsa þó að við
fáum yffir okkur stórfelld áföll á
næstunni Kjarnorkustyrjöld væri
auðvitað eitt af skelfilegustu áföllun-
um. Þá getur svo farið að við eyði-
leggjum oionlagið i lofthjúpnum
með ofnotkun á útblásandi efnum
Afleiðingin yrði í fyrstu aukning á
húðkrabba og siðan eyðing á plönt-
um og fleiru vegna loftslagsbreyt-
inga og það gæti haft áhrif á allt lif á
jörðinni Almenn hungursneyð riður
áreiðanlega yfir jörðina, ef við get-
um ekki ráðið við mannfjölgunar-
vandann nokkuð fljótt Við lifum á
barmi hungurs. framleiðum rétt það
sem við þurfum Og ekki þarf mikla
plágu eða breytingu til þess að verði
óskaplegt hungur í heiminum. En
fyrr eða siðar mun mannfjölgunin
stöðvast Það ætti bara fremur að
verða af okkar eigin frjálsa vilja, en
að slíkri stöðvun verði neytt upp á
okkur með sjúkdómum, hungurs-
neyðum eða öðrum plágum. Við
ættum að geta takmarkað fjölgunina
sjálf og hagað okkur þannig að fólk
geti lifað góðu lifi á jörðinni Og
þegar ég segi góðu lifi, þá á ég ekki
við að hver maður geti fengið hvað
sem hann girnist.
Er hann þá fylgjandi því að stöðva
hagvöxtinn? — Ég held að hagvöxt-
urinn eigi ekki að vaxa á þann hátt
að hann miði allur að þvi að gera
fólkið að meiri neytendum. Við ætt-
um t.d að spara orku, þó við notum
hana. Mikið af orku er eytt i fram-
leiðslu á ómerkilegum hlutum, og i
hluti. sem endast skammt. Rolls
Roys bilarnir eru t.d framleiddir til
að endast heila mannsævi, en flestir
bilar til að fleygja þeim fljótt Sama
er með isskápa og flesta aðra hluti,
sem gerðir eru þannig að þeir séu
ódýrir og um leið ónýtir. í þetta er
notað miklu meira efni og orka en
með þarf
í rauninni ætti að leggja mesta
skatta á þann varning, sem ætlað er
að endast stutt og síðan stigminnk-
andi eftir endingu Sama er með
flutningatækin
Járnbrautir og skip nota miklu
minni brennsluefni en flugvélar. En
járnbrautir aka nú hálftómar meðan
flugferðum fjölgar. Ef fólk væri ekki
alltaf í þessu lífsþægindakapphlaupi
og hefði meiri frístundir, þá hefði
það tima til að ferðast með farar-
tækjum, sem nota minni orku, og
framhald á bls. 17
u
íleiklnis
London er sannarlega lífleg borg.
Leikhússtarfsemi 1 miklum blóma,
nýjustu kvikmyndimar í hverju bíói,
konsertar færustu listamanna og
hvaó eina. Þaó leiöist engum í London.
London — ein flölmargra
staöa í áætlunarflugi okkar.
FLUCFÉLAC LOFTLEIDIR
/SLANDS