Morgunblaðið - 09.06.1977, Blaðsíða 14

1 4 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. JUNl 1977
Jimmy og móðir hans Billy bróðir Ruth Stapleton
Skyldmenni Carters græða á bróðurnum
0 Jimmy Carter Bandarikjafor-
seti hefur með réttu fengið lof
fyrir að hleypa nýju og fersku
lofti inn í bandarísk stjórnmál,
hann er um margt óvenjulegur
maður sem kærir sig lítt um fast-
ar hefðir eða formfestu og kýs að
fara sínar eigin götur. Hann hef-
ur lagt töluverða áherzlu á að
nauðsynlegur sé sparnaður i opin-
berum útgjöldum og meðal ann-
ars eru nú ekki á boðstólum sterk-
ir drykkir í Hvíta húsinu, aðeins
létt vin. „Enginn vínandi?"
spurði blaðamaður sem þar kom í
heimsókn. „Aðeins andi vináttu,“
var svarið. Spurt var hvort þetta
væri gert af trúarástæðum. En
svarið var að það væri í sparn-
aðarskyni.
En þó er því nú svo farið að
meira að segja Cartermenn hafa
ekki staðizt það að sjá möguleika
á því að mata krókinn á því að
vinna annaðhvort hjá forsetan-
um, eða það sem albezt er, að vera
tengdir honum. Þannig hafa níu
starfsmenn Carters hækkað laun
sín nýlega um ellefu þúsund doll-
ara, og það áður en þeir höfðu í
raun og veru tyllt niður tá við
nýja skrifborðið sitt. Sumir þeirra
starfsmanna sem Carter hefur
ráðið í þjónustu sína hafa nú fer-
föld laun á við það sem þeir höfðu
áður.
Og er þá að víkja að fjölskyldu
forsetans, sem hefur séð gullvægt
tækifæri til að afla fjár. Billy
Carter, bróðir forsetans hefur nú
ráðið til sín blaðafulltrúa og tekur
hvorki meira né minna en fimm
þúsund dollara fyrir að koma
fram. Hefur hann að sögn auðgast
um stórfé síðan hann fann upp á
þessu þjóðráði. Systir Carters
Ruth Stapleton er að skrifa ævi-
sögu Billys. Fyrri bók hennar
„The Gift of Inner Healing“ seld-
ist mjög vel og það meira að segja
áður en hún varð forsetasystir.
En til að tryggja að hún haldi
áfram að seljast hefur verið
prentað framan á nýjustu útgáf-
una að bókin sé eftir systur for-
setans og er talið að bókaútgáfan
muni selja um milljón eintök af
bókinni. Önnur systir Carters,
Gloria, er að safna saman i bók
bréfum sem móðir hennar, Miss
Lillian, eins og hún er kölluð,
hefur skrifað! Verður þetta gefið
út í bók á sjötugasta og níunda
afmælisdegi gömlu frú Carter. Þá
telst Gloria og til hóps í Plains í
Georgiu sem er að selja land þar á
okurverði.
0 Þó er önnur fjölskylda sem
virðist græða enn meiri pen-
inga á forsetaembættinu, þar
sem er Fordfjölskyldan, nánast
eins og hún leggur sig. Fyrrver-
andi blaðafulltrúi Fords Gerald
terHorst, sem lét af starfi þegar
Ford náðaði Nixon, hefur ný-
lega birt eftir sig heldur nötur-
lega grein í bandarísku tímariti
sem ber titilinn „38. forsetinn
okkar er til sölu". Fréttir um
fjáraflagerðir Fords og fjöl-
skyldu hans höfðu að vísu verið
I fréttum, en þó bætti terHurst
þar um betur og fræddi lesend-
ur um ýmislegt sem ekki hafði
verið sagt frá.
Þegar Ford flutti búferlum í
Hvíta húsið í ágúst 1974 var
hann nánast auralaus með öllu.
Nú er hann á leiðinni með að
verða vellauðugur. í forseta-
eftirlaun fær hann um eitt
hundrað þúsund dollra og auk
þess sjá skattborgararnir til
þess að hann geti haldið sig vel
og rausnarlega og geti haft
bílstjóra og þjónustufólk þar
sem við þessa upphæð bætast
um sex hundruð þúsund dollar-
ar. Aukin heldur fær hann enn
þar fyrir utan margs konar
hlunnindi, svo sem ókeypis
ferðir í flugvélum fyrir sig og
sína þegar honum dettur í hug,
ókeypis læknisþjónustu og
hvaðeina slíkt. Fyrir nú utan að
honum er séð fyrir ókeypis jóla-
kortum ! ótakmörkuðum fjölda!
Áður hefur verið frá því sagt
að Ford og kona hans hafi
tryggt sér verulega drjúgar
tekjur með ævisagnaritun. Þar
við bætist eftirfarandi:
1. Ford fær um eina milljón
dollara frá NBC-
sjónvarpsstöðinni fyrir tvo
heimildarþætti hvert ár, næstu
fimm ár.
2. Betty Ford fær hálfa milljón
dollara fyrir að koma öðru
hverju fram I sjónvarpsþáttum
og fjalla þar um helztu áhuga-
efni sín, nútímadans, krabba-
meinsrannsóknir og geðsjúk-
dóma.
3. Steve Ford, sonur Ford hjón-
anna, fær hlutverk I TV-
Rodeo-kvikmyndinni.
4. Susan Ford mun selja mynd-
ir sem hún tók I Hvíta húsinu
bandaríska ritinu Good House-
keeping og fá fyrir vænan
skilding.
5. Annar sonur Fordhjónanna
mun vera að semja við timarit
um greinaskrif.
Það er athyglisvert hvað
Ford og Carter hefur tekizt vel
upp. Hér áður fyrri var það
forsetum Bandarikjanna hinn
mesti fjárhagsbaggi að takast á
hendur starfið. Jefferson og
Washington töpuðu báðir tekj-
um I forsetaembættinu. Ekkja
Lincolns varð að selja eignir
hans að honum látnum.
Truman tókst aldrei að verða
meira en rétt bjargálna.
Verður Friðrik
kosinn næsti
forseti FIDE?
Forseti FIDE
Núverandi forseti FIDE dr.
Max Euwe, hefur nú ákveðið að
draga sig í hlé og víkja fyrir
yngri manni í forsetastól FIDE.
Euwe varð 75 ára á síðasta ári
og hefur gegnt forsetaembætt-
inu í 2 kjörtímabil, en hvert
kjörtímabil er 4 ár. Hann tók
við af Svíanum Folke Rogard,
sem hafði gegnt embættinu í
fjölda ára. Dr. Euwe herur nú
farið þess á leit við Friðrik
Ólafsson, að hann gefi kost á
sér í þetta embætti á næsta
aðalfundi FIDE, sem verður á
næsta ári í íran, þar sem næsta
Ólympíumót í skák verður hald-
ið. Friðriki er sýndur mikill
heiður með þessu boði og sýnir
i hversu miklu áliti hann er í
skákheiminum, því þetta em-
bætti er bæði erfitt og vanþakk-
látt og á undanförnum árum
hefur gagnrýnin orðið æ há-
værari á störf þess og gerðir.
Víst er um það, að þessu starfi
fylgir mikil ábyrgð og skyldur.
Næsta og brýnasta verkefni
FIDE verður að sætta hin ýmsu
öfl innan sambandsins, en eins
og menn rekur minni til klofn-
aði skákheimurinn í tvær and-
stæðar fylkingar á síðasta ári
sem tefldu hvor á sínu
Ólympíumótinu. Spáðu margir
því þá, að FIDE gæti varla stað-
ist slíkt mótlæti, en raunin varð
önnar og aðildarsamböndin,
sem eru á tfunda tug talsins,
gera nú tilraun til að finna sér
leiðtoga sem stuðlað getur að
friði og einingu, þannig að
stjórnmál og kynþáttadeilur
valdi ekki meiri misklíð hjá
friðsömum skákmönnum. Þetta
verkefni býður Friðriks verði
hann kosinn næsti forseti
FIDE, og til mikils er að vinna,
en að mörgu þarf að huggja og
skal hér drepið á nokkur atriði.
Aðalstöðvar
__________FIDE____________
Aðalstöðvar og skrifstofuhald
FIDE eiga samkvæmt stofnskrá
þess að vera í heimalandi for-
setans. Yrði Friðrik kosinn
flyttust skrifstofur hingað til
íslands. Ennfremur segir í
stofnskránni að bæði aðalritar-
inn (sem er nokkurs konar
framkvæmdastjóri) og gjald-
kerinn skuli vera frá sama
skáksamhandi og forsetinn.
Skáksamband íslands yrði með
öðrum orðum að tilnefna til
kjörs í samráði við Friðrik báða
þessa starfsmenn. Núna gegnir
aðalritarastarfinu röskleika-
kvenmaður; Ineke Bakker, sem
er hollenzk. Hefur hún getið
sér mjög gott orð og verið pott-
urinn og pannan í skrifstofunni
á undanförnum árum. Hún tal-
ar jöfnum höndum ensku og
frönsku reiprennandi og ef til
vill fleiri tungumál, það er ekki
lítið atriði þegar hafa skal sam-
skipti við marga aðila sem tala
mismunandi tungur. Gjaldker-
inn var einnig hollenzkur, P.
Smit að nafni, en hann lézt
fyrir rúmu ári og við tók Wales-
búi, Clues að nafni, sem geymir
alla sjóði í heimalandi sínu,
Wales. Clues er endurskoðandi
og tók að sér að yfirfara reikn-
inga FIDE og koma með sparn-
aðartillögur, en fjárhagurinn
hefur ekki verið upp á marga
fiska undanfarin ár og hefur
starfsemin verið rekin með
tapi. Verður það væntanlega
eitt af verkefnunum að rétta
samtökin við fjárhagslega. í
stjórninni eru ennfremur 3
varaforsetar og 4 aðalmenn.
Helztu
verkefni FIDE.
Ólympíumótið í skák verður
að teljast höfuðverkefni FIDE
og eitt hið þýðingarmesta á
verkefnaskránni eins og reynsl-
an hefur sýnt. Þessi mót eru
orðin svo stór í sniðum bæði
hvað snertir fjölda og kostnað
að erfitt getur reynst að halda
þau svo vel fari í framtíðinni.
Annað af aðalverkefnum FIDE
er að skipulegjja heimsmeist-
arakeppnina með svæðismót-
um, millisvæðamótum og ein-
vígjum og semja keppnisreglur
sem allir geta unað við. Eins og
flestum er kunnugt er fyrrver-
andi heimsmeistari, Róbert
Fischer, fjarverandi frá keppni
vegna óánægju með keppnis-
reglur. Ymsar nefndir eru
starfandi á vegum FIDE eins
og t.d. laganefnd, sem er sífellt
að fjalla um ný vandamál sem
skjóta upp kollinum. FIDE ann-
ast útnefningu á stórmeistur-
um og alþjóðlegum meisturum,
skákdómurum o.fl. Bandarfkja-
maðurinn dr. Elo hefur annast
skráningu á frammistöðu skák-
manna í alþjóðlegum skákmót-
um og reiknað út stigafjölda
þeirra samkvæmt kerfi sem
kennt er við hann og höfð eru
til viðmiðunar. FIDE annast út-
gáfu á ítarlegu fréttabréfi sem
sent er öllum skáksamböndum
Skák
eftir GUNNAR
GUNNARSSON
Friðrik Ólafsson
Dr. Max Euwe
reglulega með fréttum á helztu
viðburðum í skákheiminum
hverju sinni. Dr. Euwe hefur á
undanförnum árum ferðast
mikið um Asíu og Afríku og
kynnt vanþróuðum ríkjum
skák með fyrirlestrum og fjöl-
teflum. Hefur hann í þvi skyni
stofnað sjóð, svokallaðan Euwe-
sjóð, sem á að verja til frekari
starfsemi í þessum ríkjum.
Hefur áhugi á skák farið sívax-
andi í þessum álfum og má
benda á t.d. miklar framfarir í
Filipseyjum og Kina. Verkefni
FIDE eru óþrjótandi og fara
sífellt vaxandi með sífellt meiri
umsvifum og fjölgun aðildar-
sambanda.
Fleiri
hafa áhuga
Arið 1974, þegar síðast var
kosið í stjórn, bauð sig fram til
forseta verkfræðingur frá
Puerto Rico, Rabell Méndes að
nafni. Hann var þá varaforseti
og stefndi markvisst með mikl-
um áróðri að ná kjöri. Bauð
hann gull og græna skóga i
Puerto Rico og hafði á reiðum
höndum gjaldkera og aðalrit-
ara. Mátti merkja mikinn
áhuga fulltrúa frá þriðja heim-
inum á að flytja aðalstöðvarnar
í annan heimshluta. Var þá
ljóst hversu þýðingarmikið
þessi riki töldu það að hafa með
höndum yfirstjórn allra skák-
mála i heiminum. Hefði hann
náð kjöri er fullvist að þróun
skákmála hefði orðið á annan
veg. Júgóslavar hafa ákveðið að
bjóða fram sem fulitrúa sinn
hinn þekkta skákmann og stór-
meistara Gligoric. Gæti svo far-
ið að spennandi kosning færi
fram á milli tveggja eða þriggja
manna.
Að sjálfsögðu gæti reynst örð-
ugt fyrir Friðrik að tefla í al-
þjóðlegum mótum í jafnríkum
mæli, en þó ætti starfið ekki að
hindra hann í að tefla í stórmót-
um þó i minna mæli væri. Hvað
viðvíkur íslenzku skáklífi
myndi aðild í stjórn þessara
heimssamtaka marka tímamót
og örugglega verða landi og
þjóð til mikilla hagsbóta. Er
það eflaust von flestra áhuga-
manna að þetta spor verði stig-
ið og með sameiginlegu átaki
gætum við axlað þessa ábyrgð
með sóma.