Morgunblaðið - 28.07.1977, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JULI 1977
Sveinn Benediktsson:
Frá aðalfundi FÍF
í nýútkomnu fréttabréfi Félags
fsl. fiskmjölsframleiðenda birtist
eftirfarandi grein eftir Svein
Benediktsson:
Aðalfundur Félags íslenzkra
fiskmjölsframleiðenda, FÍF, var
haldinn hinn 20. júnf s.l. kl. 10
árdegis að Skúlagötu 4, í fundar-
sal Rannsóknastofnana fiskiðnað-
arins.
Voru eftirtaldir menn mættir á
fundinum: Aðalsteinn Jónsson,
Eskifirði, Guðjón Smári Agnars-
son, Stöðvarfirði, Gunnar Ölafs-
son, Keflavík, Haraldur Gíslason,
Vestmannaeyjum, Jón Reynir
Magnússon, Reykjavik, Jón Sig-
urðsson, Grindavík, Jónas Jóns-
son, Reykjavík, Ölafur Jónsson,
Reykjavík, Sigurður Markússon,
Reykjavik, Stefán Jónsson,
Hafnarfirði, Sveinn Benedikts-
son, Reykjavík og Valdimar
Indriðason, Akranesi. Fóru þeir
með umboð 806 atkvæða og 1028
atkvæðum í félaginu.
Sveinn Benediktsson, formaður
félagsins, setti fundinn og lýsti
hann löglegan. Skipaði hann Ólaf
Jónsson sem fundarritara.
í upphafi ræddi formaður
markaðsmál og horfur ásamt
þeirri miklu aukningu á kostnaði
við starfsemi félagsins, sem orðið
hefur síðan síðasti aðalfundur var
haldinn. Vegna þessa hafi stjórn
félagsins tekið þá ákvörðum á
fundi sínum 23. maí s.l. að hækka
félagsgjöldin úr kr. 20,- á fram-
leiddu tonni upp í kr. 40,- á tonn,
miðað við framleiðslu hverrar
verksmiðju á fiskmjöli á s.l ári og
væri tillagið þegar gjaldfallið.
Var þessi samþykkt stjórnarinnar
staðfest á aðalfundinum með sam-
hljóða atkvæðum.
Formaður lagði fram endur-
skoðaða reikninga FÍF fyrir árið
1976. Voru þeir ræddir og sam-
þykktir með samhljóða atkvæð-
um. A rekstrarreikningi námu út-
gjöld á árinu 1976 kr. 3.697.213,-.
Hafði orðið rekstrarhalli vegna
aukins kostnaðar kr. 1.280.288,-.
Niðurstöðutölur á efnahagsreikn-
ingi voru kr. 1.398.131,-. Nettóinn-
stæða á höfuðstólsreikningi nem-
ur kr. 509.278,-.
Formaður gat þess, að hann
hefði látið af störfum hjá Síldar-
verksmiðjum rikisins um s.l. ára-
mót vegna lagaákvæða um há-
marksaldur stjórnenda rikisfyrir-
tækja. Hefði hann verið formaður
stjórnar SR samfellt í 33 ár, þ.e. i
11 kjörtímabil. Hann hefði verið
formaður Félags islenzkra fisk-
mjölsframleiðenda frá stofnun
þess 30. maí 1960 eða í 17 ár. Nú
hefði hann ákveðið að gefa ekki
kost á sér til endurkjörs.
Síðan fór fram stjórnarkjör og
voru eftirtaldir menn kosnir i
stjórn félagsins til eins árs: Jón
Reynir Magnússon, Reykjavík,
formaður, Jónas Jónsson, Reykja-
vik, varaformaður og meðstjórn-
endur þeir: Jóhannes Stefánsson,
Neskaupsta, Sigurður Markússon,
Reykjavik og Valdimar Indriða-
son, Akranesi.
Voru þeir allir kosnir með sam-
hljóða atkvæðum.
I varstjórn voru kosnir: Gunnar
Ölafsson, Keflavík,
Haraldur Gislason, Vestmanna-
eyjum, Hjalti Einarsson, Bol-
ungarvík, Kristján Loftsson,
Hafnarfirði og Ólafur Jónsson,
Reykjavík.
Aðrar uppástungur komu ekki
fram og voru þeir sjálfkjörnir
ásamt endurskoðendum, þeim
Jóni Sigurðssyni, Grindavik, og
Árna Gíslasyni, Hafnarfirði.
Formaður lagði fram á fundin-
um yfirlit fyrir árin 1966—1976
um framleiðslu og útflutning
FEO landanna (þ.e útflutnings-
landanna 6, sem FÍF er aðili að).
Svo sem félagsmönnum er
kunnugt, var FÍF stofnað sem að-
ili að Alþjóðasamtökum fisk-
mjölsframleiðenda, The Inter-
national Association of Fishmeal
Manufacturers, vorið 1960. Er
nafnið skammstafað IAFMM.
Sagðist formaður einkum minn-
ast frá samstarfi Islendinga við
IAFMM þeirra Jacques Schwarz,
sem verið hafði einn helzti frum-
kvöðull að því að stofna til sam-
takanna 1959/ 1960 og enn er
einn aðal burðarásinn í samtök-
unum ásamt aðalframkvæmda-
stjóranum i London, Fredk. W.
Burton, og formannsins Carls S.
Arnesen, framkvæmdastjóra
Norsildmel i Bergen.
Dr. Þórður heitinn Þorbjarnar-
son var aðaldriffjöðrin i starfi Al-
þjóðasamtakanna IAFMM af ís-
lands hálfu meðan honum entist
líf og heilsa. Leikur enginn vafi á
því að starf félagssamtakanna
hefur orðið islenzkum fiskmjöls-
iðnaði að miklu gagni. Ævisaga
Þórðar heitins er snar þáttur I
þróunarsögu islenzka fiskiðnaðar-
ins, allt frá heimkomu hans að
loknu námi 1934 til dauðadags 12.
marz 1974. Dr. phij. Þórðar Þor-
Sveini Benedikts-
syni þökkuð störf
í nýútkomnu fréttabréfi Félags
fsl. fiskmjölsframleiðenda birtist
eftirfarandi grein eftir Jónas
Jónsson:
Á síðasta aðalfundi Félags ís-
lenzkra fiskmjölsframleiðenda
baðst Sv. Benediktsson formaður
félagsins, undan endurkjöri.
Sveinn var fyrsti hvatamaður
að stofnun félagsins. Hann var
kosinn fyrsti formaður þess og
hefur verið formaður alla tíð síð-
an eða í samtals 17 ár. Hann hefir
verið lifið og sálin í félaginu allan
þennart tíma og naut mikilsverðr-
ar aðstoðar dr. Þórðar Þor-
bjarnarsonar meðan hann lifði.
Hann hefur jafnan komið fram
fyrir félagsins hönd á erlendum
vettvangi í alþjóðasamtökum fisk-
mjölsframleiðenda. Naut hann
þar bæði trausts og virðingar eins
og allstaðar þar sem hann hefur
starfað.
Svo sem að likum lætur hefir
margt gerzt á vettvangi félagsins
allan þennan tima. Hefur þá fyrst
og fremst komið til kasta for-
mannsins og nánast öll fyrirhöfn
og úrlausn mála mætt á honum.
Þar hefir alltaf verið haldið á með
styrkri hendi, ósérhlífni og
fyllstu ábyrgðartilfinningu. Hafa
hér hjálpað til góðar gáfur og
dýrmæt áratuga reynsla hans í
þessum mikilvæga iðnaði.
Fiskmjölsiðnaðurinn er fyrir
okkur íslendinga mjög mikilvæg-
ur en óvissa í afkomunni þekkist
varla jafn mikil í öðrum atvinnu-
vegum okkar. Sveiflur í verðlagi
og óvissa í veiðum eru miklar.
Sveinn Benediktsson hefur,
sem kunnugt er, verið stjórnar-
formaður Síldarverksmiðja rfkis-
ins nú um margra áratuga skeið
og er því búinn að glima við mikla
erfiðleika í rekstri þessa stóra
fyrirtækis. Hér hefur verið um
margvíslegan vanda að ræða sem
tekizt hefir að sigrast á.
Ég hygg að engum sem hér hafa
komið við sögu sé rangt til gert,
þó sagt sé, að hér beri fyrst og
fremst að þakka Sveini Bene-
diktssyni fyrir festu, röggsemi og
viturlega stjórn.
Ég sagði að hér hefði verið um
margvislegan vanda að ræða, sem
er rétt, en eitt af því sem er
kannski hvað mikilvægast, er það
að stjórna sölum á afurðunum svo
vel fari. Þetta er erfiðara en
margur hyggur, því hér koma til
svo margvísleg og óútreiknanleg
atvik sem hafa áhrif á verðlagið,
að jafnvel áratuga reynsia dugar
ekki til.
En þennan vanda hefir Sveinn
Benediktsson leyst betur en aðrir
sem ég þekki, og er ég ekki frá
þvi, að hér sé Sveini gefinn það
sem Danir kalla „sjette sans“.
Sölur á afurðum sem Sveinn
hefur haft með að gera, hafa verið
mjög farsælar og oftast hefur
hann náð hæsta verði.
Stjórn á Sildarverksmiðjum
ríkisins hefði Sveinn ekki leyst
betur af hendi, þó að um hans
einkafyrirtæki hefði verið að
ræða, svo heill og óskiptur var
hann þessu fyrirtæki.
Störfum Sveins Benediktssonar
fyrir íslenzkan fiskmjölsiðnað
verða ekki gerð skil i örfáum lín-
um sem þessum, til þess eru þau
alltof stórbrotin og viðamikil.
Við félagar Sveins i Félagi ís-
lenzkra fiskmjölsframleiðenda
þökkum honum af heilum hug
hans mikilvæga starf i þágu
félagsins allan þann tima sem
hann hefir verið formaður, en það
er óslitið frá stofnun þess fyrir 17
árum.
Jónas Jónsson.
Friðrik D. Stefánsson framkv. stj. SVFR:
Engir smitandi s júk-
dómar í eldisstöðinni
í Morgunblaðinu 21. júlf s.l.
birtist grein undir fyrirsögninni
„Vill ógilda samning við Stanga-
veiðifélagið" og er hún samin af
manni, sem oft á undanförnum
árum hefur sett saman langar
greinar um veiðimál og m.a. átt í
deilum við frumkvöðla og for-
ystumenn í laxeldismálum á Ís-
landi (Kollaf jarðarstöðin, Lár-
ós), en tíminn sfðar leitt í Ijós, að
þar var vegið að ósekju.
Það er því e.t.v. góðs viti, að nú
er vegið að Stangaveiðifélagi
Reykjavíkur eða þeim þætti í
starfsemi félagsins, sem lýtur að
eldismálum, en sem kunnugt er
rekur félagið Klak- og eldisstöð-
ina við Elliðaár.
Höfundur greinarinnar er með-
limur '?eiði- og fiskiræktarráðs
og er uppistaða hennar bókun
hans á fundi í ráðinu 18. þ.m„
sem ég tel í hæsta máta villandi,
að ekki sé meira sagt.
1 samhandi við seiðadauða, sem
upp kom fyrr á þessu ári í eldis-
stöðinni hafði Stangaveiðifélag
Revkjavfkur fullt samráð við
rétta aðila, svo sem lög gera ráð
fyrir. Fer hér á eftir greinargerð
forstöðumanns Tilraunastöðvar
Háskólans I meinafræði að Keld-
um, Guðmundar Péturssonar
læknis, dags. 14. þ.m. hér að lút-
andi:
Skýrsla um
rannsóknir á
seiðadauða í
Laxeldisstöðinni
við Elliðaár
árið 1977
í febrúarmánuði 1977 var leitað
aðstoðar starfsmanna Tilrauna-
stöðvar háskólans í meinafræði,
Keldum, vegna verulegra van-
halda á laxaseiðum, sem hafði
gætt i laxeldisstöð Stangaveiðifé-
lags Reykjavíkur við Elliðaár.
Starfsmenn komu með seiði til
rannsóknar fyrst 14. febrúar og
aftur 11. mars 1977 en séærfræð-
ingar Tilraunastöðvarinnar fóru
alls þrjár ferðir í laxeldisstöðina
til sýnatöku og rannsókna.
Við athugun á Keldum komu í
ljós sjúklegar breytingar á tálkn-
um en ekkert sást á öðrum líffær-
um. Vefjaskoðun leiddi í ljos sam-
runa á þekjufrumum þeim' sem
klæða tálknbogana. Ekki fundust
gerlar né afmarkaðar bólgubreyt-
ingar f tálknunum. Sérstök leit
var gerð að sníkjudýrum en þau
fundust ekki.
Þar sem ekki tókst við fyrstu
athuganir á Keldum að finna or-
sakir tálknaskemmdanna, var
leitað símleiðis til fisksjúkdóma-
deildar háskólans í Stirling í Skot-
landi. Dr. R.H. Richards brást vel
við tilmælum okkar og fékk send
sýni úr hinum sjúku fiskum. Afrit
af bréfi Dr. Richards dags. 15.
mars 1977 fylgir skýrslu þessari.
Ekki fann hann aðrar breytingar í
fiskunum en tálknaskemmdir
þær sem fyrr er getió. Ekki
treysti hann sér til þess að greina
til fullnustu orsakir tálkna-
sekmmdanna en taldi þrjá mögu-
leika koma til greina:
a) sníkjudýr, einkum Costia.
b) óhæft vatn.
3) of kröftuga sjúkdóms-
meðferð.
Eins og fyrr getur höfðu engin
sníkjudýr fundist við fyrri rann-
sókn. Þegar bréf Dr. Richards
barst var enn gerð sérstök leit að
sníkjudýrum, einkum Costia, og
þá einnig i kerum þar sem seiða-
dauði var nýlega byrjaður en eng-
um lækningatilraunum (böðun-
um) hafði verið beitt. Ekki fannst
eitt einasta sníkjudýr af tegund-
inni Costia og þótti þá mega úti-
loka að tálknaskemmdirnar gætu
stafað af völdum þessara sníkju-
dýra, sem ekki hafa fundist hér-
lendis. Þar sem borið hafði á
seiðadauða í kerum þar sem böð-
un hafði aldrei verið beitt, var
ekki hægt að kenna lækningaað-
gerðum um.
Var þá helst talið að einhvers
konar efnamengun vatnsins væri
líklegust orsök tálknaskemmd-
anna. Við efnarannsókn á botn-
falli úr inntaksrennum stöðvar-
húss á Rannsóknastofnun iðnað-
arins kom í ljós talsvert járnmagn
eða um 6.1% af þyngd botnfalls-
ins. Í fræðiritum um fisksjúkóma
er því lýst, að uppleyst járnsölt i
vatni geti valdið svipuðum tálkna-
skemmdum og þeim, sem fundust
i laxaseiðunum í Elliðaárstöðinni.
Á því leikur þvi helst grunur að
vatn það sem eldisstöðin fær hafi
mengast af járnsöltum, sem vald-
ið hafi tálknaskemmdum í fiskin-
um i stöðinni.
Enginn grunur fannst um smit-
andi sjúkdóm í þessum seiðum.
Dr. Richards ráðlegguf í bréfi
sínu frá 15, mars 1977 að halda
áfram eldi á þeim seiðum, sem
eftir kunna að lifa, þegar taki
fyrir afföll í stöóinni.
Að undangengnum víðtækum
rannsóknum bæði hérlendis og í
Skotlandi, sem ekki leiddu i ljós
neinn grun um smitsjúkdóm sem
öðrum fiski hérlendis gæti stafað
hætta af, þótt starfskmönnum Til-
raunastöðvarinnar engin ástæða
til þess að ráða frá því að þau
seiði sem af lifðu yrðu alin í
göngustærð.
Fisksjúkdómanefnd voru
kynntar niðurstöður þessara
rannsókna jafnóóum og þær bár-
ust.
Keldum, 14. júlí 1977.
Guðmundur Pétursson.
Svo sem sjá má af skýrslu
þessari, var lokaniðurstaða sú, að
engir smitandi sjúkdómar væru i
eldisstöðinni við Elliðaár, og var
talið, að seiðadauði stafaði af of
miklu járninnihaldi vatnsins, sem
til stöðvarinnar berst, og má setja
það í samband við vatnsskort, sem
verið hefur í vatnsbólum borgar-
innar á þessu ári.
Ennfremur kemur fram í
skýrslunni, að ráðlagt var að ala
þau seiði, sem eftir lifáu, upp í
göngustærð til sleppingar. 1 sam-
ræmi við nýlegar niðurstöður
Veiðimálastofnunnarinnar, voru
seiðin fyrst sett í tilbúna tjörn á
bökkum Leirvogsár, þar sem
þeim var haldið í vikutíma, en
síðan sleppt i ána til sjávargöngu,
en þessi aðferð hefur gefið betri
endurheimtur en sú að sleppa
seiðunum beint í ána. Fylgst var
með seiðunum þennan vikutíma,
og voru þau á allan hátt eðlileg og
engin vanhöld á þeim.
Hafi framkvæmdastjóri Veiði-
og fiskiræktarráðs haft áhuga á
því að láta erlendan sérfræðing á
sinum vegum rannsaka seiðin,
þrátt fyrir að fullnaðarrannsókn
á vegum réttra aðila hér væri
lokið, þá var honum í lófa lagið að
koma beiðni þar að lútandi til
SVFR. Þetta gerói hann hins veg-
ar ekki, og frétti SVFR fyrst um
þetta atriði i blaðafregn fyrir fá-
einum dögum.
Á eftir bókun þeirri, sem er
meginefni fréttarinnar í Mbl. 21.
þ.m. standa þessi orð: „Samþ.
samhljóða í Veiði- og fiskiræktar-
ráði 18/7 ’77“. Með þessu er gefið
í skyn, að bókunin hafi verið sam-
þykkt í ráðinu, en svo var ekki,
heldur eiga þessi orð við það, sem
á eftir fer í fréttinni, þ.e. áskorun
til alþingismanna um breytingar
á lax- og silungsveiðilögunum.
Virðist hér vera um að ræða til-
raun til að blekkja lesendur
Morgunblaðsins.
Af einhverjum annarlegum
ástæðum hafa vissir aðilar reynt
að þyrla upp moldviðri vegna
seiðadauða f eldisstöðinni við EIl-
iðaár í vor. Það er ekkert óvana-
legt, að seiði drepist í eldisstöðv-
um, en að vísu voru vanhöldin að
þessu sinni mikil og bendir allt til
þess, að of járnauðugt vatn hafi
verið orsökin. Um smitsjúkdóm
var ekki að ræða. Þau seiði, sem
lifðu, voru eðlileg og skila sér
sjálfsagt vel i Leirvogsá, þrátt fyr-
ir óvæntan áhuga eins af meðlim-
um Veiði- og fiskiræktarráðs á
þessari ágætu veiðiá.
Reykjavík, 22. júlí 1977
Friðrik D. Stefánsson
framkvæmdastjóri SVFR.