Morgunblaðið - 28.07.1977, Side 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JULI 1977
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JÚLl 1977
23

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. slmi 10100.
Aðalstræti 6. slmi 22480
Samkeppnisaðstaða
útflutningsframleiðslu
Ierlendum fjölmiðlum, sem m.a. fjalla um efnahgasmál og
alþjóðaviðskipti, hafa undanfarið komið fram hugleiðingar
um að Norðurlönd séu að glata samkeppnisaðstöðu sinni á
alþjóðamarkaði, ekki sízt vegna hækkandi framleiðslukostnaðar
heima fyrir. Þetta sjónarmið kemur og fram í athyglisverðri grein
Ólafs Péturssonar i Morgunblaðinu í gær, þar sem hann fjallar um
sænsk efnahagsmál og likur á enn frekari gengislækkun sænsku
krónunnar.
Svíar hafa um langt árabil haft einna hæstar þjóðartekjur á
einstakling allra svonefndra velferðarríkja. Þeir hafa jafnframt
tileinkað sér hærra stig í þjóðareyðslu, bæðí samneyzlu og
einkaneyzlu, en aðrar þjóðir hafa getað leyft sér, utan þær allra
bezt settu, varðandi tiltækar auðlindir, tæknivæðingu og verk-
kunnáttu Þetta hefur m.a. komið fram í háu kaupgjaldi og háum
samfélagslegum sköttum, bæði á atvinnurekstur og einstaklinga,
til að standa umdir samfélagslegum kostnaði og yfirbyggingu.
Nú er hins vegar svo komið að sænskur útflutningur horfir fram
á erfiðari tíma vegna hærri framleiðslukostnaðar og hærra
verðlags en gengur og gerist i samkeppnislöndum hans á
alþjóðamarkaði Þannig er talið, að sænskar vörur hafi hækkað í
verði um 12% umfram verðhækkanir á v-þýzkum samkeppnis-
vörum Sænskur útflutningur hefur dregizt saman um sama
hundraðshluta frá áramótum 1975—1976. Vöruskiptafjöfnuður
Svía, sem var hagstæður um tæplega 7 milljarða sænskra króna
árið 1973, var óhagstæður um sömu fjárhæð 1976. í tilvitnaðri
grein Ólafs Péturssonar segir m.a., að „sé tekið tillit til þjónustu-
viðskipta, þar með talin aðstoð við vanþróuð lönd, teljist við-
skiptajöfnuður 1976 óhagstæður um 10,5 milljarða sænskra
króna", sem er 3,2% af vergri þjóðarframleiðslu. „Áætlað er að
viðskiptajöfnuður verði óhagstæður um 12,5 milljarða á yfir-
standandi ári."
Um mánaðamótin marz-april sl. var gengi sænsku krónunnar
fellt um 6% miðað við v-þýzka markið Gengislækkun þessi er
ekki talin hafa náð settu marki og nú ræða sænskir fjölmiðlar í
fullri alvöru um nýja gegnislækkun, ekki undir 9%, til að bæta
samkeppnisaðstöðu útflutningsframleiðslu landsins og koma i
veg fyrir atvinnusamdrátt. Þá er jafnframt rætt um að nauðsyn
þess að draga saman opinberan kostnað til að minnka skattbyrð-
ina, m.a. á framleiðslunni, til að lækka framleiðslukostnað og
styrkja samkeppnisaðstöðu út á við Þá voru kjarasamningar i
Svíþjóð í maí-mánuði sl. mjög hógværir, því bæði framleiðendur
og launþegar gerðu sér grein fyrir hættum þeim, sem hækkandi
framleiðslukostnaður gæti haft í för með sér fyrir samkeppnisað-
stöðu útflutningsins og vinnumarkaðinn í heild, en Svium hefur
til þessa tekizt betur en ýmsum öðrum iðnvæddum velferðarrikj-
um að halda atvinnuleysi í skefjum. Þar í landi voru 53.000
atvinnuleysingjar í maí-mánuði sl., eða 1,3%, og 33.000 manns
i atvinnubótarvinnu, sem eru svipaðar tölur og fyrir ári siðan.
Rikisstjórnin sænska mun nú huga að tveimur leiðum sem fyrr
segir til að létta byrðar útflutningsframleiðslunnar, í samráði við
stjórnarandstöðu og aðila vinnumarkaðar: annars vegar gengis-
fellingu í einni eða annari mynd og hins vegar skattabreytingum.
Báðar leiðirnar eru vandfarnar: gengislækkunarleiðin vegna þess,
að hún eykur á verðbólgu í kjölfar dýrari innflutnings og
skattabreytingin vegna hugsanlegrar andstöðu launþegasam-
taka, sem óttast að breyting í þágu atvinnurekstrar verði á
kostnað launþega
Áhyggjur Svía vegna hækkandi framleiðslukostnaðar og verð-
lags í landinu hljóta að vekja aðra til íhugunar. í umræðum um
kjaramál hér er oft vísað til þess, að laun séu mun hærri i Svíþjóð
en hér. Nú virðast þessi háu laun koma Svium í koll. Verðbólgu-
vöxtur í Svíþjóð frá miðju ári 1976 til jafnlengdar 1977 var
tæplega tiu af hundraði Verðbólguvöxtur hér á landi á sama tima
var hins vegar rúmlega 35%, eftir því sem segir í júnihefti
upplýsingarits EFTA, þar sem finna má samanburðartöflu um
verðbólguvöxt í EFTA-rikjum. í kjölfar þessarar dýrtíðaraukningar
hér á landi komu svo nýgerðir almennir kjarasamningar, sem að
sjálfsögðu hafa sín áhrif á framleiðslukostnað og verðlag í
landinu Við íslendingar þurfum ekki síður en aðrar þjóðir að
hyggja að samkeppnisaðstöðu okkar á alþjóðlegum markaði,
varðandi útflutningsframleiðslu þjóðarbúsins. Atvinnuöryggi og
lífskjör þjóðarinnar byggjast ekki sízt á þeirri samkeppnisaðstöðu;
sölumöguleikum íslenzkrar útflutningsframleiðslu. Framleiðslu-
kostnaði hennar verður að halda innan viðráðanlegra marka.
Tæknivæðing og vinnuhagræðing skipta þar verulegu máli, ekki
síður en hlutfall vinnulauna í framleiðslukostnaði. Sá hluti
framleiðslunnar, sem ríkisbúskapurinn tekur til sín í formi marg-
háttaðrar sköttunar á atvinnureksturinn, kann og að hafa afger-
andi áhrif á rekstrarstöðu framleiðslufyrirtækja og þar með
atvinnuöryggið í landinu. Að öllu þessu þarf að hyggja, í Ijósi
heimafenginnar reynslu og tiltækrar þekkingar á reynslu annarra
þjóða. Það þarf að stefna að auknum stöðugleika og traustleika í
íslenzkum atvinnurekstri, ekki sízt við jafn óvissar aðstæður i
efnahagslífi þjóðarinnar og nú virðast framundan.
Þegar sólin kom í Reykjavík
Allirœttu
/• r í* z’ '
að fa fri a
svona degi
„Það er alltaf nóg af arf-
anum, blessaóur vertu. Ég
er á þessum bletti núna í
þriðja sinn í sumar og
sennilega á maður eftir að
koma aftur. Annars er arfi
ekki mikill að þessu sinni,
en verkió felst þó að mestu
í því að reyta arfa,“ sagði
Hjálmur Viggósson, starfs-
maður hjá garðyrkju-
stjóra, en hann var að
snyrta til og fegra á lóð
Landakostspítalans er
Morgunblaðsmenn voru á
rölti um vesturborgina í
gær.
Hjálmur sagðist vinna 10
stunda vinnudag og væri
það vissulega gleðiefni
þegar svo viðraði. Sagði
hann starf sitt hjá garð-
yrkjustjóra aðallega fólgið
í því aö fegra og snyrta
hina ýmsu grænu reiti við
opinberar stofnanir, en
einnig væri talsvert um að
lagað væri til á einkalóð-
um, samkvæmt beiðnum
þar um. Hjálmur var á
bletti Landakostsspítala
við annan mann. Tjáöi
hann Mbl. mönnum að
hann væri námsmaður og
lægi leiðin í Háskóla ís-
lands í haust.
Á sparkvellinum við
vesturenda Ægissíðunnar
hittum viö þrjá unga og
hressa drengi sem voru í
Asgeir Hallgrlmsson, Benedikt Sigurðsson og Gunnar Þór Jóhannsson (Ljósm. Mbl. Emilfa)
»1 1 | f
Hjálmar Viggósson.
skyttukóng. Allir voru þeir
12 ára og nemendur i Mela-
skóla. Knattspyrnuna
sögðu þeir vera sitt áhuga-
mál númer eitt, tvö og
þrjú. Ekki voru þeir þó all-
ir KR-ingar þótt Vesturbæ-
ingar væru. Einn þeirra,
Benedikt Sigurðsson, sagð-
ist vera Valsari en það
mátti reyndar augljóslega
sja þar sem hann skartaði
fagurrauðri Valspeysunni
þarna í KR-hverfinu. Hin-
ir, Ásgeir Hallgrímsson og
Gunnar Þór Jóhannsson,
sögðust báðir æfa hjá KR
og keppa þar með 5. flokki
C. Benedikt sagðist vera í
liði 5. flokks D hjá Val.
Eðlilega eiga þeir sér allir
uppáhaldsknattspyrnu-
menn. Hálfdán Örlygsson
og Örn Óskarsson leik-
menn með 1. deildar liði
KR voru goð Ásgeirs og
Gunnars, en Benedikt
sagðist hafa mestar mætur
á Valsleikmanninum Atla
Eðvaldssyni.
Þeir félagarnir sögðust
enga vinnu stunda í sumar.
Benedikt sagðist hafa verið
í Vatnaskógi um tíma f
sumar og hefði það verið
ágætur tími. Allir sögðust
þeir hafa verið í sveit áður
fyrr en meiningin væri að
verja sumarleyfinu í höf-
uðborginni í sumar.
Á röltinu í Vesturbog-
inni í gær trufluðu Morg-
unblaðsmenn sólbað fjög-
urra fulltrúa veikara kyns-
ins á svölum Sörlaskjóls 1.
Voru þar samankomnar
húsfrúin Aldís Schram og
dætur hennar Magdalena
og Anna, en sú fjórða var
Halla, tveggja mánaða
dóttir Magdalenu. Hópur-
inn stækkaði síðan nokkr-
um augnablikum síðar því
þá bættist í hópinn
Margrét Schram ásamt
börnum sínum.
Dagurinn hafði verið vel
notaður til sólbaðs, enda
veðurfar sem í gær sjald-
gæft í Reykjavík í sumar.
„Það ætti tvímælalaust að
gefa frí allsstaðar þegar
svona viðrar svo að menn
geti notið veðursins og sól-
arinnar,“ sagði Aldís hús-
freyja. „Það ættu að vera
sjálfsögð réttindi þar sem
svo sjaldan viðrar svo vel
hjá okkur,“ bætti hún við.
Aldls húsfreyja I Sörlaskjóli og Margrét.
FIB vítir ríkisstjórnina vegna bensínhækkunarinnar:
Höggmynd
Gerðar í
göngugötunni
REYKJAVÍKURBORG
keypti í fyrra höggmynd
eftir Gerði Helgadóttur
myndhöggvara, og hefur
borgarráð nú samþykkt
að myndin verði sett
upp í Austurstræti.
Mynd þessa gerði Gerður í
Frakklandi og þá úr stein-
steypu. Stóð myndin í garði
hennar í Cheval Mort og var
myndin þar áfram eftir að
Gerður seldi húseignina. Eftir
lát Gerðar var myndin flutt til
íslands ásamt öðrum verkum
hennar. Keypti Reykjavíkur-
borg verk þetta á síðasta ári og
var í samningum kveðið á um
að það yrði steypt i varanlegt
efni. Hefur myndin nú verið
steypt í brons í Noregi og verð-
ur sett upp innan skamms í
Austurstræti austanverðu,
nálægt Útvegsbankanum.
Gerður heitin Ilelgadóttir situr f garði sfnum I Frakklandi undir
myndinni, sem komið verður fyrir f göngugötunni f Austurstræti.
félag sem standa straum af
kostnaði við embættið, en
það er ekki fjármagnað af
kirkjunni. Sr. Gísli Jónas-
son tekur við starfinu af sr.
Jóni D. Hróbjartssyni, sem
var kjörinn prestur í
Laugarnessókn í desember
s.l. en Gísli Jónasson lauk
guðfræðiprófi frá Háskóla
íslands s.l. vor.
Ilinn nývígði skólaprestur, sr.
GIsli Jónasson, prédikar f Skál-
holtskirkju.
Ríkishlutur bensínverðsins dygði
fyrir olíumalarvegi allt til Kröflu
leggja olíumalarslitlag á þjóðveg-
inn frá Reykjavík allt norður til
Kröflu.
Stjórn F.Í.B. vill benda á að
hækkun á benzinverði hefur ver-
ið einn af mestu verðbólguvöld-
um á íslandi á undanförnum ár-
um. Fullyrða má að þessari
benzínverðhækkun muni fylgja
skriða verðhækkana á íslenzkum
framleiðsluvörum.
Stjórn F.I.B. krefst þess jafn-
framt að ríkisstjórnin láti nú þeg-
ar fara fram heildarendurskoðun
á skattlagningu bifreiða og
rekstrarvara til þeirra, með það
fyrir augum að tekjum rikissjóðs
af umferðinni verði skilað aftur
til vegaframkvæmda.
komið á sumarið 1974 og
eru það Kristileg skólasam-
tök og Kristilegt stúdenta-
MORGUNBLAÐINU hefur borizt
samþ.vkkt Félags fsl. bifreiðaeig-
enda sem gerð var á skyndifundi
stjórnar félagsins um bensfn-
hækkunina f gærdag.
Stjórn Félags islenzkra bif-
reiðaeigenda samþykkir að vita
rikisstjórnina harðlega fyrir að
ákveða 8 kr. hækkun á verði
benzinlítra og auka með þvi enn
meir þá féflettingu sem hún
fremur á íslenzkum bifreiðaeig-
endurn.
I ár (1977) munu heildartekjur
ríkissjóðs af benzínsölu nema um
5,4 milljörðum króna, en þar af
verður aðeins 2,4 milljörðum skil-
að aftur til vegaframkvæmda.
Fyrir þá 3 milljarða sem’ríkis-
sjóður féflettir bifreiðaeigendur
um á þessu ári væri hægt að
Biskup tslands, herra
Sigurbjörn Einarsson,
vígði s.I. sunnudag Gísla
Jónasson, cand, theol. til
starfs skólaprests. Fór at-
höfnin fram í Skálholts-
kirkju og var kirkjan þétt-
setin. Víglsu lýsti sr. Jónas
Gíslason og vígsluvottar
voru sr. Arngrímur Jóns-
son, sr. Guðmundur Óli
Ólafsson, sr. Heimir
Steinsson og sr. Jón Dalbú
Hróbjartsson.
Skólaprestsembætti var
Skólaprestur vígð-
ur í Skálholtskirk ju
„Yfirlýsingar starfs-
fólksins komu á óvart”
f
— segir Aslaug Alfreðsdóttir, hótelstjóri
— VIÐ vissum ekki annað, en
starfsfólkið hefði gert sig ánægt
með þau laun, sem það fékk fyrir
júnfmánuð og því konia yfirlýs-
ingar þess í fjölmiðlum okkur
algjörlega á óvarl, sagði Aslaug
Alfreðsdóttir, hótelstjóri á Ilótel
Ileklu, er Morgunblaðið spurði
hana í gær álils á blaðamanna-
fundi. seni starfsfólk hótelsins
efndi til í fyrradag.
—A ,,prósentuhóteli“ gilda önn-
ur viðhorf en á hóteli, sem rekið
er með gamla laginu, sagði
Áslaug. — Þar verður starfsfólkið
að taka þátt í rekstrinum og ekki
bara að hugsa um að hirða sinn
skerf af ágóðanum, en vilja síðan
ekki taka þátt þegar verr gengur.
Spurningin er hvort starfsfólk á
,,prósentuhótelum“ skuli heldur
teljast til atvinnurekenda eða
launþega. yarðandi uppsagnar-
frestinn vil ég segja það að e.t.v á
þetta fólk rétt á hálfs mánaðar
uppsagnarfresti, en ekki aðeins
viku. Þar getur verið að okkur
hafi orðið á mistök, en það kemur
þá i ljós. Ljóst var að samstarfið
gat ekki haldið áfram, eins stirt
og það var orðið og því var upp-
sögn eina leiðin.
— Um þær fullyrðingar að
Framhald á bls. 24.
Harry Golombek:
Einvígi þeirra
Spasskys og
Portisch í Genf
Er níu af sextán einvfgis-
skákum þeirra Spassk.vs og
Portisch hafa verið tefldar hér
I Genf, hefur spennan aldrei
verið meiri.
Ögerlegt er að spá fyrir um
úrslit I þessu hntfjafna einvfgi
þeirra Boris Spasskys, sem hef-
ur þegar sýnt I nokkrum skáka
sinna að hann getur enn teflt
eins vel og á síðasta áratug, er
hann vann sig upp f tölu hinna
sterkustu stórmeistara, og ung-
verska stórmeistarans Lajosar
Portisch, sem nýtur hvarvetna
virðingar fyrir hina miklu og
alhiiða þekkingu sina á skák.
Báðir hafa stórmeistararnir
þegar sýnt sfnar beztu hliðar og
einnig hafa þeir báðir gefið
höggstað á sér. Spassky virðist
þreytast fljótt, og það sem
verra er, hann gerir sér grein
fyrir þessum veikleika sinum.
Einnig hefur hyrjanaval hans
þótt all tvieggjað á köflum. 1
báðum tapskákum sinum hefur
Portisch sýnt að hann kann illa
við sig i vörn, þó að hann geti
auðvitað nýtt sér þær árásir
andstæðingsins, sem eru af
fljótfærnisiegra taginu og einn-
ig er hann fullfær um að refsa
andstæðingnum fyrir að tefla á
tvær hættur. Ilann virðist hins
vegar missa allt sjálfstraust er
hann verður að mæta vel undir-
búinni sókn af hálfu Spasskys.
Tvær sfðustu skákir gefa
mj«g gðéa mynd af kostum og
göllum hvors fyrir sig. 1 átt-
undu skákinni beitti Spassky
gömlu og jafnframt vafasömu
afbrigði af mótteknu drottning-
arbragði. Portisch nýtti sér
þetta vægðarlaust og sigraði ör-
ugglega. Er skákinni var lokið
sagði Spassk.v mér að staða
hans hefði verið töpuð eftir 14
leiki.
Ilarry Golombek, yfirdómari
einvfgisins og fréttaritari
Morgunblaðsins á staðnum.
Níunda skákin var mjög ólík
þeirri áttundu og frábærlega
tefld af hálfu Spasskys. Ilann
sótti glæsilega að kóngi and-
stæðingsins, f dæmigerðri
spænskri byrjun. Svo vel tókst
honum sóknin að mér kæmi
ekki á óvart ad leið sú sem
Spassky valdi gegn Breyer af-
brigði Portiseh yrði endurtekin
i mörgum skákum ogtalin rétta
leiðin til þess að mæta afbrigð-
inu. Portisch tókst ekki að
finna neitt sem ifktist full-
nægjandi vörn og ég er á þcirrl
skoðun að hann hefði átt að
gefast upp miklu fyrr. Staðan
er þvi enn jöfn 4M:4'/í og báðir
hafa allt að vinna. Það má þó
ekki gleymast, að þrátt fyrir
glæsilegan sigur sinn I siðustu
skák var Spassky orðinn mjög
þreyttur undir lok hennar.
E.t.v. jafngildir slfkt vinnings
forskoti fyrir Portisch því að ef
úthaldið ræður úrslitum ætti
ungverski stórmeistarinn að
sigra.
Hvorugur
reyndi
að vinna
Níunda einvígisskák
þeirra Korehnois og
Polugaevsk.vs í undanúr-
siitum áskorendaeinvígj-
anna í skák var tefld í
Evian í gær.
Hvorugur stórmeistar-
anna reyndist vera í bar-
áttuhug og þeir sættust á
jafntefli eftir aðeins
nítján leiki. Korchnoi
hefur því enn fjögurra
vinninga forskot í einvíg-
inu og nú þarf hann að-
eins tvo vinninga til við-
bótar til þess að tryggja
sér sigur, en einvígið er
alls 16 skákir. Stórmeist-
arinn landflótta hefur nú
hlotið 6Yi vinning, en
Polugaevsky, fyrrum
samlandi hans, aðeins
2'A. Næsta skák verður
tefld á laugardaginn, þá
hefur Polugaevsky hvítt
og mun senniiega berjast
til síðasta hlóðdropa.
Hvftt: Viktor Korchnoi
Svart: Lev Polugaevsky
Enski leikurinn
1. c4 — (Korchnoi hefur hafið
allar skákir sinar i einviginu til
þessa með enskum leik. Arang-
urinn hefur einnig verið góður.
Þrír vinningar og aðeins eitt
jafntefli á hvítt.) Rf(5, 2. Re3 —
e6, 3. Rf3 — b6, 4. e4 — Bb7, 5.
Bd3 •— c5, 6. 0-0 — (ÖIlu ró-
legra framhald en i fyrstu skák-
inni. en þá lék Korchnoi hér 6.
e5!? — Rg4, 7. h3 — Bxf3, 8.
Dxf3 — Rxe5, 9. Dxa8 — Rxd3
— og svartur hafði færi fyrir
skiptamuninn) Rc6, (Eftir 6. ..
d6. 7. Bc2 — Be7, 8. d4 hefur
hvitur frjálsara tafl, án þess að
svartur hafi nokkur teljandi
gagnfæri) 7. e5 — Rg4, 8. Be4
— f5, (Peðastaða svarts á mið-
borðinu veikist nú nokkuð, en i
staðinn fær hann biskupaparið,
sem reynist öflugt)
9. exf6 — (Framhjáhlaup)
Rxf6. 10. Bxc6 — (Eftir 10. Bbl
— Rd4! hefur svartur a.m.k.
jafnað taflið) Bxc6, 11. d4 —
cxd4, 12. Rxd4 — Bb7, 13. Bf4
— Bb7, 14. Rcb5 — 0-0,
I — w tm.
á' £ 1 i o • 4 • A
mk a jþ:.- & ■ \ A0 w& íuil i s 1 wá |g§§] .•r,. W'm rrr?
15. Bc7 — Dd8, 16. Bd6 — Dd8,
17. Bc7 — Dc8, 18. Bd6 — Dd8,
19. Bc7 Hér krafðist Poluga-
evsky jafnteflis á þeirri for-
sendu aö næsti leikur hans yrði
19. . . Dc8 og þá væri sama stað-
an komin upp þrisvar.
Skák
eftir MARGEIR
PÉTURSSON