Morgunblaðið - 11.08.1977, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. AGUST 1977
n*fóttmiw-
Það er fjarska
gott fyrír unga
fólkið að fást
við músík
Heimsákn tilharmoniku-
meistarans á Ormarsióni
Þeir ráku tónlistarskóla á Raufarhöfn t fyrra vetur með
sóma og sann. Prestfrúin Margrét Bóasdóttir var driffjöðrin
í því. Nú eru prestshjónin á förum og Raufarhafnarbúum
þykir sjónarsviptir að því. En þeir eru komnir á bragðið
hvað tónlistarkennsluna snertir og eru staðráðnir í að halda
áfram. Þeir hafa ráðið skólastjóra næsta vetur, harmoniku-
leikarann Karl Jónatansson.
Einn af þeim sem kenndi við skólann er Jóhann Jósefs-
son, bóndi á Ormarslóni, skammt frá Raufarhöfn,
harmonikumeistari hinn mesti. Mér er sagt að hann hafi
nýverið fengið nýtt hljóðfæri, sérsmíðaða harmoníku frá
ítalíu, mikinn grip sem kostaði sjö hundruð þúsund krónur.
Jóhann býr einn núorðið.
Hann hefur dálítið af kind-
um En umfram annað líða
dagarnir hjá honum við
æfingar. Nema um sauð-
burðinn, þá verður hann að
leggja tónlistaræfingar á hill-
una. Þetta mikla hljóðfæri er
margslungið og hann æfir sig
iðulega marga klukkutíma á
degi hverjum.
Hann býður I bæinn, lág-
vaxinn og hæglætislegur
maður. í stofunni er gripur-
inn góði. Þar er líka raf-
magnsorgel sem hann leikur
á stöku sinnum til tilbreytni.
Hann segist hafa gripið oftar
I orgel á yngri árum.
Ég man að mamma
spilaði oft á böllum
Hvort hann hafi lagt stund
á harmonikunám?
— Ég þreifaði mig áfram,
já. Mamma mín spilaði á litla
nikku. Á henni var bara ein
nótnaröð. Ég man eftir því að
mamma lék oft á böllum.
Hún hafði farið á kvenna-
skóla á Akureyri og þar
kynntist hún harmonikuleik.
Þá var oft dansað í baðstof-
unum þar sem rúmt var. Og
svo á Raufarhöfn. Frændi
minn einn spilaði líka á
harmoniku. Þau hvöttu mig
bæði til að stunda þetta,
mamma og þessi frændi
minn. Hann spilaðí oft í
kirkjum sá. Það er fjarska
gott fyrir unga fólkið að fást
við músík.
Svo komst ég í kynni við
Norðmann einn, sem var á
skipi, er kom til Raufarhafn-
ar, tvisvar á ári Skipið hafði
þriggja vikna viðdvöl í hvert
sinn. Ég notaði tímann til að
fá tilsögn hjá þessum manni.
Sem betur fer lagði ég mig
eftir því frá byrjun að læra
nótnalestur. Ef maður gerir
það ekki og ætlar bara að
spila eftir eyranu er hætt við
ég hefði staðnað í dansmús-
íkkinni.
Spilaði Wagner og Bach
með bróður sínum víðs-
vegar um landið
— Pétur bróðir minn og
ég æfðum saman. Svo
ákváðum við að fara um
landið og halda konserta.
Fyrri ferðin var árið 1 938, en
árið 1945 fórum við aftur.
Við fengum góðar móttökur
og spiluðum víða.
Hann sýnir mér skrána. Og
ekki dónalegt sem er á boð-
stólum: verk eftir Wagner,
Strauss, Verdi, Schubert.
— Við vorum hálfsmeykir
i fyrstu að leggja í þetta. Við
bjuggumst ekki við neinni
aðsókn Þegar við komum
svo á fyrsta áfangastaðinn,
sem var Siglufjörður, fór ég
inn í búð og bað afgreiðslu-
manninn að taka auglýsingu
og hafa miða til sölu. Þegar
hann sá prógrammið var
hann ekki seinn á sér að spá
aðsókn. Og reyndist sann-
spár. Ég vissi það þýddi ekki
að bjóða fólki upp á sama og
heyrðist á öllum böllum.
— En undirbúningurinn
var mikill. Við urðum að
panta allar útsetningar er-
lendis frá. Hér var ekkert til
af nótum fyrir harmoniku. Og
meira að segja þurfti leyfi
fyrir þessu fyrst. En svo liðk-
uðu menn til fyrir okkur og
við fengum allt efni fyrir-
stöðulaust. Ég átti góða
harmoniku þá og hef alltaf
átt góð hljóðfæri þótt þessi
sem ég á núna taki öllu fram.
Að detta í hug
að tala við mig
um kennslu!
— Eftir ferðalagið 1945
hættum við að spila opinber-
lega bræðurnir. Ég fékk mér
síðan orgel og lagði eiginlega
harmonikuna til hliðar meira
og minna um hríð. En hætti
aldrei alveg.
Svo var farið að hugsa um
tónlistarkennsluna. Og Mar-
grét Bóasdóttir kom að máli
við mig og spurði hvort ég
væri ekki fáanlegur að taka
að mér leiðsögn á harmon-
iku. Hugsa sér að láta sér
detta í hug að tala við mig
um að kenna! En ég sagði við
Margréti að þetta gerði ég
ekki fyrir neinn nema hana.
Svo sló ég til og hafði áhuga-
sama nemendur og þeim
gekk ágætlega við námið. Ég
hafði tíma tvisvar í viku. Það
var heldur snjólétt í vetur,
svo að færðin var mér engin
Textiogmyndir:
Jóhanna Kristjánsdóttir
hindrun að komast leiðar
minnar, enda hef ég snjó-
sleða.
Sumir af þeim sem voru í
vetur ætla að halda áfram og
svo býst ég við að nýir bætist
við Við kennararnir héldum
smátónleika eftir að skólan-
um var lokið Það var líka
fyrir tilstilli Margrétar Hún
var lífið og sálin í þessu öllu.
Það var mikil heppni að fá
hana, svona stórkostlega
músíkmanneskju og öðlings-
konu. Ég var dálítinn kvíðinn'
fyrir þessa tónleika sem voru
haldnir í félagsheimilinu. En
þar gekk allt að óskum.
Get spilaS hvaðeina
á nýja kjörgripinn
— Þú vilt fá að vita
eitthvað um þessa nýju
harmoniku mína. Ég hef nú
ekki enn spilað á hana neins
staðar opinberlega. Enda
þarf ég að æfa mig vel og
lengi á hana. En hún getur
spilað allt. Það eru á henni
180 bassar. Alla músik get
ég leikið á hana. Hún er
smíðuð eftir nýjustu harmon-
iku Mogens Ellegaard, þess
mikla snillings. Ég hitti hann
i Norræna húsinu, þegar
hann kom hingað. Ég fór
sérstaklega suður til að
hlusta á hann og hafði hugs-
að mér að ná tali af honum.
H : nn var Ijúfur í viðmót og á
endanum stundi ég því upp
hvort ég gæti fengið að
smiða eftir hljóðværinu hans.
Síðan tók það hvorki meira
né minna en ellefu mánuði
þar til hún var tilbúin og það
eru aðeins fáeinar vikur síðan
ég fékk hana.
Músikáhugi alltaf
mikill hér
Ég hef hitt fleiri
harmonikusnillinga, meðal
annars Thorolf Thollefsen.
Hann kom hingað með
Svavari Gests. Hann hélt hér
hljómleika og troðfyllti húsið
Ég hvatti hann til að halda
aðra tónleika og úr því varð
og aftur fyllti hann húsið, þó
að hann væri með sama
prógrammið. Það hefur alltaf
verið áhugi á góðri músík á
Raufarhöfn.
Einhver spurði mig — eftir
að ég hafði hlustað á Thollef-
sen hvort ég gæfi ekki bara
spilverkið mitt upp á bátinn
eftir að hafa hlustað á svona
undramann. „Það held ég nú
síður," sagði ég. „Þetta verð-
ur mér enn meiri hvatning að
halda áfram að spila eins vel
og ég get. Það eru ekki allir
snillingar, en maður getur
alltaf reynt að verða betri og
betri."
— Nei, ég er aldrei ein-
mana hér, segir hann að-
spurður. Hér er ég fæddur
20. desember 1911 og hef
alið minn aldur hér. Þetta er
Ijómandi góð bújörð og
mætti búa vel En þegar
maður fer að eldast verður að
taka þessu léttar. Mér finnst
líka svo skemmtilegt að geta
hjálpað unga fólkinu með
tónlistina. Það er ekki alltaf
dauflegt hér skal ég segja
þér. Stundum koma ættingj-
ar og vinir og þá grípum við í
að spila saman á ýmis hljóð-
Framhald á bls. 20.
Bræðurnir Jóhann og Pétur
Harmonikuhljómleikar
=•>>■■»/ =5®?=.. 'Sy=iss=a
Sýningarskráin þeiira bræðra Jóhanns og Péturs úr
harmonikuhljómleikaferð þeirra.