Morgunblaðið - 15.10.1977, Blaðsíða 5
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. OKTÓBER 1977
5
Erindi flutt
við stofnun
félagsins
10. okt. sl.
í Stapa
ábyrgur, þá er eins og þögnin vilji
segja, að ábyrgðin hvíli öll á þeim.
Ef skólinn afsakar sig í þessum
efnum, þá er hann í raun og veru
að ásaka sig. Það er vitað að ein-
staklingurinn er um það bil 60%
af uppeldi, en um 40% erfðir. Ef
eitthvað er synd, þá er það þetta
tvennt, að nýta ekki eigin hæfi-
leika og meina öðrum að njóta
sin.
V.
Leikur og starf.
Ef ekkert er aðhafst til hjálpar
þrosKaheftum, þá staðnar per-
sónuieiki þeirra á misjöfnu stigi.
Það á bæði við um skapgerð og
tiifinningalíf. Þörf er á líkams-
rækt, örva athyglisgáfu, þroska
tjáningu og um leið hugsun, þvi
hvort tveggja er tengt. Þannig má
stuðla að heilbrigðu atferli og fé-
lagsþroska. Nauðsynlegt er að
forðast einhæfa skilgreiningu á
því hvað greind er. Markmiðið
hlýtur að vera viðleitni í þá átt að
skapa heilsteyptan einstakling, að
svo miklu leyti sem uppeldi og
ytri aðstæður leyfa. En til þess
þarf sérþjálfað fólk og upp-
fræðslu fyrir aðstandendur.
Þroskaþjálfun getur farið fram
bæói i leik og starfi. Eitt af því
sem oft vill gleymast er hve leikir
eru mikilvægir þroska barna.
Þroskaheft börn skortir hug-
myndaflug og leikir þeirra eru
einhæfir. Það er þvi brýnt að örva
sköpunargáfu þeirra i leiknum.
Eitt sinn ias ég frásögn
uppeldisfræðings, sem lýsir vel
vanmati á gildi leiksins. Hann
segir frá móður barns, sem kom á
dagheimili þar sem uppeldis-
fræðingurinn starfaði. Móðirin
var leidd stofu úr stofu á dag-
heimilinu og þar gat að líta margs
konar leiktæki, sem ætluð voru til
þess að örva þroska og sköpunar-
gáfu barnanna. — Þess háttar
sérhæft heimili fyrir þroskaheft
börn þyrfti að stofnsetja á Suður-
nesjum.— Þegar kynningunni á
starfsemi dagheimilisins var lok-
ið, þá sagði móðirin: „Hvað, gera
börnin ekkert annað en að leika
sér?“ Þetta sýnir takmarkaðan
skilning þeirra, sem vilja að dag-
heimilin séu nokkurs konar for-
skólar menntaskólanna. Það ber
vitni um rangsnúinn hugsunar-
hátt. Eitt er víst, að leikurinn
verður aldrei lofaður um of, þvi
hann býður upp á fjölbreytt
félagsleg samskipti. Þar fyrir
utan eiga bæði heilbrigð og
þroskaheft börn erindi við hina
fullorðnu í þessum efnum, því
þeir eru farnir að taka lífið svo
hátiðlega, að þeir eru hættir að
bregða á leik. En leikurinn er
einmitt eitt af því sem gerir lifið
heillandi og skemmtilegt.
Af þessu má ljóst vera, að það
er ekkert höfuð markmió, að öll
þroskaheft börn læri að lesa. Sagt
hefur verið að aðeins sú kennsla
eigi réttyá sér, sem barnið veldur
og örvar sjálfstraust þess.
Við könnumst einnig öll við
metnað fullorðna fólksins fyrir
hönd barnanna, eða þá áráttu að
ala börn sem fyrst upp i heim
hinna fullorðnu. Hvers vegna?
Einfaldlega vegna þess, að það
minnkar fyrirhöfn, auk þess sem
þjóðfélagið gerir miklar kröfur.
Þannig er unnið að þvi að stytta
æskuna. Þau eru ófá dæmin um
bráðlæti við aó venja börn á kopp-
inn, rétt eins og menn hafi gleymt
þvi að allt verður að hafá sinn
tima. Mætum þroskaheftum börn-
um, sem öðrum börnum, eins og
þau eru, en ekki eins og við vilj-
um hafa þau. Þaó er undirstaðan i
öllum heilbrigðum mannlegum
samskiptum. Það má aðeins ekki
vekja sinnuleysi gagnvart þvi
hvað rétt sé að gera.
VI
Jákvætt lífsviðhorf
Segja má að skólinn sé tæki
samfélagsins. Hlutverk skóla og
skólaheimila er að gera þroska-
hefta sem aðra hæfari til þess að
mæta þeim vandamálum, sem
bíða þeirra síðar meir. Þetta gerir
skólinn ekki aðeins með því að
auka þekkingu, heldur með því að
efla þroska. Eins og menn vita, þá
er áhugi sá aflgjafi, sem knýr
nemendur best áfram við nám.
Verkefnin þurfa því að vera viö
hæfi eins og áður sagði. En það er
einnig ljóst að í flóknu nútíma-
samfélagi eru auknar kröfur
gerðar til skólans. Skólanum er
þannig skylt að auka skilning og
virðingu nemenda fyrir and-
legum verðmætum, trúarlegum,
siðferðilegum og menningar-
legum, sem þjóðfélagið almennt
viðurkennir. Þvi miður vill verða
misbrestur á þvi.
Jákvætt viðhorf til lífsins er
öllum nauðsyn, þroskaheftum
sem öðrum. Jákvæð lífsviðhorf
þurfa að vera til staðar bæði hjá
kennurum og foreldrum. Það er
ástæða til að hvetja menn til þess
að lita ekki á þroskaheft börn sem
vandamál, á sama hátt og litið er á
unglinga sem vandamál. Sú
afstaða sviptir þau sjálfsvirðing-
unni. Þroskaheft börn eru ekki
vandamál, heldur það þjóðfélag
sem þau lifa í. Ég endurtek, að
markmið uppfræðslunnar má
ekki fyrst og fremst vera að miðla
þekkingu, lita á nemendur eins og
box, sem maður lætur i. Markmið-
ið er að efla áhuga þeirra og
þroska og gera þau færari til
sjálfstæðra ákvarðana.
VII
Kynningarstarfsemi
Inn i þessa mynd hlýtur einnig
aó koma kynning á málefnum
þroskaheftra. Einn tilgangurinn
er, eins og sagt hefur verið, ,,að
annast kynningu á málum þroska-
heftra með útgáfustarfsemi, eða á
annan hátt.“ I þeim efnum er
nauðsynlegt að hjálpa foreldrum
þroskaheftra barna til þess að
bregðast rétt við, bæði hvað sjálfa
þá varðar og barn þeirra. Best er
að horfast i augu við raunveru-
leikann, en flýja hann ekki. Menn
þurfa að læra að lifa þrátt fyrir
þungbærar staðreyndir. Afall má
ekki verða til þess að skerða lif og
lifsfyllingu. Sjálfsvorkun er eitt
það versta sem getur hent, því
hún leiðir til þunglyndis. Minn-
umst þess einnig, að Guð stendur
ekki að baki hinu illa, en hann
getur gefið þjáningunni tilgang,
hann getur opnað augu manna
fyrir þvi hve lífið er dýrmætt
þrátt fyrir allt. Ekkert má verða
til þess að menn glati sjálfsvirð-
ingu sinni og einangri sig frá öðr-
um, það er miklu nær aó menn liti
uppoglifi.
Sagt hefur verið „að vonin um
bata flytji foreldra þroskaheftra
barna hálfa leið og huggunarorð
nágranna sjái um hinn helming-
inn“. En víst er að þannig leysast
Framhald á bls. 27
EF ÞAÐ ER FRÉTT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU
AUGLYSINGA-
SIMINN ER:
22480
Grundvöllur-
inn erKristur
Ráðstefna
og samkomur
RAÐSTEFNAN Grundvöllurinn
er Kristur, sem nokkur kristileg
félög í Reykjavík standa að. held-
ur almenna sanikomu í I)óm-
kirkjunni í kvöld kl. 20:30. Ræðu-
maöur verður Astráöur Sigur-
steindórsson. Um 200 manns eru
skráöir til þátttöku og hefst hiö
eiginlega ráðstefnuhald í húsi
KFU.M og K viö Amtmannsstig kl.
9:30 í dag.
Þrjár samkomur fyrir almenn-
ing verða haldnar í Dómkirkjunni
í tengslum við ráðstefnuna. Sú
fyrsta var í gærkvöldi, næsta i
kvöld og á sunnudagskvöldiö. Á
samkomunni i kvöld talar
Astráður Sigursteindórsson um
efnið: Þér munuð öðlast kraft, en
á lokasamkomunni á sunnudags-
kvöld talar séra Jónas Gíslason,
lektor, um efnið: 1 heiminum en
ekki af heiminum.
Félaqasamtök og áfengismál:
SVEIFLURNAR
MIKLU
Góðlemplarareglan barst til Islands í ársbyrjun 1885. Það var
norskur skósmiður sem flutti hana til Akureyrar. íslendingar, sem
dvalið höfðu i Skotlandi og kynnst reglunni þar, tóku brátt við
forustu um útbreiðslu hennar hér á landi.
Þegar þetta var hafði verið unnið að bindindismálum með félaga-
myndum um 30 ára skeið hér á landi. Jarðvegurinn hafði þvi verið
erjaður og undirbúinn. Það er lika eilt hið glæsilegasta sem hægt er
að benda á i sögu íslensku þjóðarinnar frá upphafi hve mjög hún
þróaðist til bindindis á næstu áratugum eftir að reglan nam hér land.
Má það vera til áminningar um það, að stundum verða gagngerar og
örtagarikar þjóðlífsbreytingar á skömmum tima.
A uk þess sem vannsl á i bindindismálum vann góðtemplarareglan
sér ódauðlegan orðstir i menningarsögu þjóðarinnar sem fyrsti og
mesti félagsmálaskóli islenzkrar alþjðu.
Stúkuhúsin uróu víða fyrstu félagsheimilin, jafnl i höfuðstaðnum
sem iþorpunum allt í kringum land.
Á öðrum tug þessarar aldar lögfestu nokkrar þjóðir áfengisbann
hjá sér. Hér er ekki tóm til að rekja þá sögu, en fljótt kom i Ijós að
það er nokkuð annað að óska þess og greiða þvi atkvæði, aó þjóð sin
sé laus við áfengi og að vaka trúlega yfir þvi, að grannar og
góðkunningjar haldi þau lög.
Mikið hefur verið um þaó talað, að bannið hafi verið skaðlegt
bindindissemi og hefur þvi verið kennt um aukinn drykkjuskap síðan.
Þó mun verða að leita annarra skýringa þar, þvi að drykkjuskapur
hefur engu siður vaxið i þeim löndum sem aldrei voru bannlönd.
Varla hefur bannið i Noregi skaðað bindindissemi i Danmörku eða
bannið á íslandi aukið drykkjuskap i Færeyjum eða Bretlandi.
Það er eitthvað annað sem veldur.
HALLDÓR KRISTJÁ NSSON
Kerta
markaðurinn
í Blómavali
býður upp á
alls konar
kerti í
þúsundatali
með 1“ i
afslætti