Morgunblaðið - 18.12.1977, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1977
11
Undir gömlu lögunum
Ragnar Ingi Aðalsteinsson frá
Vaðbrekku: Undir Hólmatindi —
Ljóð. Útgefandi höfundur —
1977.
Fyrir fáum árum kom út ljóða-
kver eftir Ragnar Inga Aðal-
steinsson frá Veðbrekku í Hrafn-
kelsdal. Hann sendi mér það, og
með því fylgdi bréf. Þar var þess
farið á leit við mig, að ég færi um
ljóðin eins ómildum höndum og
ég frekast teldi þau gefa tilefni
til. Ég þóttist ekki geta brugðizt
neikvætt við jafnóvenjulegri ósk,
enda þekki ég svo til ættar hins
unga skálds, að ég taldi víst, að
ekki væri í bréfinu mælt að upp-
gerðar kokhreysti, heldur fyllstu
heilindum. Og nú hefur sama
skáld sent mér nýja ljóðabók,
Undir Hólmatindi. Ekki veit ég,
hvort hann hefuð boðið hana
nokkru útgáfufyrirtæki, en sjálf-
ur hefur hann kostað útgáfu
hennar.
Auðsjáanlega kann skáldið bet-
ur til verka en þegar hann lét frá
sér frumsmið sína, og yfirleitt fat-
ast honum ekki á því ljóðformi,
sem hann hefur kosið sér og er í
samræmi við íslenzka ljóðhefð
eins og hún var svo til órofin fram
á fjórða tug þessarar aldar, enda
mun hann á bernskuheimili sínu
hafa haft náin kynni af ljóðum
rímleikinna skálda, bæði frá óra-
fjarlægð fortíð, fslenzkum miðöld-
um og blómatíma bókmenntanna
á 19. öld og fyrstu áratugum
bessarar. PáH Oíafsson, það ágæta
skáld Austfirðinga, nugði, að
brátt mundu dagar ferskeytlunn-
ar taldir, en önnur hefur orðið
raunin. Og þetta ungskáld væntir
þess eins og ég, að þó að góðu
heilli sé hér og verði vel ort í litt
eða ekki bundnu máli, þá muni
enn spretta lauffagrir meiðir í
kyngiskógi fornrar ljóðhefðar. Og
gaman hef ég af þvi, að i þessari
bók er eitt lýtalaust kveðið erindi
undir dróttkvæðum hætti. Það
heitir Vatn, en hvorki er það
skolp né blávatn:
„Fellur foss um stalla,
flúðir straumi knúðar,
lindin létt við sanda
liðast fram og niðar.
Lækur frjáls sem leikur
lyngi kátan syngur.
Kliðar tslands óður,
ómar dýpstu hljóma.“
Þessi bók ber því glöggt vitni,
að höfundurinn er skáld. Það er
þegar auðsætt af fyrsta kvæðinu í
bókinni, þar sem orðin „í nótt-
leysu lífsins“ eru stef. Stef er líka
fylginautur ljóðs, sem heitir For-
lög. Þar er stefið þetta: „Nætur og
daga nornir þræði spinna.“ Bæði
þessi kvæði eru þrungin djúp-
tækri tilfinningu, bæði runnin
undan hjartarótum skáldsins. Svo
er þarna þriðja ljóðið, sem ein-
kennist af stefi. Það stef er sótt i
þjóðsögu, sem er tiltölulega fáum
kunn. Það er svohljóðandi:
„Augun bæði, augun bæði, augun
min á þræði inn í hausinn bæði.“
Kvæðið fjallar um þær ógn-
þrungu fréttir, sem berast utan
úr hinni víður veröld, hörmungar
hungraðra og hrjáðra þjóða,
neyðaróp og kvalastunur. Þetta
ljóð er mun síðra en hin og i því
hortittir. Lesandinn hefur að lok-
um á tilfinningunni, að þarna sé
skáldið að yrkja, vitandi eða óvit-
andi, til þess að veita þeim föru-
neyti, sem kannski þyrftu fyrst að
leysa innri vandamál sjálfra sin
til þess að geta orðið einlægir og
þar með sannvirkir þjáninga-
bræður þeirra, sem hart eru
leiknir af þeirri vá, sem ríkir hjá
hundruðum milljóna meðbræðra
úti í hinum fjölbyggða heimi utan
stranda íslands... Og sannarlega
vill skáldið horfast í augu við
sjálfan sig í spegli veruleikans,
þótt hann í þeim hluta bókarinn-
ar, sem hann nefnir „Að halda i
taglið“, bregði af hálfkærings
galsa á Ieik og kenni í siðasta
erindinu i ef til vill snjallasta
AUGLYSINGASIMINN ER:
22480
2Rorguni>labit>
ljóði bókarinnar forlögum að
nokkru leyti um það, hvernig tek-
izt hafi til um ævivefinn. Það er
og auðvitað til sjálfs sín, sem
hann talar i efirfarandi Ijóði, sem
hann kallar Heilræði:
Bókmenntlr
eftir GUÐMUND
G. HAGALÍN
„Þegar heimskur heimurinn
er haróst jórinn.
vinur, þaö sem veltur á
er vilji þinn.
Margir saka aðra um
ef illa fer.
Ef til vill það endist þeim
en ekki þér.
Ef þú ffensur glapstigu
við glens og vfn
kenndu aldrei öðrum þá
um afglöp þín.
Að telja fólki trú um slíkt
er tilgangslaust.
Þú ert alltaf aðilinn
sem af þér brauzt.
Það er sitthvað fleira, sem segja
má um þessa ljóðabók. Skáldið
yrkir fagurlega um vor og gró-
anda, og víða stendur dulmagnað-
ur gustur af hinu langa kvæði i
Hrafnkelsdal 1749. Og vissulega
er gaman að sumum glettum höf-
undar í síðasta hluta bókarinnar.
En hugstæðust verða ljóðin um
ástir og einmannaleik — og um
eigin lífsveilur skáldsins. Og þeg-
ar hann hefur gert annað tveggja:
fundið mjög átakanlega fyrir
þeim, án þess þó að „hljóða undan
höggum," eða hefur yfirstígið
þær, þá hygg ég, að hann sýni
óumdeilanléga, hvað i honum
býr. .. Ég drap áðan á ástir, og allt
í einu flýgur mér nú i hug, að i
einu af gamburljóðum höfundar
hefur hann sagt það, sem mörg
karlkindin mætti þakka fyrir að
geta sagt í fyllstu alvöru:
„... ég er bara ljóðstafur í lífsins
mesta kvæði og lífsins mesta
kvæði er einmitt konan mín.“
Eysteinn
Jónsson
Jónas
Rafnar
E.L.
Doctorow
Kári
Tryggvason
Inga
Borg
CYinÞCiSLASON
<á
Jafnaöar
stefnan
Gylfi Þ.
Gíslason
í SÓKN OG VÖRN
er ræðu og ritgerðasafh Eysteins Jónssonar frá meira en
40 ára stjórnmálaferli hans. Höfundurinn var ráðherra
tæpan helming þess tíma, og allan tímann einn af
áhrifamestu stjórnmáíamönnum landsins.
EYFIRZKAR
SAGNIR
Skrásettar af Jónasi Rafnar yfirlækni fjalla um drauga
og mennska menn í Eyjafirði um síðustu aldamót.
Þessar sögur glitra af kímni og fyndni auk þess sem þær
varðveita merkilegar þjóðháttalýsingar.
Spennandi saga úr bandarísku þjöðlífi í byrjun þessarar
aldar. Við kynnumst hetjum og úrhrökum, auðmönnum,
sósíalískum byltingarseggjum og kynþáttahatri. Viður-
kennd elnhver merkasta skáldsaga siðustu ára.
Þýðandi Jóhann S. Hannesson.
BÖRNIN OG HEIM
URINN ÞEIRRA
er úrval úr ýmsum barnabókum Kára Tryggvasonar og
að hluta smásögur, sem ekki hafa birzt áður. Efnið er
valið af höfundi sjálfum.
PLUPP
fer til borgarinnar
Önnur bókin eftir sænska barnabókahöfundinn Ingu
Borg. Bráðskemmtileg ævintýri í máli og myndum um
sænska huldusveininn Plúpp og ævintýri hans í stór-
borginni.
Þýðandi Jóhannes Halldórsson.
JAFNAÐARSTEFNAN
Hvað vilja jafnaðarmenn (sósíaldemókratar)? Hver er
hinn fræðilegi grundvöllur stefnu þeirra? Hvaða hug-
sjónir liggja að baki aðgerðum þeirra, þar sem þeir eru
eða hafa verið við völd? Slíkum spurningum og fjöl-
mörgum öðrum svarar bókin Jafnaðarstefnan.
m
Almenna bókafélagið
Auslurslræti 18, Bolholti 6,
slmi 19707 slmi 32620