Morgunblaðið - 18.12.1977, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1977
EYJOLFUR KONRAÐ JQNSSON
ALÞINGISMAÐUR:
Bindindið
sem Lúð ví k fór ekki i
Eftirfarandi ræðu flutti Eyjólf-
ur Konráð Jónsson alþingismaður
í Sameinuðu þingi 13. desember
sl„ er fjárlög komandi árs voru til
annarrar umræðu, en tillaga hans
og Péturs Sigurðssonar (S) um
sparnað í fjármálakerfinu bland-
aðist inn í þær umræður.
VANDINN í
ríkisfjArmAlum
OG KJARKURINN
TIL AÐ LEYSA HANN
Ég kveð mér hljóðs til þess að
andmæla fullyrðingu, sem kom
fram hjá einum hv. þm. hér fyrr á
þe.ssum fundi, þ.e. hv. þm. Sig-
hvati Björgvinssyni. Hann gat um
till. til þál., sem ég flyt ásamt hv.
þm. Pétri Sigurðssyni um sparnað
í fjármálakerfinu og staðhæfði,
eins og hann sagði held ég orð-
rétt, að þar væri flm. harðlega að
mótmæla stefnu ríkisstj. við af-
greiðslu þessara fjárl. Þetta er
auðvitað hin mesta fjarstæða, og
skal ég færa að því nokkur rök.
Eins og hv. alþm. vita, fjallar
þessi till. um það að koma við
sparnaði í fjármálakerfinu,
þ.e.a.s. í bankakerfi og sjóðakerfi,
og þ. á. m. að skorður séu reistar
við óhóflegum byggingum bank-
anna og um fækkun afgreiðslu-
stöðva og fækkun starfsfólks. Ég
fullyrði, að þetta er einmitt í sam-
ræmi við þá stefnu, sem ríkisstj.
hefur markað við afgreiðslu þess-
ara fjárl. Ég fullyrði, að aldrei,
a.m.k. á síðari árum, hefur verið
tekist á við jafnmikinn vanda í
ríkisfjármálum af jafnmiklum
kjarki, ábyrgðartilfinningu og
hyggindum og núv. rfkisstj. ein-
mitt hefur gert að þessu sinni.
Hér er um að ræða traustari og
varfærnari aðgerðir, en um leið
auðvitað erfiðari heldur en þær,
sem venjulega hefur verið gripið
til, þegar um svipaðan vanda hef-
ur verið að ræða. Venjan hefur
verið að bæta við nýjum sköttum,
sem kynt hafa undir verðbólgu
fella gengið og annað í þeim dúrn-
um, en nú er um ekkert slíkt að
ræða. Ég held jafnvel, að skýring-
in á því, að minni hl. fjvn. hafa
ekki lagt fram neitt nefndarálit sé
einmitt sú, að þeir hafi búist við
því, að aðgerðir ríkisstj. yrðu með
allt öðrum hætti heldur en þeir
hafa komist á snoðir um síðustu
daga, þeir hafi verið búnir að búa
sig undir stórárás á ríkisstj. fyrir
að, að hún ætlaði — við skulum
segja að halda áfram þeirri
stefnu, sem fylgt hefur verið
meira og minna sfðan vinstri
stjórnin illu heilli komst hér til
valda, þ.e.a.s. að gera ekki nægi-
lega róttækar ráðstafanir til að
stemma stigu við verðbólguþróun.
En þegar svo kom á daginn, að nú
voru einmitt gerðar þær ráðstaf-
anir, sem líklegastar eru til að
skapa grundvöll fyrir því, að unnt
reynist að hægja á verðbólgu og
koma á traustara stjórnarfari,
væntanlega í samvinnu og með
samstarfi við aðila vinnumark-
aðarins — þegar það kemur í
ljóst, að þessar aðgerðir eru þessa
eðlis, þá fer allur vindur úr hv:
stjórnarandstæðingum og þeir
eru ekki búnir að átta sig á því
hvernig bregðast eigi við slíkum
tíðindum. Þess yegna hafi þeir
kosið að vinna sér frest með því
að skila alls ekki nál. við 2, umr.
Mér finnst líklegast, að þetta sé
skýringin.
SPARNAÐUR
I FJARMÁLAKERFI
FELLUR AÐ STEFNU
RÍKISSTJÓRNAR
En ég sagðist skyldu rökstyðja
það, að till. okkar hv. þm. Péturs
Sigurðssonar væri í samræmi við
Eyjólfur Konráð Jónsson alþing-
ismaður.
stefnu ríkisstj. Hún miðar að því
að banka- og sjóðakerfi verði tek-
ið sömu eða svipuðum tökum og
ýmsar aðrar ríkisstofnanir hafa
verið teknar og eru nú teknar.
Það hefur verið eitt meginverk-
efni fjvn., hagsýslunnar og fjmrn.
á undangengnum árum að fylgj-
ast með þróun ríkisstofnana — að
réyna að stemma stigu við því að
starfsmannafjöldi ykist úr hófi og
útgjöld. Þetta hefur fyrst og
fremst átt við um rekstrargjöldin.
T.d. má nefna heilbrigðisstofnan-
ir, menntastofnanir og rn. sjálf.
Fjvn. hefur nákvæmlega fylgst
með því, hvort þar væri um aukn-
ingu á starfsmannahaldi að ræða
og hæstv. núv. fjmrh. hefur tekið
upp þann hátt að birta grg. eða
skrá yfir alla opinbera starfs-
menn, þannig að vel mætti með
þvi fylgjast, hvort um aukningu
væri að ræða eða ekki.
Það kom fram hér í ræðu hv.
frsm. meiri hl. fjvn. að á árinu
1976 hefði fjölgun opinberra
starfsmanna einungis verið 90, en
á almennum vinnumarkaði hefði
þá fjölgað um 1800 manns. Fjölg-
un hjá hinu opinbera var 0.76%
en í heild var fjölgun á vinnu-
markaði 1.9%. Þarna er stefnt í
rétta átt. Það er minni aukning
hjá hinu opinbera heldur en á
vinnumarkaði almennt — og því
ber vissulega að fagna.
Þessu er allt öðruvisi varið í
bankakerfinu, og þar þarf þess
vegna vissulega að koma við ein-
hvers konar aðhaldi. Fjvn. t.d.
fylgist, eins og ég sagði áðan,
nokkud náið með rekstrargjöld-
um fjölmargra opinberra stofn-
ana og starfsmannahaldi. Hún
fylgist að vissu leyti líka með því
hjá stofnunum, sem hafa með
miklar framkvæmdir að gera eins
og t.d. Vita- og hafnamálum,
Orkustofnun, Rafmagnsveitum
ríkisins, Vegagerðinni og slíkum
stofnunun en þó auðvitað ekki
nándar nærri með sama hætti
eins og hjá þeim stofnunum, þar
sem fyrst og fremst er um rekstr-
argjöld að ræða, og ég held, að
einhver árangur hafi orðið af
þessum aðgerðum hv. fjvn., hag-
sýslunnar og fjmrn., þó að vissu-
lega sé víða pottur brotinn í þeim
stofnunum, sem með verlegar
framkvæmdir hafa að gera og
þyrfti sjálfsagt að skoða það ekki
síður eða samhliða því, sem gáð er
að sparnaði í fjármálakerfinu. En
það er einmitt fjármálakerfið,
bankarnir og opinberar stofnanir,
sem hvergi utan að fá neitt að-
hald. Fjvn. gerir enga tilraun ti
þess að fylgjast með fjölgun
starfsmannahalds hjá bönkunum,
né heldur opinberum sjóðum, ein-
faldlega" vegna þess að þar er
kostnaðurinn greiddur af fé þess-
ara sjóða sjálfra, að sumu leyti af
fjármagni, sem veitt er á fjárl. af
Alþingi að vísu. En samt sem áður
hafa þessar stofnanir verið látnar
sjálfar sjá um sinn kostnað og
enginn spurt þær um það, hvern-
ig þessum kostnaðarauka væri
háttað og hvað um það fé yrði,
hvort því væri hyggilega varið,
hvort sparnaði væri við komið
o.s.frv.
SPURNING LUÐVlKS
UM STARFSMANNA-
HALD BANKANNA.
Það er mannlegt, ég skal játa
það, það er mannlegt þegar ekk-
ert aðhald er, að hlífast við því að
sýna ýtrasta sparnað. Menn vilja
gjarnan kannski búa betur að sér
og sínum, kannski fjölga starfs-
mönnum og allir þekkja
Parkisonslögmálið. Það er alþjóð-
legt vandamál. Kerfið hleður upp
á sig, ríkiskerfið. Raunar á þetta
við Iíka að vissu marki í stórum
einkafyrirtækjum, en þar kemur
þó það til, að þar er aðhald frá
hendi eigenda fyrirtækjanna, það
er aðhald frá t.d. hluthöfum í
stórum félögum og þar er líka
samkeppnin, sem veitir aðhald og
sú nauðsyn fyrir stjórnendurna
að geta skilað hagnaði, en hér er
þessu hins vegar ekki til að dreifa
i bankakerfinu. Og þess vegna er
að því vikið í þessari þáltill. og
grg. með henni, aö meginverkefni
Alþingis eigi einmitt að vera það
að veita þetta aðhald og þar segir
einmitt með leyfi hæstv. forseta:
„Alþjóð er ljóst, að nú er þörf
aðhaldsaðgerða í fjármálum. Sú
kaldhæðnislega staðreynd blasir
þó við, að fjármálastofnanir hafa
þanist einna mest út allra rikis-
fyrirtækja á sama tíma sem spari-
fjármyndun minnkar. Leiðir hér
sem oftar óstjórn af ofstjórn. Við
þetta þetta verður ekki unað.“ Ég
hygg, að flestir hv. alþm. muni
vera sammála mér um það, þegar
þeir skoða það og langflestir Is-
lendingar, að það getur ekki geng-
ið, að á örfáum árum fjölgi starfs-
mönnum í bankakerinu um 45.1%
eins og kom fram, þegar hæstv.
viðskrh. svaraói spurningu frá hv.
þm. Lúðvík Jósepssyni fyrir
skömmu um starfsmannahald
hankanna. Það getur ekki gengið.
Og það getur heldur ekki gengið,
að bankarnir keppi með þessum
hætti um það að ná til sín fleiri
krónum í sparifé, séu í stríði hver
við annan og kosti þar til gífurleg-
um fjármunum og fjölgi starfs-
Gjafir til
elliheim-
ilisins á
ísafirði
Isafirði, 15. desember.
LIONSKLÚBBUR Isafjarðar
færði á miðvikudag elliheimilinu
á Isafirði litsjónvarpstæki að
gjöf. Við stutta athöfn af þessu
tilefni kom fram, að elliheimil-
inu hafa að undanförnu borizt
fleiri góðar gjafir. Guðmundur
Guðmundsson útgerðarmaður,
hafði daginn áður fært heimilinu
litsjónvarpstæki frá útgerðar-
félaginu Hrönn h.f., sem gerir út
skuttogarann Guðbjörgu.
I haust gáfu hjónin María Jóns-
dóttir og Baldur Þórðarson elli-
heimilinu heimilisbókasafn sitt
og einnig gáfu þau hjónin 6 millj-
ónir króna í byggingarsjóð nýja
elliheimilisins, sem byrjað var á í
mönnum, án þess að spyrja kóng
eða prest.
Ég skal ekki te/ja tímann lengi
með því að fara lengra út í þetta.
Mér gefst væntanlega kostur á að
ræða efnislega um þessa till. og
hv. þm. öðrum hér næstu daga,
þegar hún kemur á dagskrá, en ég
gat ekki- látið ómótmælt þeirri
fullyrðingu, að þessi till. væri í
andstöðu við aðhaldsstefnu núv.
hæstv. rikistj., sem er einmitt að
koma í ljós núna. Kannski hefur
stefnan ekki verið nægilega
traust og góð áður, og það er út af
fyrir sig kannski eitthvað til í því,
sem hv. þm. Lúðvík Jósepsson
sagði hér rétt áðan, að ríkisstj. og
stórnarflokkarnir væru nú að
fara í bindindi. Hann orðaði það
svo. Við munum það öll, að þegar
vinstri stjórnin tók við völdum, þá
var öllum lofað öllu og allt losnaði
úr reipunum. Þessi athöfn þeirra
gekk undir kjörorðinu: „Góða
veislu gera skal“ og það fór vissu-
lega allt á leik. Við erum að súpa
af þvi seyðið ennþá. Kannski
hefur bindindið ekki verið tekið
nægilega alvarlega fyrr en nú.
Við skulum þá vona, að það verði
bindindí héðan í frá. Ég minnist
þess nú að hv. þm. Magnús Kjart-
ansson sagði þegar vinstri stjórn-
in hafði verið við völd einungis í
eitt og hálft ár, þá sagði hann hér
úr þessum ræðustól í tilefni af
þvf, að samráðh. hans, einkum
Hannibal Valdimarsson barðist
fyrir smávægilegri gengis-
fellingu, þá sagði hann, að það
versta væri ekki að fjármála líf
brogaðist, heldur sá siðferðis-
brestur, sem fylgdi þvi, þegar
stöðug verðbólga væri og sívax-
andi. Ég hlustaði á þessa ræðu og
það er ein af bestu ræðum, sem ég
hef heyrt flutta héðan úr þessum
stól á seinni árum og boðskapur-
inn reyndist órð að sönnu. Við
höfum verið að súpa seyðið af
óstjórn og sukki i fjármálum frá
tímum vinstri stjórnarinnar.
Okkur hefur orðið talsvert ágengt
á síðustu þremur árum, vissulega.
En engu að siður stefndi nú að
undanförnu í óefni, og ég get
ósköp vel skilið, að þeim hafi
verið vorkunn fjvn.-mönnum
minni hl.-flokkanna að hafa ekki
tilbúið sitt nál., af því að þeir hafi
hugsað sem svo, að allt aðrar
aðgerðir urði að gera heldur en
þær, sem nú er verið að gera af
hálfu ríkisstj. Ég hélt það sjálfur í
haust, að við myndum lenda í enn
þá meiri erfiðleikum við að leysa
þennan vanda heldur en raunin
hefur á orðið. Það hefur tekist
eingöngu fyrir það, að stjórnar-
flokkarnir hafa staðið þétt saman,
haust. Þá gaf Margrét Finn-
björnsdóttir elliheimilinu ljós-
lækningatæki í haust og einnig
skýrði Guðrún Finnbogadóttir
forstöðukona frá því, að 5 hópar
og það hafa allir slegið af og
slegið miklu meira af heldur en
maður þorði að Vona. Og þess
vegna eru núna líkur til þess að
takist að rétta nokkuð við.
SÝNA ÞARF AÐHALD
I ÖLLUM ÞATTUM
OPINBERRAR
STJÓRNUNAR.
En með leyfi forseta vil ég
aðeins geta um þær tölur, sem
hæstv. viðskrh. upplýsti um fjölg-
unina í bankakerfinu, sem sýnir,
hver nauðsyn er að snúast til
varnar einmitt þar í samræmi við
markaða stefnu hæstv. ríkisstj. og
stjórnarflokkanna nú á þessum
dögum. En þar segir:
„Eftir upplýsingum Seðla-
bankans hafa starfsmenn verið
sem hér segir: Seðlabankinn 1970
99 í okt. 1977 117. Viðskiptabank-
ar. Menn við bankastörf árið 1970
991, í okt. 1977 1438. Við hús-
vörslu, bifreiðastjórn o.fl. árið
1970 36, í okt. 1977 56. Tíu stærstu
sparisjóðir árið 1970 60, í okt.
1977 110. Samtals gerir þetta 31.
des. 1970 1186, en i okt. 1977 1721.
Fjölgun starfsmanna frá 1970 er
því 535 eða 45.1 %.“
1 ofangreindum tölum segir
síðar, að ekki séu taldir með
starfsmenn fjárfestingarlána-
sjóða eins og Veðdeildar Lands-
bankans, Stofnlánadeildar
landbúnaðarins, Iðnþróunarsjóðs
o.s.frv. En síðar er bætt við:
„Reikningsstofa bankanna tók
til starrfa í ársbyrjun 1974 og
starfa þar nú 30 menn.“ Þetta er
til viðbótar þessari fjölgun.
Reiknistofa bankanna er geysi-
lega dýr, þau tæki, sem þar eru,
kosta áreiðanlega stórfé, hvort
sem þau hafa nú verið keypt eða
eru leigð. Það er enginn vafi á því
að þarna þarf samræmdar aðgerir
og átak til þess að bæta um, og
vona ég, að þegar þar að kemur
muni þm. — helst allir — sýna
það með stuðningi við þessa þál-
till., sem gerð var hér að umræðu-
efni, ekki upphaflega af mér
heldur af öðrum þm„ annaðhvort
beint með því að samþykkja hana
eða þá það, sem æskilegast væri,
að ríkisstj., án þess að nokkuð
kæmi til samþykktar, eða miklar
umr. um till. tæki þennan þátt
sömu tökum og fjvn. hefur verið
að leitast við að taka aðra þætti
ríkisfjármálanna. Og síðan eru
eins og ég gat um áðan auðvitað
fleiri þættir sem einnig þarf að
taka þessum tökum, og þá mun
vel fara.
barna á aldrinum 6—12 ára hefðu
með hlutaveltum og söfnunum
safnað um 50 þúsund krónum,
sem þau færðu elliheimilinu.
Úlfar
Oli M. Lúðvfksson, formaður Lionsklúhbs Isafjarðar, afhenti elliheim-
ilinu litsjónvarpið. A mvndinni eru stjórnir Lionsklúbbsins og elli-
heimilisins og forstöðukona. Ljósm.: Mbl.: Ú.Á.