Morgunblaðið - 22.12.1977, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1977
Forsætisráðherra:
Ríkisstjórnin kannar
vandamál efnahagslífs og
atvinnugreina í þinghléi
— Gagnrýni sem felur í sér traust
GEIR Hallgrímsson, forsætisráð-
herra, sagði m.a., efnislega, á
þingi I gær, er hann svaraði gagn-
rýni stjórnarandstöðu vegna
mánaðar þinghlés, án frekari um-
fjöllunar þess á efnahagsvanda
þjóðarbúsins.
0 — t umræðum um stefnu-
ræðu forsætisráðherra, sem og
um frumvarp til fjárlaga, hliðar-
frumvörp fjárlaga og lánsfjár-
áætlun, hefur Alþingi rætt þann
vanda, sem um er að ræða í ís-
lenzku efnahagslffi, leiðir og
markmið í þeim efnum.
0 — Stjórnarandstaðan hefur
ekki, hvorki með beinum tillögu-
flutningi né beiðnum um skvrslu-
gerðir eða greinargerðir um ein-
staka þætti efnahagsvandans 'éða
atvinnugreina þjóðarbúsins, haft
frumkvæði að frekari umræðu á
þessum vettvangi, sem henni var
þó I lófa lagt.
0 — Ríkisstjórnin mun í þing-
hléi kanna enn frekar stöðu efna-
hagsmála og einstakra atvinnu-
greina. Ef brýna nauðsyn ber til
mun hún grípa til setningar
bráðabirgðalaga, eins og stjórnar-
skrá heimilar, og þá hafa samráð
við aðila, er mál varða.
0 — Stjórnarandstæðingar
eiga aðild að verðbólgunefnd,
sem starfar I þinghléi, og skila á
álitsgerð I næsta mánuði. Þar er
þeim opið að koma á framfæri
ölium þeim áhendingum og tillög-
um, er þeir eiga í handraða, varð-
andi viðblasandi vanda efnahags-
mála þjóðarinnar.
0 — Ef umfang efnahags-
vandans er það stórt, sem
stjórnarandstæðingar vilja vera
láta, og ekki er rétt að draga úr
alvöru orða þeirra þar um verður
að Ifta á það sem óvænt traust á
ríkisstjórninni, er þeir telja að
vandinn verði fullleystur í jóla-
leyfi þingmanna og að þeir komi
að viðfangsefnum sínum þegar
unnum í byrjun næsta árs.
Ekki fjallað á raun-
hæfan hátt um stöðuna í
efnahagsmálum.
Lúðvík Jósepsson (Abl) kvaddi
sér hljóðs, er Geir Hallgrímsson
forsætisráðherra hafði mælt fyrir
tillögu til frestunar á fundum Al-
þingis, frá og með deginum í gær,
til 23. janúar n.k. (í síðasta lagi).
Sagði LJó þann veg að málum
staðið, þrátt fyrir ærinn vanda í
efnahagsmálum þjóðarinnar i
heild og einkum og sér í iagi
viðblasandi rekstrarvanda allra
höfuðatvinnugreina þjóðarbús-
ins, að Alþingi væri sent í
mánaðar jólaleyfi. Ríkisstjórninni
væri þannig gefið ráðrúm til að
afgreiða vandamálin með bráða-
birgðalögum, ef henni þóknaðist
svo að gjöra.
LJó vitnaði til ábendinga for-
svarsmanna í landbúnaði, sjávar-
útvegi og iðnaði um viðblasandi
rekstrarvanda,- sem ekki yrði
komizt hjá að taka afstöðu til.
Þessi vandi væri hvað stærstur í
frystiiðnaði en næði til allra
undirstöðuþátta þjóðarframleiðsl-
unnar. Það væri með öllu óverj-
andi að þingið færi nú í svo langt
frí, án þess að ræða vanda efna-
hagsmála og atvinnugreina — og
án þess að ríkisstjórnin gerði
þingmönnum í einu eða neinu
grein fyrir hugmyndum sínum og
viðhorfum á þessum vettvangi.
Það væri saga til næsta bæjar að
Alþingi færi i mánaðar frí, eftir
þriggja mánaða setu, án þess að
hafa á neinn raunhæfan hátt
fjallað um stöðuna í efnahgsmál-
um þjóðarinnar. Ríkisstjórnin
ætti síðan að fá sjálfdæmi um að
leysa þessi viðamiklu og við-
kvæmu mál með bráðabirgðalög-
um. Hún yrði að gera þinginu
skilmerkilega grein fyrir stöðu
mála og þeim hugmyndum, sem
til umræðu væru hjá ríkisvaldinu,
um viðbrögð gegn vandanum.
Lýðræðisleg samráð við
stjórnarandstöðu og
aðila vinnumarkaðarins.
Gylfi Þ. Gíslason (A) sagði það
út af fyrir sig ekki athugavert, þó
að Alþingi fengi jólaleyfi með
hefðbundnum hætti, né að ríkis-
stjórn beitti bráðabirgðalögum
innan marka stjórnarskrár, ef
brýna nauðsyn bæri til. Hins veg-
ar bæri ríkisstjórninni, ekki sízt
við núverandi aðstæður, að hafa
lýðræðislegt samráð, bæði við
stjórnarandstöðu og aðila vinnu-
markaðar,- ef til þess kæmi, að
hún gripi til bráðabirgðalaga
vegna viðblasandi vanda i þjóðar-
búskapnum.
GÞG sagði, að vandi út-
flutningsatvinnuveganna væri
stærstur og alvarlegast viðfangs-
efna í efnahagsmálum. Ekki væri
hægt að rengja framlagðar tölur
um 5000 milljóna króna halla í
frystiiðnaði á árinu 1978, að öllu
óbreyttu. Þar við bættist að fyrir-
sjáanlegur væri mikill rekstrar-
halli í saltfiskverkun, þrátt fyrir
verulegar greiðslur úr verð-
jöfnunarsjóði, sem hefði verið
gróflega misnotaður. I verð-
jöfnunarsjóði ætti að safna fé,
þegar verðlag væri hátt, en greiða
úr þeim, er það lækkaði. Hér
hefði verið farið öfugt að. Fyrir-
tæki i iðnaAi og búrekstur ætti og
við mikil vandamál að strfða.
Vandinn sagði alls staðar til sín i
atvinnurekstri.
GÞG sagði viðskiptahalla út á
við i ár verða meiri en 4000 m. kr.
eins og áætlað hefði verið.
Greiðslustaðan myndi heldur
ekki skána um 6000 m. kr. eins og
stent hefði verið að. Erlendar
skuldir verða komnar í 129.000
milljónir króna um áramótin.
Þessi vandi allur er ekki einvörð-
ungu viðfangsefni ríkisstjórnar,
heldur þingsins alls, í samstarfi
við hin ýmsu þjóðfélagsöfl. Verð-
bólgan er meginorsök vandans.
En fram hjá þvi má hins vegar
ekki horfa að röng fjárfestingar-
stefna, sem fylgt hefur verið s.l. 6
til 7 ár, ör og óarðbær, á jafn-
framt og ekki síður þátt í sköpun
vandans og rýrari kaupmætti
launa.
Aðalatriðið er, sagði GÞG, að
ríkisstjórnin hafi lýðræðisleg
samráð við stjórnarandstöðu-
flokka, sem og aðild vinnumark-
aðar, ef hún grípur til bráða-
birgðalaga í jólahléi, til að mæta
sýnilegum vanda.
Ekkert samráð
við stjórnarandstöðu.
Karvel Pálmason (SFV) tók
undir orð LJó og GÞG. Viðblas-
andi vanda atvinnugreina þjóðar-
innar hefði mátt ræða fyrr en nú,
sama dag og þingið færi i mánað-
ar leyfi. Um þetta þinghlé hefði
ekkert samráð verið haft við
stjórnarandstöðu. 1 þessum efn-
um öllum hefði verið staðið óvit-
urlega að málum. Þingið hefði
verið vikum saman svo til verk-
laust.
Traust á
ríkisstjórninni
Geir Hallgrimsson forsætisráð-
herra sagði staðið að jólahléi
þings með sama hætti nú og áður
— en flest mætti sýnilega gera að
ágreiningsefni. Hann sagði að
stjórnarandstaða hefði haft sömu
möguleika og stjórnarliðar til að
ræða og bera fram tillögur um
úrlausnir efnahagsmálum. Þeir
hefðu getað vakið umræður um
þetta efni með tvennum hætti:
með því að bera fram tillögur i
málinu eða óska eftir skýrslum og
greinargerðum um einstaka þætti
þess. Það væri vanræksla stjórn-
arandstöðunnar að hefja ekki
máls á þessum vanda fyrr en
sama degi og þinghlé hæfist.
Forsætisráðherra sagði hins
vegar, að vandi efnahagsmála
hefði verið viðvarandi í umræð-
um á Alþingi í vetur. Hann hefur
ekki sizt borið á góma í umræðum
um fjárlagafrumvarp, ríkisfjár-
mál og lánsfjáráætlun. Stýring
ríkisfjármála og markmið láns-
fjáráætlunar væru m.ö. forsendur
þess, að hægt væri að ná tökum á
vanda efnahagslifsins.
Þá gat forsætisráðherra þess að
hann hefði flutt stefnuræðu sína
fyrir u.þ.b. 2 mánuðum, þar sem
meginþættir efnahagsmála hefðu
verið ræddir og raktir, sem og
stefna rikisstjórnarinnar, og um-
ræður farið fram um þessa
Geir Hallgrfmsson.
stefnuræðu. Það væri þvi alrangt,
að vanda efnahagsmála hefði ekki
borið á góma á þinginu.
Forsætisráðherra kvað hugsan-
legt, ef brýna nauðsyn bæri til, að
ríkisstjórnin gripi til bráðabirgða-
laga i þinghléi, innan þeirra
marka er stjórnarskráin heimil-
aði. Þá yrðu höfð samráð við þá
aðila, er mál varða. Aðrar yfirlýs-
ingar gæti hann naumast gefið í
þessum málum, en ríkisstjórnin
myndi skoða þau vandlega í þing-
hléi.
Ég vil ekki draga úr orðum
stjórnarandstæðinga um alvöru
vandans, sagði ráðherrann. En ég
minni á að í þinghléi verður að
störfum svokölluð verðbólgu-
nefnd, sem stjórnarandstöðu-
flokkarnir allir eiga fulltrúa I.
Ætlunin er að hún ljúki störfum í
næsta mánuði. Þar geta fulltrúar
þeirra komið á framfæri síðbún-
um tillögum sínum um 'úrlausn
Framhald á bls. 19.
ÞINGMENN HALDA 1 JÓLALEYFI------------Hér má sjá nokkra þing-
menn úr þingliði Sjálfstæðisflokksins á göngum þinghússins eftír að
fundum Alþingis hafði verið frestað í gær. Lengst til vinstri á
m.vndinni er Matthías Bjarnason sjávarútvegsráðherra, þá Guðmund-
ur H. Garðarsson, Eyjólfur K. Jónsson, Lárus Jónsson, Halldór
Blöndal, Oddur Ólafsson, Ólafur G. Einarsson og Pálmi Jónsson.
Ljósm. Mbl. Ól. K. Magn.
Forseti neðri-deildar Alþingis, Ragnhildur Helgadóttir, gengur úr
þingsal í jólaleyfi í fylgd alþýðuflokksþingmannanna Jóns Armanns
Héðinssonar og EggertsG. Þorsteinssonar.
Hurðaskellir á þingi
FRÁ ÞVI var skýrt á fundi efri
deildar Alþingis í fyrrinótt að
til nokkurra sviptinga hefði
komið á fundi í fjárhags- og
viðskipanefnd deildarinnar þá
fyrr um daginn. Til meðferðar
var þá frúmvarpið um heimild
til erlendrar lántöku, ábyrgðar-
heimildir og aðrar ráðstafanir
vegna lánsfjáráætlunar 1978,
en það atriði, sem varð kveikj-
an aó þessum sviptingum var
ákvæðið um skyldu lífeyrissjóð-
anna til að verja að minnsta
kosti 40% af ráðstöfunarfé sínu
til kaupa á skuldabréfum. Það
var Ragnar Arnalds (Abl.) og
talsmaður minni hluta nefndar-
innar í þessu máli, sem fyrstur
gerði atburði á fundinum að
umtalsefni og sagði að þar hefði
hurðum verið skellt. Ekki
hefðu það þó verið stjórnarand-
stæðingar, sem skellt hefðu
hurðum, heldur stjórnarand-
stæðingur í stjórnarliðinu.
Albert Guðmundsson (S) tók
næstur til máls og sagðist vilja
taka það fram vegna orða síð-
asta ræðumanns, að það hefði
ekki verið hann, sem skellti
hurðum á fundi nefndarinnar,
heldur hagfræðingur Seðla-
bankans, er setið hefði fund-
inn. Sjálfur sagðist Albert hafa
þurft að víkja af fundi til að
mæta á fundi í borgarráði.
(Ragnar Arnaids greip nú fram
í fyrir Albert og sagði það rétt
að það hefði ekki verið hann,
sem hefði skellt hurðum.
Stefán Jónsson (Abl.) spurði,
hver hefði skelit hurðum). AJ-
bert ítrekaði að það hefði verið
hagfræðingur Seðlabankans,
Bjarni Bragi Jónsson. Undirrót
hurðaskellanna sagði Albert að
kannski mætti rekja til orða-
skipta hans og hagfræðingsins,
sem hefði hafið að útlista ýms-
ar hagfræðikenningar og hrein-
lega sagt að koma yrði í veg
fyrir að lífeyrissjóðirnir yrðu
leikföng í höndum eigenda
sinna. „Þessu mótmælti ég og
þá fyrtist hagfræðingurinn.
Það er líka engu líkara en orð
hagfræðinganna og annarra
sérfræðinga séu að þeirra dómi
lög fyrir okkur hin. 1 framhaldi
af þessu sagðist hagfræðingur-
inn ekki sitja fundi nefndarinn-
ar á meðan ég sæti fund henn-
ar. Þar sem komið var að því að
ég þyrfti að hverfa af fundi
vegna borgarráðsfundar fór ég
en þá hafði hagfræðingurinn
skellt hurðum,“ sagði Albert.
Halldór Asgrímsson (F) og
formaður nefndarinnar sagði í
ræðu sem hann flutti við þessa
umræðu að hann harmaði að
þetta atvik hefði komið til um-
ræðu á þingfundinum og ekki
síst fyrir þá sök að umræddur
embættismaður hefði engin tök
á að svara fyrir sig á þessum
grundvelli.
Albert Guðmundsson tók aft-
ur til máls og minnti á að það
hefði ekki verið að hans undir-
lagi, sem þetta atvik var gert að
umtalsefni á þingfundinum,
þar hefði annar þingmaður ver-
ið að verki og farið rangt með.
Albert sagðist hins vegar koma
til með að óska eftir því að
framvegis komi kurteisari em-
bættismaður á fundi í fjárhags-
og viðskiptanefnd deildarinnar.
Lauk Albert máli sínu með
þeim orðum að hann hefði leyft
sér að hafa sjálfstæðar skoðanir
á málunum eins og þingmönn-
um væri boðið í stjórnar-
skránni, en kannski væri ekki
til þess ætlast.
Morgunblaðið bar þessi orð
þingmannanna undir Bjarna
Braga Jónsson, forstöðumann
hagfræðideildar Seðlabankans
íslands, og sagði hann það rétt
að til nokkurra orðaskipta hefði
komið á fundinum en hann
minntist þess ekki að hafa
heyrt hurðir skella. „Albert
sagði að ég færi með bull og
beindi jafnframt þeirri ósk til
formanns nefndarinnar að ekki
væri verið að kalla óvandaða
menn á fundi nefndarinnar. Ég
mótmælti þessu og óskaði eftir
að fá að víkja af fundi og yrði
ekki kallaður inn á fundinn aft-
ur fyrr en ég ætti ekki von á þvi
að vera kallaður óvandaður og
ég færi með bull. Efnislega
benti ég á í þessum umræðum
að hér væri um heildarstjórn
efnahagsmála að ræða sem
ramma um athafnafrelsi ein-
staklinga og félagssamtaka. Ég
vil líka geta þess að formaður
nefndarinnar baðst afsökunar á
framkomu þingmannsins. Það
tilheyrir ekki mannasiðum að
þingmenn umgangist embættis-
menn með þessum hætti“, sagði
Bjarni Bragi.