Morgunblaðið - 07.01.1978, Side 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. JANUAR 1978
19
Þeir, sem gerst þekkja til
þróunar mála í Suðaustur-Asíu,
telja að átökin sem nú eru haf-
in milli Vietnams og Kambódiu,
endurspegli valdabaráttu
Sovétrikjanna og Kína i þessum
heimshluta. Stjórnmálaskýr-
endur í Thailandi, sem einna
bezt fylgjast méð þvi sem er að
gerast á þessum slóðum, telja
einnig, að Rauðu khmerunum
sé enn engan veginn runninn
byltingarmóðurinn, og hafi rót-
gróið hatur og langvarandi
landamæradeilur ríkjanna nú
orðið til þess að koma af stað
stríði. Þannig hafi hugsjón
kommúnismans nú orðið að
vikja fyrir þjóðerniskennd og
hagsmunum ríkjanna, sem hér
eiga hlut að máli, og afleiðingin
verður sú að útlit er fyrir
áframhaldandi óöld og þjáning-
ar þess stríðshrjáða fólks, sem
undanfarin 32 ár hefur ekki
þekkt annað en nær látlausan
ófrið.
Rauðu khmerarnir hafa ekki
síður látió ófriðlega á þeim
hluta landamæra Kambódíu
sem veit'að Thailandi en Víet-
nam, og fer ekki hjá því að
þessi umsvif veki undrun þegar
þess er gætt að Kambódíu-
stjórn hefur innan við 100 þús-
und manns undir vopnum, en
Víetnamar eru með 600 þúsund
manna her, sem auk þess er vel
vopnum búinn.
Furðulegustu persónurnar,
sem þátt taka í striðsleiknum
að þessu sinni, eru án efa
Angkarnir — sex manna hópur
sem öllu ræður í Phnom Penh,
höfuðborg Kambódíu. „Hrein-
ræktaðir byltingarsinnar", seg-
ir evrópskur stjórnmálasér-
fræðingur i Bankok um þá.
„Þurrkið út stéttarlega óvini
ykkar, segir i grundvallarkenn-
ingu kommúnismans, og það
taka þeir bókstaflega. Þeir
drepa hreinlega alla þá, sem
eru á móti þeim. Þeir eru ein-
dregnir þjóðernissinnar þannig
að þeir ráðast gegn hverjum
þeim, sem þeir telja að hafi
tekið svo mikið sem þumlung af
landi þeirra."
í Washington og Bankok eru
menn þeirrar skoðunar að víet-
namskar úrvalssveitir hafi far-
ið inn í Kambódiu fyrir áramót-
in, og hafi þar meira en tveggja
ára spenna og átök á landa-
mærunum færzt á nýtt stig.
Upphafið að valda-
tafli Kina og So vét?
hagslega uppbyggingu og að
koma landinu á réttan kjöl eftir
styrjöldina, og hafa að undan-
förnu orðið mun vinsamlegri i
garð þeirra nágranna sinna sem
ekki búa vió kommúnistastjórn.
Þá leggja Víetnamar mikla
áherzlu á að fá efnahagslega
aðstoð Japana og Vesturlanda-
þjóða til endurreisnarstarfsins.
Meðal annars með tilliti til
þessara ástæðna má ætla að
innrásin inn i Kambódíu hafi
síður en svo verið auðveld
ákvörðun fyrir stjórnina í
Hanoi, jafnvel þótt haft sé i
huga að Víetnamar ali með sér
þann draum að sameina Viet-
nam, Kambódíu og Laos undir
stjórn Vietnama. Utanrikisráð-
herra Vietnams hefur að
undanförnu verið á ferðalagi i
nágrannalöndunum til að ræða
friðsamleg samskipti og verzl-
un þeirra á milli. Ráðherrann
er væntanlegur til Bankok i
næstu viku i þvi skyni að liðka
samskiptin við Thailand, sem
Vietnamar á undanförnum
tveimur árum hafa vart átt
nægilega sterk orð til að
ófrægja.
Undanfarna daga hafa
brigzlyrði og orðsendingar
stjórnarerindreka Víetnams og
Kambódiu farið mjög harðn-
andi frá því sem var fyrir ára-
mötin, og bendir allt til þess að
málið sé nú í algleymingi innan
kommúnistastjórna allt frá
Peking til Havanna. Víetnamar
hafa lýst þvi yfir að þeir njóti
stuðnings Kúbu-manna, Aust-
ur-Þýzkalands, Júgóslavíu og
fleiri kommúnistarikja i þess-
um átökum, og talið er að
áhrifa Sovétstjórnarinnar gæti
mest hjá stjórninni í Víetnam
en hins vegar styðji Kínverjar
við bakið á Rauðu Khmerunum.
Ýmsir stjórnmálaskýrendur
eru þeirrar skoðunar að Banda-
ríkin séu peó í þessu stórvelda-
tafli, — séu raunar í hlutverki
jafnvægislistamannsins.
Bent er á aó hvorki Sovét-
menn né Kinverjar hafi látið
skjólstæðingum sinum í té
beinan stuðning enn sem komið
er, en sumir álíta að hér sé um
að ræða upphafið að raunveru-
legu valdatafli Kina og Sovét-
rikjanna i þessum heimshluta.
Engu er hægt að slá föstu í því
sambandi á þessu stigi málsins,
en í öllum herbúðum eiga sér
stað miklar vangaveltur. Haft
er eftir sovézkum heimildum að
Kínverjar stefni að þvi að
knýja fram breytingu á stjórn
Kambódiu, i krafti þess að þeir
séu eina stórþjóðin, sem styður
Kambódiumenn og sjái þeim
fyrir vopnum. Önnur kenning
er að Kínverjar vilji stilla til
friðar með því að beita áhrifum
sinum í Kambódíu, og slá tvær
flugur í einu höggi, — koma sér
vel við Víetnama og draga úr
áhrifum Sovétrikjanna i Hanoi.
Þá má ætla að Kinverjum þyki
lítill akkur í vinfengi Kam-
bódíumanna, því að þeir séu
slakir bandamenn þegar miðað
sé við Vietnama. Þvi er haldið
fram að Vietnam og Laos séu
nú orðin einu rikin í þessum
heimshluta þar sem Sovétríkin
hafi áhrif. Sovétríkin eru eina
ríkið sem leggur Víetnömum til
fullkomin vopn, auk þess sem
þau hafa lagt fram miklar fjár-
hæðir til uppbyggingarstarfs
eftir styrjöldina í Víetnam.
Af þvi sem hér hefur verið
rakió er ljóst að þjáningum
þjóðanna i Indókina er ekki
lokið þrátt fyrir sígurgöngu
kommúnista 1975.
Engum getur blandazt hugur
um að frióur og samvinna hlutu
að vera meginforsendur þess að
þessar þjóðir gætu risið úr
öskustónni eftir styrjaldir
undanfarinna áratuga. Margar
milljónir manna liggja i valn-
um og borgir og sveitir eru ekki
síður í rústum en mannfólkið.
Kambódíumenn komu í veg
fyrir að_hafizt yrði handa um
samvinnu þjóðanna fjögurra i
Indókína á sviði ræktunar, en
uppskerubrestur að undan-
förnu hefur valdið verulegum
vandræðum. Bæði Víetnam og
Laos hafa orðið mjög illa úti, og
ekki er ástæða til aö ætla að
Framhald á bls. 20
Enn er óljóst hvernig víet-
namska hernum vegnar í inn-
rásinni, en áreiðanlegar
heimildir benda til þess að
Víetnamar hafi þegar náð
undirtökunum á Páfagauks-
nefninu, svo nefnda, sem er
hernaðarlega mjög mikilvægt,
og að þeir sæki nú að Phnom
Penh. Ekki er þó talið að til-
gangr Víetnama sé að leggja
undir sig höfuðborgina, heldur
að þvinga Kambódíumenn til
samninga um hin umdeildu
svæði á landamærum ríkjanna,
og þá ekki síður aó koma á
breytingu á stjórn Kambódiu.
Hér verður að hafa í huga að
um þessar mundir Ieggja Víet-
namar megináherzlu á efna-
Bardagi f Vfetnamstrfðinu.
Víetnam og Kambódía:
Jafnteflisleg biðskák
Belgrað, 6. janúar. AP.
SEXTANDA einvfgisskák
Spasskys og Korchnois var
tefld í dag og fðr hún f bið eftir
42 leiki. Spassky hafði hvftt og
lék fram drottningarpeði og
hafði frumkvæði nær allan tfm-
ann, en Korchnoi mátti hafa sig
allan við til að verjast. Notaði
hann upp f 40 mfnútur á einn
leik og þurfti undir lokin að
leika 10 leiki á 10 mfnútum.
Lék hann þá nokkuð ónákvæmt
og töldu sérfræðingar að
Spassky stæði aðeins betur, en
Þó öll ifkindi til að skákin end-
aði með jafntefli. Korchnoi
bauð jafntefli eftir 38 leiki, en
Spassky hafnaði þvf. Skákin
verður tefld áfram á morgun.
16. einvígisskák
Hvítt: Spassky
Svart: Kortsnoj
Óregluleg byrjun.
1. d4 _ Rf6, 2. Rc3 (Þessi
leikur hefur að vísu verið
reyndur í meistarakeppni en
er ákaflegur sjaldgæfur og
gefur hvíti litið i aðra hönd.
Byrjanaval Spasskys auðkenn-
ist nú af frumlegum og óvenju-
legum leikum fyrst og fremst
til þess að troða ekki kunnar
slóðir og reyna fyrir sér á litt
kunnum slóðum. Slikt getur
heppnast og hefur reyndar
reynst Spassky undanfarið far-
sælt og þessvegná er ofur eðli-
legt að hann haldi uppteknum
hætti)
1.... d5, 3. Bg5 — h6 (I skák
sem tefld var i Sovétrikjunum
1976 milli tveggja sovézkra
meistara Kuprejcik — Gutman
var framhaldið 3 . . . Rbd7, 4.
Rf3 — h6, 5. Bf4. Það framhald
sem Kortsnoj velur er hvass-
ara en svartur tekur á sig frí-
peð fyrir biskup hvits).
4. Bxf6 — exf6, 5. e4 — Bb4, 6.
exd5 — Dxd5, 7. Rf3 — 0—0
(Svartur hefur orðið á undan í
liðskipan og hefur fyllilega
jafnað taflið. Hagræðið af þvi
að hafa hvítt er það fyrst og
fremst að hafa frumkvæðið i
byrjun tafls, en Spassky skeyt-
ir því engu enda ráðast úrslit
skáka jafnra meistara nú orðið
oftast i endatafli).
8. Be2 — Da5, 9. Dd2 — Rd7,
10. a3 — Rb6 (Biskuþinn á b4
er friðhelgur og riddarinn
stefnir til d5)
11. Hbl — Bxc3, 12. Dxc3 —
Dxc3, 13. bxc3 — Rd5, 14. Kd2
— Rf4, 15. Bfl (Hvítur hörfar
með lið sitt, en staðan sýnist
vera i jafnvægi. Báðir aðilar
hafa tvipeð, en hvitur ræður
yfir opinni b-Iínu þar sem
hann herjar á b-peð svarts og
gæti síðar meir myndað sér
gagn færi).
15... b6, 16. g3 — Rh3, 17.
Bxh3 (Hvítur hefur engin önn-
ur úrræði til þess að halda
f-peðinu, því ekki má kóngur-
inn fara út á e-Iínuna vegna
He8. Næsti þáttur þessarar
skákar verður að útkljá það i
hvor er sterkari í stöðunni
biskup eða riddari?)
17 .. . Bxh3, 18. Rel — Hfd8,
19. Rd3 — Hac8, 20. Hhel —
Kf8 (Ef úrslit þessarar skákar
og þeirra sem eftir eru í þessu
einvigi voru ekki jafn þýðing-
armikil mundu þessir meistar-
ar undir öðrum kringumstæð-
um sennilega semja jafntefli
hér. En slikt er víðsfjarri
Spassky og hann er reiðubúinn
að berjast til síðasta blóð-
dropa, enda hefur honum tek-
izt að skapa sér örlítió spil á
b-línunni.)
21. Hb5 — c6, 22. Hb4 — c5,
23. Ha4 — cxd4, 24. Hxd4 —
Hd7, 25. Hxd7 — Bxd7, 26. He4
— g5, 27. c4 — Be6, 28. Kc3 —
Ke7, 29. Hd4 — b5.
30. Rb2 —
bxc4, 31. Rxc4 — Hc5
(Kortsnoj átti hér 10 minútur
eftir af sinum umhugsunar-
tima og lék hratt siðustu und-
anfarna leiki)
32. Kb4 — Hf5, 33. f4 — gxf4,
34. Hxf4 — hh5, (Kortsnoj
hafnar uppskiptum á hrókum
þar eð þau gætu valdið honum
erfiðleikum og kæmist í mikla
taphættu vegna þess að hviti
kóngurinn er miklu betur stað-
settur heldur en sá svarti)
35. Hf2 — Hd5. 36. Ra5 — Hd6,
37. a4 — Hb6, 38. Kc5 — Bd7
(Hér bauð Kortsnoj jafntefli
sem Spassky hafnaði)
39. Hf4 — He6, 40. c3 — f5, 41.
Rb3 — He5, 42. Kb4 — He2 og
í þessari stöðu lék Spassky bið-
leik. Hugsanlegt framhald sýn-
ist geta orðið 43. Hh4 — He6.
Hvitur hefur frípeð á c-linunni
og einhverja möguleika á að
nýta sér það en flest bendir þó
til þess að þessi skák endi með
jafntefli, en við sjáum hvað
setur.