Morgunblaðið - 14.01.1978, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 14. JANUAR 1977
31
r
Seðlabanki Islands:
Útflutningur 101 milljarður
innflutningin* 112 milljarðar
HÉR fer á eftir 1 heild fréttatilkynning, sem Morgunblaðinu barst í gær frá
Seðlabanka tslands með yfirliti um þróun greiðslujafriaðar og gjaldeyrismála á sl.
ári:
Nú liggja fyrir ýmsar upplýsingar, er varpa ljósi á þróun greiðslujafnaðar og
gjaldeyrismála á árinu 1977 og stöðu þeirra um nýliðin áramót. Verða hér á eftir
birtar helstu upplýsingar, sem tiltækar eru um þessa málaflokka. Tölur um 1977 eru
að jafnaði bráðabirgðatölur, þótt það sé ekki tekið sérstaklega fram.
Viðskiptajöfnuður
Enda þótt hagskýrslur um vöruskiptajöfnuð desembermánaðar og ársins í heild
gagnvart útlöndum liggi enn ekki fyrir, má gera sér í höfuðdráttum grein fyrir, að
hverju stefnir. Verðmæti útflutnings og innflutnings 1977, hvort tveggja reiknað á
f.o.b. verði, er hér áætlað út frá þeim tölum, sem fyrir liggja til nóvemberloka ásamt
lausfegum áætlunum um desembermánuð og eru samsvarandi tölur ársins 1976
sýndar umreiknaðar til sambærilegs gengis, þ.e. hafa verið hækkaðar um 10,5%.
1977
Frumáætl.
allt
Breyting
á árinu
I millj.kr. 1976 Jan.-nóv. triö 1977 ‘
Ötflutningur, alls f.o.b. 81 .240 89.600 101.000 24 ,3
Þ.a . annar útflutningur en ll 67 .574 76 .770 86.000 27 ,3
Innflutningur, alls f.o.b. 86.357 99 .600 112.000 29.7
Þar af : Skip og flugvélar Almennur innflutningur 5.007 69.844 10.500 81.240 11 .900 91 .000 137 ,7 30 ,3
Vöruskiptajöfnuður -5.117 -10.000 -11 .000
Aukning innflutnings hefur þannig verið allnokkru örari en útflutnings, hvort sem
miðað er við heildarstærðir eða almennan inn- og útflutning. Af því leiðir, að
vöruskiptajöfnuður er talinn nálægt sex milljörðum óhagstæðari 1977 en árið áður,
reiknað á gengi ársins 1977.
Uppgjör þjónustujafnaðar 1977 er enn skemmra á veg komið en uppgjör vöruskipta-
jafnaðar, en spáð hefur verið, að hann verði hagstæður um einn milljarð á árinu.
Samkvæmt framangreindu er því áætlað, að viðskiptajöfnuður ársins 1977 verði
óhagstæður um 10 milljarða, en það er 2,8% af vergri þjóðarframleiðslu á móti 1,7%
árið áður. Benda má á, að meginhluti þessarar aukningar hallans, svo og samsvarandi
munur frá lánsfjáráætlun ársins, stendur í sambandi við aukinn skipainnflutning.
Erlend lán
Af hinum ýmsu þáttum fjármagnshreyfinga er nú unnt að gefa bráðabirgðayfirlit
um hinn veigamesta, erlendar lántökur til langs tíma og afborganir þeirra lána. Eru
tölur ársins 1976 sýndar á sambærilegu gengi ásamt hlutfallsaukningu milli áranna.
Staða erlendra lána í árslok er reiknuð á árslokagengi ($=212,80).
Breyting
I millj.kr. 1976 1977 %
Lántökur, alls 21.900 29.100 32 .9
Afborganir alls 9.315 11 .100 19 ,2
Nettóaukning lána 12.585 18.000 43 ,0
Staða erlendra lána í árslok 110.350 128.000 16 ,0
Erlendar lántökur fóru verulega fram úr áætlun á árinu, og er orsaka þess fyrst og
fremst að leita í mjög mikilli aukningu skipainnflutnings.
Greiðslujöfnuður
A grundvelli þess, sem að framan er sagt, er hér á eftir sýnd samandregin
frumáætlun um greiðslujöfnuð ársins 1977 og til samanburðar sýndar tölur ársins
1976 umreiknaðar til sambærilegs gengis.
Greiðslujöfnuður , áaetlun í m.kr.
1)
= breyting gjaldeyrisstöðu)
Frumáœtlun
Gjaldeyrisviðskipti (kaup og sala)
Meginhluti af greiðslum fyrir vörur og þjónustu svo og lántökur og afborganir af
lánum fara i gegnum bankakerfið og koma fram í gjaldeyriskaupum og -sölu
bankanna. Mismunur á gjaldeyrisviðskiptum á ákveðnu tímabili er jafn breytingu
gjaldeyrisstöðu á sama tíma, nema að því leyti sem breytingar á gengi hafa áhrif. Hér
eru sýndar bráðabirgðatölur um gjaldeyriskaup og -sölu 1977 og til samanburðar eru
tölur ársins 1976 umreiknaðar til sambærilegs gengis. Tölur um gjaldeyriskaup og
sölu eru reiknaðar á gengi í lok hvers mánaðar. Mismunur kaups og sölu sýnir því
breytingu gjaldeyrisstöðunnar á gengi, sem er nálægt þvi að vera meðalgengi ársins.
í millj .kr.
1976
111 .788
1977
134.780
Breyting
%
20,6
Gjaldeyriskaup
Gj-a ldeyri ssala 108.033 128.890
Mismunur: Kaup umfram sölu 3.755 5.890
Gjaldeyrisstaðan
Samkvæmt bráðabirgðauppgjöri var gjaldeyrisstaða bankanna i árslok 1977 sem hér
segir, og eru samsvarandi tölur í árslok 1976 tilgreindar á sambærilegu gengi, þ.e.
gengi i árslok 1977
í mi11j. kr. á
gengi í árslok 1977
Seðlabanki
Staða í árslok
1976
1977
Hreyfing
1977
Gjaldeyrisforði 17.842 21.240 3.398
Gjaldeyrisskuld -19.746 -16.982 2.764
Nettóstaða Seðlabankans -1.904 4.258 6.162
Viðskiptabankar, nettó 1.608 1.764 156
Nettó gjaldeyrisstaða -296 6.022 6.318
Gjaldeyrisstaðan hefur því batnað á árinu 1977 um rúmar 6.300 m.kr. miðað við
gengi í árslok, samanborið við 3.990 m.kr. bata á árinu 1976 reiknað á sama gengi. Að
janúarmánuði undanskildum fór staðan batnandi til júniloka, versnaði siðan töluvert
á 3. ársfjórðungi en batnaði svo aftur á siðasta ársfjórðungi og hafði í árslokin náð
svipaðri fjárhæð og i júnílok.
Gjaldeyrisstaðan er, svo sem kunnugt er, endanleg niðurstaða allra greiðsluhreyf-
inga gjaldeyris á vegum bankakerfisins og bati hennar þannig m.a. háður þeim
lántökum er áður var gerð grein fyrir. Breyting gjaldeyrisstöðunnar á árinu 1977
reiknuð á meðalviðskiptagengi ársins er svo sem fyrr segir nálægt 5.900 m.kr., sem er
heldur lægra en breytingin reiknuð á gengi í árslok 1977.
Gengisþróun
Gengissig krónunnar hélt áfram á árinu 1977, mjög hægt framan af, en til muna örar
síðari hluta ársins, og stóð það m.a. í sambandi við gengisfellingu gjaldmiðla
Norðurlanda i ágústlok. Vegið meðalgengi erlendra gjaldmiðla gagnvart krónu
hækkaði um 10,5% milli 1976 og 1977, þ.e. milli ársmeðaltala. Sökum fremur veikrar
stöðu Bandaríkjadals hækkaði gengi hans heldur minna, eða um 9,3% milli ársmeðal-
tala. Frá ársbyrjun til ársloka 1977, varð þó heldur meiri gengisbreyting, eða
samvegin hækkun erlendra gjaldmiðla um 14,7%, en Baridaríkjadals sérstaklega um
12,3%.
Hér fer á eftir samvegin visitala erlendra gjaldmiðla, þar sem meðalgengi ársins
1976 er sett = 100. Annars vegar er vísitala sýnd i lok hvers ársfjórðungs en hins vegar
ársf jórðungs meðaltal.
Arið 1976 = 100
Arsfjórðungsmeðaltal
1 lok ársfjórðungs
19771^ Október-desember 1976 104 ,4 31 . desember 1976 105 ,20
1976 Janúar - mars 1977 105 ,7 31 . 1977 105 ,23

Vöruskiptajöfnuður Þjónustujöfnuður -5 .117 265 -11 .000 1 .000 Apríl - júní 1977 106 ,6 30. júní 1977 106 ,75
Viðski ptajöfnuður -4 .852 -10.0Ó0 Júlí - september 1977 110 ,9 30. september 1977 113 ,38
Fj ármagnsjöfnuður 8 .555 15 .900 Október-desember 1977 118 ,4 31 . desember 1977 120 ,68
Heildargreiðslujöfnuður 3.703 5.900
Arið 1977 110,5
Endurkaup víxla 4 milljörðiun
meiri en bundnar innstæður
Hér fer á eftir í heild fréttatilkynning, sem Morgunblaðinu barst I gær frá
Seðlabanka Islands, um þróun peningamála á sl. ári:
Ýmsar veigamiklar heimildir liggja nú fyrir um þróun peningamála á árinu 1977 og
stöðu þeirra um nýliðin áramót. Þykir rétt að gera nú þegar grein fyrir þeim.
Reikningar Seðlabankans
Þegar saman er tekin annars vegar peningaútstreymi úr Seðlabanka vegna gjald-
eyrisviðskipta, endurkaupa og rikissjóðs, og frá því dregið innstreymi vegna sjóða í
opinberri vörslu, og hins vegar svonefnt grunnfé, þ.e. innstæður lánastofnana ásamt
seðlum og mynt í umferð, hefur heildarniðurstaðan á hvora hlið aukist um 52,3% á
árinu 1977, samanborið við 32,2% árið 1976. Er hér, sem og um aðra hlutfallsaukningu
peningastærða hér á eftir, miðað við aukningu frá stöðu um næstliðin áramót. I
krónum talið er áukning tvöföld á við sambærilega tölu árið áður.
Bráðabirgðatölur úr reikningum Seðlabanka
Hreyfingar í m. k r . Staða í m.kr.
1976 1977 31. des. 1977
Peningaútstreymi Seðlabanka, saintals 7187 1 4033 41082
Gjaldeyriskaup umfram -sölu 2909 5455 4205
E)ndurkaup afurða- og rekstrarlána 3 486 10489 26499
Aðrar kröfur á innlánsstofnanir 252 610 5711
Kröfur á ríkið, án gengisuppfíirs lu lána 1767 376 o 00 V
- Innstæður sjóða í opinberri vörsl u -1936 -2572 -7113
Annað 709 -325 -3021
Gengisuppfærslur lána eru meðtaldar f skuld ríkisins í árslok
Hreyfinga r í m.kr . Staða í m.kr.
1976 1977 31. des. 1977
Grunnfé 7187 14033 41082
Seðlar og mynt í umferð 1239 3045 8636
Almennar innstæður innlánsstofnana 751 3831 6772
Bundnar innstæður v/bindiskyldu 4496 6600 22482
Innstæður fjárfestingarlánasjóða 701 557 3192
Gjaldeyrisviðskipti
Hreint peningaútstreymi Seðlabankans vegna gjaldeyriskaupa umfram sölu nam
5455 m.kr. á árinu 1977. Er hér um að ræða aukningu hreinnar gjaldeyriseignar
Seðlabankans til skamms tíma, þ.e. að frádregnum skammtíma gjaldeyrislánum. Á
aukningin meðal annars rót sína að rekja til töku erlendra lána, svo sem nánar er
greint frá i skýrslu um gjaldeyrismál.
Endurkaup
Taflan hér að framan sýnir, að útstreymi úr Seðlabankanum 1977 stafar að mestu
leyti af miklum endurkaupum afurða- og rekstrarlána atvinnuveganna, enda jókst
verðmæti birgða í landbúnaði og sjávarútvegi afar mikið, bæði vegna verðhækkana og
birgðasöfnunar. Samtala endurkeyptra víxla i árslok nam 26,5 milljörðum króna, sem
er 4 milljörðum króna meira en bundnar innstæður innlánsstofnana.
Framhald á bls. 26.