Morgunblaðið - 19.01.1978, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 19. JANUAR 1978
— Krafla
Framhald af bls. 32.
en þeir urðu heldur ekki varir við
nein ummerki um gos.
Páll Einarsson sagði þegar
Morgunblaðið ræddi við hann í
gær, að landsig á Kröflusvæðinu
væri nú orðið meira en einn metri
og væri næst mesta sig, sem orðið
hefði á svæðinu frá því að yfir-
standandi umbrot hófust hinn 20.
desember 1975. I það skipti varð
landsigið um það bil 2‘A metri,
,,og ef landsig nú ætlar að verða
jafn mikið og þá, er enn langt í
land miðað við þann sighraða sem
verið hefur i þessari hrinu,“ sagði
Páll. Þá sagði hann, að engu væri
hægt að spá um framhald um-
brota á svæðinu að þessu sinni,
þar sem munstrið væri svo óreglu-
legt ennþá.
— Hnúfbakur
Framhald af bls. 32.
draga og vorum að byrja að
draga inn stjórateininn, þegar
við urðum varir við að hvalur,
sem svo kom í ljós að var hnúf-
bakur, var fastur við stjórann,
þannig að belgjalínan hafði
vafizt utan um sporðinn á hon-
um. Við ætluðum oklcur að
skera belgina og tógið frá
sporðinum, en gátum það ekki,
þar sem við höfðum ekki nógu
langa haka til að skera úr
sporðinum.
Eftir nokkurt mas urðum við
að hverfa frá trossunni og fór-
um í land til að ná okkur í
útbúnað til að skera úr sporði
hvalsins. Það siðasta sem við
sáum til hnúfbaksins var að
hann komst ekki niður vegna
belgjanna á sporðinum. Það
gerðist svo að við komust ekki
á miðin strax sökum veðurs, en
þegar við komum út, fundum
við hvorki hnúfbakinn né
netatrossuna og höfum við nú
leitað mikið að trossunni og
hvalnum, en ein netatrossa
kostar a.m.k. 300 þús. kr.,“
sagði Níels.
— Engin telex-
skák . . .
Framhald af bls. .32.
sambandsins sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær samkomulag
hefði náðst milli Skáksambands
íslands og a-þýzka skáksambands-
ins nokkru fyrir áramót um að
telexkeppni landanna færi fram
n.k. laugardag 21. janúar og ís-
lendingar hefðu miðað allan sinn
undirbúning við það. Þegar A-
Þjóðverjar hefðu nú lýst sig alls-
endis ótilbúna til að tefla á
laugardag, hefðu þeir lagt til að
teflt yrði hinn 4. marz n.k., en það
gæti Skáksambandið alls ekki
sætt sig við.
Einar sagði síðan að haft hefði
verið ssamband við dr. Max Euwe
forseta FIDE i gær og honum
tilkynnt að stöðu mála og íslend-
ingar hefðu um leið kært A-
Þjóðverja og krafist þess að Is-
lendingum yrði dæmdur sigur í
keppninni. FIDE ætti nú eftir að
fjalla um málið, og þá kæmi í ljós
hvort Islendingar væru þegar
komnir í úrslit eða hvort þeim
bæri að tefla.
— Sadat
Framhald af bls. 1
heim til skrafs og ráðagerða",
sagði Vance.
Jafnframt hefur Sadat kallað
egypzka þingið saman til skyndi-
fundar á laugardaginn og þá
hyggst hann skýra frá ástæðunum
fyrir því að hann ákvað að kalla
Kamel utanríkisráðherra heim.
Egyptar tóku ekki fram að
friðarumleitunum Sadats væri
lokið og þess vegna telja sérfræð-
ingar sennilegt að það sem hafi
vakað fyrir Sadat hafi verið að
sýna fram á að hann væri þess
albúinn að slíta viðræðunum ef
Israelsmann féllust ekki á meiri
tilslakanir.
Egypzki upplýsingaráðherrann,
Abdel-Moneim Sawi, talaði hins
vegar með nokkurri beiskju um
það sem hann teldi bera vott um
ósveigjanleika hjá Israelsmönn-
um þegar hann skýrði frá ákvörð-
un Sadats. Hann sagði að tsraels-
menn byðu aðeins takmarkaða
lausn sem gæti ekki leitt til varan-
legs og réttlás friðar.
Egypzkir embættismenn sögðu
að utanríkisráðherrann hefði ver-
ið kallaður heim vegna þess að
Sadat hefði gramizt yfirlýsingar
sem Begin forsætisráðherra og
Moshe Dayan landvarnaráðherra
hefðu látið frá sér fara í þessari
viku. Þeir kváðu þessar yfirlýs-
ingar sýna að Israelsmenn væru
ekki reiðubúnir að taka nauðsyn-
legar ákvarðanir.
Begin sagði í ræðu í gærkvöldi
að ef Isrelsmenn skiluðu þeim
svæðum sem þeir tóku í stríðinu
1967 gæti það ekki haft frið í för
með sér. Dayan sagði á mánudag-
inn að Egyptar mættu ekki miða
skammbyssu á Israel og að betra
væri að friðarumleitanirnar
rynnu út í sandinn en að tilvera
Israels rynni út i sandinn.
— Hótun
Framhald af bls. 1
uninni sem er samkvæmt æva-
gamalli heimild sem margir þing-
menn vissu ekkert um. Ætlunin
er að knýja Sir Charles til að
afhenda upplýsingar sem stjórn-
in fékk um erfiðleika stáliðnaðar-
ins frá þvf í janúar 1976 og þar til
f september f fyrra.
Stáliðnaðurinn er þjóðnýttur og
gert er ráð fyrir að hann tapi 520
milljónum punda á yfirstandandi
fjárhagsári. Nefnd skipuð þing-
mönnum úr öllum flokkum virðist
vilja vita hvenær stjórnin frétti
fyrst um ástandið.
Þingnefndin hefur gagnrýnt yf-
irstjórn stáliðnaðarins og leggur
til að gömlum stáliðjuverum verði
lokað og þúsundum manna verði
sagt upp.
Nefndin krafðist þess einnig að
Eric Varley iðnaðarráðherra af-
henti trúnaðarskjöl. Varley hefur
lofað að gefa nefndinni nánari
upplýsingar en segir að stjórnin
vilji ekki láta reka á eftir sér.
Að baki býr vaxandi ágreining-
ur um hlutverk þingnefnda: Sum-
ir þingmenn vilja að hlutverk
þeirra verði svipað og banda-
rískra rannsóknarnefnda. And-
stæðingar hugmyndarinnar, þar á
meðal Michael Foot, aðstoðarleið-
togi Verkamannaflokksins, vilji
draga úr áhrifum nefndanna.
— Soares
Framhald af bls. 1
stjórn fengi starfhæfan þing-
meirihluta.
Flokkur miðdemókrata er
hægrisinnaður en tillaga
Soares um samstarf við hann
var safnþykkt með yfirgnæf-
andi meirihluta atkvæða á
fundi i stjórn jafnaðarmanna-
flokksins þótt vinstrisinnar
óttist að samkomulagið leiði til
hægrisveiflu.
Samkomulagið var samþykkt
með 96 atkvæðum í flokks-
stjórninni en 23 sátu hjá. Jafn-
framt var samþykkt að halda
áfram tilraunum til að ná sam-
komulagi við kommúnista og
sósialdemókrataflokkinn sem
er miðvinstriflokkur.
Soares sagði að hann hefði
ekki enn verið skipaður for-
sætisráðherra, en því starfi
hefur hann gegnt til bráða-
birgða, þar sem Eanes forseti
þyrfti að ráðfæra sig við bylt-
ingarráð hersins sem hefur
eftirlit með því að stjórnar-
skránni sé framfylgt. Ef
Soares verður skipaður for-
sætisráðherra hefur hann 10
daga til umráða til þess að
leggja stefnuskrá sína fyrir
þingið til staðfestingar.
Sérfræðingar segja að
Soares muni sennilega fækka
ráðherrum i stjórninni sem
verði skipuð 12 ráðherrum auk
forsætisráðherra og tveggja
varaforsætisráðherra og að
miðdemökratar fái sennilega
þrjú ráðherraembætti.
— Krefjast
frestunar . . .
Framhald af bls. 3.
Við höfum ekkí haft neitt tæki-
færi til að sjá greinargerðir, sem
um er talað í fundargerðinni og
ekki heldur uppdrætti. Þá þykir
okkur ó'trúlegt, að umhverfis-
málanefnd, sem tók að sér Grjóta-
þorpið hafi lagt blessun sína yfir
þetta.
Aðalatriðið af okkar hálfu á
þessu stigi er að málinu verði
skilyrðislaust frestað í borgar-
stjórn, þannig að okkur gefist
tækifæri til að athuga málið í
góðu tómi.
Ef borgarstjórn vill ekki láta
okkur njóta jafnréttis við aðra
„hagsmunaaðila" eins og kallað
er í skipulagsnefnd, þá hljótum
við að leita réttar okkar með því
að kæra þessa málsmeðferð til
féalgsmálaráðuneytisins eða leita
til dómstólanna, ef á þarf að
halda.
Við vonum, að til þessa þurfi
ekki að koma og borgarstjórn
skjóti þessari tillögu á frest, ef
hún þá ekki fellir hana.
Málsmeðferð hefur verið mjög
tillitslaus gagnvart okkur og sam-
þykkt tillögunnar væri auk þess
brot á aðalskipulagi Reykjavíkur
eins og kemur fram í fundargerð
skipulagsnefndar 26. júlí s.l.
Bréf þetta sendum við öllum
borgarfulltrúum.
Virðingarfyllst,
Þorkell Valdimarsson,
SÍKrfður A. Valdimarsdóttir,
Sig. Valdimarsson.
Valdimar Þórðarsson.
— Bretar
Framhald af bls. 14.
hryðjuverkastefnu almennt. Var
sagt að tæknu sú, er beitt var,
hefði verið af yfirlögðu ráði og
þótt undirmenn hefðu ekki fengið
skrifleg fyrirmæli hefði lögreglu
hennar hátignar í Ulster verið
sagt í miðstöðvum upplýsinga-
þjónustunnar hvernig fara skyldi
að. Einnig var það skoðun dóm-
stólsins að viðbótarreglugerð sú,
er Bretar settu saman i tilefni af
N-Irlandsástandinu bryti í bága
við mannréttindasáttmála Evrópu
að því leyti að föngum væri ekki
gert kleift að leita sér lögfræðings
eftir handtöku eða sjá til þess að
dæmt væri í máli þeirra. Bæri þó
engu síður að taka tillit til sér-
stakra kringumstæðna.
Viðbrögð við úrskurði dómstóls-
ins voru misjöfn. I Lundúnum
lýstu embættismenn yfir ánægju
með að böðulsstimpillinn hefði
verið þveginn af Bretum, en í
Dyflinni var haft eftir talsmanni
stjórnarinnar að hún væri
„hvumsa og agndofa" yfir niður-
stöðunni. „Svona úrskurði er
hægt að líkja við að manni, sem
játar sekt sína, sé veitt uppgjöf
saka", sagði hann. Irski dómarinn
í dómstólnum Philip O’Donoghue,
sem var einn af fjórum, sem ekki
vildu fallast á úrskurðinn og full-
yrti að tækniliðirnir fimm flokk-
uðust undir pyntingar, sagði að
fleira væru pyntingar en „þumal-
skrúfur og kvalabekkir, sem tíðk-
uðust í dýflissum miðalda". „Það
er enginn vafi á að pynta má
menn andlega á okkar dögum,"
bætti hann við. Embættismenn í
Dyflinni létu þó í ljós að úrskurð-
urinn sýndi að málsbúningur Ira
hefði verið réttmætur því for-
dæming ómannúðlegra yfir-
heyrsluaðferða ætti erindi við
heimsbyggðina alla. Þeir, sem
greiddu atkvæði gegn úrskurðin-
um auk Ira, voru Grikkir, Austur-
ríkismenn og Kýpurbúar.
— Sovétmenn
Framhald af bls. 14.
hins vegar á þriðjudag að sovésk-
ar flugvélar hefðu varpað
sprengjum á umsáturslið sitt við
Massawa.
I ræðu í brezka þinginu í dag lét
brezki utanrikisráðherrann, dr.
Owen, í Ijós þá skoðun að lausn
deilunnar ætti að vera í verka-
hring Afríkjuríkjanna og lýsti því
yfir að Bretar styddu tilraunir
Einingarsamtaka Afríkjuríkja til
málamiðlunar. „Ég hef ekki trú á
að það sé Sovétmönnum til hags-
bóta að gera úr þessu mál Austur-
og Vesturveldanna." Hann kvað
brezku stjórnina ekki hafa enn
tekið afstöðu til beiðni Sómala
um að senda þeim vopn. Sam-
kvæmt heimildum í París munu
Frakkar bíða með ákvörðun sína
unz vestræn ríki hafa ráðgazt um
hvernig skuli bregðast við beiðni
Sómala. Var í þeim sagt að með
viðvörunum sínum hefðu leiðtog-
ar Sómalíu ekki í fyrsta skipti æpt
upp yfir sig „úlfur, úlfur". Álíta
Frakkar að það séu í rauninni
Sómalar, sem brotið hafi í bága
við sett landamörk, en að Sovét-
menn ættu engu síður að halda
sig fyrir utan deiluna. Heimildir í
BrUssel herma að ráðgjafarnefnd
Efnahagsbandalagsins sé af heil-
um hug hlynnt þeirri hugmynd að
styðja við bakið á Sómölum eftir
að þeir vísuðu sovéskum
hernaðarráðgjöfum úr landi.
— Verður
bólusett
Framhald af bls. 14.
ónæmar fyrir áhrifum hans, en
þær, sem sprautaðar voru sjö dög-
um áður voru aðeins varðar að
hluta. Á meðal þeirra dýra, sem
hins vegar voru bólusett eftir að
meinið gróf um sig voru krabba-
tilfellin miklu fleiri og jókst tíðni
þeirra eftir því sem bólusetning
fór síðar fram. Lærdómurinn,
sem draga má af þessu, er sá, að
ónæmi vex svo hröðum skrefum
þegar bólusett er með fósturfrum-
um, að sjá má árangur af því að
fjórtán dögum liðnum og að dýrið
sé varið gegn æxlinu alla sína
lífstíð. Er einnig ljóst að eftir að
æxlið er tékið að myndast gerir
hið gagnverkandi efni ekki annað
en greiða fyrir vexti þess.
Þó breitt bil sé milli tilrauna
með mýs og tækni, sem menn geta
beitt fyrir sig í lækningum bendir
viss samsvörun við niðurstöður
athugana með konur til að takast
megi að framleiða ónæmisefni
gegn brjóstkrabba. Sennilegt þyk-
ir að næsta skref rannsóknanna
verði að skýrgreina þá hættu, er
við sögu koma og að geratilraunir
til staðfestingar því að túlkun
manna á dýratilrauninni sé rétt.
The Guardian,
14. jan. ’78.
— Geðheilsa
Framhald af bls. 5.
ferðar vegna geðrænnar
truflunar.
Ennfremur kom það m.a.
fram að mun fleiri þroskaheftir
einstaklingar á aldrinum
25—40 ára eru haldnir geðveiki
en á aldrinum 4—25 ára, en til
þeirra aldurshópa tók rann-
sóknin. Niðurstöður varðandi
kynskiptingu vangefinna voru f
samræmi við erlendar rann-
sóknarniðurstöður, sem allar
sýna að vangefni er mun al-
gengari hjá körlum en konum,
en mismunur milli geðveikra
karla og kvenna greinir sig
ekki marktækt frá hlutfalli
kynjanna. Lífaldur, greindar-
þroski og stétt geðveikra ein-
staklinga var ennfremur rann-
sóknarefni nemanna, fjöldi á
stofnunum, orsakasjúkdóms-
greiningar og fleira.
Nemarnir sem stóðu að rann-
sókninni voru Aðlstein Sigfús-
son, Ingunn St. Svavarsdóttir,
Margrét Arnljótsdóttir og Rósa
Steinsdóttir; en leiðbeinendur
þeirra voru Sigurjón Björnsson
prófessor og Margrét Margeirs-
dóttir félagsráðgjafi.
Bókin er gefin út í 150 eintök-
um, og er til sölu á þremur
stöðum í borginni, á skrifstofu
landssamtakanna, Þroskahjálp-'
ar, skrifstofu Styrkatarfélags
vangefinna og í Bóksölu
stúdenta.
—„Hallærisplan”
Framhald af bls. 17
dæmi, t.d. ‘að Vesturgötu 2 og í
Aðalstræti 16.
Ljóst er að sjónarmið hagnýtis,
fegurðar og menningarsögu geta
farið saman í varðveizlu gamalla
húsa. I þeim forsendum, sem
borgaryfirvöld gáfu Þorsteini og
Herði fyrir skýrslu þeirra var
þessa ekki nægilega gætt. Ný við-
horf krefjast nýrra vinnubragða
og er skýrsla sú, sem nýlega var
lögð fram um ástand, sögu og
varðveizlugildi húsa í Grjótaþorpi
gott dæmi um það. Slíka skýrslu
þarf að taka saman um öll hús,
sem reist voru í miðbænum fyrir
t.d. 1920 áður en hreyft er við
þeim og hugað að nýsmíði. Övissa
sú og togstreita, sem ríkir varð-
andi Bernhöftstorfu og Grjóta-
þorp sýnir að borgaryfirvöld
verða hið fyrsta að taka varð-
veizlumál i heild til endurmats og
móta nýja stefnu þar sem gætt sé
miklu fleiri sjónarmiða en áður
hefur verið gert. Þangað til slíkt
verður er nauðsynlegt að hrófla
ekki við gömlum húsum, séu þau
ekki að falli komin.
Eg mælist eindregið til þess, að
borgaryfirvöld kynni sér hvort
ekki megi færa sér i nyt gömlu
húsin, a.m.k. sum hver, með hag-
kvæmum hætti. Verzlun
Brynjólfs H. Bjarnasonar þótti
stórmyndarleg í eina tíð, en húsið
hefur látið á sjá. Sumir telja
Hótel Vík eitt fegursta timburhús
Reykjavíkur. Leðurvöruverzlun
Jóns Brynjólfssonar verður að
teljast hreinasta perla í sínum
gamla stíl og margir munu geta
séð, að Veltusund 1 býr yfir mikl-
um þokka. Þetta hús mætti sjálf-
sagt bæta mjög með góðum smekk
og nýta margvíslega.
Aðgát sé höfð
Hætt er við að menningarsögu-
legt gildi gömlu húsanna hafi
ekki athugað sem skyldi. Mér er
ekki kunnugt um, að saga hússins
i Hafnarstræti 4 hafi t.d. verið
athuguð sérstaklega áður en lagt
var til að húsið skyldi víkja. Páll
nokkur Brekkmann reisti hús á
þessum stað árið 1796. Öljóst er,
hvort þetta hús stendur enn að
hluta, þar sem nú er Bókaverzlun
Snæbjarnar, en Arni Öla telur, að
svo muni vera. Þetta mætti lík-
lega leiða i ljós með nákvæmri
könnun, því að til eru teikningar
af húsi, sem Páll hugðist reisa og
uppmæling húsa hans er til frá
1798. Þetta mætti bera saman við
t.d. Reykjavikurkort frá 1801 og
1836 o.fl. Niðurstaðan verður
e.t.v. að um sé að ræða hús Páls.
Arni Öla telur, að á því húsi hafi
Jörundur hundadagakonungur
einmitt dregið að húni í fyrsta
sinn, þrjá flata þorska á bláum
feldi, árið 1807. Var þá lýst yfir
sjálfstæði Islands og er það mikil
saga og merk sem kunnugt er.
Tillaga sú, sem nú liggur fyrir
borgarstjórn eða afgreiðsla sú,
sem henni er ætlað að fá, er í raun
móðgun við þá sem barizt hafa
ötullega fyrir að ekki sé hreyft
við gömlum húsum án þess kann-
að sé vandlega varðveidugildi
þeirra. Hvergi örlar á þvi, mér
vitanlega, að sá kostur hafi verið
kannaður að reisa stórhýsi á
framangreindum stað án þess að
rífa gömlu húsin. Væri slíkt þó
sjálfsagt til athugunar og saman-
burðar. Hér þarf frekari íhugun
og gát enda bágt á sjá að afgreiða
þurfi málið á næstu mánuðum.
Borgarstjórn gerði vel í því að
fresta afgreiðslu og kynna málið
betur. Opinberar umræður þurfa
að fara fram um rök með og móti
varðveizlu.
EF ÞAÐ ER FRETT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU
*
.UGLYSINGA
SÍ.MINN ER:
22480