Morgunblaðið - 25.01.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. JANÚAR 1978
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 1 700.00 kr. ó mánuði innanlands.
í lausasölu 90.00 kr. eintakið.
Horf ur í
atvinnumálum
Mörg undanfarin ár hcfur fremur verið skortur á vinnuafli en
vinnu. Raunar hefur spennan á vinnumarkaðnum verið svo mikil.
að hún hefur átt þátt í að ýta upp kaupgjaldi og þar með verðlagi, þar
sem menn hafa hneigzt til yfirborgana, ef erfitt hefur verið um
vinnuafl. Engin áþreifanleg merki eru þess, að breyting sé að verða á
þessum yfirspennta vinnumarkaði, en þó telja hinir fróðustu menn sig
sjá hana fyrir. í viðtali við Morgunblaðið fyrir nokkru sagði Gunnar
Björnsson, formaður Meistarasambands byggingarmanna, að öll
spenna væri dottin úr byggingariðnaðinum. Hann kvaðst ekki óttast
útlitið í vetur, ef tíð héldist skapleg, heldur í sumar og áfram eftir það.
í viðtali þessu segir Gunnar Björnsson: „Það mátti segja, að framundir
mánaðamótin nóvember-desember væri ekki of gott að fá menn í
byggingarvinnu, en nú eru engin vandræði með það. En þótt ásóknin í
sum byggingarstörf sé nú mun meiri en þörfin fyrir vinnuafl, þá segir
það ekki alla söguna, því talsvert er um það, að menn, sem eru í vinnu,
vilji skipta yfir og tryggja sér vinnu til öruggara tímabils en þeir e.t.v.
hafa sem stendur. En eins og ég sagði áðan, þá óttast ég ekki svo mjög
ástandið í vetur. Það fer að vfsu svolítið eftir því, hvað mönnum
treinist það sem þeir hafa, en úr því það er búið, þá óttast ég verulegan
samdrátt.. . Það má svo sem segja, að það hefði mátt slakna á þeirri
spennu, sem hefur verið í byggingariðnaðinum undanfarin ár, því að
hún hefur að mínu viti verið óeðlilega mikil. Hins vegar óttast ég, að
samdrátturinn verði fullör."
Þessi ummæli Gunnars Björnssonar eru athyglisverð og svo mun um
fleiri, sem þekkingu hafa á byggingariðnaðinum og horfum á sviði
verklegra framkvæmda, að þeir óttast töluverðan samdrátt f vinnu að
þessum verkefnum loknum á næstu mánuðum og getur það að sjálf-
sögðu haft afdrifarfkar afleiðingar fyrir atvinnuástand í landinu.
Þegar þessar horfur f atvinnumálum eru hafðar í huga og jafnframt
sú mynd, sem við blasir á næstu mánuðum, ef ekkert verður að gert, að
atvinnufyrirtæki í fiskvinnslu og sjávarútvegi stöðvist smátt og smátt
vegna þess, að þau rísa ekki undir þeim kostnaðarauka, sem 60—80%
launahækkanir á tólf mánaða tímabili valda, jafnframt þeim rekstrar-
erfiðleikum, sem vaxandi vcrðbólga veldur í atvinnulffinu yfirleitt,
sýnist full ástæða til að stjórnvöld og þá ekki síður verkalýðshreyfing-
in íhugi, hvað hægt er að gera til þess að koma f veg fyrir, að
atvinnuleysi skapist.
Það er alkunna, að stöðug óðaverðbólga í langan tíma leiðir að lokum
til atvinnuleysis. Núverandi rfkisstjórn hefur haft það að meginmark-
miði allt þetta kjörtfmabil að koma í veg fyrir atvinnuleysi og hún
hefur m.a. gert það með mjög verulegum erlendum lántökum. Nú er
ekki lengur hægt að beita þeirri aðferð vegna þess, að erlendar
lántökur okkar tslendinga eru orðnar svo miklar, að lengra verður
ekki gengið í þeim efnum. Þess vegna er ekki annað til ráða en taka á
vandanum eins og hann liggur fyrir. t forystugrein Morgunblaðsins í
gær var talið, að kaupgjald mundi á þessu ári hækka um a.m.k. 30% í
framhaldi af 60—80% kauphækkun á sfðustu 12 mánuðum. Nú liggja
fyrir nýjar spár, sem benda til þess, að kaupgjald muni jafnvel hækka
um 50% á þessu ári og er þá Ijóst, að kaup hefur hækkað á 24
mánuðum um 110—130%. Væntanlega er öllum ljóst, að atvinnuvegir
landsmanna standa ekki undir slfkum hækkunum á skömmum tíma.
Það meginmarkmið núverandi rfkisstjórnar að halda fullri atvinnu
er enn í fullu gildi og það hlýtur hér eftir sem hingað til að vera
markmið stjórnvalda að koma í veg fyrir atvinnuleysi. En nú er meiri
hætta á ferðum en oft áður og þegar svo er, hlýtur mikil ábyrgð að
hvfla á herðum forystumanna verkalýðshreyfingarinnar. Þeir verða að
gera sér grein fyrir því, að valið kann að standa milli aðgerðaleysis og
atvinnuleysis eða aðgerða og áframhaldandi fullrar atvinnu. Þeir
hljóta að gera sér grein fyrir þvf, að á þeim hvflir sú ábyrgð að standa
að og styðja aðgerðir sem nauðsynlegar eru til þess að halda fullri
atvinnu. Væntanlega skerast forystumenn verkalýðshreyfingarinnar
ekki úr leik, þegar um þessar erfiðu ákvarðanir verður að ræða.
Öldrunarþjónusta
Markús Örn Antonsson, borgarfulltrúi, gat þess í umræðu
um öldrunarþjónustu í Reykjavík, að 10% Reykvíkinga væru 67
ára að aldri eða eldri. Þetta er óvenju hátt hlutfall og þessi aldurs-
skipting hefur kallað á stóraukna öldrunarþjónustu, félagslega fyrir-
greiðslu og sjúkrahússaðstöðu í höfuðborginni.
Á fimm árum hefur Reykjavíkurborg varið 1700 m.kr. til 194 íbúða
fyrir aldrað fólk og hjúkrunarheimilis 25 langlegusjúklinga í Hafnar-
búðum. Eru þá meðtaldar íbúðir í fjölbýlishúsum aldraðra við Furu-
gerði, Eönguhlíð og Dalbraut, sem fullhúnar verða á þessu ári.
Það kom og fram í máli Páls Gíslasonar, borgarfulltrúa, að borgin
hefur bráðlega rekstur dagspítala fyrir aldraða f Hafnarbúðum, þar
sem aldraðir geta notið félagsskapar, fönduraðstöðu og læknis-
meðferðar daglangt, þó þeir dvelji annars í heimahúsum. Borgin
annast og umtalsverða heimilis- og hjúkrunaraðstoð við aldraða, er
kjósa að halda eigin heimili
Undirritaður hefur verið fjármögnunarsamningur milli Reykjavík-
urborgar og heilbrigðismálaráðuneytis um byggingu B-álmu Borgai'-
spftalans, sem hýsa á starfsemi f þágu öldrunarlækninga, hjúkrunar-
deild aldraðra og langlegusjúklinga. Framkvæmdir hófust í haust.
Hluti þessa húsnæðis kemst í notkun árið 1980, þ.e. 60 sjúkrarúm, en í
B-álmunni fullbyggðri verða 180 sjúkrarými.
Þó enn sé margt ógert á þessum vettvangi má fullyrða, að ekkert
sveitarfélag hérlendis hefur gengið lengra í öldrunarþjónustu en
Reykjavíkurborg.
Þakkargjörð í Landakirkju
MEÐFYLGJANDI myndir tók Sigurgeir í Vestmannaeyjum á þakkargjörd í L:nda-
kirkju í fyrrakvöld, en þá voru liðin 5 ár frá upphafi jarðeidanna í Heimaey 23. jan.
1973. Kirkjan var þéttskipuð kirkjugestum eins og ávallt við þakkargjörð á þessum
degi síðan eftir gos. Kirkjusókn í Vestmannaeyjum er að jafnaði með miklum
ágætum bæði í Landakirkju, hjá Hvítasunnumönnum í Betel, í KFUM og K og hjá
Aðventistum, en einmitt um þessar mundir er mikil vakning og gróska í trúarlífi
safnaðanna. Þess má geta að upphaf starfs Hvítasunnusafnaðarins og Aðventista á
íslandi hófst í Vestmannaeyjum á þriðja áratug þessarar aldar. Við þakkargjörðina í
Landakirkju fluttu fulltrúar frá öllum kristnu söfnuðunum í Eyjum ávarp.
Guðlaugur Gíslason, alþingismaður:
Útfærsla landhek
(Jtfærsla landhelginnar
— Þróun fiskveiðimála
ÞEGAR forseti íslands minntist
útfærslu landhelginnar f nýárs-
boðskap sínum sagði hann orð-
rétt:
„Höfum vér í raun og veru gert
oss, svo sem vert væri, grein fyrir
hvílík stórmerki og tímamót þetta
eru í íslandssögunni? Þetta er
eins og nýtt landnámsár."
Þetta eru orð að sönnu.
Með hverri útfærslu landhelg-
innar á undanförnum áratugum
hefur tsland raunverulega verið
að stækka, því verðmætin í hafinu
kringum landið eru ekki sfðri en
gæði landsins sjálfs, þjóðinni
nauðsynleg til að skapa fbúum
landsins þá aðstöðu og þau lifs-
þægindi, sem við sækjumst eftir
og teljum nauðsynleg og sjálf-
sögð.
Samkvæmt upplýsingum Land-
helgisgæslunnar náði gamla 3ja
mílna landhelgin yfir um 11 þús-
und ferkílómetra. Með útfærslu
fiskveiðilandhelginnar í 12 mílur
stækkaði lögsagan yfir hafinu í 46
þúsund ferkílómetra. Með út-
færslunni i 50 mflur stækkaði lög-
sagan í 216 þús. ferkílómetra og
loks með útfærslunni í 200 mílur
varð lögsagan yfir hafinu í kring-
um landið 758 þúsund ferkíló-
metrar. Lögsaga Islendinga yfir
landinu og hafinu í kringum það
hefur því á undanförnum 30 ár-
um stækkað úr 114 þúsund fer-
kílómetrum í 861 þúsund ferkíló-
metra eða nær áttfaldast og var
stærsta og árangursríkasta skref-
ið óneitanlega stigið með útfærslu
fiskveiðilandhelginnar í 200 míl-
ur, sem í raun var útfærsla úr 12
mílum, þar sem 50 mílna útfærsla
fékkst aldrei viðurkennd að fullu.
Það eru þvi réttilega orð að
sönnu, sem forseti landsins sagði í
nýársboðskap sínUm, að nýtt land-
nám hefur átt sér stað og það í
mun rfkari mæli en upphaflega
landnámið, sem fyrir stuttu var
minnst á viðeigandi hátt.
Þróun fiskveiðimála
Fyrir nokkru svaraði sjávarút-
vegsráðherra fyrirspurn á Al-
þingi um stærð þorskstofnsins í
heild og stærð hrygningarstofns-
ins eins og fiskifræðingar hafa
áætlað hann á tímabilinu 1973 til
1978.
I svari ráðherra, seem byggt var
á skýrslu fiskifræðinga Hafrann-
sóknastofnunarinnar komu fram
eftirfarandi upplýsingar um þetta
atriði.
Ömögulegt er að halda þvi
fram, að hér sé um æskiiega þró-
un að ræða og það sem uggvæn-
legast hlýtur að teljast er, að bæði
heildarstofn þorskins og
hrygningarstofn hafa minnkað
einna mest siðasta ár, þegar Bret-
ar voru horfnir af miðunum og
íslendingar voru svo að segja ein-
ir, sem stunduðu þorskveiðar inn-
an 200 mílnanna. Heildarstofninn
virðist hafa minnkað þetta ár um
195 þúsund tonn og hrygningar-
stofninn um 40 þúsund tonn.
Með útfærslunni í 200 mílur
hafa íslendingar tekið á sig skyld-
ur, ekki einasta gagnvart sjálfum
sér heldur einnig gagnvart þeim
þjóðum, sem viðurkennt hafa út-
færsluna þar sem rök fulltrúa
okkar á öllum hafréttarráðstefn-
um um þessi mál hafa fyrst og
fremst verið verndunarsjónarmið
fiskstofnanna. Og það má aldrei
henda, að fulltrúar okkar á kom-
andi hafréttarráðstefnu hafi ekki
í forum sínum nægjanleg gögn
um að við séum færir um að
vernda fiskstofnana á miðunum
kringum landið, sem við fengum
óskoraðan umráðarétt yfir með
viðurkenningunni á 200 mílna út-
færslunni. En til þess að svo megi
verða hljóta íslensk stjórnvöld,
frekar en verið hefur, að gera sér
ljóst, að sú þróun þessara mála,
sem nú á sér stað, getur ekki
haldið áfram. Þorskstofninn á is-
landsmiðum hefur á til þess að
gera fáum árum minnkað um nær
helming (var 1970 talinn 1,9
millj. tonn) og mun meira ef farið
er lengra aftur í tímann. Þessari
þóun verður að snúa við ef vel á
að fara og er það á ábyrgð islend-
inga einna hver verður framvinda
þessara mála í framtíðinni.
Hverjar eru orsakirnár?
Um það hefur að sjálfsögðu ver-
ið deilt, eins og flest annað í okk-
ar ágæta þjóðfélagi.
Sunnlendingar hafa haldið því
fram að of mikil sókn væri í smá-
fisk og ókynþroska fisk á upp-
eldisstöðvunum fyrir Norður-
Austur- og Vesturlandi. Þeir fyrir
vestan, norðan og austan hafa aft-
ur svarað því til að ofveiði á
hrygningarstöðvunum fyrir Suð-
ur- og Suðversturlandi væri ör-
sökin fyrir minnkun þorskstofns-
ins.
Auðvitað eru fullyrðingar
beggja aðila eðlilegar og mannleg-
ar, þar sem um mikið hagsmuna-
mál þessara aðila er að ræða.
Hitt er staðreynd, að aðstæður
hér á landi eru þannig að veiðar
verður að stunda í hafinu út frá
báðum þessum landshlutum ef
halda á uppi fullri atvinnu allt í
kringum landið og ég tel að þetta
geti vel gerst, ef nauðsynlegs hófs
er gætt í báðum tilfellum.
Hagkeðjuhugmyndin, sem
1973 stærð heildar-þorskstofn 1306 þús. tonn þáraf hrygn.:
1974 — 1189
1975 — — 1135
1976 — — 1237
1977 — — 1195
1978 — — 1000