Morgunblaðið - 01.02.1978, Side 17

MOEGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1 FEBRUAR 1978
17
Alkóhólismi er
ekki geðsjúkdómur
— segir Hilmar Helgason, formaður SAA
UNDANFARNA daga hafa birzt í Morgunblaðinu greinar og
viðtöl um áfengismál. Tilgangurinn er sá að bregða ljósi á það
starf, sem unnið er á sviði áfengismála og kynna mismunandi
viðhorf til þess.
Fjölmörg félagasamtök vinna merkilegt starf f áfengismálum.
þ.á.m. eru Samtök áhugafólks um áfengisvandamálið, SAA, en
starf þeirra hefur verið mjög umfangsmikið frá stofnun þeirra á
s.l. ári.
Hér fer á eftir viðtal við Hilmar Helgason, formann SAA; þar
sem hann fjallar m.a. um alkólisma frá sjónarhóli SAA og sem
þau viðhorf, sem fram komu í Morgunblaðinu í síðustu viku um
tengsl milli alkólisma og geðsjúkdóma:
Alkóholismi er ekki geðsjúk-
dómur, segir Hilmar Helgason.
Engin efast þó um, að drukkinn
maður gétur svo sannarlega tal-
ist geðveikur. Ég get samþykkt,
að sjúkdómurinn sé geðrænn í
þá mismunandi mörgu daga,
sem sjúklingurinn er að jafna
sig. Þá er hann þunglyndur,
móralskur og efast gjarnan um
andlegt heilbrigði sitt, þegar
hann rifjar upp fortiðina. Hann
verður hræddur og jafnvel
skelfingu lostinn, þegar hann
hugsar til baka. Með réttri að-
stoð kemst hann yfir þetta á
nokkrum dögum, og nú er ekk-
ert að, nema vínlöngun, sem
öðru hvoru skýtur upp kollin-
um við mismunandi kringum-
stæður. Það er hluti meðferðar-
prógrams alkólista að kenna
þeim, hvernig bregðast skuli
við, þegar vínlöngunin ásækir
þá. Ég álít vínlöngun ekkert
skylda geðsjúkdómi. Engum
hefur dottið i hug að kalla of
feita menn geðveika, vegna
þess að þeir ráða ekki við
matarlöngun sína, né dettur
nokkrum i hug að dæma reyk-
ingamenn geðsjúka, þótt þeir
geti ekki hætt að reykja. Alko-
hólisma á slæmu stigi fylgir
andlegt áfall, harmur, sem
tekur mismunandi langan tíma
að komast yfir. En allir geta
komist yfir slíkt vandamál og
því fyrr með réttri meðferð
og/eða aðstoð AA samtakanna.
Ég segi meðferð, vegna þess að
tíminn er versti óvinur alko-
hólistans, og í meðferð verður
hann að fara til að flýta bata
sínum.
Það verða fleiri en alkohölist-
ar fyrir andlegu áfalli. T.d.
fólk, sem missir ástvini sína;
fólk, sem upplifir óhugnanlega
lífsreynslu; fólk, sem lendir í
slysum eða örkumlun. Þetta
fólk hefur aldrei verið dæmt
geðsjúkt. Margt af þvi hefur
eflaust þurft á hjálp að halda,
en ekkert verið gert i því,
vegna þess að tíminn læknar
sárin og ekki er hætta á að það
„detti í það“ til þess að gleyma
og deyfa tilfinningar sínar.
Þegar alkohólisti hefur kom-
ist yfir harm sinn, reynist hann
yfirleitt hinn mætasti maður.
Kannske vegna lífsreyi^slu
sinnar. Alkohólistar eru yfir-
leitt glaðvært fólk, sem nýtur
nýja lífsins. Þeir eru oftast bet-
ur en í meðallagi gefnir og oft-
ast gæddir sérgáfu á einhverju
sviði. Vegna nafnleyndar á Is-
landi er ekki hægt að nefna
lifándi dæmi, en í Bandaríkjun-
um eru t.d. fjórir öldunga-
deildarþingmenn yfirlýstir
alkohólistar, fjölmargir lista-
menn (Dick Van Dyke, Garry
More, Rita Hayworth). Þá má
nefna geimfara, forstjóra
margra stærstu fyrirtækja
Bandaríkjanna, lækna, vísinda-
menn, kennimenn o.s.frv.
o.s.frv.
I Bandaríkjunum hefur farið
fram viðamikil könnun á sálar-
ástandi fólks. I ljós kom, að 4%
þjóðarinnar þurfti á aðstoð geð-
læknis eða sálfræðings að
halda. Hins vegar kom í ljós, að
aðeins 2% alkohólista þurfti á
slíkri aðstoð að halda. Kemur
það vel heima við þá staðreynd,
að mér er aðeins kunnugt um
að 2 af þeim 230 Islendingum,
sem verið hafa á Freeport spít-
alanum, hafa leitað sálfræðings
eftir að þeir komu heim.
— Hefur það sjónarmið, að
Hilmar Helgason.
alkóhólismi væri ólæknandi
geðsjúkdömur komið illa við
það fólk, sem á við áfengis-
vandamál að etja?
— Já, það er staðreynd að
alltof margt fólk les bara fyrir-
sagnirnar. Eftir slíka staðhæf-
ingu kann t.d. atvinnuveitand-
inn að spyrja: Er starfsmaður-
inn minn geðveikur? Eiginkon-
an spyr: Er maðurinn minn
geðveikur? Barnið spyr: Er
pabbi geðveikur? Skyldu félag-
ar mínir vita það? Verra er, að
auðvitað lesa alkóhólistar slíka
grein til enda. í henni komast
þeir að því, að þeir eru ólækn-
andi geðsjúklingar; að þeir séu
svo illa farnir andlega og líkam-
lega, að þeir nái sér aldrei; að
þeir séu náttúrulausir o.s.frv.
Hvað yrði gert, ef hjarta-,
krabbameins-, sykursýki- eða
skurðlæknir gæfi svipaða yfir-
lýsingu? Verst af öllu er, ef
hinn aktivi alkohólisti les þessa
grein. Hann hlýtur að telja von-
laust að hefja nýtt líf.
— Þú telur að alkohólistar
nái sér alveg, ef þeir hætta að
drekka.
— Já, svo sannarlega, og nú
höfða ég til almennings. Allir
hljóta að þekkja alkohólista,
sem hefur náð valdi á vanda-
máli sínu. Kannast nokkur við
geðveiki, andleg eð líkamleg ör-
kuml? Ég bið alla, sem þetta
lesa, að hugsa málið.
Sjálfur hef ég skemmtilega
sögu að segja í þessu sambandi.
Fyrir rúmum tveimur árum
kynntist ég stórkostlegum
manni. Hann var þá ókrýndur
foringi útigangsmanna Reykja-
vikur. Aður hafði hann verið
landsþekktur íþtóttamaður og
kaupsýslumaður. Hann lagði
sömu atorkuna í drykkjuskap-
rnn og í hið fyrrnefnda, og tókst
að. drekka frá sér allt, í fyllstu
orðsins merkingu. ,,Kerfið“ var
búið að dæma þennan mann úr
leik, sem andlegt og líkamlegt
hrak komst hann í meðferð til
Bandaríkjanna og í dag gengur
þessi maður hnarreistur um
bæinn og tekst á við vandamál
sitt af sömu atorku og annað.
Margir brosa af velliðan, þegar
þeir sjá hann og finnst þeir
hafa upplifað kraftaverk. I dag
nýtur hann aðdáunar og virð-
ingar allra, sem til hansþekkja.
I dag hefur hann aðstoðað tugi
alkohólista til að hefja nýtt líf.
Engan hef ég heyrt efast um
andlegt né líkamlegt atgerfi
þessa manns. I dag er það ein
mesta gæfa lífs míns að þekkja
þennan mann.
Þessi saga er bjarta hliðin á
málinu, og á sér sem betur fer
margar hliðstæður. En sú sorg-
lega er ósögð, sagan um alko-
hólistann, sem vegna fordóma,
hindurvitna og vanþekkingar,
fær ekki sín tækifæri. Við skul-
um vona, að sá tími sé liðinn.
Akvörðmi nm hvort boðið
verði í heimsmeistaraein-
vígið tekin á morgun
„VIÐ teljum ekki, að Skáksam-
band tslands eigi að leggja á það
megináherzlu að fá hingað heims-
meistaraeinvígið í skák á næsta
ári. Þar er um að ræða fjárhæðir
sem við ráðum engan veginn við
og teljum okkur þar vera farna
nokkuð út fyrir okkar svið,“ sagði
Einadar S. Einarsson, forseti
Skáksambandsins, á blaðamanna-
fundi í gær.
„Það yrði einungis ef þeir, sem
þegar hafa sýnt áhuga á að fá
einvigið hingað, einkum í land-
Orðsending frá
lögreglunni
í Reykjavík
LÝST er eftir 33 ára gömlum (jianni,
Benedikt Viggóssyni. vistmanni á
Kleppsspítala Hann fór frá spítalanum
um kl 16:30 s I. sunnudag og hefur
ekkert til hans spurst síðan Benedikt
er um 1 70 sm á hæð, með millisitt.
dökkskolleitt hár, yfirvararskegg og
hökuskegg Hann var klæddur dökk-
brúnni, hettulausri úlpu með loðkraga
og i brúnum skóm Benedikt notar
gleraugu, en var ekki með þau, þegar
hann fór frá spitalanum Þeir, sem
einhverjar upplýsingar geta gefið um
ferðir Benedikts Viggóssonar, vinsam-
légast láti lögregluna i Reykjavik vita
kynningarskyni, byndust samtök-
um um að fjármagna þetta og þá
skoruðumst við ekki undan að sjá
um skipulagningu. í þessu sam-
bandi höfum við boðað til fundar
með þessum aðilum á morgun þar
sem endanleg ákvörðun í málinu
verður tekin,,, sagði Einar enn-
fremur.
Áætlaður kostnaður við ein-
vígishaldið er i dag talinn nema
175—200 milljónum en af því
færu um 100 milljónir í verðlaun
til keppendanna, sagði Einar að
lokum.
Brotsjór laskaði
Víkurberg GK
Akureyri 31. jan.
VÍKURBERG GK kom til Akureyrar i
dag eftir aS brotsjór hafði riðið yfir
skipið um 40 milur norðnorðaustur
af Raufarhöfn Brú skipsins er
nokkuð beygluð að framan og nokkr-
ar aðrar skemmdir urðu á skipinu.
Festing fyrir áttavita brotnaði og féll
áttavitinn i gólfið og sjór komst i
örbylgjustöð skipsins. Samkvæmt
samtali við vélstjóra Vikurbergs
verður væntanlega lokið við bráða
birgðaviðgerð á morgun og mun það
þá aftur halda til veiða. Vélstjórinn
kvað sjóveður hafa verið sæmilegt á
þessum slóðum. en þó hafi umrædd-
ur gafl risið úr hafi og skollið aII-
harkalega á brúnni. Sv.P.
Frestur til að skila skattframtölum rann út á miðnætti s.l., en í Reykjavík voru
margir á siðasta snúningi með skýrslur sínar og lá því leið margra á Skattstofuna í
gærkvöldi eins og myndin sýnir.
Ingólfur Jónsson alþingismaður:
Féð komist til bænda án
þess að fara í verðlagið
INGÓLFUR Jönsson, alþingis-
maður og ritstjóri Suðurlands,
ritar leiðara í ^sfðasta tölublað
blaðsins, þar sem hann ræðir
vandamál landbúnaðarins, þar
sem það fjármagn, sem ætlað er
til greiðslu úr rfkissjóði vegna
útfluttra landbúnaðarafurða,
nægir ekki lengur til þess að
jafna þann halla sem af útflutn-
ingnum leiðir.
Ingólfur vitnar í
þessu tilliti til Arna Jónassonar
fulltrúa Stéttarsambands bænda
og segir að Stéttarsambandið
verði að athuga gaumgæfilega,
hvort ekki megi nýta fjármagnið
á heppilegri hátt fyrir bændur og
þjóðfélagið í heild, þannig að það
komist til bænda án þess að fara í
gegnum verðlagið.
í leiðaranum er að því vikið
hvernig unnt sé að gera þetta. Þar
segir: „Samtökum bænda verði
falin ráðstöfun þess og það greitt
til bænda á lögbýlum í hlútfalli
við bústærð upp að ákveðnu
marki, sem hugsanlega gæti verið
t.d. 600 ærgildi á búi hjóna og 400
ærgildi á búi einstaklings. Þannig
fengju bændur verulegan hluta
tekna sinna án þess að þær kæmu
i gegnum verðlagið. Þeim yrðu
eins og hægt væri tryggðar tekjur
af þessari bústærð. Þar sem þetta
fé yrði ekki greitt á alla búfjár-
tölu í Iandinu, myndi sú lækkun
afurðaverðs, sem af þessu leiddi,
verða meiri en þau 10% heildar-
verðmætis sem reiknað er með.
Hugsanlega gæti lækkun afurða-
verðs orðið um 15%.
Þannig nytu neytendur á Is-
landi góðs af þessari méðferð
framlags rikisins í þeim hlutföll-
um, sem þeir kaupa íslenzkar
landbúnaðarvörur. Sala á búvör-
um innanlands myndi aukast, ög
ennfremur myndi minnka bilið
milli framleiðsluverðs okkar og
söluverðs á erlendum mörkuðum.
Líklegt er að nokkuð myndi
draga úr framleiðslu þeirra sem
ekki fengju greiðslur af þessu
ríkisfé, og þannig er líklegt að
dregið ýrði úr framleiðslu á
stærstu búunum, þar sem minni
tekjur fengjust af því búfé sem er
umfram þá bústærð, sem að
framan er greind eða önnur. Sala
á búvörum úr landi myndi
minnka".