Morgunblaðið - 03.02.1978, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. FEBRUAR 1978
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10100
Aðalstræti 6, sími 22480
Áskriftargjald 1 700.00 kr. é mánuði innanlands.
í lausasölu 90 kr. eintakið.
Tillögur Al-
þýdubandalags
Alþýðubandalagið hefur
legt fram tillögur um það,
hvernig bregðast skuli við þeim
vanda i efnahagsmálum, sem
nú blasir við I ályktun, sem
miðstjórn Alþýðubandalagsins
hefur sent frá sér, er gerð grein
fyrir þessum tillögum en kjarni
þeirra er sá, að nú skuli velja
niðurfærsluleiðina svonefndu
Lækka á allt verðlag i landinu
um 7—10% með verulegri
lækkun söluskatts og lækkun
verzlunarálagningar Tekjutapi
rikissjóðs af þessum sökum á
að mæta með skatti á brúttó-
tekjur fyrirtækja Skattleggja á
verðbólgugróða og draga úr
ríkisútgjöldum með hagræð-
ingu og sparnaði. Þá að að
lækka vexti á atvínnurekstri til
þess að ..stuðla að betri rekstri
og bættri afkomu atvinnuvega
og atvinnuöryggi-'
Þegar sá óvenjulegi atburður
gerist, að einn stjórnarand-
stöðuflokkanna gerir ..tillögur"
um hvernig taka eigi á efna-
hagsvandanum er full ástáeða
til að fjalla sérstaklega um þær
Jafnan, þegar vandamál eru i
efnahags- og atvinnulifi, sem
þarf að leysa, koma fram raddír
um, að nú beri að fara „niður-
færsluleiðina" Hún hefur einu
sinni á síðustu 20 árum verið
reynd að marki, á timum
minnihlutastjórnar Alþýðu-
flokksins 1959, en aldrei síð-
an Það eru yfirleítt þeir, sem
enga ábyrgð bera. sem leggja
til niðurfærslu á verðlagi Sú
aðferð er svo flókin og vanda-
söm, að telja má hana nánast
óframkvæmanlega nema við
alveg sérstakar aðstæður
Alþýðubandalagið segir að
færa eigi niður verðlag með því
að fella söluskatt niður að veru-
legu leyti í fyrsta lagí er sölu-
skattur ekki innheimtur á ýms-
um brýnustu lifsnauðsynjum
almennings og þær vörur
mundu því ekkert lækka i
verði. I öðru lagi er auðvitað
Ijóst, að almenn lækkun sölu-
skatts af þeim vörum, sem
hann er lagður á, mundi þýða
mjög verulegt tekjutap ríkis-
sjóðs, sem yrði að bæta upp
með öðrum hætti Það vilja
kommúnistar gera með því að
leggja sérstakan brúttóskatt á
tekjur fyrirtækja Hvaða fyrir-
tæki eru það, sem eru svo vel
efnum búin, að þau standi
undir slikri skattlagningu? Eru
það fiskvinnslufyrirtækin, sem
verða að óbreyttu rekin með
1 2 mílljarða halla á þessu ári?
Eru það útgerðarfyrirtækin,
sem að óbreyttu eru i halla-
rekstri? Eru það verzlunarfyrir-
tækin, sem AJþýðubandalagið
vill lækka álagningu hjá enda
þótt hún sé nú mun lægri en i
viðskiptaráðherratið Lúðviks
Jósepssonar?! Ef það er ekkert
af þessum atvinnufyrirtækjum
hljóta það að vera iðnfyrirtæk-
in, sem að mati Alþýðubanda-
lagsins hagnast svo mjög, að
þau geti staðið undir slikri
skattgreiðslu Hvað skyldu for-
ráðamenn iðnaðarins og iðn-
verkafólk segja um það? Raun-
ar lýsir Alþýðubandalagið því
yfir i sömu ályktun, að nauð-
synlegt sé að létta útgjöldum af
atvinnufyrirtækjum til þess að
stuðla að atvinnuöryggi Al-
þýðubandalagið vill nefnilega
láta lækka vexti hjá atvinnu-
rekstrinum. En af hverju er
nauðsynlegt að mati Alþýðu-
bandalagsins að lækka vexti á
atvinnurekstri, ef þessi sami
atvinnurekstur á að geta staðið
undir þúsund milljóna nýrri
skattlagningu i formi brúttó-
skatts á tekjur? Allir sjá hve
mótsagnakennd endaleysa er
hér á ferð
Lækkun söluskatts á einnig
að mæta með hagræðingu og
sparnaði í ríkisrekstri. Allír eru
sammála um að nauðsyn þess
að hagræða og spara í ríkis-
rekstri En hvernig á að lækka
ríkisútgjöld svo að máli skipti?
Morgunblaðið hefur margsinn-
is bent á, að það verður ekki
gert nema með þvi að endur-
skoða útgjöld til stærstu þátta
fjárlaganna en það eru útgjöld
til almannatrygginga, heil-
brigðismála og menntamála Er
Alþýðubandalagið nú reiðubú-
ið til þess að standa að slikri
endurskoðun?
Kjarni málsins er auðvitað
sá, að tillögur Alþýðubanda-
lagsins eru einskis virði Þær
eru mótsagnakenndar og
óraunhæfar. Niðurfærsluleiðin
verður ekki farin að þessu sinni
og hún er ekki fær
Það vita forystumenn Al-
þýðubandalagsins jafn vel og
allir aðrir Hins vegar verður
ekki hjá því komizt að taka á
vandanum og leiðrétta þær
röngu ákvarðanir, sem teknar
voru i kjaramálum á s I ári og
allir sem við sögu kjaramála
koma eiga hlut að Verði það
ekki gert tekur við óðaverð-
bólga og atvinnuleysi. Það er
engum i hag, nema kannski
einhverjum verðbólgubröskur-
um Þjóðin býr nú við góð
lifskjör og hún getur haldið
þeim með þeim einfalda hætti
að gera ekki kröfu til frekari
lífskjarabóta á þessu árí Það er
ekki mikil fórn
!•'rsviknniíili*') í LaiulshanUannim
Svarbréf
bankastjórnar og
rannsóknarlögreglu-
stjóra til ráðherra
ÓLAFUR Jóhannesson viðskiptaráð-
herra las í gær á Alþingi svar banka-
stjórnar Landsbanka íslands við fyrir-
spurn ráðherrans um fjársvikamálið í
Landsbankanum og ennfremur bréf
rannsóknarlögreglustjóra ríkisins um
málið. Fyrsta dag þingsins eftir jóíafrí
þingmanna kvaddi Sighvatur Björg-
vinsson alþ.m. sér hljóðs utan dag-
skrár og spurði ráðherra um stöðu
þessa máls, hvernig upp um það hefði
komizt, hvernig að rannsókninni hefði
verið staðið og loks hvaða fyrirbyggj-
andi ráðstafanir hefðu verið gerðar til
þess að slíkt endurtæki sig ekki innan
hankans. í framhaldi af þessari fyrir-
spurn þingmannsins ritaði Ólafur Jó-
hannesson stjórn Landsbankans bréf
með fyrirspurn um málið. Ráðherra
barst svarbréf frá bankastjórninni 28.
janúar s.I. og sama dag framsendi
hann bréfið til rannsóknarlögreglu-
stjóra til umsagnar og með óskum um
frekari upplýsingar ef hann teldi unnt
að veita þær. Svarbréf rannsóknarlög-
reglustjórans barst í gær og las Ólafur
Jóhannesson bæði bréf bankastjórnar-
innar og rannsóknarlögreglustjóra á
þingfundi í sameinuðu Alþingi í gær.
Á eftir ræðu ráðherrans urðu umræð-
ur um málið og eru þær raktar á
þingsíðu blaðsins í dag, bls. 21.
Hér fara á eftir svarbréf banka-
stjórnar Landshankans og rannsóknar-
lögreglustjóra ríkisins til Ólafs Jó-
hannessonar ráðherra viðskipta- og
bankamála:
Reykjavík,
28. janúar, 1978
Hr. Viðskiptaráðherra
Ölafur Jóhannesson,
REYKJAVÍK
Sem svar við bréfi yðar,
herra viðskiptaráðherra, dags.
24. þ.m., vill bankastjórnin upp-
lýsa eftirfarandi:
Þann 22. desember s.l. ritaði
bankastjórnin Rannsóknarlög-
reglustjóra rfkisins bréf, þar
sem beðið var um, að þá þefear
yrði hafin rannsókn á misferli,
sem komið hefði fram, að einn
af starfsmönnum bankans,
Haukur Heiðar, deiidarstjóri
ábyrgðardeildar, hefði gprzt
sekur um.
Nokkru áður hafði eitt af við-
skiptafyrirtækjum bankans
óskað eftir sundurliðun á
kostnaðarreikningi hjá ábyrgð-
ardeildinni og hafði þá komið í
ljós, að ósamræmi var milli
færsluskjais í bókhaldi bank-
ans og tilsvarandi færsluskjals
í bókhaldi fyrirtækisins. Þegar
endurskoðunardeild bankans
kannaði hvað mismuni þessum
ylli, varð ljóst, að Haukur Heið-
ar myndi hafa útbúið tvenns
konar færsluskjöl, önnur sem
viðskiptamaðurinn greiddi eft-
ir, hin með lægri upphæð, sem
gengu til bókhalds bankans, en
síðan dregið að mismuninn.
Var þá beðið um rannsókn þá,
sem fyr er getið og enn stendur
yfir.
Mismunar af þessu tagi hefir
orðið vart í um 25 tilvikum á
tímabilinu 1970—1977, að báð-
um árum meðtöldum, og lúta
þau öll að viðskiptum sama við-
skiptafyrirtækis. Samtals nem-
ur sá mismunur, sem um ræðir
í þessum tilvikum nálega 50
millj. kr.
Ekkert hefur komið fram,
sem bendir til að hliðstæður
fjárdráttur hafi átt sér stað í
sambandi við viðskipti annarra
fyrirtækja við ábyrgðardeild
bankans, en þessa eina, en það
verður að sjálfsögðu rannsakað
til hlítar. A hinn bóginn hefur
Haukur misnotað reikninga sex
fyrirtækja til þess að ná því fé,
sem hann dró sér, út úr bankan-
um. Enn er ekki fullkannað að
hve miklu leyti féð hefur verið
drégið af bankanum og að hve
miklu leyti af viðskiptafyrir-
tækinu, en flest bendir þó á
þessu stigi til þess, að það sé að
mestu af bankanum.
Ekkert bendir til að neinn
innan bankans sé samsekur
Hauki i máli þessu.
A því sem hér hefur verið
lýst eru kærumál bankastjórn-
ar á hendur Hauki Heiðar reist.
Rannsókn málsins er hins veg-
ar undir forræði og yfirstjórn
rannsóknarlögreglustjóra og er
það ekki á valdi bankastjórnar
að gefa skýrslu um h: na.
Af bankans hálfu hefur verið
lögð áherzla á að flýta rannsókn
málsins eftir því sem það stend-
ur í hans valdi. Rannsóknarlög-
reglustjóri hefur að beiðni
bankastjórnar tilnefnt óháðan,
löggiltan endurskoðanda til að
hafa yfirumsjón með þeirri
gagnavinnslu, sem fram fer í
bankanum og starfslið bankans
vinnur að.
Á þeim rúma mánuði, sem
liðinn er siðan mál þetta kom
upp hafa farið fram, á vegum
bankaráðs og bankastjórnar, ít-
arlegar umræður og undirbún-
ingur að aðgerðum, sem hrund-
ið verður í framkvæmd á næst-
unni í því skyni að koma eins og
fært er í veg fyrir að atburðir
af þessu tagi geti endurtekið
sig. Þessar aðgerðir munu eink-
um verða tvenns konar:
1 fyrsta lagi verða teknar til
endurmats og endurnýjunar
allar vinnuaðferðir endurskoð-
urtardeildar bankans. Þörfin á
slíkri endurnýjun hefur komið
til umræðu í bankanum áður.
Nú hafa hins vegar verið gerð-
ar ráðstafanir til að fá utanað-
komandi sérfræðiaðstoð til að
annast þetta endurmat án tafar.
í öðru lagi verður tekinn upp
sá siður sem allsherjarregla að
flytja menn til 1 störfum innan
bankans á hæfilegu árabili.
Þessi siður tíðkast í mörgum
-ærlendum bönkum, og þykir
hafa marga kosti, en hefur ekki
tíðkast hérlendis fyr en Lands-
bankinn tók hann upp í nokkr-
um mæli fyrir 6—7 árum.
Vér leyfum oss að vænta
þess, herra viðskiptaráðherra,
að þetta bréf svari fyrirspurn
yðar.
Virðingarfyllst,
LANDSBANKI ÍSLANDS
— Bankastjórn —
Helgi Bergs
Björgvin Vilmundarson
Reykjavík,
2. febrúar 1978.
Með bréfi viðskiptaráðuneyt-
isins, dagsettu 30. f.m., barst
mér ljósrit af bréfi banka-
stjórnar Landsbanka Íslands,
dagsettu 28. f.m. i bréfi ráðu-
neytisins er þess farið á leit við
mig, að ég gefi Alþingi allar
þær upplýsingar um gang lög-
reglurannsöknar þeirrar, sem
lýst er í fyrrgreindu bréfi, er ég
telji fært að veita á þessu stigi
rannsóknar.
Svo sem fram kemur í fyrr-
greindu bréfi bankastjórnar-
innar var það hinn 22. desem-
ber s.L, sem stjórn Landsbanka
islands snéri sér til rannsókn-
arlögreglustjóra rikisins með
beiðni um að hafin yrði rann-
sókn á fjármálamisferli, sem
komið hefði fram, að Hakur
Heiðar, deildarstjóri ábyrgðar-
deildar bankans hefði gerzt
sekur um. Rannsóknarlögregla
ríkisins hóf þegar í stað rann-
sókn þessa kæruefnis, og hefir
hún staðið yfir sleitulaust síð-
an.
Við þá rannsókn, sem þegar
hefir farið fram, hefir kærði
Haukur Heiðar játað að hafa
um árabil staðið að stórfelldum
fjártökum og misferli með skjöl
í sambandi við viðskipti bank-
ans og tilgreind fyrirtæki. Þyk-
ir í meginatriðum upplýst með
hvaða hætti kærði hefir staðið
að þessum fjártökum að því
marki sem kæruefni og rann-
sóknargögn liggja þegar fyrir.
Jafnframt beinist rannsóknin
að því að ganga úr skugga um,
hvort um aðrar fjártökur eða
önnur brot hafi verið að ræða
en þegar þykir i Ijós leitt.
Rannsókn sakarefna máls
þessa er eigi lokið enda um-
fangsmikil en hefir verið hrað-
að eftir föngum og miðar vel
áfram.
Guðmundur Skaftason,
hæstaréttarlögmaður og löggilt-
ur endurskoðandi, hefir verið
rannsóknarlögreglu ríkisins til
ráðuneytis við skipulagningu
rannsóknar þessa máls og at-
hugun sakargagna, þ.á.m. að
því er varðar öflun gagna og
greinargerða af hálfu Lands-
bankans og athugun bókhalds-
gagna frá þeim viðskiptafyrir-
tækjum bankans, sem koma við
sögu. Þá hef ég tilnefnt Ólaf
Nilson, löggiltan endurskoð-
anda, til að hafa umsjón með
þeirri gagnavinnsiu, sem fram
fer innan bankans. A þeim
tíma, sem liðinn er síðan mál
þetta kom upp, má heita að
gögn og greinargerðir af hálfu
bankans hafi stöðugt verið að
berast eftir því sem kæruefni
Framhald á bls. 25.