Morgunblaðið - 13.05.1978, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 13. MAÍ 1978
23
Sírenur-
Dísarunnar
Runnar þessir þykja taka
flestum öðrum runnum fram
um fegurð þegar þeir blómg-
ast, en hvorttveggja er að
þeir geta verið með fádæm-
um blómsælir og blómin
sérstaklega ilmrík.
Þeir sem hafa átt þess kost
að ferðast um nærliggjandi
lönd snemma sumars þegar
blómgun sírenurunnans er í
algieymingi hafa vart komist
hjá því að veita runnanum
athygli enda gerir ilmur
blómanna óneitanlega vart
við hann og dreymir marga
um slíkar sírenur í sínum
garði.
Sú sýrenutegund sem mest
er rómuð fyrir biómsæld og
fegurð er Syringa vulgaris
en hér hefur hún hlotið
nafnið DÍSARUNNI. Dísar-
unni er ættaður frá S-
Evrópu þar sem hann verður
3—4 m á hæð. Hann ber
ýmis bláleit eða hvít blóm,
sem eru frekar smágerð en
standa þétt í sverum klösum
af blómgun hennar þar.
Fyrir íslenska garða eru
eftirtaldar tegundir álitlegar
til blómgunar og örugglega
vel harðgerðar. Hafa þær
lengi verið fáanlegar hér í
gróðrarstöðvum og víða ver-
ið gróðursettar: GLJÁSIR-
ENA (S.josikaea) verður um
2 m á hæð. Blöðin eru
breiðlensulaga og stór.
Blómin fjólublá í 10—20 sm.
gisnum klösum. Gljásírena
er mjög vetrarþolin þótt
ættuð sé frá Ungverjalandi.
Auk þess er hún fljótvaxin.
Kemur mjög til greina að
nota gljásírenu í gerði á
rúmgóðum lóðum. BOGSÍR-
ENA (S.reflexa) er svipuð á
hæð, blómlitur bleikur með
ljósum blómhlífajöðrum.
DÚNSÍRENA (S.villosa) er
frekar áþekk gljásírenu að
vaxtarlagi en greinarnar eru
gildari og stífari og blöðin
stærri. Blómin bleikblá í
uppstæðum klösum, 10—15
sm. löngum. Kynbótamenn
Dvergsírena
sem geta orðið allt að 20 sm.
langir. Með kynbótum hefur
tekist að fá fram mikinn
fjölda afbrigða, sumir segja
nær 500. Eru blóm þeirra
margra ofkrýnd og margfalt
stærri en hjá tegundinni.
Þessi tegund hefur ögn verið
gróðursett í görðum hér.
Víðast hvar hefur hún þó
brugðist vonum ræktenda og
yfirleitt reynst mjög löt til
blómgunar. Mun þó einna
skástur árangur hafa náðst á
Akureyri, þó langt sé frá að
hann geti talist góður.
Ekki er með öllu vonlaust
að dísarunna mætti fá til
þess að blómgast nokkuð
reglulega væri hann gróður-
settur við suðurvegg á húsi í
góðu skjóli og dekrað við
hann. í þessum tilgangi er þó
ráðlegt að sneiða hjá hinum
hákynbættu afbrigðum dís-
arunnans, þótt tilkomumikil
og blómviljug séu, en prófa í
þess stað tegundina sjálfa
því þau fyrrnefndu eiga sér
enga ræktunarvon hér. Villi-
tegundin þykir harðger og
vex t.d. langt norður eftir
Noregi þó að fáar fréttir fari
hafa föndrað við það að
víxla áðurnefndum tegund-
um saman með undragóðum
árangri. Þannig eru þekkt
ýmis afbragðsgóð afkvæmi
bogsírenu og dúnsírenu (Sx
prestomiac) t.d. Elinor með
dauffjólublá blóm, Hiawala
ljósbleik og Isabella purp-
uralit. Dúnsírena og gljásír-
ena (Sx henryi) hafa m.a.
getið af sér afkvæmin Alba
hvít blóm og Lutece fjólublá
blóm. Utan grasagarðanna
hér hafa blendingar þessir
lítið verið reyndir og munu
ekki fáanlegir í góðrastöðv-
um hér.
Sírenur una sér í flestum
jarðvegi sem er vel fram-
ræstur myldinn og kalkrík-
ur. Þær þurfa næringu í hófi,
sérstaklega köfnunarefni
ella geta þær reýnst verulega
duttlungafullar með blómg-
un.
Sólríkur vaxtarstaður er
einnig algjör nauðsyn. Lág-
marksvaxtarrými er 80—90
sm. á kant ef plöntur eru
stálpaðar og með 3—4 grein-
um.
Ó.V.H.
Gunnar Brusewitz
í Norræna húsinu
í bókasafni Norræna hússins er nú
sýning á verkum Svíans Gunnars
Brusewitz, sem er kunnur í heima-
landi sínu fyrir ritstörf, blaða-
mennsku, kvikmyndagerð og fyrir
framlag sitt til útvarps og sjónvarps.
Það munu vera um tuttugu bækur,
sem hann hefur skrifað og mynd-
skreytt. Ef tekið er mið af þessu öllu
saman, verður ekki annað sagt en að
hann hafi fengist við ýmislegt og
líklegast væri réttast að flokka alla
þessa starfsemi undir náttúruskoðun
og vernd. Hafi ég fengið rétta
hugmynd um hlutina, finnst mér
skógur og gróður ásamt dýralífi vera
það, sem á hug þessa listamanns að
mestu. Hann mun sýna kvikmyndir
og halda hér fyrirlestra jafnframt
þeirri sýningu á vatnslitamyndum
og litografíum, sem nú stendur í
bókasafni Norræna hússins, eins og
í upphafi segir.
Það fer ekki miili mála, að hér er
á ferð mikill náttúruunnandi, og
allar þær hugmyndir, sem á þessari
sýningu eru, bera þess glöggt vitni.
Hann teiknar og málar fugla, skóg
og landslag. Hann er sérlega leikinn
með vatnsliti og nær í þá aðlaðandi
litmjúkum tónum, sem falla vel að
fyrirmyndum hans. Þessi verk eru
mjög nosturslega unnin, en samt á
þann hátt, að ekki verður að dauðri
eftirlíkingu. Fuglar hans hafa líf, og
flug þeirra er finnanlegt. Litirnir eru
ekki átakamiklir, en i þess stað
mildir og trúverðugir. Þetta er í
heild afar þægileg sýning, og gefur
manni hugmynd um náin tengsl
milli listamannsins og viðfangsefna
hans. Því miður hef ég ekkert lesið
frá hendi Gunnars Brusewitz, en
segja mætti mér, að myndverk hans
féllu sérlega vel að öðru því, er hann
fæst við. Því mætti segja að þær
myndir, sem nú hanga í bókasafninu,
séu þáttur í miklu víðtækara starfi,
sem þessi listamaður er að fást við.
Held ég að mér sé óhætt að bera
hann sjálfan fyrir þessari fullyrð-
ingu, ef ég hef skilið hann rétt.
í heild er þetta skemmtileg sýning,
sem ég held, að margir eigi eftir að
hafa ánægju af. Hún er dálítið
sérstæð miðað við það, sem við
eigum að venjast hér í Reykjavík, en
ef ég veit rétt, er hér fjöldi manns,
Myndllst
eftir VALTÝ
PÉTURSSON
sem hefur sömu áhugamál og þessi
Svíi. Hann á því erindi hingað til
okkar, og þessi litla sýning er honum
til mikils sóma. Á sýningunni eru 35
vatnsiitamyndir og örfáar litograf-
íur. Sumt af þessum verkum er til
sölu ojt sýningin verður opin til 21.
maí. Eg ætla ekki að fjölyrða meir
Gunnar Brusewitz
um þessa sýningu, en þeir, sem eiga
leið framhjá Norræna húsinu á
næstunni ættu ekki að láta þetta
tækifæri ónotað. Hér er á ferð
vandaður listamaður, sem unnir
dýrum og náttúru, en ekki konfekt
meistari sem gerir manni tannverki
með sætindasulli og væmni. Kúlti-
veraður listamaður, segjum við á
vondri mállýsku.
Valtýr Pétursson
6R/E
TORGia
Bardplöntusalan
cr haf in