Morgunblaðið - 13.05.1978, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 13. MAÍ 1978
25
100 ára minning:
Halldór Pálsson frá
Heimabœ í Hnífsdal
Þegar ég ungur aö árum fluttist
til Hnífsdals, hafði ég ekki lengi
dvalið þar, þegar ég heyrði Heima-
bæjarbræðra getið, en svo voru
bræður þrír í Heimabæ í Hnífsdal
ávallt nefndir, er um þá var rætt
í sambandi við útgerð eða sjósókn.
Bræður þessir voru: Halldór,
Jóakim og Páll Pálssynir, en um
þetta leyti og lengi síðan voru þeir
þekktir í heimabyggð sinni og vítt
um Vestfirði fyrir einstaka afla-
sæld og giftu í störfum sínum.
Foreldrar þeirra Heimabæjar-
bræðra voru Páll Halldórsson, en
hann var kominn af svo nefndri
Arnardalsætt, sem var og er
fjölmenn hér við Djúp, eins og
Vestfirzkar ættir greina frá, og
Helga Jóakimsdóttir, þingeyskrar
ættar. Fluttist hún að Djúpi með
bræðum sínum, Aðalbirni og
Jóakim, sem síðar urðu mjög
kunnir borgarar á ísafirði, Aðal-
björn sem skipstjóri og Jóakim
sem húsasmiður með meiru. Eign-
uðust þau alls 8 börn, en af þeim
komust 5 til fullorðins ára, þrír
synir og tvær dætur, en hin létust
ung. Öll hlutu þessi börn hið bezta
uppeldi, því að sagt var mér, að
foreldrar þeirra hafi verið mjög
stjórnsöm á heimili þeirra, svo að
orð fór af.
Við lát Páls Halldórssonar í
Heimabæ tóku þeir bræður, Jóa-
kim og Halldór, við útvegi hans og
síðar einnig Páll,sem var yngstur
þeirra bræðra. Jóakim Pálsson lézt
fyrstur þeirra bræðra árið 1914,
aðeins hálf-fertugur að aldri, úr
lungnabólgu. Mikil gifta þótti
jafnan fylgja þeim Heimabæjar-
bræðrum í öllum þeirra störfum á
sjó og landi. Voru þeir með fyrstu
mönnum hér við Djúp til að setja
mótorvélar í báta sína, en það
skipti, svo sem kunnugt er, sköp-
um um alla sjósókn og aflabrögð.
Ég ætla nú að festa á blað
nokkrar minningar um einn þess-
ara merku Heimabæjarbræðra,
Halldór Pálsson, sem var þeirra
elztur, en aldarafmæli hans er á
næsta leiti eða 14. maí n.k.
Halldór Pálsson var fæddur að
Heimabæ í Hnífsdal 14. maí 1878
og átti þar heima alla sína ævi.
Ungur að aldri gekk Halldór í
Flensborgarskólann í Hafnarfirði
og útskrifaðist þaðan, en gerði
síðan útgerð og formennsku að
ævistarfi sínu.
Halldór Pálsson kvæntist 19.
júlí 1902 Guðríði Mósesdóttur frá
Múla í ísafirði við ísafjarðardjúp,
mestu myndarkonu, er síðan bjó
manni sínum fallegt og aðlaðandi
heimili í hinu ágæta húsi þeirra í
Heimabæ. Frú Guðríður var fædd
6. júlí 1876.
Þau hjón Guðríður og Halldór
eignuðust 7 börn, en af þeim
komust 5 til fullorðins ára, tveir
synir og þrjár dætur, allt mesta
myndarfólk og góðir borgarar. Eru
fjögur börn þeirra nú búsett í
Reykjavík, en þau eru: Páll, sem
gekk í Kennaraskóla íslands, og
gerðist að prófi loknu kennari í
Reykjavík, en hefir um langa hríð
verið organisti við Hallgríms-
kirkju í Reykjavík, Guðmundur
sem lauk prófi frá Stýrimanna-
skólanum í Reykjavík og gerðist
síðan togaraskipstjóri í Reykjavík,
en er nú húsvörður við Iðnskólann
í Reykjavík, en dæturnar eru
Aðalheiður og Helga, og Margrét,
sem er þeirra elzt og býr ennþá í
Hnífsdal, allt myndarkonur og vel
giftar. Einnig ólu þau hjón upp
fósturson, Jóakim Pálsson,
kennara í Reykjavík.
Halldór Pálsson var ekki í hópi
þeirra manna, er vilja skipta sér
af sem flestu, heldur helgaði sig
óskiptur atvinnuvegi sínum og
heill fjölskyldunnar, enda átti
hann ágætu heimilislífi að fagna.
Kom hann aldrei, að ég held,
nálægt opinberum störfum, en
leitaði sér sæmdar við að vinna
óskiptur að atvinnuvegi sínum,
eins og fyrr segir.
Halldór Pálsson þótti þegar á
fyrstu formannsárum sínum bera
af öðrum stéttarbræðrum sínum
hér við Djúp. Var hann löngum
aflahæstur, ekki aðeins í sinni
verstöð, Hnífsdal, heldur og við
allt Djúpið. Af því, sem hér hefir
verið sagt um Halldór Pálsson,
gefur það auga leið, að til hans
völdust jafnan dugandi og ötulir
hásetar, enda veitti ekki af, því að
sjósóknin var stunduð af látlausu
kappi allar vertíðir, en þó með gát,
ef tilefni gafst til, en Halldór og
bræður hans voru veðurglöggir
menn, en af því hafði ég spurnir.
E.t.v. hefir gætt nokkurs kapps í
sjósókn milli þeirra Heimabæjar-
bræðra, en ekki vissi ég til, að það
yrði þeim að sundurþykkju.
Halldór Pálsson var jafnan
talinn hafa þá kosti til að bera,
sem beztir þykja til að hafa
mannaforráð með höndum. Hafði
hann ávallt traust háseta sinna
vegna fyrirhyggju sinnar og góð-
mennsku.
Halldór Pálsson var formaður í
32 ár, og má geta sér til, að
einhvern tíma hafi gefið á bátinn
og Halldór og skipshöfn hans lent
í misvondum og vályndum veðrum.
Hlekktist honum aldrei á, en tók
ávallt land heilu og höldnu, þar til
reiðarslagið kom, er varð þess
valdandi, að hann og skipshöfn
hans áttu ekki afturkvæmt til
ástvina sinna. í þessu sambandi
skal þess getið, að ég hafði
einhvern tíma heyrt því fleygt, að
Halldór heitinn hafi átt að segja,
að hann ætti ekki eftir að drukkna
eða farast með skipi sínu. Sjálf-
sagt hefir þetta verið mishermt,
því að Halldór Pálsson var enginn
oflátungur, er hefði fyrrgreind orð
að gamanmálum. Halldór Pálsson
og skipshöfn hans fórst í róðri 28.
marz 1933, og var mikil leit gjörð
að þeim, sem bar engan árangur.
Þennan dag brast á foraðsveður,
sem olli því, að margir formenn
áttu í erfiðleikum að ná til hafnar.
Efalaust var talið, að hann hafi á
sinni löngu formannsævi hreppt
annað eins óveður, en þó fagnað
sigri yfir reiðum öldum hafsins.
Lengi var vonað í þetta skipti eftir
komu Halldórs að landi á báti
sínum, Páli, sem var talið gott
sjóskip, en sú von brást, er víðtæk
leit bar ekki árangur, eins og fyrr
segir. í þvílíkum tilfellum, er
sjóslys verða, er enginn til
frásagnar um það, hvað hefir farið
úrskeiðis, svo að líftjón hlýzt af.
Um það eru svo mörg dæmin.
Við þetta óvænta og hörmulega
sjóslys áttu margir í Hnífsdal um
sárt að binda, svo sem ekkja
Halldórs og börn þeirra, foreldrar
og systkini ungu piltanna, sem
hurfu í hina votu gröf með
formanni sínum. Segja má að við
þennan hörmulega atburð hafi
íbúar byggðarlagsins drúpt höfði,
því að þessu áttu þeir sízt von á,
að þessi nafnkunni og reyndi
sjósóknari, sem Halldór var,
skyldi vera allur.
Ég, sem þessar minningar
skrifa, þekkti orðið Halldór Páls-
son mjög náið og hafði reynt það,
að þar fór heiðarlegur og grandvar
maður til orðs og æðis, sem hafði
traust allra þeirra mörgu, er höfðu
af honum kynni. Halldór var hlýr
og léttur í lund og hafði gjarnan
spaugyrði á vörum, ef svo bar til,
og gerði oft að gamni sínu við fólk
á förnum vegi. Ég held, að það
megi fullyrða, að Halldór Pálsson
hafi verið þeim eiginleikum búinn,
sem prýða mega hvern mann,
orðheldinn, traustur og því vin-
margur. Þá má ekki gleyma því,
að fyrir dugnaðarsakir við sjósókn
og aflasæld var hann einn af
traustustu hornsteinum sveitar-
félags síns. Bar hann því ávallt há
gjöld, sem hann greiddi með glöðu
geði hverju sinni.
Þó að brátt séu nú liðin 45 ár frá
þeim atburði, er hér hefir verið
greint frá, stendur hann mér og
fleirum í Hnífsdal, sem og venzla-
fólki öllu, ennþá sem þáttaskil í
lífi okkar.
Ég vil að síðustu óska þess af
heilum hug, að heimabyggð okkar
Halldórs Pálssonar eigi eftir að
eignast sem flesta hans líka.
Einar Steindórsson.
Allar
ferðir að fyllast!
Komið og fáið eintak af stóra fallega ^ ferðabæklingnum okkar.
Yfir sumartímann er skrifstofan líka opin frákl. 10-12 á laugardögum.
Fnskunám
á írlandi
Námsdvöl í einn mánuð. Gist er á góðum heim-
ilum undir eftirliti umsjónarmanna og auk þess að
umgangast enskumælandi fólk, verðataltímareinu
sinni á dag þar sem kennarar fá nemendur til að
tjá sig á enskri tungu.
Verð kr. 145.000.- Brottför 1. júní og fyrstu vikuna
í júlí og ágúst.
GolfferÖ
til írlands
Vegna eindreginna tilmæla, höfum við ákveðið
að efna til sérstakrar golfferðar til írlands 1. - 13.
júní.
Verð kr. 98.000.-. Innifalið í verði erflug, gisting
og morgunverður.
'TSamvínnu
feróir
AUSTURSTRÆT112 SÍMI 27077
H LANDSÝN
%/IH# SKÓLAVÖRÐUSTÍG16
SÍMI 28899