Morgunblaðið - 17.06.1978, Blaðsíða 10

42
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JUNI 1978

í cina rauðleita húsinu við
Fjölnisveg býr mcrk listakona,
ok flestum kunn. Vigdís Krist-
jánsdóttir. Morgunblaðið sótti
hana heim nú í vikunni og átti
við hana stutt spjall í tilefni af
sýningu hennar á vatnslita-
myndum í Norræna húsinu,
sem hún kallar „Vetrarblóm-
ið“. En flestar myndirnar eru
af íslenzkum jurtum og blóm-
um en íslcnzka flóran er henni
huglcikið viðfangsefni og hefur
verið um langa tíð.
Það er ekki að sökum að
spyrja að íbúð hennar er skreytt
veggteppum og vatnslitamynd-
um og þar ríkir kyrrð og ró. I
stofunni heyrðum við þó eitt-
hvert þrusk, sem við gátum ekki
skilgreint en höfðum þó hugboð
um að eitthvert dýr væri þar á
ferli. I ljós kom að það var
skjaldbaka listakonunnar,
Haddi, meðalstór grísk land-
skjaldbaka sem lætur sig litlu
varða þótt ókunnugir strjúki
skel hennar, því að sögn eigand-
ans þekkir hún ekki sína nán-
ustu.
„Ég held að greyið sé að kalla
á maka,“ segir Vigdís og hnykk-
ir höfðinu í átt að horninu, þar
sem skjaldbakan krafsar von-
laust í vegginn.
„Ég hafði ætlað mér að sofa
í dag,“ segir Vigdís ofurlítið
þreytulega. „Ég er lasin eins og
við var að búast, komin á
þennan virðulega aldur. Annars
er ég alveg hætt að botna í
aldrinum."
Vigdís Kristjánsdóttir er á 74.
aldursári sínu og þrátt fyrir
veikindi ber hún aldurinn vel.
Hún er fædd að Korpúlfsstöðum
í Mosfellssveit 1904 þar sem
faðir hennar var bóndi. Hún var
aðeins eins árs gömul þegar
móðir hennar féll frá og var
Vigdís yngst og bróðir hennar
elztur, fjögurra ára gamall.
Eftir lát móðurinnar fluttist
fjölskyldan til Reykjavíkur og
var Vigdísi þá komið í fóstur hjá
aldraðri konu til fjögurra ára
aldurs en þá tók móðursystir
hennar við uppeldinu.
„Ég hef haft opinn huga og
augu gagnvart listinni frá önd-
verðu. Ég lærði fyrst að fara
með vatnsliti í Landakotsskóla.
Þar kynntist ég ensku vatnslita-
aðferðinni, þar sem hvíti litur-
inn er pappírinn sjálfur.
Snemma fór ég að tína upp alla
kvöldskóla, sem möguleiki var á
að sækja. Sótti tíma hjá Stefáni
Eiríkssyni og Ríkharði Jónssyni,
en þeir kvöldskólar voru til húsa
í menntaskólanum.
„Ég hef alltaf unnið í sprett-
um,“ segir Vigdís. „Líklega hef
ég gengið fram af mér í vinnu.
En nú orðið get ég ekki lengur
lagt nótt við dag. Hér áður fyrr
vaknaði ég upp um miðjar
nætur; þá sá ég hugmyndirnar
fæðast fyrir framan mig eins og
myndir af filmu og ég varð að
festa þær á pappírinn. Því stökk
ég fram úr rúminu og málaði í
ofboði eins og hver mínútu væri
Ef ég á nokkur ár ólifuð nenni
ég ekki að eyða tíma mínum í að
eltast við fólk, sem vill vera
laust við mig. Sjálf er ég það
þrjósk að ég læt ekki segja mér
Haddi krafsar árangurslaust í vegginn í leit að maka, að sögn
eigandans.
Ég er svo sem
ekki bamanna
bezt og fer mínu
fram hvað sem
hver segir...
Rætt við Vigdísi Krístjánsdóttur listakonu
sú síðasta. Þá var gaman að lifa.
Þetta kalla ég að vera lifandi.
En síðan komu veikindi til
sögunnar bæði hjá mér og
aðstandendum og þá snerist
blaðið við ...
Það er naumast að tippið er
upp á skjaldbökunni," segir
Vigdís og breytir um umræðu-
efni. „Æ, ég hef gefið mér svo
lítinn tíma til að hjala við hana
blessaða. Þessi dýr þurfa alveg
eins á blíðu að halda og aðrar
lífverur. Ég á kisu út í bílskúr,
sem ég kalla „Húsbónda". Ég
fann þetta litla grey, aðeins
tveggja mánaða gamalt. Hún
var heimilislaus og falleg eins
og engill. Hvað gat ég gert við
vesalinginn annað en að taka
hana í faðminn og fara með
hana heim. Hún heldur sig nú
mest úti í bílskúr og þegar spurt
er um hana segi ég að húsbónd-
inn sé á skrifstofunni."
Vigdís segist vart hafa ætlað
að treysta sér að sýna í Norræna
húsinu en um það hafi hún verið
beðin fyrir tveimur mánuðum.
Fólkið í Norræna húsinu hefur
verið bæði elskulegt og kurteist
við mig.
Þið vitið kannski hvernig
þessi andi er og hefur verið á
meðal listamanna. Annars leið-
ist mér að kvarta ...
Friðrik Sophusson:
Hefjum nýja sókn
Hefjum nýja sókn
Er nokkur furða þótt unga
fólkið sé orðið dauðleitt á pólitík-
inni? Eru ekki stefnur flokkanna
allt sama tóbakið? Og það, sem
boðið er upp á, sami grautur í
nokkrum mismunandi löguðum
skálum?
Skiptir nokkru máli hverjir eiga
aðild að ríkisstjórn? Er ekki hver
ríkisstjórnin annarri lík? Allar
ætla að leysa vandamálin, draga
úr verðbólgunni, en engri tekst
það.
Þannig og þessu líkt hugsa
eflaust margir þessa dagana. Og
þá vaknar spurningin: Skiptir,
þegar öllu er á botninn hvolft,
nokkru máli hvar atkvæðið lendir
í næstu kosningum? Það er sama
hver verður kosinn því að sami
rassinh er undir þeim öllum.
En er þetta svona einfalt?
Getur verið að í raun skipti engu
rháli hvorir fari með völd sósíal-
istar eða sjálfstæðismenn? Við
skulum skoða það aðeins nánar.
Tvær meginstefnur
Það er rétt að ágreiningurinn er
minni og ekki jafnauðsær og áður.
Áróðursbrögð ýmissa aðila hafa
leitt til þess, að hugtök hafa ekki
sömu merkingu og fyrr eða hafa
mismunandi merkingu eftir því
hver notar þau. Þannig tala engir
meira um frelsi, mannréttindi og
lýðræði en þeir sem hneppa fólk
fjötra, troða á sjálfsögðum
réttindum einstaklinganna og eru
einráðir í ákvörðunum sínum.
En eftir sem áður má greina
tvær meginstefnur í íslenzkum
stjórnmálum: Frjálshyggjuna og
skipulagshyggjuna. Frjálshyggju-
menn vilja draga úr ríkisumsvif-
um og telja að einstaklingurinn
eigi að skipa öndvegið. Skipulags-
hyggjumenn vilja aftur á móti
efla ríkisvaldið til að geta stýrt
þjóðfélaginu inn á „æskilegar"
brautir. Frjálshyggjumenn vilja
dreifa valdinu þannig að hver og
einn ráði sem mestu um lífshætti
sína, aðstöðu og umhverfi. Skipu-
lagshyggjumenn telja að vald-
dreifing og aukið athafnafrelsi
einstaklinganna leiði til stjórn-
leysis þar sem Iögmál frumskóg-
arins ríki. Þeir vilja skipuleggja
líf fólks og telja sig þekkja þarfir
þess betur en það sjálft. Frjáls-
hyggjumenn styðja sjálfsákvörð-
unarrétt einstaklinganna og telja
tilgang samfélagsstofnana vera að
þjóna almenningi samkvæmt ósk-
um hans. Skipulagshyggjumenn-
irnir telja hins vegar að það sé
skylda _ stoínananna (t.d. skól-
anna) að innræta skoðanir sem
leiði til breytinga í þjóðfélaginu í
þá átt sem þeir telja æskilegar.
Frjálshyggjumenn telja að listin
eigi a vera frjáls og óbundin.
Skipulagshyggjumenn segja að
ekkert sé list nema hún flytji
„réttan" boðskap. Og þannig
mætti lengi telja.
Frjálshyggjumenn hafa sam-
einazt í einum flokki, Sjálfstæðis-
flokknum. Sjálfstæðisflokkurinn
er ekki flokkur einnar stéttar
heldur flokkur fólks úr öllum
hópum þjóðfélagsins. Hann vill
vinna að stéttasamvinnu. Skipu-
lagshyggjumenn eru í mörgum
vinstri flokkum. Þeir ýta undir
stéttastríð og sundrungu og ala á
öfund og afbrýðisemi.
Landvarnir í
stað varnarleysis
Auk þessa grundvallarágrein-
ings sem ríkir í íslenzkum stjórn-
málum er ennfremur ágreiningur
um öryggismál þjóðarinnar.
Vinstri flokkarnir vilja annað,
hvort landið varnarlaust eða telja
að varnar- og öryggismál séu
gjaldmiðill í stjórnarmyndunar-
samningum. Margir jafnaðar-
menn hafa margoft ítrekað að
þeir vilji varnarliðið burt þótt því
sé ekki flíkað þessa dagana.
Sjálfstæðismenn telja það hins
vegar vera skyldu íslenzku þjóðar-
innar að tryggja varnir landsins í
samræmi við íslenzka hagsmuni.
Það, sem nú hefur verið sagt,
ætti að nægja til að sýna fram á
að það er raunverulegur munur á
stefnum íslenzkra stjórnmála-
flokka.
Nýir frambjóðendur
Undanfarna daga og vikur hafa
nýir frambjóðendur verið í sviðs-
ljósinu. Þeim er ætlað að vera
aðdráttarafl fyrir unga kjósendur.
Alþýðubandalagið stillir nú upp
tveimur nýjum mönnum í vonar-
sæti. Hvorugur þeirra kemur úr
verkalýðshreyfingunni. Hvorugur
þeirra hefur nokkru sinni difið
hönd í kalt vatn. Annar vinnur við
þá iðju að skrifa níðgreinar í
Þjóðviljann. Hinn er þekktastur
fyrir að fara á milli flokka og selja
sig hæstbjóðanda fyrir vegtyllur
og metorð. Þetta eru fulltrúar
flokks sem kallar sig verkalýðs-
flokk.
Alþýðuflokkurinn býður upp á
Friðrik Sophusson.
ungan mann af góðum ættum sem
sér siðleysi og spillingu í hverju
horni. Hann er sérfræðingur í öllu
sem hann hefur ekki vit á en vefst
tunga um tönn og fer undan í
flæmingi þegar komið er að
kjarna málsins.
Báknið burt
Sjálfur er ég einn hinna nýju
frambjóðenda sem fólk kýs um í
næstu kosningum. Ég -er ekki
prófessor í stjórnmálafræðum né
heldur ritstjóri flokksmálgagns.
Þaðan af síður er ég sjálfskipaður
siðgæðisvörður þjóðarinnar. Af-
skipti mín af stjórnmálum hafa
aðallega verið á vettvangi ungs
sjálfstæðisfólks sem á undanförn-
um árum hefur mótað sína eigin
stefnu og birt þjóðinni undir
kjörorðinu Báknið burt. Sú stefna
grundvallast á frjálshuggjunni og
hefur vakið verulega athygli
vegna hreinskilinna yfirlýsinga og
raunhæfra lausna. Okkur, sem að
þessari stefnumótun höfum unnið,
er ljóst að hún nær ekki vinsæld-
um þeirra sem trúa á forsjá
ríkisvaldsins. En við vonumst til
þess að hún fái hljómgrunn hjá
því unga fólki sem vill standa á
eigin fótum, taka á sig ábyrgð og
njóta verka sinna.
Hefjum nýja sókn
Unga fólkið vill ekki boð og
bönn. Það vill ekki að einhverjir
embættismenn í bákninu segi því
fyrir verkum. Unga fólkið vill
sjálft fá að ráða sér, fá tækifæri
til að takast á við vandamálin og
leysa úr þeim eins og því þykir
bezt. Þess vegna hafnar unga
fólkið bónbjargarviðhorfum
vinstri manna.
Sjálfstæðisflokkurinn væri ekki
stærsti flokkur þjóðarinnar ef
hann hefði ekki ætíð notið stuðn-
ings unga fólksins umfram aðra
flokka. Sá stuðningur á meðal
annars rætur að rekja til þess að
sjálfstæðisstefnan gerir ráð fyrir
svigrúmi og frelsi fyrir þá sem
vilja fyrst gera kröfur á hendur