Morgunblaðið - 17.06.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 1978
45
VIÐSKIPTI
VIÐSKIPTI — EFNAHAGSIVIAL,— ATHAFNALlF.
Hið „gamla,
góða” rifjað upp
Jónas H. Ilaralz. bankastjóri.
þannig hærri hlutdeild af sparnað-
inum. Ef fjármögnun afurðalána á
að flytjast til viðskiptabankanna,
þarf að stokka bankakerfið upp,
sameina þarf banka og fækka
þeim og síðan þurfa allir bankarn-
ir að sinna öllum tegundum
bankaviðskipta.
Ef litið er í ársskýrslur Lands-
bankans fyrir árin 1976 og 1977
kemur í ljós, að samræmi er ekki
ætíð á milli útlána og innlána í
einstökum landshlutum. Hverjar
eru helztu orsakir þessa?
Skýringarnar eru ýmsar. I
fyrsta lagi er hér um heildartölur
að ræða, þ.e.a.s. endurseld afurða-
lán eru talin með og hefur þetta
afar mismunandi áhrif eftir lands-
hlutum. í öðru lagi má benda á að
35% innlána viðskiptabankanna
eru þegar bundin við innborgun,
sem þýðir í raun að aðeins 65%
innlána eru til ráðstöfunar. í
þriðja lagi eru markaðssvæði
útibúanna mismunandi. Sum úti-
búanna fá innlán af sama svæði og
þau lána til. Önnur, eins og t.d.
Akureyri og Eskifjörður, lána til
miklu stærra svæðis en þau taka
við innlánum frá. I fjórða lagi geta
tiltölulega lág útlán samanborið
við innlán staðið í sambandi við
góða stöðu fyrirtækja og almenna
velmegun á svæðinu.
Hvað viltu segja um þá gagnrýni
sem fram hefur komið á bankana
hvað varðar fjölda útibúa og
starfsmannafjölda?
Sú gagnrýni, sem komið hefur
fram á fjölda útibúa, hefur beinst
að fjölda útibúa á Reykjavíkur-
svæðinu. Ég hefi ekki orðið var við
gagnrýni á opnun útibúa annars
staðar, enda þótt þau útibú geti
ekki gefið mikið í aðra hönd, nema
bætta þjónustu við íbúana á
staðnum. Sannleikurinn er hins
vegar sá að ákveðin stærð útibúa
er æskilegri en önnur og þá ekki
eingöngu út frá sjónarmiði annars
aðilans heldur beggja. I rekstri of
stórra eininga glatast persónulegt
samband. Tölvuvæðing stuðlar
einnig að því, að smærri einingar
geti veitt sömu þjónustu og nái
svipaðri hagkvæmni og þær
stærri. Af þessum ástæðum er
eðlilegt, að útibúin á Reykjavíkur-
svæðinu yrðu fleiri en þá jafn-
framt smærri en þau eru. Starfs-
mannafjöldinn er áreiðanlega í
hærra lagi, sem stafar af viðleitni
bankanna til að geta haldið uppi
sómasamlegri þjónustu við við-
skiptavinina á mesta annatíma
dagsins og mánaðarins. Eigi að
gera samanburð við hin Norður-
löndin í þessu sambandi er nauð-
synlegt að gera sér grein fyrir því
að bankavenjur eru þar aðrar en
hér. Bankaheimsóknir virðast tíð-
ari hér á landi og meiri þörf fyrir
persónulega þjónustu. Verðbólgan
hefur einnig leitt til þess að
afgreiðslum hefur fjölgað til
mikilla muna, mun meira en
nemur fjölgun starfsfólks. Svo er
tölvuvæðing komin lengra þar en
hér, en reynsla Landsbankans
sýnir, að í þeim deildum, sem
lengst er komið með að tölvuvæða,
hefur orðið fækkun á starfsfólki.
Hver er árangurinn af tölvuvæð-
ingunni að öðru leyti?
Merkasta skrefið á þessu sviði
var stigið með stofnun Reiknistofu
bankanna, segir Jónas. Með því
samstarfi geta bankarnir hagnýtt
sér nýjustu tækni á hverjum tíma
og unnt er að leysa fleiri verkefni
en ella. Mun sá árangur væntan-
lega koma enn betur í ljós síðar
meir. Merkustu áfangar, sem
náðst hafa fram til þessa, eru án
efa sameiginleg úrvinnsla ávísana,
og þar með fullkomin dagleg
ávísanaskipti, og tenging lands-
byggðarinnar við tölvu Reikni-
stofu bankanna. Að kveldi senda
útibúin í síma upplýsingar til
tölvunnar, sem síðan sendir þær
sömu leið til baka að vinnslu
lokinni. Nauðsynlegar upplýsingar
liggja því fyrir á hverjum morgni.
Þessi nýju vinnubrögð geta með
öllu komið í veg fyrir misnotkun
ávísanareikninga, þar með taldar
ávísanakeðjur, sem því miður voru
of mikil brögð að áður.
í ársskýrslu Landsbankans kem-
ur fram að hann er hluthafi í The
Scandinavian Bank Ltd. í London.
Hvert var markmiðið með þessari
fjárfestingu?
Hlutafé Landsbankans er nú
3.2% af heildarhlutafé upp á £20
milljóna og er það hlutfallslega
mikið þegar tekið er tillit til
stærðar Landsbankans. Þessi eign
hefur öll árin gefið af sér arð og
orðið verðmeiri með árunum.
Megintilgangurinn með fjárfest-
ingunni var að tryggja greiðari
aðgang að lánamörkuðum í
London en áður voru fyrir hendi.
Hefur þetta tekist og sérstaklega
komið smærri viðskiptavinum
bankans til góða. Sem hluthafi í
SBL er Landsbankinn þekktari
erlendis en áður var. Unnt hefur
reynst að auka samkeppnina milli
erlendra lánastofnana, sem vilja
lána fé til íslenzkra aðila, en það
hefur aftur leitt til hlutfallslega
lægri kostnaðar við lántökuna til
hagsbóta fyrir viðskiptavini bank-
ans og þjóöina alla.
Rekstrarskilyrði
atvinnuveganna
Er hér var komið sögu undum
við okkar kvæði í kross og lögðum
fyrir Jónas Haralz nokkrar spurn-
ingar um rekstrarskilyrði atvinnu-
veganna og spurðum því fyrst um
stöðu atvinnuveganna í dag?
Af þeim gögnum, sem við höfum
yfir að ráða, má sjá að árið 1976
hafi verið mjög gott ár í flestum
greinum og hið sama mætti
reyndar segja um fyrri hluta
ársins 1977, sagði Jónas. Eftir mitt
síðasta ár hafa hins vegar orðið
mikil umskipti til hins verra, ekki
síst hefur rekstrarstaða sjávarút-
vegsfyrirtækja versnað mikið, þó
þar megi greina á milli landshluta
og fyrirtækja. Sjaldan hefur verið
jafn mikill mismunur á rekstrar-
niðurstöðum fyrirtækja í sjávarút-
vegi og að undanförnu. Kemur nú
vel í ljós, hvaða fyrirtækjum tókst
í tíma að laga sig að breyttum
aðstæðum. Einnig kemur vel í ljós
hversu mikla þýðingu heilbrigð
fjárhagsleg uppbygging og góð
stjórnun hafa. Vaxtahækkun kem-
ur t.d. ekki mikið niður á fyrir-
tækjum með rétta fjárhagslega
uppbyggingu, því hjá þeim er
fjármagnskostnaður jafnan lítill
hluti heildarútgjalda.
Hvert er gildi hinnar svokölluðu
hávaxtastefnu, og þá sérstaklega
með tilliti til þeirrar stöðu sem
allflest fyrirtæki búa við í dag?
Ég tel ekki rétt að nefna
stefnuna í vaxtamálum hávaxta-
stefnu. Markmiðið er, að vextirnir
séu í samræmi við verðbólgustigið,
og þar sem það hefur verið hátt,
hljóta vextir einnig að vera háir,
án þess að rétt sé að tala um
hávaxtastefnu. Vextir hafa áður
fyrr ekki verið í nægulegu sam-
ræmi við verðbólguna. Hækkun
vaxta að undanförnu miðar að
auknu samræmi og þar með að því
að draga úr slæmum afleiðingum
verðbólgunnar. Ekki má gleyma
því mikilvæga atriði, að vextir eru
aðeins verð á þjónustu, sem
fyrirtækin hagnýta sér. Eðlilegt er
að verð þeirrar þjónústu sé í
samræmi við verð annarrar þjón-
ustu og almennt verðlag á hverjum
tíma. Keppikeflið hlýtur því að
vera að draga úr almennri hækkun
verðlags. Þá lækka vextirnir sjálf-
krafa. Aukið samræmi á milli
vaxta og verðlags stuðlar raunar
að þessum árangri.
í framhaldi af þessu, hvað viltu
segja um þá ákvörðun Seðlabank-
ans um að halda vöxtum óbreytt-
um að sinni?
Sú ákvörðun byggist á þeirri
skoðun, að dregið geti úr hækkun-
um verðlags síðari hluta ársins, ef
allt sé með felldu. Augljóst er hins
vegar, að ef annað verður upp á
teningnum, hljóta vextir að hækka
á nýjan leik.
Hver telur þú að verði áhrif
nýju skattalaganna og væntanlegs
staðgreiðslukerfis skatta?
Skattaiögin tel ég til mikilla
bóta fyrir atvinnulífið og þjóðina
í heild. Aftur á móti hef ég aldrei
talið neinn sérstakan ávinning af
staðgreiðslukerfi skatta, sagði
Jónas Haralz. Þeirri hagræðingu,
sem staðgreiðslukerfinu er ætlað
að ná, tel ég mega ná á einfaldari
hátt. Hvað bankana áhrærir eru í
nýju lögunum varðveitt ákvæði
eldri laga um skattfrelsi sparifjár
í öllum meginatriðum. Hins vegar
er nú kveðið á um, að sparifé sé
framtalsskylt.
Að lokum spurðum við Jónas
Framhald á bls. 55
Gamla Bíó sýnir um þessar
mundir kvikmvndina „THE
GREAT CARUSÖ". Kvikmynda-
félagið Metro Goldwyn lét gera
þessa mynd i tilefni af því að 80
ár voru liðin frá fæðingu Enrico
Carusos. Hann fæddist í borginni
Napólí á Ítalíu árið 1873. Carúsó
kom fyrst fram opinberlega í
óperuhlutverki í fæðingarborg
sinni. Til gamans má geta þess, að
Carúsó var mjög snall skopmynda-
teiknari. Myndin „THE GREAT
CARUSO", sem er breiðtjalds-
mynd, er í eðlilegum litum og er
byggð á ævisögu Carusos, sem
rituð var af ekkju hans Dorothy
Caruso. Ég sá þessa mynd fyrir
mörgum árum síðan. Nú fyrir
nokkrum dögum sá ég hana aftur
og sá sannarlega ekki eftir því.
Hjarta mitt fylltist af gleði og
hrifningu og þó ég sé aldinn að
árum, gat ég varla tára bundist.
Ég gleymdi stað og stund og mér
fannst ég vera í annarri, veröld
heldur en okkar, eins og hún er nú.
Hinn stórkostlegi söngvari
Mario Lanza fer með aðalhlut-
verkið, „CARUSO". Lanza er
kurteis, glaður, myndarlegur og
það var eins og hann væri
umvafinn einhverjum geislaljóma
og röddin er alveg yfirnáttúruleg.
Lanza nam söngnám við
Julian-söngskólann í New York
borg. Hann er af ítölsku bergi
brotinn. Ég hef lesið ævisögu
Carusos og Lanza kemur „öllu til
skila". Hann er klæddur í frakk-
ann góða með plusskragann og i
gráu legghlífunum og ekki vantar
„temperamentið“ (listamanns-
skapið). Hann syngur 27 lög í
myndinni. Má þar nefna:
„CELESTE AIDA" úr óperunni
„AIDA“, LA DONNA E MOBILE"
úr op. RIGOLETTO, „E
LAUCEVAN LE STELLE" úr óp.
„LA TOSCA", „CHE CELIDA
MANINA" úr op. „LA BOHEME",
„CIELO E MAR“ úr óp. „LA
GIOCONDA", „VESTI LA
GIUBBA" og „RESTATIVO" úr óp.
I PAGLIACCI og yndislegu smá-
lögin, sem flestir kannast við: A
MARICHIEARE, A VUCHELLE,
LA DANZA, TORNA A
SURRIENTO, MATTINATA,
BECAUSE O.FL. Ungir sem aldnir
ættu að sjá „THE GREAT
CARUSO". Unga fólkið hlustar
ekki aðeins á fagra tónlist flutt af
hinum stórkostlega Mario Lanza,
heldur lærir það kurteisi og
skemmtilega framkomu og það er
því miður að gleymast. Veröld sem
var, en er ekki lengur til. Lífið hér
áður fyrr er svo ólíkt lífinu eins og
það er nú til dags. Hin aldna sveit
mun rifja upp „gömlu góðu dag-
ana“ Þegar hið góða, glaða og
mannlega var í heiðri haft.
Notið hið gullna tækifæri og
hlustið á hinn glæsilega MARIO
LANZA í „THE GREAT
CARUSO" í Gamla Bíói og það
verður ykkur eins og mér
ógleymanleg stund. Ég vil svo
þakka forráðamönnum Gamla
Bíós fyrir að hafa nú á skömmum
tíma sýnt 2 dásamlega gamlar
kvikmyndir, fyrst BEN HUR og nú
„THE GREAT CARUSO“.
Bjarni Sveinsson.
Keflavík:
Tveir dreng-
ir á reiðhjóli
fyrir bíl
TVEIR drengir, 5 og 10 ára,
slösuðust þegar þeir urðu fyrir bíl
í Keflavík í gær. Drengirnir voru
á sama reiðhjólinu og fóru inn á
aðalbraut þar sem fólksbíll ók. Var
þetta á mótum Máfabrautar og
Hringbrautar. Annar drengurinn
brotnaði á upphandlegg og hin'
skarst á fæti.
Höfum kaupendur að eftirtöldum verðbréfum:'
VERÐTRYGGÐ SPARISKIRTEINI
RÍKISSJÓÐS:
Kaupgengi Yfirgengi
pr. kr. 100,- miöað við
innlausnar- verö Seðla- bankans
1967 2. flokkur 2492.75 34.9%
1968 1. flokkur 2171.52 19.4%
1968 2. flokkur 2042.09 18.7%
1969 1. flokkur 1522.71 18.8%
1970 1. flokkur 1399.83 55.6%
1970 2. flokkur 1021.92 18.9%
1971 1. flokkur 962.60 54.5%
1972 1. flokkur 838.90 19.0%
1972 2. flokkur 718.07 54.5%
1973 1. flokkur A 552.00
1973 2. flokkur 510.19
1974 1. flokkur 354.36
1975 1. flokkur 289.72
1975 2. flokkur 221.10
1976 1. flokkur 209.29
1976 2. flokkur 169.95
1977 1. flokkur 158.15
1977 2. flokkur 132.22
1978 1. flokkur 100.00
VEÐSKULDABRÉF*:
Kaupgengi pr. kr. 100-
1 ár Nafnvextir: 26% 79-
2 ár Nafnvextir: 26% 70.-
3 ár Nafnvextir: 26% 64-
x) Míöaö er við auðseljanlega fasteign. Höfum seljendur að eftirtöldum verðbréfum:
Söiugengi pr. kr. 100-
1974 — D 388.22 (10% afföll)
1974 — E 274.73 (10% afföll)
1974 — F 274.73 (10% afföll)
1975 — G 171.57 (19.3% afföll)
HLUTABRÉF:
Verslunarbankinn Kauptilboö óskast
ÞiÁnrcnincARPciAC íjiaadí hp.
VERÐBRÉFAMARKAÐUR Lækjargötu 12 — R (Iðnaðarbankahúsinu)
Sími 2 05 80.
Opið frá kl. 1 3.00 til 16.00 alla virka daga.
Hlutfallsleg aukning inn- og útlána LÍ^
1976 - 1977
Innlán títlán
’ 77 ’ 76 ' 77 76
% % % %
Reykjavík 38 37 33 13
í safjórdur 65 49 55 35
Akureyri 52 49 55 28
Eskifjördur 38 24 43 lo
Höfn í Hornafirdi 45 47 46 38
Selfoss 45 35 53 28
Heimildi Ársskýrslur Landsbanka ísl. 1976 og 1977