Morgunblaðið - 15.07.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1978
verður að flýja yfir landa-
mærin frá konu sinni Mögdu,
nýfæddu barni þeirra og
aldraðri móður, til að bjarga
lífi sínu og vina sinna í
neðanjarðarhreyfingunni.
Magda leitar á skrifstofu
konsúlsins til að sækja um
vegabréfsáritun fyrir sig og
fjölskylduna, svo þau geti
farið á eftir John. En henni
er vísað frá af ritara konsúls-
ins, sem krefur hana um
fjölda vottorða og pappíra.
Hún kemur daglega á skrif-
stofuna og tíminn líður, án
þess að hún komist í burtu.
Litla barnið deyr og síðar
móðirin, sem hefur gefið upp
vonina um að fá að hitta son
sinn. Magda fær skilaboð
gegn um ritara konsúlsins
um að John hyggist koma til
baka. Og til að koma í veg
fyrir að hann og félagar hans
verði handteknir hótar hún
því að hann muni þá ekki
finna hana á lífi og hún gerir
alvöru úr hótuninni — opnar
gaskranann. I hillingum sér
hún þessar vesælu manneskj-
ur bíðandi á skrifstofu
konsúlsins, og á milli ástvini
sína. John hefur ekki haft
þolinmæði til að bíða eftir
boðum frá Mögdu. Hann
kemur æðandi inn í konsúlat-
ið og er handtekinn af
öryggislögreglunni. Ritari
konsúlsins skilur nú loks
harmleikinn og flýtir sér að
hringja til Mögdu til að
tilkynna henni tíðindin. En
Magda hefur ekki lengur
krafta til að ná til símans og
deyr. Og þar með lýkur
þessari dramatísku óperu.
Stofnun utan-
ríkisþjonustu í Alsír
Nú, eftir Vínarborg var
Jacques de Latour Dejean send-
ur til starfa í sendiráðum
Frakka í Belgíu, Hollandi, í
utanríkisráðuneytinu heima í
Viðtal við franska sendiherr-
ann Jacque de Latour Dejean
Þetta framtak sendiherrans
barst í tal í upphafi eamtals í
skrifstofu hans, þar sem hann
sagði m.a.:
— Ég hefi alltaf haft áhuga á
kvikmyndum. Tel þær túlkunar-
miðil nútímans, þar sem sjón-
menntir eru orðnar grunnurinn.
Kvikmyndir eru hluti af
menningu okkar tíma. Hljóð og
mynd eru orðin grundvallar-
form nútímamenningar.
— Ekki svo að skilja að ég
vanmeti bókina, flýtti hann sér
að bæta við. Ég les mikið sjálfur
og vil hvetja fólk til að lesa.
Enda af kynslóð sem hlaut
menntun byggða á lestri og
skrifum. Því hefi ég undanfarin
fimm ár með hjálp menningar-
deildar franska utanríkisráðu-
neytisins lagt mig fram um að
auka og bæta franska bókasafn-
ið hér í Reykjavík og byggja það
upp. Grunnurinn er gamalt safn
Alliance Francaise, en við
höfum verið að bæta í það
bókaflokkum, svo sem barna-
bókum og bókum á frönsku sem
þýddar hafa verið á íslenzku,
svo að fólk sem les einhverja
frönsku, geti lesið þær á frum-
málinu líka. Einnig vinsælar
myndabækur eins og Ástríkur
og Tinni o.fl., sem eru mjög
gagnlegar fyrir unga frönsku-
nemendur, sem sjá þá myndirn-
ar um leið og þeir lesa textana.
Þá höfum við unnið upp annan
flokk léttra skáldsagna með
bókum eftir Simenon og skáld-
sögum á léttu máli, auk þekktra
franskra skaldsagna á erfiðara
rnáli. Og einn nýi flokkurinn eru
bækur um iandafræði, ferðalög
og sögulegan fróðleik um Frakk-
land og einstök héruð, eem eru
mjög vinsælar. Margir fá sér
þessa lesningu áður en þeir fara
þangað. Að visu má segja að
þeir séu ekki mjög margir, scm
lesafrönsku, enda er það þá að
jafnaði þriðja eða fjórða tungu-
málið, sem Islendingar tala og
er þá léttara að lesa bækur á
öðrum málum. En með þeesari
uppbyggingu á bókasafninu
viljum við gera þeim léttara
fyrir og auka þann fjölda. Ég
hefi verið svo heppinn að hafa
Gerard Lemaquis við safnið.
Hann sýnir kvikmyndirnar og er
alveg ómetanlegur, enda mjög
vel menntaður. M. Raymond,
franski lektorinn við Háskól-
ann, hefur líka veitt góða aðstoð
við þetta verkefni.
Næg verkefni á
ættarsetrinu
— Þér voruð að tala um
bækur um hin ýmsu héruð
Frakklands, sem eru mjög ólík.
Þér eruð sjálfur af gamalli
frægri ætt í Midi, er það ekki?
í ensku blaði var nýlega veriö að
fjalla. um utanríkisþjónustuna
frönsku og þar sagt, að i henni
væru nokkrir menn af þekktustu
ættum Frakklands og aðli, og
þér nefndur þar á meðal.
— Já, meðal samstarfsmanna
minna í utanríkisþjónustunni
eru menn af eldri ættum en ég.
Mínir forfeður hafa þó verið
samfleytt á ættarsetrinu í
Sevennafjöllum í 5 aldir, eða frá
tímum Hugenottanna. Ég hefi
pappíra upp á það að við fluttum
þangað árið 1480, vorum fyrst
að vísu svolítið ofar í fjöllunum
eða fram til 1520, en síðan
höfum við búið á sama stað
mann fram af manni. Jú, land
okkar er stórt að umfangi, en
erfðalögin gera ráð fyrir, frá því
þau voru sett í frönsku bylting-
unni, að landi sé skipt á milli
barna í karl- og kvenlegg. En
okkur hefur tekist að halda
þessu landi saman að mestu.
Þarna er gamall kastali. En
gömlu hallirnar á þessum
slóðum eru miklu minni en
norður frá, vegna þess að í Midi
er magurt land og fátækt, og því
leyfði það ekki sama munað og
til dæmis í Loiredalnum. Þarna
hefur alltaf verið lifað einfald-
ara lífi.
— Þarna er jarðrækt, og allt
ræktanlegt land í okkar eigu er
leigt bændum. Mest eru þeir
með kúabú til mjólkur og
kjötframleiðslu. Einnig nokkuð
af geitum og hænsnum. Og áður
fyrr voru þar allstór fjárbú. Nú
er minna um það, en ég hygg að
í héraðinu séu um 3000 kindur,
sem reknar eru á fjall í Haute
Sevenne og smalað aftur í
septembermánuði. Ekki veit ég
af hverju nú er færra fé, því
kindakjöt er dýrt kjöt í Frakk-
landi.
— Þarna ólust þér upp og
haldið enn tryggð við staðinn.
Ætlið þér kannsi að setjast þar
að eftir að þjónkuetu lýkur?
— Já, ég átti þar góða æsku.
Pabbi vann í París eftir að ég
fór að stálpast, en við vorum þar
öll sumur. Og ég hefi alla ævi
dvalið þar í sumarleyfunum. Þar
bíða ávallt næg verkefni við
stjórnun og viðhald, bæði á
húsum og jörð. Þetta er land,
þar sem ekkert vex nema hlynnt
sé að landinu. Til dæmis þarf að
halda við hlöðnum veggjum í
hlíðunum. Skattar og viðhald
eru vandamál á slíkri eign.
Viðhaldsvinna er dýr og ég hefi
sjálfur ánægju af að taka til
hendi, gera við og mála.
Ferðamennska hefur haldið inn-
reið sína í héraðið og ég leigi út
tvö hús til ferðamanna. Þarna
voru margar gamlar byggingar,
hundahús, dyravarðarhús o.fl.,
sem hægt var að gera upp til
íbúðar.
— Ég er ekki alveg að setjast
í helgan stein, sagði sendiherra
ennfremur. Ég á eftir eitt ár í
utanríkisþjónustunn i og eftir
því sem mér skilst, þá verð ég
T ekizt að halda ættar-
setrinu óskertu í 5 aldir
Franski sendiherrann Jacque de Latour Dejean og frú Luce í stofu
sinni.
— Ekki beint. En fólk sem ég
hitti. Ég sá þarna um ræðis-
mannsstörfin í sendiráðinu
okkar. Margir sem sóttu um
vegabréfsáritun til Frakklands,
voru í mjög erfiðri aðstöðu.
Þessir útflytjendur eygðu í
Vestur-Evrópu möguleikana til
að lifa frjálsir. En við urðum að
fylgja ströngum reglum. Biðin
eftir áritun á vegabrefið varð
því mörgum þeirra tími angistar
og kvíða. Og oft varð fólk að
bíða lengi. Allir, sem voru í
mínum sporum, hefðu því þess
vegna getað skrifað hina harm-
þrungnu frægu óperu Menottis,
Konsúlinn, sem fjallár einmitt
um þetta efni. Óperuna samdi
hann 1950 og hún var mjög
fljótlega flutt í Vín. Ég sá hana
og ég og félagar mínir
könnuðumst vel við efnið.
Margur slíku^ harmleikur
gerðist þá.
Til upplýsinga fyrir }>á,
sem ekki þekkja óperuna um
Konsúlinn, er rétt að rekja
hér í fáum orðum þráðinn í
henni. Hún fjallar um frels-
ishetjuná John Sorel, sem
París, í Thailandi, í pólitísku
deildinni í ráðuneytinu og síðan
til Alsírs.
— í Alsír hafði ég nokkuð
sérstætt verkefni. Þetta var árið
1962 og verið að stofna sjálf-
stætt ríki í Alsír. Utanríkisráð-
herrann nýi bað Frakka um að
senda einhvern, sem gæti hjálp-
að þeim við að koma á fót
utanríkisráðuneyti. Ég varð
fyrir valinu og vann í fjóra
mánuði að því, eini Frakkinn
með tugum alsírskra stjórn-
málamanna. Þar þurfti að byrja
frá grunni. Kjarninn í st&rfslið-
inu voru Alsírmenn, sem mynd-
að höfðu utanríkisdeild í and-
stöðuhreyfingunni og þá þurfi
að þjálfa og ráða nýtt fólk og
byggja upp störfin.
— Var ekki erfitt fyrir þessa
andspyrnuhreyfingarmenn að
eiga nú að vinna undir stiórn
Frakk?
— Það var nokkuð erfitt í
byrjun, en það var þeirra eigin
ráðherra sem hafði beðið um
þetta — ég ekki farið fram á
}>aÚ. Þetta fóik hafði í át.ta ár
Framhald á bls. 20.
UM það leyti sem Frakkar
halda. hvar sem þeir eru
staddir í veröldinni, upp á
Bastilludaginn 14. júlí. eru
frönsku sendiherrahjónin í
Reykjavík, Jacque og Luce dc
Latour Dejean. að kveðja eftir
fimm ára dvöl á íslandi. Þó
ekki hafi þau vcrið hér lengur,
hafa þau komist nær því marki
sínu að auka vcrulega sam-
skipti þjóðar sinnar. Frakka.
og íslendinga. en aðrireem
lengri viðdvöl höfðu. cinkum á
menningarsviðinu. Mótta'kileg-
ir íslendingar eru mun fróðari
á eftir um franska menningu.
Til að finna þessum orðum
stað má t.d. rifja upp. að
sendiherrann hefur í þrjú
skipti efnt hér til kvikmynda-
viku i Háskólabíói á árunum
1974. 1975 og 1977. og kynnt
franska kvikmyndalist.
Hann hafði lagt drög að
þeirri fjórðu í nóvcmber næst-
komandi. áður en hann var
kallaður heim til Parísar. Á
kvikmyndavikunum eru mest
sýndar nýjar franskár myndir,
en jafnframt hafa í Franska
bókasafninu verið sýndar
gamlar klassískar myndir og
fræðslumyndcir á 16mm film-
um og elíkar myndir verið
lánaðar út ýmist gegnum
Fræðslumyndasafnið felenzka
eða heint. Þannig hafaþær
komið að gagni í kennslu og
verið til ánægju í klúbhum og
félögum og verið sýndar úti á
landi, í Keflavík. Akureyri,
ísafirði og víðar.
eftir að ég kem héðan í deild í
utanríkisráðuneytinu í Paris,
sem sér um fundi og ráðstefnur
heima og erlendis. Annars
ákveða utanríkisþjónustumenn
slíkt ekki sjálfir. Við eigum íbúð
í París og förum þangað nú. En
þegar starfi mínu lýkur í
utanríkisþjónustunni, mun ég
gjarnan vilja setjast alveg að
heima í Sevenna og gera
héraðinu það gagn sem ég má.
Hvernig veit ég ekki enn. Ég
hefi lifað svo lengi annars
staðar. Hefi verið meira og
minna í burtu við önnur störf
síðan 1938.
í borg
„þriðja mannsins“
— Þá fór ég í herþjónustuna,
svaraði sendiherrann spurningu
okkar. — Og 1939 hófst heims-
styrjöldin. Að henni lokinni eða
1945 gekk ég í utanríkisþjónust-
una, en þá urðu þar mikil
umskipti, nýir menn ráðnir.
Mitt fyrsta starf var í Vínar-
borg, sem var mikið eyðilögð
eftir stríðið og hersetin borg.
Þar réðu Sovétmenn, Banda-
ríkjamenn, Bretar og Frakkar.
— Þetta var merkileg reynsla
og mjög áhugaverð. Munið þér
eftir kvikmyndinni „Þriðji
maðurinn" með Orson Welles?
(Hún hefur m.a. verið sýnd hér
í sjónvarpinu). Hún gefur mjög
góða hugmynd um lífið í
Vínarborg á þessum tíma.
— Upplifðuð þér eitthvað
svipað?
Franski sendiherrabústaðurinn er gamalt fallegt hús í Þingholtun-
um. Ilér eru scndiherrahjónin í garðinum. Ljósm. Mbl.i Kristján.