Morgunblaðið - 15.07.1978, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 15.07.1978, Blaðsíða 18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1978 Útgefandi Framkvœmda8tjóri Ritstjórar Ritstjórnarfulltrúi Fróttastjóri Auglýsingastjóri Ritstjórn og afgreiösla Auglýsingar hf. Árvakur, Reykjavík. Haraldur Sveinsson. Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. Þorbjörn Guðmundsson. Björn Jóhannsson. Baldvin Jónsson Aóalstrœti 6, sími 10100. Aóalstraati 6, sími 22480. Áskriftargjald 2000.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 100 kr. eintakiö. Gunguskapur Alþýðubandalagsins Fyrstu viðbrögð við tilraun Benedikts Gröndals, formanns Alþýðuflokks, til þess að mynda meirihlutastjórn endur- spegla þá erfiðleika, sem framundan eru við að mynda starfhæfa ríkisstjórn í landinu. Miðstjórn og þingflokkur Sjálfstæðis- flokksins samþykktu raunar með samhljóða atkvæðum að taka boði formanns Alþýðuflokks um þátttöku í viðræðum til þess að kanna möguleika á myndun ríkisstjórnar, sem njóti stuðnings meirihluta Alþingis. Þessi samþykkt miðstjórnar og þingflokks er mjög mikilvæg, vegna þess að hún tekur af öll tvímæli um, að Sjálfstæðisflokkurinn er reiðubúinn til þess að taka þátt í myndun starfhæfrar ríkisstjórnar, að sjálfsögðu á grundvelli ákveðinna skilyrða, sem flokkurinn vafalaust mun setja. Eins og kunnugt er hafa andstæðingar Sjálfstæðisflokksins haldið því fram, að flokkurinn væri ekki fær um að taka þátt í viðræðum um stjórnarmyndun vegna erfiðleika innanflokks í kjöifar fylgistaps. En samhljóða samþykkt miðstjórnar og þingflokks hefur hreinsað andrúmsloftið að þessu leyti. Hið sama verður hins vegar ekki sagt um svar Alþýðubandalagsins við ósk Benedikts Gröndals um viðræður. Alþýðubandalagið hafnar þátttöku í viðræðum um myndun ríkisstjórnar Alþýðuflokks, Alþýðubandalags og Sjálfstæðisflokks. Alþýðubandalagið hafnar þessum viðræðum án þess að nokkuð liggi fyrir um, hvort málefnaleg samstaða gæti tekizt eða ekki milli þessara þriggja flokka um lausn aðsteðjandi efnahagsvanda. Þessi neitun Alþýðubandalagsins fyrirfram hlýtur að byggjast á tvennu. I fyrsta lagi vill Alþýðubandalagið auðmýkja formann Aiþýðu- flokksins í tilraunum hans til þess að mynda nýja ríkisstjórn. Alþýðubandalagið þolir alls ekki fylgisaukningu Alþýðuflokksins og þá sterku stöðu, sem flokkurinn hefur skapað sér. Alþýðubandalagið þolir alls ekki, að Alþýðuflokkur er orðinn jafnstór flokkur og Alþýðubandalag. Þess vegna er það bersýnilega markmið Alþýðubandalagsins að svínbeygja forystumenn Alþýðuflokksins og auðmýkja þá á alla lund. I öðru lagi ýtir svar Alþýðubandalagsins undir þá grunsemd manna, að Alþýðubandalagið þori ekki í stjórn vegna þess einfaldlega, að það treystir sér ekki til að axla þær óvinsældir, sem óhjákvæmilega fylgja því að taka þátt í ákvörðunum, sem nauðsynlegt er að taka. M.ö.o. Alþýðubandalagið treystir sér ekki til þess að takast á hendur þá ábyrgð, sem leiðir af kjörfylgi þess. Alþýðubandalagið segist vilja vinstri stjórn. En afstaða þess til hugsanlegrar tilraunar Benedikts Gröndals til þess að mynda vinstri stjórn er ekki í miklu samræmi við þær yfirlýsingar. í Þjóðviljanum í gær er óspart hæðst að Benedikt Gröndal. I fyrirsögn á forsíðu er spurt, hvort Benedikt Gröndal eigi að stjórna viðræðum um vinstri stjórn, þegar hann sé mótfallinn slíkri stjórn. Þjóðviljinn segir ennfremur, að viðræður um slíka stjórn undir forystu formanns Alþýðuflokksins séu „nánast hlægilegar og líklegar til að sýnast". Gefið er í skyn, að slíkar viðræður undir forystu Alþýðuflokksins mundu ekki stjórnast af heillindum. Þessi viðbrögð Þjóðviljans benda til þess, að Alþýðubandalagið vilji ekki aðeins neita Alþýðuflokknum um viðræður um nýsköpunarstjórn heldur muni flokkurinn ganga til hugsanlegra vinstri viðræðna undir stjórn Alþýðuflokksins með hangandi hendi. Þeir kjósendur, sem veittu Alþýðubandalaginu stuðning í kosningum, hafa vafalaust gert það í því skyni að efla þennan flokk til áhrifa á landsstjórnina. Þeir og aðrir landsmenn verða nú áhorfendur að því, að forystulið Álþýðubandalagsins þorir ekki í alvöruviðræður af neinu tagi um stjórnarmyndun og beitir öllum hugsanlegum ráðum til þess að komast undan þeim og þar með nokkurri ábyrgð. Til hvers eru flokkar að starfa og bjóða fram? Hvaða tilgangi þjónar það fyrir kjósendur að kjósa flokk eins og Alþýðubandalagið, sem þorir svo ekki að takast á við vandamálin? Þeir kjósendur verða vafalaust margir, sem velta því fyrir sér á næstunni. Viðbrögð Alþýðubandalagsins verða forystumönnum Alþýðu- flokksins„ áreiðanlega mikið umhugsunarefni á næstu dögum. Formaður Alþýðufiokksins segir, að Alþýðubandalagið hafi eyðilagt tilraun hans til stjórnarmyndunar. Alþýðubandalagið gerir ítrekaðar tilraunir til að auðmýkja' formann Alþýðuflokks- ins, gera hann hlægilegan og bregða fæti fyrir tilraunir hans til þess. að mynda starfhæfa ríkisstjórn. Eftir að hafa fylgst með gunguskap Alþýðubandalagsins síðustu sólarhringa hljóta menn enn að spyrja, hvort þessi flokkur sé yfirleitt starfhæfur sem ábyrgur flokkur í ríkisstjórn. Allar athafnir Alþýðubandalagsins síðustu daga benda óneitanflega til þess að svo sé ekki. Fréttaskýring: „nema almennum orðum, spurn- ingum um það hvernig niður- faerslu- og millifærsluleið skyldu útfærðar,“ eins og einn af þingmönnum Alþýðuflokksins sagði í samtali við Mbl. Og meöan Alþýðuflokksmenn voru önnum kafnir við að kynna sér gögn frá Seðlabanka og Þjóð- hagsstofnun vörðu Alþýðu- bandalagsmenn tímanum til að velgja upp helztu forustumenn Framsóknar fyrir vinstristjórnar- viðræður. Þrátt fyrir harkalegt afsvar Alþýðu- bandalagsins við bréfi Benedikts Gröndals er þó líklega of fljótt að afskrifa „nýsköpunar“-viðræður með öllu. Þó helztu talsmenn þingflokks Alþýðubandalagsins segi það „bull“ eru ýmsir helztu frammámenn Alþýðubandalags- ins innan verkalýðshreyfingarinn- ar töluvert hallir undir hugmyndir Alþýðuflokksmanna um kjara- sáttmála og stjórn þeirra þriggja flokka sem mest ítök eiga í samtökum aðila vinnumarkaðar- ins. Verkalýðsarmur Alþýöu- bandalagsins er hins vegar oröinn næsta áhrifalítill, í flokks- stjórn og þó einkum þingflokkn- um, þar sem er aöeins að finna einn fulltrúa verkalýðshreyfingar- innar, Eðvarð Sigurðsson, og hann má sín greinilega ekki mikils innan þingflokksins. Það má nefna sem dæmi um þverrandi áhrif verkalýðsarmsins innan Alþýðubandalagsins, aö á síöasta landsfundi flokksins náöi Snorri Jónsson, varaforseti ASf og framkvæmdastjóri þess, ekki kjöri í miðstjórnina. Alþýðu- bandalagiö, sem hefur löngum haldiö því mjög á loft aö þaö eigi rætur sínar í verkalýðshreyfing- unni, felldi kannski ekki verka- lýösforingja sína aö yfirlögðu ráöi heldur stafaði þaö fremur af því að innan fiokksins fara kosningar fram eftir sérstöku punktakerfi og hver og einn, sem greiðir þar atkvæði, hefur mjög litla tilfinningu fyrir því hvernig punktar þeirra sem kjósa koma til með að raðast saman. Niður- staða kosninganna á síöasta landsfundi varð sú, að verka- lýðsarmurinn beið mikið afhroð og menntamennirnir völdust í allar trúnaðarstöður innan flokksins. Þessi breyttu valdahlutföll hafa haft það í för með sér að — hildarleikur sigurvegaranna stjórnarathafna," sagöi Alþýðu- bandalagsmaðurinn í samtali við Morgunblaðið. Hann taldi því Ijóst, að annað tveggja hefði gerzt — kratar hefðu inntekiö alranga mynd af hinni þólitísku stöðu ellegar þeir stjórnuðust af hreinni óskhyggju, sem hann taldi reyndar líklegra í Ijósi þess að þeir væru nánast komnir með svonefndan „kjarasáttmála“ á heilann. Staðreyndin væri hins vegar sú, aö það væru einfald- lega ekki fyrir hendi pólitískar forsendur fyrir samstarfi Alþýöu- bandalags og Sjáffstæðisflokks, þar sem forusta Sjálfstæðis- flokksins stæði höllum fæti eftir fylgistapið í kosningunum meðan Alþýðubandalagið hefði unnið sinn sigur á vinstri stefnumótun. Alþýðuflokksmenn segja hins veg- ar, að þrátt fyrir meira og minna árangurslausar könnunarviðræð- ur Alþýðuflokks og Alþýöu- bandalags og opinberan ágrein- ing um samstarfsaðila, hafi þeir engu að síður taliö sig geta búizt við, „að Alþýöubandalagiö myndi allavega Ijá máls á þátttöku í þeim viðræðum, sem Benedikt vildi byrja á úr því forsetinn tók þann kostinn að fela honum forystu um viðræður stjórnmála- flokkanna." í skugga þess ágreinings sem uppi var um þriðja samstarfsflokkinn reyndu Alþýöuflokksmenn þó að halda uppi viðræðum um lausn efnahagsmálanna án þess þó að þær leiddu til annarrar niður- stöðu en þeirrar, að Alþýðu- bandalagið hafnaði gengislækk- unarleið en svaraði þó ekki Þrátt fyrir aðild Eðvarðs Sígurðssonar að viðræðunefnd Alþýðubandalagsins dróst von úr viti að áhrifamönnum flokksins í verkalýðshreyfing- unni væri gerð grein fyrir gangi mála. verkalýsðleiötogar eiga í erfið- leikum með að ná eyrum flokks- forystunnar, sem m.a. sést af því að lítiö sem ekkert samráö hefur verið haft við þá um stjórnar- myndunarviöræður sem flokkur- inn hefur tekiö þátt í eða átt kost á. „Gallinn við þetta Alþýðu- bandalag er, að þar er ekkert opið hús hjá þingflokknum," stundi einn af verkalýðsleiðtog- um Alþýöubandalagsins á dög- unum og eftir fundinn sl. mið- vikudag þar sem flokksforystan kynnti verkalýðsforingjunum gang könnunarviöræðnanna við Alþýðuflokkinn en þá var lítið sem ekkert rætt um afstööu flokksins til þátttöku i eiginlegum stjórnarmyndunarviðræðum. „Fundurinn var stuttur og gaf ekki tilefni til neinna skoöana- skipta“, sagð annar verkalýðs- leiötogi Alþýðubandalagsins þunglega eftir umræddan fund. í augum þessara verkalýðsforingja eru efnahagsmálin höfuðvið- fangsefnið og hlutu að koma til kasta verkalýðshreyfingarinnar hver svo sem ríkisstjórnin verður og raunhæfast væri að þeir þrír flokkar sem mestu ítökin ættu meðal samtaka aðila vinnumark- aðarins, tækju þar höndum saman, þó ekki væri nema til aö tryggja almennilegan vinnufrið meðan glímt væri við brýnasta vandann. Þeim er herstöðvar- máliö ekki slíkt tilfinningamál sem menntamannaarmi flokks- ins, sem auk þess að mæna á utanríkismálin telja sig sjá mikla Framhalri á bls. 20. Kratar ná ekki upp í nefið á sér fyrir bræöi þessa stundina — svo gramir eru þeir Alþýöu- bandalagsmönnum fyrir hið af- dráttarlausa afsvar flokksins viö boði Benedikts Gröndals, for- manns Alþýðuflokksins, um þátt- töku í stjórnarmyndunarviðræð- um meö Sjálfstæðisflokki sem þriðja aðila. Menn minnast þess ekki, aö sígurvegari kosninga hafi áöur neitað algjörlega slíkum viðræðum svo að segja umhugs- unarlaust. Alþýðuflokksmenn segja hverjum sem er að þeir telji viðbrögð Alþýðubandalagsins jaðra við hreinan dónaskap. Þaö er því erfitt að ímynda sér annað, en Alþýðuflokkurinn hugsi nú Alþýðybandalaginu þegjandi þörfina og þessi framvinda mála mun varla verða til þess að liöka fyrir myndun vinstri stjórnar, sem Alþýðubandalagsmenn segjast ganga meö í maganum. Áhrifamenn í þingflokki Alþýðu- bandalagsins láta hins vegar sem þeir skilji ekki hvers vegna afsvar þeirra við viðræðum við Alþýðu- flokk og Sjálfstæðisflokk hafi komið þeim svo í opna skjöldu. Þaö hafi nánast legiö á borðinu að ekki var grundvöllur fyrir neinum efnislegum samningum milli þessara þriggja flokka og því algjör tímaeyðsla að vera með æfingar í þessa veru, sérstaklega þegar fyrir hendi væri annar valkostur sem væri mun nær þeim málflutningi er Alþýöubandalagiö hefðt haft uþpi, þ.e. samstarf þess, Alþýöu- flokks og Framsóknar. „Nýsköpunarstjórnarsamstarf er auðvitað alveg fullkomið fyrir Alþýðuflokkinn, því að þar er hann meö báöa þá flokka, sem hann óttast mest, til aö taka á sig fylgistap af völdum óvinsælla Er pað óskhyggja hjó Benedíkt að þau öfl sem skiluðu Alpýðu- flokknum 14 pingmönnum út úr kosníngunum skili honum einnig þeirri ríkisstjórn sem flokkurinn helzt kýs? Óskhyggja og óheilindi

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.