Morgunblaðið - 15.07.1978, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1978
íslendingarnir Sveinbjörn Björnsson og Sveinn S. Einarsson, sero
starfar fyrir Sameinuðu þjóðirnar í Honduras.
(Ljósm. Kristinn.)
Tolentinoi „Ekki vildi ég vera
heilt ár á Islandi
Cuellar< „E1 Salvador hcfur lært
marKt af íslendingum".
Ojiamboi „I>ið eisið í erfiðleikum
við Kröflu“.
Orkustofnun bauð blaðamönn-
um til Laugarvatns að fundinum
loknum og voru niðurstöður hans
kynntar þeim. Þar gafst tækifæri
til að tala við fundargesti og
fræðast um starfsemi Háskóla
Sameinuðu þjóðanna, kynnast
stöðu jarðhitaframkvæmda í lönd-
um erlendu gestanna og ræða um
áætlaða þjálfunarstarfsemi hér á
landi.
Dr. Walther Manshard aðstoð-
arrektor HSÞ skýrði frá starfsemi
háskólans. Hann sagði að hug-
myndin um háskóla á vegum SÞ
hefði komið upp á árunum þegar
U Thant var framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna. Ákveðið var
að stofna ekki hefðbundinn há-
skóla með aðsetur á einum stað
heldur dreifa starfseminni milli
landa og koma þannig upp neti
stofnana sem stuðluðu að aukinni
þekkingu og rannsóknum. Ekki
eru neinir fastir nemendur við
skólann heldur byggist menntunin
meira á námskeiðum sem styrk-
þegum er boðið að sækja.
„Hingað til hefur kennslan að
mestu farið fram í þróuðu löndun-
um og nemendur frá vanþróaðri
löndum farið þangað," sagði dr.
Manshard. „Þetta hefur þýtt nær
eingöngu ferðir frá suðri til
norðurs. í framtíðinni viljum við
leggja áherzlu á að þekking verði
einnig sótt til landa sem liggja á
sömu breiddargráðu og lönd styrk-
þeganna. Vanþróuðu löndin eiga
mörg við sömu vandamál að etja
og geta lært mikið hvert af öðru.“
„Aðalaðsetur HSÞ er í Tokyo,
mikið til vegna þess að Japanir
hafa gefið mest resktrarféð til
okkar starfsemi. Nú eigum við í
sjóði 130 millj. dollara og þá mun
öll starfsemin verða mun auðveld-
ari. Framlag Islands til háskóla-
starfseminnar er mjög mikilvægt
og fellur vel að stefnu Sameinuðu
þjóðanna að stuðla að þjálfun og
fræðslu á alþjóðlegum vettvangi."
Dr. Manshard sagði að starf-
semi háskólans beindist nú inn á
þrjár brautir. Haldin eru nám-
skeið sem fjalla um hungursneyð
í heiminum, stöðu mannsins í
þjóðfélaginu og vinnslu og stjórn-
un á náttúruauðlindum. Þjálfun-
arnámskeiðin á íslandi munu falla
undir það síðast nefnda. Auk þess
að leggja áherzlu á könnun á
jarðhitasvæðum hefur HSÞ beint
athyglinni að nýtingu sólarorku og
er með starfsemi í Nígeríu og íran
á því sviði.
Með tilkomu þjálfunarnám-
skeiðanna hér mun Island verða
eitt af fyrstu aðsetrum starfsemi
HSÞ á sviði jarðhitamála. Háskól-
inn styrkir námskeið í háskólum í
Japan, Nýja Sjálandi og Ítalíu, en
vinnsla jarðhitaorku er mjög
þróuð í þessum löndum.
„Hér verður fyllt upp í eyðu sem
er í kennslu í jarðhitafræðum í
heiminum í dag,“ sagði Ingvar
Birgir Friðleifsson á Orkustofnun,
en það féll í hans hlut að skýra fra
væntanlegri starfsemi hér. „Þau
námskeið sem haldin eru í faginu
í dag eru mest megnis bókleg og
lítið um verklega þjálfun. Hér
verður haldið sérhæfðasta form-
lega námskeiðið í jarðhitafræðum
og hægt verður að líta á það sem
eins konar framhaldsnám í fag-
inu.“
„Það er í anda HSÞ að nemand-
inn geti farið beint til síns heima
að námskeiði loknu og tekið til við
að starfa þar sjálfstætt og kynnt
löndum sínum þær aðférðir sem
hann hefur lært. Markmið nám-
skeiðanna hér verður því að veita
sem mesta verklega þjálfun og
undirbúa menn undir sjálfstætt
starf. Hér verður miðað við
einstaklinginn — Hingað kemur
lærlingur til meistara."
„Tillögur okkar sem unnum að
starfsáætlun fyrir starfsþjálfun-
ina hér voru í stórum dráttum á
þá leið að hingað komi um 5
styrkþegar í fyrstu, og dveljist hér
í sex mánuði," sagði Ingvar. „Þeir
munu verða frá þeim löndum sem
eru að hefja nýtingu jarðhitaorku.
I fyrstu verða þeir í almennum
fyrirlestrum í Orkustofnun og
Háskóla Islands, en síðan munu
þeir velja sér sérhæfða námsbraut
og vinna að rannsóknum með
sérfræðingi í þeirri grein."
„Ætlunin er að bjóða uppá átta
námsbrautir og er nú unnið að
undirbúningi þeirra. Meðal annars
verður boðið upp á námsbrautir í
jarðfræði- og jarðeðlisrannsókn-
um á yfirborði og í borholum, og
mat á afkastagetu og eiginleikum
jarðhitakera. Styrkþeginn mun
vinna verklegar rannsóknir og
síðan skila skýrslu í samvinnu við
leiðbeinanda sinn sem verður frá
Orkustofnun eða háskólanum.
Búast má við að þriðjungur tíma
sérfræðinganna fari í vinnu með
styrkþegunum, en til þess munu
aðeins veljast menn með reynslu í
kennslu og rannsóknum. Nemend-
urnir munu fylgjast með raunhæf-
um störfum þeirra og taka þátt í
þeim.“
Undirbúningsstarfið, sem unnið
var fyrir fundinn á Laugarvatni,
féll í góðan farveg og tillögurnar
voru samþykktar. Ojiambo, sem
Island
er Mekka
jaröfræóinga
Kins og fram hefur komið í fréttum var
samþykkt á. fundi erlendra og íslenzkra
séríræðinga á Laugarvatni fyrir helgina
tilboð íslcnzku rfkisstjórnarinnar um að
hér á landi yrðu haldin þjálfunarnámskeið
í jarðhitafrœðum á vegum Sameinuðu
þjóðanna. Háskóli Sameinuðu þjóðanna
bauð til fundarins, en hann var haldinn í
framhaldi af heimsókn dr. W alther
Manshard, aðstoðarrektors HSt», og ráðu-
nautar hans dr. J.M. Harrisson, fyrrum
aðstoðarframkvæmdast jóra UNESCO,
hingað í jónf í fyrra. Viðræður þeirra við
ráðamenn hér leiddu til athugunar á
umfangi og skipulajgi þjálfunarstarfsemi
af þessu tagri. Vinnuhópur skipaður
sérfra'ðingum á Orkustofnun og í Háskóla
íslands vann að athuguninni og samdi
drög að starfsáœtlun fyrir þjálfunina.
Tillögur vinnuhópsins voru kynntar á
fundinum á Laugarvatni og voru sam-
þykktar þar. Nú bíður endanleg ákvörðun
um starf semina samþykki íslenzkra
stjórnvalda.
Gísli Jónsson menntaskólakennari:
Upprif jun að
gefnu tilefni
Forystugrein íslendings á
Akureyri 12. maí 1977 bar yfir-
skriftinga Árangur endurreisnar-
stjórnar, og er hér tekinn upp
fyrri hluti hennar og niðurlag.
Fyrst sagði:
„Þegar núverandi ríkisstjórn tók
við völdum var aðkoman ekki
glæsileg. Upplausn og óreiða var
sá arfur, sem fráfarandi vinstri
stjórn lét eftir sig þrátt fyrir gott
bú, sem hún tók við, og síðan
hagfelldar ytri aðstæður. Tíma-
bært þykir nú að staldra við og
hyggja að því, hvaða árangur
hefur náðst eftir þiggja ára
endurreisnarstjórn.
1. Tekist hefur að fá viðurkennd
óskoruð ráð okkar yfir 200 mílna
auðlindalögsögu og vinna þar með
langþráðan lokasigur í illvígri og
stórháskalegri deilu.
2. Óvissu í öryggismálum
þjóðarinnar hefur verið bægt frá
og hlýtt kalli fólks um varið land
og vestræna samvinnu.
3. Full atvinna hefur haldist í
landinu gagnstætt því sem víðast
er í nálægum löndum. Þetta vill
stundum gleymast þegar borin eru
saman kjör launþega hér og í
grannlöndunum, t.d. í Danmörku,
þar sem atvinnuleysi er orðið
landlægt þjóðarböl. I Noregi hefur
atvinnuleysinu verið haldið í
skefjum með stórkostlegum fjár-
framlögum af opinberri hálfu.
4. Náðst hefur jöfnuður í við-
skiptunum við útlönd eftir sukk
vinstri stjórnarinnar • og þrátt
fyrir verðfall á helstu útflutnings-
vörum og þar með mjög versnandi
viðskiptakjör á fyrri hluta
stjórnartímabilsins.
5. Verðbólgan, sem fór yfir 50%
á síðasta ári vinstri stjórnarinnar,
hefur hjaðnað talsvert, enda þótt
hún sé enn margfalt meiri en
hættulaust getur talist til lengdar.
Hér hefur aðeins verið stiklað á
stóru og margt ótalið af ýmiss
konar.umbótalöggjöf sem endur-
reisnarstjórnin hefur beitt sér
fyrir."
Og síðar:
„Fullkomin ástæða virðist vera
til þess að gaumgæfa vandlega
hvort ekki ætti fyrr en síðar að
gefa þjóðinni kost á að dæma um
það, hvað gert hefur verið og hver
skuli vera framtíðarstefnan. Skýr
þjóðarvilji er stjórnvöldum mikill
styrkur hverju sinni, og þess ætti
ekki að vera langt að bíða, eð
þjóðin hefði öll skilyrði og fullar
forsendur til þess að fella sinn
dóm um gerðir eða aðgerðarleysi
þeirra flokka, sem hún kvaddi til
stjórnar með ríku umboði í síðustu
alþingiskosningum, eða hvort hún
vill heldur efla aðra flokka til
forystunnar.“
Lokaorð þessarar greinar úr
íslendingi sýna, hvert var þá
viðhorf margra stjórnarsinna,
a.m.k. innan Sjálfstæðisflokksins.
Telja verður höfuðskyssu Endur-
reisnarstjórnarinnar að láta ekki
Gísli Jónsson.
þingkosningar fara fram alllöngu
áður en lyki kjörtímabili Alþingis
sem kosið var 1974, t.d. haustið
1977. Fyrir utan þau málefnalegu
rök, sem beint hnigu að slíku, var
afstaðan til sveitarstjórnar-
kosninganna. Vegna þingrofsins
1974 stóð svo á að þær bar svo að
segja saman við alþingis-
kosningarnar, og það sem var enn
verra, þær voru á undan.
Sveitarstjórnarmenn Sjálf-
stæðisflokksins margbentu á þann
ókost, sem að þessu væri að öllu
leyti. Sveitarstjórnarkosningarnar
féllu í skugga alþingiskosninganna
og þetta væri vísasti vegurinn til
þess að meirihluti Sjálfstæðis-
manna í Reykjavík félli. Reynslan
hefur nú kennt að þetta var rétt.
Það er næstum óhugsandi að meiri
hlutinn í borgarstjórn Reykjavík-
ur hefði fallið, ef fyrst hefði verið
kosið til alþingis. Ein afleiðingin
af falli borgarstjórnarmeirihlut-
ans í Reykjavík var sú, að
ríkisstjórnin gekk eins og lík til
alþingiskosninganna.
Á hitt er svo að líta að
sjálfstæði sveitarfélaganna er
hætta búin ef kosningar til
stjórnar þeirra lenda að kalla ofan
í alþingiskosningarnar, að ekki sé
talað um þá firru að hafa einn og
sama kjördag til hvors tveggja.
Því skal hér tekið sterklega undir
með Birgi ísleifi Gunnarssyni í
grein hans í Morgunblaðinu fyrir
skemmstu, þar sem hann sýnir
fram á að breikka þurfi bilið milli
margnefndra kosninga. Til viðbót-
ar skal vitnað í leiðara Vísis s.l.
mánudag, en þar segir: „í annan
stað er eðlilegt að stefnt verði að
því að kosningar til alþingis og
sveitarstjórna beri ekki upp á
sama ár. Sveitarstjórnarkosningar
á ekki áð draga inn í landsmála-
pólitíkina eins og gerðist núna og
1974 ...“
Allt ber þetta að einum brunni.
Ef Sjálfstæðisflokkurinn tekur
þátt í stjórnarmyndun á næstunni,
verður hann að gera það að
skilyrði, að bilið milli sveitar-
stjórnarkosninga og alþingiskosn-
inga verði breikkað. Tilefnið er
nærtækt, sbr. fyrrgreindan leiðara
Vísis. Stjórnarskrórbreyting er
nauðsynleg fyrr en eftir fjögur ár.
Að henni verður að vinna og knýja
hana fram. Þá leysist þetta mál af
sjálfu sér. G.J.