Morgunblaðið - 15.07.1978, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR 15. JÚLÍ 1978
— Benedikt
krefst svara
Framhald aí bls. 36
því hvernig þetta er aö okkur lagt,
hvort ég svara bréfinu sjálfur eða
legg þaö fyrir þingflokkinn."
Benedikt var að því spurður í
gær hvort flokksstjórn Alþýðu-
flokksins hefði „breikkað" umboð
hans til stjórnarmyndunarvið-
ræðna sem einskorðað hefði verið
við nýsköpunarstjórn. „Það var
engin samþykkt gerð,“ sagði Bene-
dikt. „Málin voru rædd mjög
ítarlega og menn komu sér niður
á það að við viljum frekari
skýringar á þessari óvæntu af-
stöðu Alþýðubandalagsins. Takist
þeim að gefa viðunandi skýringu á
henni mun Alþýðuflokkurinn ekki
tefja málið lengi.“
„I sjálfu sér höfum við ekki
útilokað neinn möguleika," sagði
Benedikt er hann var spurður
hvaða kostur væri nærtækastur
fyrir Alþýðuflokkinn að nýsköpun-
arstjórn frátaldri. „Það er í sjálfu
sér fáheyrt að hafna svona viðræð-
um og ég er enn þeirrar skoðunar
að ef skynsemin fær að ráða en
ekki pólitískar tilfinningar þá á að
vera hægt að mynda þá sterku
ríkisstjórn sem þjóðin þarfnast.
En þessi neitun Alþýðubanda-
lagsins hefur torveldað og tafið
myndun meirihlutastjórnar. Það
er sök Alþýðubandalagsins að
stjórnarkreppan dregst nú á
langinn þótt vandamálin hrúgist
upp í atvinnuvegunum. Ég dreg í
efa að allur þorri kjósenda
Aiþýðubandalagsins sé þeim
fylgjandi."
— Carter
Framhaid af bls. 1
öryggi sitt og jafnframt halda
áfram leitinni að varanlegum
friði.“
Forsetinn hrósaði Vestur-Þjóð-
verjum fyrir velgengni þeirra eftir
heimsstyrjöldina og sagði að þeir
hefðu komið á laggirnar styrku og
traustu lýðræðisríki í kjölfar
stjórnar nazista og ósigurinn í
síðari heimsstyrjöldinni. „Bonn-
stjórnin er tákn um vilja og
staðfestu frjálsra þjóða," sagði
hann. „Það er uppörvandi að sjá
þjóð sem hefur tekið jafn eftir-
tektarverðum framförum — fram-
förum sem eru öllum þjóðum til
fyrirmyndar."
Carter lagði á það mikla áherzlu
við fréttamenn að samband hans
og Helmut Schmidts kanzlara
væri gott. Embættismenn sögðu að
mikill ágreiningur hefði verið uppi
með þeim lengi eftir að Carter
kom til valda en samband þeirra
hefði batnað. Fofsetinn sagði í dag
að hann hefði aldrei hitt heims-
leiðtoga sem hefði verið honum
eins hjálplegur að komast til botns
í flóknum efnahagsmálum og
Schmidt.
Forsetinn sagði að þeir hefðu að
sumu leyti ólíkar skoðanir og gaf
í skyn að þeir væru ekki sammála
í efnahagsmálum. Ráöunautar
forsetans segja að forsetinn og
kanzlarinn séu þeirrar skoðunar
að ný tillaga Rússum um fækkun
herja í Evrópu sé skref í rétta átt.
— Shcharansky
Framhald af bls. 1
ingahaturs, meiðandi rógs og
meinsæris".
Chaim Landau, ráðherra án
stjórnardeildar í ísraelsku stjórn-
inni, skoraði á Bandaríkin og fleiri
ríki að segja upp samningum um
viðskipti og tækni við Sovétríkin
til þess að leggja fast að stjórninni
í Kreml að sleppa Shcharansky úr
haldi.
í Washington skoruðu öldunga-
deildarmennirnir Jacob Javits og
Patrick Moynihan á vestræn ríki
að takmarka viðskipti við Rússa í
hefndarskyni. Ýmsir bandarískir
öldungadeildamenn hafa hvatt til
þess að Bandaríkin hætti við
þátttöku í Ólympíuleikunum í
Moskvu.
Diplómatar í Washington segja
að eiginkona Sheharanskys,
Avital, sé á leið þangað til þess að
hitta að máli Walter Mondale
varaforseta á mánudaginn. Hún
hefur þegar rætt við Cyrus Vance
utanríkisráðherra í Genf.
Aðrir ættingjar Shcharanskys
hafa sent orðsendingu frá Toronto
til Leonid Brezhnevs forseta og
beðið hann um að ieyfa honum að
koma til Kanada. „Hafðu samúð
með þessum manni og fjölskyldu
hans,“ sagði í orðsendingunni.
I Bern lýsti svissneska stjórnin
áhyggjum sínum vegna réttar-
haldanna og bauðst til þess að
veita hæli öllum baráttumönnum
mannréttinda sem kæmu fyrir rétt
í Sovétrjkjunum.
Shcharansky var dæmdur fyrir
landráð en hann fékk ekki
hámarksrefsingu sem var dauða-
dómur. I öðrum landráðaréttar-
höldum í Moskvu var hins vegar
rússneskur skrifstofumaður,
Anatoly Filatov, dæmdur til dauða
fyrir föðurlandssvik og samstarf
við ónefnt erlent ríki. Filatov er
ekki viðurkenndur andófsmaður
en vestrænir diplómatar í Moskvu
segja að réttarhöldin gegn honum
hafi greinilega þjónað þeim til-
gangi að tengja þau réttarhöldun-
um gegn Shcharansky.
— Korchnoi...
Framhald af bls. 1
vissi bezt fengi fólk sem flyttist
löglega frá Sovétríkjunum að
hafa fjölskyldu sína með sér.
Um Korchnoi gegndi einhverju
öðru máli og fara yrði eftir
sovézkum lögum.
Baturinsky bætti því við að
hann teldi skákina sjálfa mestu
máli skipta í einvíginu og það
væri viturlegast að blanda
stjórnmálum í það.
Hins vegar hefur pólitískt þóf
mjög einkennt undirbúning ein-
vígisins sem verður sett á
mánudag og hefst á þriðjudag.
Fulltrúar Korchnois og Karpovs
hittast á morgun ásamt dr. Max
Euwe forsta FIDE og öðrum
embættismönnum til að ákveða
hvaða fáni verði á borði Koreh-
nois. Korchnois vill tefla undir
svissneska fánanum en Rússar
segja að hann geti ekki teflt
undir þeim fána af því hann sé
ekki svissneskur borgari. Korch-
noi hefur svissneskt dvalarleyfi
en ekki svissneskt vegabréf
samkvæmt áreiðanlegum heim-
ildum.
Korchnoi heldur því fram að
í fylgd með Karpov sé 16 manna
sendinefnd og í henni sé meðal
annarra sovézki geimfarinn
Vitaly Sebastianov en sjálfur
hafi hann aðeins fimm aðstoðar-
menn. Hann segir að Rússar
hafi snúið persónulegu einvígi
upp í flokkakeppni „Karpov er
sniðugur náungi og honum
hefur tekizt að fá alla til að
þjóna sér. Skákgáfa hans er ekki
frábær en hann eafnar að sér
öllum hæfileikamönnum lands
síns.“
Baturinsky svaraði því til að
opinber sendinefnd Karpovs
væri jafnfjölmenn sendinefnd
Korchnois.
— Dauðadómur
Framhald aí bls. 1
og Shcharansky-málsins.
í opinberum fréttum um réttar-
höldin hefur ekkert verið minnzt á
það erlenda ríki sem sagt er að
Filatov hafi njósnað fyrir. Því er
haldið fram að Filatov hafi verið
ráðinn til njósnastarfa þegar hann
fór til Aisírs í kaupsýsluerindum
1974.
Lítill vafi er þó talinn leika á því
að með hinu erlenda ríki sé átt við
Bandaríkin. Ríkissaksóknarinn
sagði við réttarhöldin að þau hefðu
bæði afhjúpað glæpi Filatovs og
sýnt fram á „glæpsamlega starf-
semi afturhaldsafla heimsvalda-
ríkja" gegn Sovétríkjunum. Þetta
orðalag bendir til þess að átt sé við
Bandaríkin.
Saksóknarinn sagði að Filatov
hefði beðið andlegt skipbrot með
því að hlusta árum saman á
andsovézkan áróður í erlendum
útvarpsstöðvum. Hann hélt því
fram að Fiiatov hefði valdið
hernaðarmætti Sovétríkjanna,
öryggi ríkisins og fullveldi lands-
ins „töluverðu tjóni“ með starf-
semi sinni en skýrði það ekki
nánar.
Því var haldið fram í réttarhöld-
unum að lagðar hefðu verið fram
sanhanir um vopnasmygl sem
starfsmaður erlendrar leyniþjón-
ustu hefði staðið fyrir í september
í fyrra. Bandaríska sjónvarpsstöð-
in ABC segir að bandarískur
diplómat, Vincent Crockett, hefði
verið handtekinn í Moskvu í fyrra
ásamt konu hans.,______
— Young
Framhald af bls. 17.
og setja vopn í hendur þeirra og
síðan vonast til þess að þeir
aöhafis.t ekkert ljótt," sagði
Young.
Henry Kissinger, fyrrum utan-
ríkisráðherra Bandaríkjanna, var
stórhneykslaður á ummælum
Youngs, og sagði að Young ætti að
láta af störfum sem sendiherra
Bandaríkjanna hjá S.Þ. ef hann
gæti ekki haldið sínum brjálæðis-
legu skoðunum fyrir sjálfan sig.
Kissinger sagði að Young ætti
ekki að básúna persónulegar
skoðanir sínar í allar áttir og
sérstaklega þar sem þær væru
brjálæðislegar.
„Mér finnst að Young ætti að
skiljast, að hann er sendiherra
Bandaríkjanna... Hann ætti að
læra hlýðni eða að öðrum kosti
segja af sér,“ sagði Kissinger í
viðtali við sjónvarpið á
O’Hara-flugvelli í Chicago áður en
hann hélt á ráðstefnu hjá öryggis-
ráði S.Þ. s.l. fimmtudagskvöld.
— Sama gamla
hræðslan...
Framhald af bls. 36
síðustu dagana," sagði Kristín
Viðarsdóttir hjá Fönix. Taldi
hún að fólk byggist augljóslega
við gengisfellingu og keypti því
hluti núna sem það ætlaði síðan
ekki að nota fyrr en í haust.
Björg Thorberg hjá Samband-
inu sagði að einhver sérkippur
hefði komið í sölu á heimilis-
tækjum núna þessa dagana og
taldi hún að það stafaði af því
að fólk hræddist gengisfellingu
á næstunni.
Hjá Haraldi Guðbjartssyni í
Orku fengum við þær upplýsing-
ar að mikið hefði seist af
heimilistækjum miðað við það
sem eðlilegt mætti teljast og
óvenju mikið væri um stað-
greiðsluviðskipti. „Ætli það sé
ekki sama gamla hræðslan við
gengisfellingu sem veldur
þessu,“ sagði Haraldur.
— Görðu svo
vel, fljúgðu
Framhald af bls. 3.
sendir bílar með dráttarvagna, því
hverri svifflugu fylgir bíll með
dráttarvagn.
Þetta er 9. íslandsmótlð og hafa
keppendur aldrei verið eins marg-
ir. Keppnin byggist á fjarlægðar-
flugi og hraðflugi. Farið er eftir
mismunandi ferlum, t.d. markflug
frá Hellu á staði þar sem fljúga má
fram og til baka, þríhyrningsflug
eða fjarlægöarflug á tilteknu svæöi
með 4—7 punktum sem fljúga má
á milli, en yfir hverjum punkt eða
marki verður flugmaöurinn að taka
Ijósmynd og er það sönnun hans
á því að hafa farið leiðina. Það er
því nóg að gera á kvöldin hjá
strákunum aö framkalla filmurnar.
Ott fer svitttugiö tram í
1600—2000 metra hæð ef hita-
uppstreymi eöa hlíöauppstreymi er
gott, en það er bæöi hægt aö svífa
miklu hærra og miklu lægra, en
eitt held ég að sé víst. Sá sem
svífur einu sinni í svifflugu vill aftur
takast á við himinhvolfið.
— Fréttaskýring
Framhald af bls. 18
fjármuni fólgna hjá innflutnings-
aöilum og milliliöum, og þaö þurfi
ekki annaö en sækja þessa
fjármuni til að koma þjóðarskút-
unni á réttan kjöl.
Hvað vakir raunverulega fyrir
ráðamönnum Alþýðubandalags-
ins? Voru könnunarviðræðurnar
við Alþýðuflokkinn aðeins sýnd-
armennska til þess gerðar að
villa krötunum og öllum almenn-
ingi sýn? Alþýðuflokksmenn hafa
sjálfir vaxandi grunsemdir um að
þannig sé málinu varið. Vitað er
að Alþýðubandalagsmenn sjá
ofsjónum yfir því hversu stór
Alþýðuflokkurinn er orðinn og
þætti gott að geta knésett hann
í upphafi leiks. Þá er einnig Ijóst
af ummælum Lúðvíks Jóseps-
sonar og viðbrögðum Þjóðviljans
síöustu daga aö Alþýðubanda-
lagsmenn eru stórlega móðgaðir
yfir því að ekki skyldi fyrst leitaö
til formanns þeirra með myndun
meirihlutastjórnar í landinu, og
kannski kann þaö að hafa haft
einhver áhrif á stuttaralegt svar
þeirra viö málaleitun Alþýðu-
flokksins um viöræður. Hitt er
víst, að vaxandi tortryggni milli
forsvarsmanna Alþýöuflokks og
Alþýöubandalags er ekki til þess
fallin að greiða fyrir myndun
meirihlutastjórnar í landinu og öll
framvinda mála eykur líkur á aö
til hreinnar stjórnarkreppu sé að
koma í landi.
— m.f. — fj. — bvs.
— Franski
sendiherrann
Framhald af bls. 16
barist gegn Frökkum, og and-
rúmsloftið var kannski dálítið
stirt fyrstu tvær vikurnar, en þá
var vinnan orðin svo mikil að
menn gleymdu slíku. Úr því var
samvinna góð. Og þegar ég fór
þaðan, eftir fjögurra mánaða
vinnu, skildi ég þar við góða
vini, sem ég hitti svo aftur,
þegar ég var síðar í Alsír sem
fyrsti sendiráðuneytur við
franska sendiráðið. Okkur
fannst við hafa skapað eitthvað
saman, sem væri einhvers virði.
í mínum augum var þetta erfitt
tímabil en mjög mikilvægt í
mínu lífi. Það var eitt af þessum
fremur sjaldgæfu tækifærum til
að skapa eitthvað nýtt og mjög
áhugavert.
— En áður en þér komuð
hingað voruð þér í Brússel, var
það ekki, starfandi fyrir Luns?
— Já, 1968 tók ég til starfa í
stjórnmáladeild alþjóðaráðs
Nató í Brússel. Ekki í sendi-
nefnd Frakka, heldur í starfs-
liðinu undir stjórn fram-
kvæmdastjórans Luns. Ég þekki
hann vel. Þegar hann kom hér
vegna landhelgisdeilunnar, þá
voru með honum félagar mínir
frá þeim tíma, og Luns óskaði
m.a. eftir að hitta mig og
ráðgast við mig. Mér fannst
mjög gaman að hitta hann
aftur. Þetta er ákaflega sterk
persóna, en samt hlýr og þægi-
legur.
— Ég kom raunar í fyrsta
skipti til íslands áður en ég vissi
að ég yrði hér sendiherra,
meðan ég starfaði hjá Nató, hélt
sendiherrann áfram. Þá var
þing Atlantshafsbandalagsins
haldið í Reykjavík í Háskóla
íslands og var mjög skemmti-
legt að koma. Við fórum til
Þingvalla og víðar. Mér þótti
ánægjulegt að vera skipaður
sendiherra í Reykjavík fyrir 5
árum. ísland á mikilvægu hlut-
verki að gegna í Nató, Efna-
hagsstofnuninni o.fl. og er
mikilvægt í samvinnu Vestur-
landa. Þó afskipti mín í
menningarmálum séu mest
áberandi, þá hefi ég einnig reynt
að verða að gagni á stjórnmála-
sviðinu og haft góð sambönd við
Islendinga. Ég hefi reynt að
kynna minni stjórn viðhorf
Islendinga, alla þætti þeirra. Og
kynnast þeim frá sem flestum
hliðum og haft gott samband við
utahríkisráðuneyti Islendinga.
Við höfum getað skipst á
skoðunum og veitt upplýsingar á
víxl.
í fimm mánuði, meðan á
þorskastríðinu stóð og stjórn-
málasamband var rofið milli
Islendinga og Breta, gætti
franski sendiherrann hagsmuna
Breta hér. — Þá var ég fulltrúi
Weggja þjóða í senn, segir hann.
Eg gat verið trúr hagsmunum
Breta, og haldið góðum og
vinsamlegum viðskiptum við
Islendinga. Það var mjög áhuga-
verður tími, þegar var verið að
leita lausnar á þessu máli 1976.
Að baki samninganna lágu
margra vikna samningavið-
ræður. Ég hafði fylgst vel með
þeim gegnum utanríkisráðu-
neytið og norska sendiherrann
hér. Og það er alltaf mjög
áhugavert fyrir okkur í utan-
ríkisþjónustunni, þegar verið er
að leysa deilur.
Tónleikar og
listsýningar
Við víkjum aftur talinu að
kynnum Islendinga af franskri
tungu og menningu. Sendiherra-
frúin, Luce de Latour Dejean,
hefur tekið drjúgan þátt í þeim
störfum Og hún hefur m.a. átt
sinn þátt í sérstæðum frönskum
klúbbi, sem starfað hefur í 10 ár
í Reykjavík. Nokkur hópur
kvenna heldur við og þjálfar
frönskukunnáttu sína með því
að hittast vikulega og lesa þá
upp á víxl úr frönskum bók-
menntum. Klúbburinn endur-
nýjar sig, svo ekki eru það alltaf
sömu konurnar. Þetta er mjög
gagnlegt fyrir þær sem vilja
kynnast frönskum bókmenntum
og hafa tækifæri til að tala
málið hér í Reykjavík.
Sendiherrann vakti athygli á
því, að þó franska og þýska séu
„í teoretíunni" boðin jafnt sem
þriðja mál í skólum, þá er það
ekki alls staðar í raun. í
menntaskólunum er hægt að
velja um málin, en framhalds-
deildir ýmsar hafa ekki frönsku-
nám á boðstólum. Með nýjum
framhaldsskólalögum þarf að
sjá til þess að valið verði þar
raunverulegt, sagði hann.
Kennsla í frönsku er líka með
nokkuð misjöfnum hætti. Sumir
kennarar reyna að gera
kennsluna lifandi með kvik-
myndum, myndvörpum og tal-
æfingum, en aðrir kenna hana
enn að mestu á bókina og með
málfræði.
I upphafi viðtalsins ræddum
við hið mikla framlag sendi-
herrans til kynningar á franskri
kvikmyndalist og bókmenntum.
En slepptum veigamiklum þátt-
um á sviði tónlistar og mynd-
listar. De Latour Dejean hefur
fengið hingað merkar sýningar
af ýmsu tagi sem settar hafa
verið upp í bókasafninu og verið
vel sóttar, þar á meðal bæði
málverk eftir franska nútíma-
málara og svartlist. — Sú
sýning sem mesta athygli vakti,
segir hann, var sýning á verkum
frönsku impressionistanna, þar
sem myndir voru jafnframt
sýndar á tjaldi með textum og
samtímis til hiðar á tjaldinu
hlutar úr verkunum.
A öllum listaátíðum, síðan
Jacques de Latour Dejean kom
hér, hefur frönsk list verið vel
kynnt. En fyrir hans atbeina var
á Kjarvalsstöðum sýning á
verkum Schneiders á listahátíð
1974, 1976 sýning í Bogasal á
franskri svartlist og listvefnaði,
og í sumar önnur sýning á
vefnaði og grafík. Þessar
sýningar hafa allar vakið mikla
athygli. Ekki hefur tónlistin
orðið útundan. 1974 átti sendi-
herrann heiðurinn af því að
hingað komu hljómfæraleikar-
arnir Ars Antiqua og nú í sumar
hinn frábæri píanóleikari
France Clidat. Og fyrir beiðni
sendiherrans gerði Kammer-
hljómsveitin „La Grande Ecurie
et la Chambre du Roi“ sér ferð
'ningaö. Hún ílytur eingöngu
verk frá 17. öld undir stjórn
Jeans Claudes Malcoire og með
viðeigandi hljóðfærum. Það
þótti góð nýjung hér, og hlaut
verðskuldaða athygli, að því er
sendiherrann sagði, tónlistin
m.a. tekin upp og flutt í útvarpi
og sjónvarpi.
Áður en við kvöddum hafði
Jacqiies de Latour sagt okkur
að við ættum von á Ars Antiqua
aftur í nóvember í haust. Hann
hefði verið búinn að leggja drög
að því að þeir kæmu hér við á
leið sinni milli . Evrópu og
Ameríku. Þannig munum við
enn njóta verka hans, þó hann
sé farinn til annarra starfa í
París. — E. Pá.