Morgunblaðið - 29.07.1978, Blaðsíða 10

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. JÚLI 1978
10
„Kveð með þeim
ásetningi að
koma aftur,,
Rætt við sænska höfundinn Hákan Boström
Hákan Boström heitir ungur
sænskur rithöfundur, sem ný-
lega hlaut styrk frá sænska
rithöfundasambandinu til ís-
landsferðar. í viðtali, sem Mbl.
átti við Boström meðan á dvöl
hans stóð hérlendis kvaðst
hann hafa fengið styrk þennan
til að kynna sér sem flestar
hliðar ísienzkra bókmennta, en
auk þess að setja saman skáld-
sögur hefur hann fengizt við
ljóðagerð og bókmenntagagn-
rýni.
Gesturinn kvaðst hafa ferð-
azt víða um landið í tvær vikur
og hitt að máli íslenzka starfs-
bræður sína, sem hefði verið
einkar gagnlegt og skemmti-
legt. „Það er í rauninni ekki
hægt að setja sig inn í bók-
menntir einnar þjóðar nema að
hafa kynnzt landinu og fólkinu
á undan.“ sagði Hákan
Boström.
Við spurðum rithöfundinn
hvernig honum hefði hug-
kvæmst að leita til Islands ná.
Hann svaraði því til að hann
hefði nú um nokkurt skeið
fengizt við að kynna og fjalla
um bókmenntir á Norðurlöndum
fyrir sænsk tímarit. „Þetta
byrjaði smátt. Fyrst einbeitti ég
mér að finnskum útgáfum, sem
brátt leiddi til þess að ég fór að
kynna iiiér danskar bókmenntir
og síðan norskar. Á endanum
gat ekki hjá því farið að ísland
ræki einnig á fjörur míriar.“
Boström sagði að áhugi sinn á
Isiandi hefði vaknað við lestur
þeirra bókmennta íslenzkra,
sem þegar hefði verið snúið á
sænska tungu. Nefndi hann að
hann hefði lesið skáldsögur
Laxness, Jakobínu Sigurðar-
dóttur, Vésteins Lúðvíkssonar
og Þorgeirs Þorgeirssonar.
Hann sagði að því miður væri
ekki mörgum íslenzkum ljóðum
til að dreifa í sænskum búningi,
en þó hefði hann lesið reiting
eftir þá Einar Braga og Jóhann
Hjálmarsson. Þá nefndi hann
einnig íslenzkt smásagnasafn,
sem Heimir Pálsson hefði búið
úr garði.
„Ymsir sænskir starfsbræður
mínir höfðu einnig orðið til að
benda mér á íslenzkar bækur og
ég er ekki í neinum vafa um að
áhugi Svía á bókmenntum ykkar
er í örum vexti".

Hákan Boström
Hvenær byrjaði hann að
skrifa? „Ég gaf út fyrstu bók
mína 1972 og var það ljóðasafn,
sem ég kallaði „Anteckningar
frán ett protokollfört möte,“
sagði Boström. Hann kvaðst
síðan hafa skrifað þrjár skáld-
sögur og hefði sú síðasta þeirra
komið út í fyrra, „Drakens Ár“.
Ljóðabækur sínar sagði hann nú
orðnar tvær og kom hin seinni,
„Söckendagar" út 1976. „Einnig
hef ég skrifað þrjú leikrit, þar
af tvö fyrir útvarp". Aðspurður
um hvort hann hefði eitthvað í
deiglunni sagðist hann nú vinna
að tveimur bókum, annarri
viðtalsbók, hinni skáldsögu og
vonaðist hann til að þær kæmu
út á næsta ári.
Hákan Boström gerði lítið úr,
er við spurðum hvort hann væri
e.t.v. þegar kunnur höfundur í
heimalandi sínu. Hann kvaðst
líta á sig sem tiltölulega ný-
byrjaðan höfund, enda væru
ekki nema sex ár liðin síðan
verk hans fóru að koma á prenti.
Hann gat þess þó að honum
hefði tekizt að fá bækur sínar
útgefnar hjá einu stærsta og
virtasta bókaforlagi Svía, Rabéu
& Sjögren-forlaginu, og væri
það í sjálfu sér nokkur viður-
kenning.
„Hefur þú ritstörf að aðal-
starfi?“
„Mínum vinnutíma er svo til
jafnt skipt amilli ritstarfa og
fastrar vinnu sem ég gegni á
ráðningarskrifstofu fyrir at-
vinnulausa í Eskilstuna," svar-
aði Boström. „Ég hef unnið þar
síðan 1971 en hef einnig skrifað
fasta þætti um bókmenntir í
þrjú blöð og tímarit. Þetta eru
í fyrsta lagi blað, sem gefið er
út á vegum verkalýðsfélags
málmiðnaðarmanna um alla
Svíþjóð og kemur út einu sinni
í viku, blað gefið út í Eskilstuna
og heitir „Folket" og tímaritið
„Fönstret" eða „Glugginn".
Þættir þessir eru að mestu
helgaðir bókmenntagagnrýni."
„Hefur þú orðið var við
hliðstæður í bókmenntaþróun á
íslandi og á hinum Norður-
löndunum, t.d. Svíþjóð?"
Boström kvað erfitt að svara
þessari spurningu, enda hefði
hann e.t.v. ekki haft ráðrúm til
að kynna sér íslenzkar bók-
menntir enn eins og vert væri.
„En það er eitt, sem einkum
vekur athygli í sænskum bók-
menntum seinni tíma; hin svo-
kallaða epíska hefð. Það er mjög
algengt að rithöfundar taki
fyrir ákveðið sögulegt tímabil,
byrji t.d. í samtímanum og leiti
aftur og geri því skil í trílógíu,
þremur skáldsögum, sem mynda
eiga sjálfstæða heild.“
Sínar eigin skáldsögur kvað
Boström að miklu leyti bundnar
eigin lífsreynslu og mætti því að
nokkru leyti líta á þær sem
sögulegar. Skáldsöguna „Drak-
ens Ar“ sagði hann t.d. að
verulegu leyti fjalla um hvað
var að gerast í dagsins önn um
líkt leyti og þáttaskil urðu í
sænskum stjórnmálum 1976.
Aðrar skáldsögur hans,
„Vallmohöst" og „Oredans Natt“
sagði hann að væru látnar
gerast fyrr á öldinni, hin fyrri
í Svíþjóð á fimmta áratugnum
og hin seinni í Eskilstuna,
heimaborg hans, í október 1937
til mars 1938.
Hákan Boström sagði að það
hefði verið sér mikils virði að fá
tækifæri til að hitta íslenzka
rithöfunda, skáld og gagnrýn-
endur og kvaðst vonast til að
eiga eftir að sjá þá öðru sinni.
„Tvær vikur eru í rauninni ekki
tími nema til að fá nasasjón af
því, sem hér er að gerast. En
burtséð frá því hef ég hrifizt af
landinu og fer burt með þeim
eina ásetningi að koma aftur
sem fyrst,“ sagði þessi við-
kunnanlegi, ungi höfundur, sem
sagðist þurfa að kveðja á
föstudaginn.
Heimsókn í bakarí:

klukkan
fjögur
„Nú eru Baunar farnir
að læra af okkur,“ sagði
Jóhannes Björnsson, bak-
arameistari í Suðurveri,
hróðugur og leit yfir til
bakaranna tveggja sem
hömuðust við að rúlla upp
heilhveitihornum. „Dansk-
ir bakarameistarar komu
hingað í heimsókn fyrir
nokkru og urðu undrandi,
þegar þeir sáu hversu langt
íslenzkir bakarar voru
komnir í listinni. Þeir urðu
svo hrifnir af heilhveiti-
hornunum okkar að þeir
báðu um uppskriftina og
fengu hana. Nú framleiða
þeir svo kölluð Söguhorn í
Danmörku og selja víst
vel.“ Svo það er liðin tíð að
Islendingar hafa ekkert að
kenna Dönum í brauð-
bakstri.
Heimsóknin í bakaríið
varð að vera fyrir allar
aldir, svo hægt væri að
kynnast því hvernig brauð,
snúðar og vínarbrauð eru
bökuð. „Þegar við mætum
klukkan fjögur byrjum við
á að blanda brauðin, þau
þurfa sinn tíma til að lyfta
sér. Við notum þann tíma
til að gera snúðana og
vínarbrauðin. Þegar brauð-
in eru komin í bökun taka
heilhveitihornin við.“ Þau
virtust anzi tímafrek, því
hverju horni þarf að rúlla
Snúðarnir eru gerðir meðan brauðin lyfta sér.
upp í höndunum. Alls sagði
Jóhannes að þeir gerðu um
2000 horn á dag, en eitt-
hvað fleiri um helgar.
„Við vinnum til 3, en
síðast förum við í köku- og
tertubaksturinn. Þegar
maður var að byrja í þessu
þótti manni mest gaman að
tertunum, en nú er þetta
allt jafn ágætt. Rjóminn
hérna er alls ekki nógu
feitur til að það sé gaman
að nota hann í baksturinn."
Bakaríið hjá Jóhannesi
er bjart og rúmgott. Þar
um. Sveinninn, sem hjá
honum starfar, var þó á því
að kaupið skipti miklu
máli. Þeir voru sammála
um að vinnutíminn og
vinnusjúkdómar réðu þó
miklu þar um. Skiljanlega
eru ekki allir sem geta
vaknað alla tíð um miðjar
nætur og unnið larigan
vinnudag. Hitt kom á
óvart, að mikið er um
ofnæmi og asma í bakara-
stétt. Hveitið og gerlarnir í
efnunum sem þeir nota
fara víst illa í suma.
hefur hann góðar vélar og
ofna, sem kosta víst sitt.
Þegar fylgst er með vélum
eins og útrúllunarvélinni,
sem þarna stóð á miðju
gólfi og flatti út deigið í
gríð og erg, sést hversu
erfitt bakarastarfið hlýtur
að hafa verið áður fyrr.
„Það eru alltaf þó nokkrir
í bakaranáminu, en frekar
fáir haldast í starfinu,"
sagði bakarameistarinn, og
vildi ekki kenna kaupinu
„Það er rólegt hjá okkur
eftir að skólarnir hætta á
vorin,“ sagði Jóhannes, en
alls starfa 13 manns hjá
honum. „Annars ætti að
fara að gera eitthvað fyrir
okkur, því það er allt farið
að snúast um cocoa-pufs og
Corn-flakes. Kannski er
það skiljanlegt, þetta er svo
þægilegt fyrir húsmæðurn-
ar á ‘morgnana. En brauðið
er bara svo miklu hollara
fyrir börnin."