Morgunblaðið - 08.09.1978, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. SEPTEMBER 1978
23
Gísli Sigurðsson
kennari -Minning
Fæddur 1. aprfl 1896
Dáinn 24. ágúst 1978
Hann var fæddur í Yrpholti í
Flóa. Foreldrar hans voru: Sigurð-
ur Gíslason og Guðný Melkiors-
dóttir. Faðir hans var ættaður úr
Stokkseyrarhreppi. Hann var tal-
inn vel greindur maður. Eftir því,
sem mig minnir, var Gísli líkur
honum. Eina systur átti Gísli, sem
Sigurný heitir og er háöldruð.
Vegna erfiðra ástæðna á heimilinu
var Gísla komið fyrir í fóstur að
Mjósundi í Flóa. Þar var gott fólk.
Eg, sem þetta skrifa, var þar í rúm
tíu ár ásamt honum og tel að bjart
hafi verið yfir bernskudögum
okkar vegna þeirrar ástúðar, sem
við nutum og þess heimiliskjarna,
sem þetta heimili hafði upp á að
bjóða. Rammíslenskt að trú og
góðum siðum, en um leið skemmti-
legt og frjálst. Engan tek ég fram
yfir fóstru okkar sem uppalanda.
Gáfur og nærgætni ollu því. Á
þeim árum vildu unglingarnir
hlusta á ráðgjöf þeirra eldri, sem
þeir treystu best, og varð það
sannarlega oft til gæfu. „Greindur
nærri getur, en reyndur veit því
betur". Margt var sagt á þessu
heimili, sem átti sinn þátt í því að
hvetja unglinginn til dáða og vert
var að leggja á minnið.
Aldinn maður er nú fallinn í
valinn. Oft er sagt: „Hann eða hún
voru orðin gömul". Stundum finnst
manni liggja í andrúmsloftinu að
lítils sé að sakna, því að lífsskeiðið
sé á enda runnið. En þeir, sem
vissu um kosti fallins vinar, finnst
að meiru að hyggja en gleymsku á
gengin spor, sem stigin voru
gegnum annasama lífstíð og til
fyrirmyndar. Hugsun skal fylgja
athöfn. Oft mátti íslendingurinn
troða érfiðar slóðir og leiða hug
sinn að áttum til þess að ná
bólstað fyrirhugaðs takmarks.
Gísli var einn þeirra. Um
síðustu aldamót voru efni ekki stór
hjá fólki. En Gísli braut sér
sjálfur braut til náms með vinnu-
semi, sparsemi og dugnaði. Fyrst
á Hvítárbakkaskóla og svo í
Kennaraskóla íslands. Þaðan út-
skrifaðist hann árið 1922 og varð
fyrst kennari í sveit og svo síðar,
eða mestan hluta kennarastarfs-
ins, í Austurbæjarbarnaskólanum,
til þess tíma er aldurstakmarki
var náð. Hann hafði þann ákjósan-
lega eiginleika að láta sér annt um
börnin og fór heim til sumra
foreldra í því skyni. Ábyrgðarmik-
ið starf leit hann með augum þess
velvakanda, sem lætur sig varða
heill nemendanna.
Sem heimilisfaðir var Gísli
sérstakur að framsýni, ráðdeild og
hugsunarsemi. Fáa menn hef ég
séð betur hlúa að eignum sínum til
frambúðar en hann, hverjar sem
þær voru.
Öll umsjá heimilisins var í bestu
sniðum hjá honum og konu hans.
Bókasafn er gott og vel hirt. Gísli
átti marga ferðina til þess að
útvega fágætar bækur og láta
binda þær inn á besta máta.
Bækurnar tóku hug hans, því hann
las mikið og var fróður um margt.
Mjög ungur var Gísli, þegar hann
varð fluglæs og var þess vegna
látinn lesa á kvöldvökunum, sem
þá tíðkuðust og voru eftirlæti allra
á þessu heimili. Lestrarfélag var í
sveitinni með góðum bókum. Ég
hygg að fátt þar hafi verið ólesið
á Mjósundi. Kvöldvökurnar í
íslenskri sveit voru hreinustu
perlur. Þær áreittu ekki mað
hávaða, heldur sameinuðu fólkið í
hugsun og glaðværð, en líka til
fróðleiks og máttu teljast til
alþýðumenntunar. Ungi vellæsi
drengurinn átti sinn stóra þátt í
því' að skapa okkur, sem með
honum dvöldum, gleði og ánægju-
stundir. Þegar hann settist undir
olíulampann, sem hékk úr miðju
baðstofulofti, og las, þótti mér
tendrast ljósið.
Ég, sem var yngri en hann, leit
upp til hans sem fræðara, en
einnig fyrir það, að hann var góður
drengur og vildi sættir ef sló í
brýnu, sem þó var sjaldan.
Gísli var glaðlyndur unglingur
og skemmtilegur. Öllum á heimil-
inu þótti vænt um hann. Segir það
sína sögu um Gísla. Það var hægt
að treysta honum. Allt, sem
honum var falið að gera, leysti
hann af hendi með alúð. Svo var
það og síðar, að hann var ábyrgur
og traustur maður. Sjálfur var
hann skilamaður og krafðist slíks
hins sama af öðrum. Aftur á móti
var hann boðinn og búinn til
greiðasemi og hjálpar, ef með
þurfti, enda var hann drengur
hinn besti og alveg sérstaklega
vinafastur og trygglyndur. Hann
var höfðingi heim að sækja og
munu margir fleiri en ég minnast
þeirrar hlýju, sem þeir nutu frá
heilshugar vini og einlægum
manni.
Því er mér efst í huga þakklæti
til þessa vinar míns, frá fyrstu tíð,
er við áttum elskulega samleið
sem börn, til þess tíma er hann leit
oft inn til mín, og þó farinn að
kröftum. Með virðingu og söknuði
kveð ég Gísla.
Gísli var kvæntur Katrínu
Kolbeinsdóttur frá Úlfljótsvatni,
mestu ágætis konu og kennara að
menntun. Hún lifir mann sinn,
sem minntist ævinlega með virð-
ingu á hana, þessa heimakæru
húsmóður, er skapað hefur víðsýni
innan fjögurra veggja og ekki talið
neina niðurlægingu í heimilis-
störfum, enda vel gefin.
Þeim hefur orðið fimm barna
auðiö. Eitt misstu þau ungt.
Fjögur mannvænleg börn þeirra
eru: Alexía, Ásgeir, Kolbeinn og
Páll.
Ég sendi öllum aðstandendum
Gísla mína bestu samúðarkveðju.
Áslaug Gunnlaugsdóttir.
Fimmtudaginn 24. ágúst síðast
liðinn lést í Landspítalanum Gísli
Sigurðsson kennari, Miðtúni 9 í
Reykjavík, eftir að hafa átt við
allmikla vanheilsu að stríða um
skeið.
Gísli var fæddur 1. apríl 1896 á
Yrpuhóli í Villingaholtshreppi.
Foreldrar hans voru Sigurður
Bessi Gíslason og Guðný Melchi-
orsdóttir frá Syðri Gjáhúsum í
Grindavík.
Gísli ólst upp hjá foreldrum
sínum til 10 ára aldurs, en var þá
tekinn til fósturs í Mjósyndi í
Villingaholtshreppi. Dvaldist
hann þar að mestu þar til hann hóf
skólanám, en mun þó hafa verið
eitt ár vinnumaður hjá Páli
Stefánssyni er þá bjó á Elliða-
vatni, síðar bónda á Ásólfsstöðum.
Var jafnan kært með þeim svo sem
sjá má af því að Gísli lét heita í
höfuð Páli.
Gísla auðnaðist að komast í
Hvítárbakkaskóla veturna
1917—’19. Það reyndist mörgum
fátækum, og umkomulitlum al-
þýðumanninum ómetanlegur
áfangi til aukins þroska, hæð, sem
svo mörgum unglingum varð góður
sjónarhóll til að finna sjálfan sig.
Gísli lét heldur ekki þar við sitja,
en hóf nokkru síðar nám í
Kennaraskóla tslands og lauk
þaðan prófi vorið 1922. Hann hóf
kennslu strax að námi loknu og
kenndi árin 1922—’28 í Grafningi
og Þingvallasveit.
Á þeim árum festi Gísli ráð sitt,
eða nánar til tekið 19. nóv. 1927 og
gekk að eiga Katrínu Kolbeinsd.
kennara frá Úlfljótsvatni, hina
ágætustu konu. Þau eignuðust 5
börn, en þau eru þessi: Ásdís, lést
tæpra þriggja ára. Ásgeir, húsa-
miður í Reykjavík, Alexía Margrét
stúdent og húsm. í Reykjavík,
Kolbeinn, útvarpsvirki í Reykja-
vík, Páll, verkamaður í Reykjavík.
Fjölskyldu hans sendum við hug-
heilar samúðarkveðjur.
Árið 1930 hóf Gísli kennslu við
Austurbæjarskólann, sem þá var
nýrisinn af grunni.
Þar kenndi hann svo óslitið þar
til hann lét af störfum er hann
fann að heilsu hans tók að hraka,
en heill vildi hann vera í öllu,
hverju sem hann gekk að.
Um Austurbæjarskólann stóð í
upphafi allnokkur styrr. Ekki skal
sá ágreiningur rifjaður upp hér, en
geta má þess að miklar kempur
stóðu þar í andstæðum fylkingum.
Skólinn hafði þá á að skipa
miklum andans snillingum, rithöf-
undum, skáldum og uppeldisfræð-
ingum. Þrátt fyrir það hefði
hróður skólans beðið lægri hlut, ef
ekki hefði komið til með sínu
hljóðláta starfi, hið nafnlausa og
óþekkta kennaralið. Einn þessara
hljóðlátu og fyrirferðalitlu manna
er hér kvaddur af samferðamönn-
um sínum.
Það var mörgum okkar undrun-
arefni hvað Gísli var alltaf laus
við að hafa vandræðabörn. Vand-
ræði voru vandfundin hjá honum.
Stnnilegasta skýringin á því er sú
að Gísli var aldrei að sýnast. Hann
kom ætíð til dyranna eins og hann
var klæddur. Börnin fundu að
honum þótti vænt um þau og
umhyggjan varð gagnkvæm. Um
samskipti hans við samstarfsfólk
sitt var það sama uppi á teningn-
um. Hann var félagslega sinnaður
í öllu því er að mannlegum
samskiptum laut, enda þótti hann
hyggði vel að sýnu. Eftir að
kennslustörfum lauk gat hann
óskiptur snúið sér að hugðarefnum
sínum, bókasöfnun og ferðalögum.
Bókasafn þeirra hjóna er einstætt
um margt og naut hann þar við
ómetanlegrar aðstoðar eiginkonu
sinnar, en Katrín er mikill fræða-
sjór. Fágæt bók og ferðalög
freistuðu Gísla ævinlega. Af öllum
hinum fögru sveitum þessa lands
átti þó ein sýsla hug hans og
hjarta, Árnessýsla, og þá ekki síst
sá hluti hennar er hann átti
sjálfur, fagurt landsvæði, við
Álftavatn. Hafa margir notið þess
að fá hjá honum skika undir sinn
unaðslund.
Að leiðarlokum er alltaf svo
Strasbourg, Frakklandi
6. september — Reuter
VESTUR-ÞÝZK lög, sem heimila
leynilegar símhleranir og að
sendibréf séu opnuð, brjóta ekki
í bága við mannréttindasáttmála
Evrópu, að því er fram kemur í
úrskurði mannréttindadómstóls
Evrópu í dag. Þetta var niður-
staðan á máli sem fimm þýzkir
lögfræðingar, þar á meðal sak-
sóknari landsins, Gerhard Klass,
ráku fyrir dómstólnum. en þeir
héldu því fram að lögin frá 1968
sem heimila símhleranir og opn-
margt ósagt, enda kunna fáir þá
list Gísla, sem okkur samferða-
mönnum hans mun vera minnis-
stæðust í fari hans, en það var að
segja í einni setningu heila
mannlýsingu; með einu orði yfir-
gripsmikið álit annarra. Það var
líka sérkennileg venja Gísla að
kveðja skyndilega í síma, þegar
hinu raunverulega erindi var lokið.
Ef fyrirmynd Gísla hefði verið
fylgt til fullnustu hefði undir
fyrirsögninni aðeins átt að standa:
Gísli Sigurðsson: Þakkir.
Samstarfsmenn.
un sendibréfa gengju á móti
ýmsum ákvæðum í mannréttinda-
sáttmála Evrópu.
Dómstóllinn úrskurðaði hins
vegar að þar sem mjög þróuð
njósnatækni og hryðjuverkastarf-
semi ógnaði nú lýðræðisskipulagi
þjóðfélaga, þá yrðu stjórnvöld að
geta beitt ráðum til að sporna við
þeirri hættu. Sagði dómstóllinn að
lögin hefðu lögmæt takmörk sam-
kvæmt mannréttindasáttmálan-
um, þ.e.a.s. að tryggja þjóðarör-
yggi og koma í veg fyrir glæpi.
TILBOI)!
SEM ÞÚ GETUR EKKI HAFNAÐ
NÚ BJÖÐUM VIÐ FLAUELSBUXUR
VERB Kll. 6.900.-
i i
Myndin hér að ofan er af minnispeningi, sem sleginn var
í tilefni 250 ára afmælis grænlenzka bæjarins Godtháb
á þessu ári. Danski myndhöggvarinn, málarinn og
rithöfundurinn Hans Lynge hannaði peninginn, en
danska forlagið Anders Nyborg sá um útgáfu og annast
dreifingu á honum. Minnispeningurinn var sleginn úr
bronsi í 25000 eintökum. Hann kom á markað 29. ágúst
s.l.
Símahleranir og
bréfaskodun ekki
mannréttindabrot