Morgunblaðið - 03.10.1978, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. OKTÓBER 1978
15
Umferðarreglur eru
lífsreglur nútímafólks
degi loknum. Hann er mikill
útilífsmaður og stundar skíða-
göngur af því tagi, sem á norsku
heitir „langrenn". — Það er orðin
hlægilega vinsæl íþrótt í Noregi
segir hann og útskýrir:
— I kappgöngu, svo sem á
Holmenkollen, geta mest 150
manns tekið þátt í keppni, en í
vinsælustu „tur langrenn“-keppn-
unum eru 11 þúsund manns með.
Við förum í langar skíðagöngur,
frá 30 km upp í 90 km vegalengd.
Vasa-gangan er til dæmis 87 km,
en það var lengsta göngubraut í
heimi. Við Norðmenn kunnum
ekki að meta það og stofnuðum því
til Grenadærgöngunnar, sem er 90
km löng.
— Hvað eru menn lengi að
ganga slíkar vegalengdir?
— Þeir bestu eru 4'A klst. en
meðaltalið er 5'/2 til 6 klst. Þeir
síðustu koma að marki eftir 10
klst. Allir geta tekið þátt í þessari
göngu og þar er fólk á öllum aldri.
Konur voru með í fyrsta skipti í
fyrravetur, og þær eru að streyma
í þetta. Því var trúað að 90 km
ganga væri of erfið fyrir konur. En
í fyrravetur gekk ég lengst af
samsíða ungri konu í 90 km
göngunni, það er að segja allt þar
til við vorum komin 50 km leið, en
úr því sá ég ekki lengur til hennar.
Það berst í tal að Asbjörn er
skjólstæðingur blinds manns, sæk-
ir hann og gengur með honum á
skíðum einu sinni til tvisvar
sinnum í viku. Sá hefur verið
blindur frá tveggja ára aldri. Sem
strákur hafði hann verið eitthvað
smávegis á skíðum, sem þótti
mesta vitleysa þá, segir Asbjörn.
Svo byrjaði hann aftur um fertugt.
Og það er alveg ótrúlegt hve blint
fólk getur gengið vel í skíðagöngu,
ef það bara þorir. En til þess þarf
dálítið harða braut, sem lögð er
með troðara og tveimur aðskildum
sporum.
Asbjörn Hyldremyr segir okkur
frá því, er hann fór á sl. vetri með
500 öðrum Norðmönnum til
Bandaríkjanna í áróðursskyni. — í
Noregi hefur verið komið upp
íþróttamiðstöð fyrir fatlaða í
Beitu í Valdes sem
Lions-klúbbarnir söfnuðu fyrir,
útskýrir hann. Þar hefur á hverju
vori farið fram skíðagöngukeppni
fyrir blinda og ýmsa aðra fatlaða,
gengin 30 km végalengd. A 200 ára
afmæli Bandaríkjanna gaf norska
ríkisstjórnin milljón n.kr. í
afmælisgjöf og skyldi nota féð til
að koma upp svipaðri íþróttamið-
stöð fyrir fatlaða í Minneapolis.
Þetta var tilefni þess að við
héldum vestur um haf á eigin
kostnað 500 Norðmenn til að
kynna Bandaríkjamönnum það
sem Norðmenn gera í frístundum
sínuni. Og við tókurn þátt í
skíðagöngukeppnum, þar sem
Bandaríkjamönnum var boðin
þátttaka, Hver þátttakandi skyldi
hafa stuðningsmann, sem greiddi
ákveðna upphæð fyrir hvern km
sem keppandi hans gekk. Féð, sem
þannig safnaðist, lögðum við í sjóð
íþróttamiðstöðvarinnar.
Er við spurðum Asbjörn Hyldre-
myr hvernig hann hefði tíma til að
sinna öllum þessum áhugamálum
sínum, bæði inni og úti, sagði hann
einfaldlega: Innivinnufólk verður
að hafa útiveru. Sjálfur hefi ég
alltaf haft áhuga á útivist, allt frá
því ég var í garðyrkjunni. ’Og það
er alltaf nægur tími til að gera það
sem maður vill gera. Maður vinnur
fimm daga vikunnar frá ki. 8 til kl.
4 síðdegis. Og tveir tímar fara í
ferðir. Til að halda mér í formi að
sumrinu hjóla ég í vinnuna, sem er
20 km leið, og' fer stundum
aukakróka. Vegna umferðarinnar
tekur það mig ekki lengri tíma en
aka í bíl, því leiðin er greið á hjóli.
Einn af samstarfsmönnum mínum
hjólar alltaf 47 km leið í vinnuna.
Á vetrum eyði ég mestu af mínum
tómstundum í skíðaferðir. Eftir
vinnu er enn mikill tími eftir af
deginum. Og eftir að kyrrð er
komin á er oft best að skrifa, bætir
hann við.
Með þessu hugarfari má sjálf-
sagt komast yfir töluvert á hverj-
um degi. — E.Pá.

A aðalfundi Hagtryggingar h.f.
sem haldinn var 27. maí s.l. var
vakin athygli á að 10 ár væru liðin
síðan hægri umferð var tekin upp
hér á landi. Breytingin hefði á
sínum tíma haft bætta umferðar-
menningu í för með sér. Hin síðari
ár hefði þetta þó breytst til hins
verra, og slysatíðni aukist m.a.
vegna minnkandi tillitssemi öku-
manna. Fundurinn var sammála
um að þessu yrði að snúa við með
breyttu almenningsáliti sem for-
dæmdi tillitslausan akstur. Af
þessu tilefni var borin upp og
samþykkt eftirfarandi tillaga:
Aðalfundur Hagtryggingar 1978
felur stjórn félagsins að semja
greinargerð um aukið umferðar-
öryggi og bætta umferðar-
menningu. Greinargerð þessi verði
send yfirvöldum umferðarmála og
fjölmiðlum.
Af framangreindu leyfir stjórn
félagsins sér að setja fram nokkur
atriði til umhugsunar og um-
ræðna, þau atriði sem hér eru sett
fram eru ekki nýjar ábendingar,
þar sem bæði Félag íslenskra
bifreiðaeigenda og ýmsir aðrir
hafa bent á flest þessara atriða
mörg undanfarin ár, með litlum
sjáanlegum árangri.
Það er ljóst að sú öfugþróun sem
hefur átt sér stað í umferðarmál-
um okkar verður að snúast við, og
til þess þarf að skapa hugarfars-
breytingu með þjóðinni. Sá skattur
sem þjóðfélagið geldur í umferðar-
slysum er of mikill. Eina varan-
lega leiðin til lækkunar
vátryggingariðgjalda felst í fækk-
un tjóna. Iðgjöld hljóta alla tíð að
verða að fylgja verðlagi í verð-
bólguþjóðfélagi sem okkar, en með
fækkun tjóna gætum við skapað
raunhæfa lækkun.
Það er þó til lítils að tala um
þessa hluti ef ekki fylgir áhugi og
vilji til úrbóta af hálfu stjórnvalda
og almennings. Róttækra breyt-
inga er þörf af hálfu stjórnvalda,
sem sýna vilja til að bæta
umferðarniál til hagsbóta fyrir
meirihluta ökumanna. Til að
slíkar aðgerðir beri árangur þarf
stuðning almennings. Það þarf að
skapa hugarfarsbreytingu sem
endurvekur tillitssemi í um-
ferðinni og fordæmir umferðar-
sóðana sem þjösnast áfram án
tillits til aðstæðna.
Af framansögðu er ástæða til að
fagna því að frjáls félagasamtök
eins og Kiwanis, Lions, Junior
Chamber og Rotary hafa tekið
höndum saman um baráttu gegn
óhöppum í umferðinni, og þurfa
allir þegnar þjóðfélagsins að
leggja þeim lið, svo árangurinn
megi verða sem bestur.
Fyrírbyggjandi
aögeröir (varnir)
Umferðarfræðsla í skólum og
fjölmiðlum. Umferðarfræðsla í
skólum hefur vissulega aukist á
síðari árum en nauðsynlegt er að
efla hana. Hún er Þýðingarmikið
atriði varðandi umferðaröryggi,
ekki eingöngu í bifreiðaakstri
heldur fyrir fótgangandi fólk og
unglinga á reiðhjólum og bifhjól-
um. I fjölmiðlum hefur verið
nokkur umferðarfræðsla á undan-
förnum árum, en þó hefur hún
verið með minnsta móti í ár, en
hún má aldrei falla niður um
lengri tíma. Rætt hefur verið um
það að stofnaður verði sérstakur
ökuskóli ríkisins sem hafi sérstak-
lega með höndum að annast próf,
æfingu og þjálfun fyrir ökumenn
og tryggja að færni og þekking
þeirra sé í góðu lagi. Annað atriði í
sambandi við ökukennslu er, að
taká vissa þætti ökukennslunnar í
hið almenna skólakerfi og virðist
sú tilhögun á margan hátt heppi-
leg. Má þar nefna hina bóklegu
kennslu bifreiðastjóra um ýmsa
þætti þessara mála, t.d. viðbragðs-
flýti, litsjón, heyrn, áhrif lyfja,
alkóhóls, þreytu og fleiri þátta á
færni ökumannsins. Þá mætti
einnig taka inn í kennslu ýmsa
sálfræðilega og félagslega þætti,
sem lítil skil eru gerð í þeirri
ökukennslu sem nú er veitt. Þessa
kennslu ætti að veita á síðasta eða
síðustu árum skyldunáms. Það er
líka visst aðhald fyrir hina
fullorðnu ökumenn að unglingar
verði vel að sér í þessum málum.
Það er nauðsynlegt að þeir aðilar
sem vinna að slysavörnum eigi
þess kost að koma frá sér efni,
upplýsingum og leiðbeiningum til
fjölmiðla, án þess að það hafi
mikinn kostnað í för með sér og er
hér sérstaklega átt við ríkisrekna
fjölmiðla. Upplýsingamiðlun opin-
berra aðila til fjölmiðla er oft
talsvert ábótavant. Það er því
nauðsynlegt að lögreglan hafi á
sínum vegum fréttafulltrúa, sem
fjölmiðlar geta leitað til, í stað
þess að þurfa að leita uppi fréttir
hjá einstaklingum innan lög-
gæzlunnar. Það er tilgangslaust að
bæta við umferðarreglum sem
ekki er farið eftir og í raun er slíkt
skaðlegt fyrir umferðarmenning-
una í landinu. Oryggisbúnaður
biíreiða.Hnakkpúðar eru öryggis-
Greinargerð
frá stjórn
Hagtrygg-
ingar hf.
Fyrri hluti
búnaður í bifreiðum sem ekki
hefur verið lögð nægileg áherzla á.
Hafa þeir einkum þýðingu við
akstur í bæjum og þéttbýli, og
vantar allmikið á að hnakkapúðar
af þægilegum gerðum séu fáanleg-
ir í allar gérðir bifreiða. Þá er
nauðsynlegt að athugað verði um
lögleiðingu útispegla á bifreiðar
með tilliti til þeirrar aukningar
sem orðinn er á fjölda gatna með
fleiri en einni akrein. Utispeglar
auka á öryggi við skiptingu milli
akreina. Notkun bílbelta hefur
þegar verið lögboðin í ýmsum
löndum og allmikið um það rætt
að lögbjóða þau hér á landi.
Bílbelti eru einn veigamesti
öryggisbúnaður bifreiðarinnar og
er það vel að skylt er að hafa
slíkan búnað í bifreiðum hér, enda
þótt enn vanti töluvert á að þvf sé
almennt framfylgt. Bílbelti eru
ekki fáanleg af hentugum gerðum
þ.e. rúllubelti í allar tegundir
bifreiða hér á landi. Áður en
notkun bílbelta yrði lögboðin hér á
landi, þyrfti að endurskoða reglur
um hámarkshraða, fylgjast betur
með því en nú er að þeim reglum
sé fylgt.
Þá ber að auka eftirlit með
öryggisbúnaði bifreiða, og hafa
reglurnar þannig að bifreiðir séu í
góðu ásigkomulagi allt árið, en
ekki bara þann dag sem þær eru
færðar til skoðunar.
Þessu verður því aðeins viðkom-
ið, að hin almennu bifreiðaverk-
stæði veröi löggilt til að fram-
kvæma bifreiðaskoöun. Með því
móti hagnýttum við okkur í ríkara
mæli en nú er húsnæði, tækjakost
og starfskrafta sem fyrir hendi er,
í stað dýrrar uppbyggingar i
starfsaðstöðu Bifreiðaeftirlitsins í
Reykjavík og út um land. Bætt
nýting verkstæða hvetti til aukins
tækjakosts og bættrar þjónustu.
Bifreiðaeftirlitið ætti að veita
hinum löggiltu skoðunarverkstæð-
um aðhald sem gert væri með
úrtaki, auk þess sem meira yrði
lagt upp úr skyndiskoðunum í
umferðinni allt árið um kring.
Ilættuvarnir í hálku. Ýmislegt
hefur verið rætt um hálkuakstur
fyrr og síðar. Á s.l. hausti var lögð
áherzla á að ökumenn notuðu
óneglda snjóhjólbarða. Slíkur
búnaður er óhæfur og stórhættu-
legur við margar aðstæður hér á
landi, sem skapast geta snögglega
og raunar er líklegt að benda megi
á nokkur stórslys, sem stafað hafa
af því að bifreiðar hafi eigi verið
nægilega búnar til aksturs við
hálkuaðstæður. Vegna Öryggis
umferðarinnar verður annað hvort
að nota keðjur eða neglda snjó-
hjólbarða. Ánnar búnaður er í
rauninni óhæfur og stórhættuleg-
ur þegar urn er að ræða vetrar-
akstur hér á landi. Salt það, sem
sett er á götur og vegi hefur aðeins
takmarkað gildi, veldur tjóni á
ýmsan hátt og getur rýrt öryggi
umferðarinnar með nokkrum
hætti. Eftir saltið verða hjól-
baröarnir hálli en ella þegar þeir
koma á götur sem eigi hafa verið
saltaðar. Auk þess er rétt að benda
á, að salt er ekki hægt að setja á
olíumalarvegi, því þá eyðileggst
slitlagið fljótlega með öllu. Senni-
lega skemmir saltið malbikið
meira en nagladekk bifreiðanna,
þegar hvorttveggja kemur saman
verða skemmdir í hámarki.
Viðhald þjóðvega er veigamikið
atriði fyrir öryggi umferðar,
Benda má A nokkur atriði sem
máli skipta:
a) að bæta \negamerkingar.
b) að skipta vegum á blindhæðum.
c) að lausagrjót sé eigi skilið eftir
á vegum.
d) að hvörf séu lagfærð svo fljótt
sem auðið er.
e) að frágangur við brýr, ræsi og
ristarhlið sé vandaður.
f) að heflun sé framkvæmd
þannig, að vatn geti runnið af
veginum, og lausamöl í könntum
verði sem niinnst
g) að ofaníburði þjóðvega þ.e.
kornastærð verði breytt, til að
fvrirbvggja rúðubrot. Til lausnar
flestum ofangreindum atriðum
þyrfti að nota olíumöl sem slitlag
á þjóðvegi, því um leið myndum
viö leysa rykvandamál þjóðveg-
anna.
Frá þjóðfélagslegu sjónarmiði
ber að sjálfsögðu að reyna allt sem
hægt er til að losa bifreiðaeig-
endur við þann skaða sem þeir
hafa beint og óbeint af hættuleg-
um vegum. Það eykur endingar-
gildi bifreiða, fyrirbyggir rúðubrot
og aðrar skemmdir á bifreiðum af
völdum steinkasts, og eykur útsýni
og tryggir öruggari og slysalausari
umferð.
Efling umferðarlöggæzlu er
mikil nauðsyn bæði í þéttbýli og
eigi síður í strjálbýli. Allir sem
ferðast um vegi landsins sjá vel
hversu herfilega umferðarlög eru
brotin og afleiðingarnar koma
fram í hinum fjölmörgu slysum,
smáum og stórum, sem orðið hafa.
Það er því ljóst, að mjög skortir á
nægjanlega umferðargæslu. Ber
að harma að í beinu framhaldi af
breytingu í hægriakstur var
inníeiddur vinstri akstur í ha>gri
umferð einkum á akreinaskiptum
götum. Gleggstu dæmi þess er
misnotkun vinstri akreinar á þeim
götum sem hafa fleiri en eina
akrein í hvora átt. Á þessum
götum aka ökumenn ýmist á hægri
eða vinstri akrein, án þess að um
framúrakstur sé að ræða án
afskipta lögreglu. Af þessum
sökum eru aðrir ökumenn vandir á
að brjóta umferðarlögin með því
að aka fram úr á öfugum vegar-
helmingi, þegar nægjanlegt bil
skapast milli ökutækja, sem teppa
báðar akreinar. Oft eru það
hæggengustu ökutækin, sem skapa
þessa umferðarhnúta og búa oft til
þau slys, sem verða til í umferð-
inni við það að ökumenn taka
áhættu, sem ekki væri fyrir hendi,
ef ökureglum væri franifvlgt.
Hluti þessa vandamáls var búin
til við hægriðumferðarbreyting-
una, þegar ákveðið var að viðhalda
einskonar vinstri umferð sums
staðar í Reykjavík sbr. Laugaveg
og Hverfisgötu. Megin sökin er þó
umferðarlögreglunnar að hald^
ekki fram umferðarlögunum og
því hlýtur það að vera kral'a
bifreiðaeigenda að hljóta vernd og
leiðsögn lögreglti gagnvart hinum
hættulegu í umferöinni til hags-
bóta fyrir alla. Umferðargæsla á
vegum og í þéttbýli er fyrst og
fremst fyrirbyggjandi og leiðbein-
andi. Ilún er veigamikill þáttur í
því að leiðbeina vegfarendum,
koma í veg fyrir brot og lækka
þannig tíðni umferðarslysa. En
þar sem fjöldi ökutækja i umferð-
inni hefur aukist stöðugt ár frá
ári, án þess að á móti hal'i komið
aukning að nokkru marki á
mannafla og þeim tækjum sem
notuð eru í þessum tilgangi, er
nauösyn að hæta úr þessu þegar í
stað. Það er þegar ljóst .að tíöni
umferðarslysa hefur aukist nuin
meir í dreifbýli og er þar þörfin á
úrbótum brýnust.