Morgunblaðið - 25.10.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. OKTÓBER 1978
ilfagiiiifrlafcifr
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiósla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guómundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
AAalstræti 6, sími 10100.
AAalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 2200.00 kr. á mánuAi innanlands.
I lausasölu 110 kr. eintakíö.
Pólitískar verð-
ákvarðanir
leiða til ófarnaðar
Sú ákvörðun framleiðenda
smjörlíkis og gosdrykkja að
loka verksmiðjum sínum hefur.
vakið mikla athygli. Það hefur
leitt hugann að því, hversu
skaðlegar einhliða og pólitískar
ákvarðanir um verðlagsmál geta
verið fyrir atvinnureksturinn í
landinu með því að hindra
eðlilega uppbyggingu hans um
leið og þær kippa rekstrargrund-
vellinum undan honum og stofna
þar með atvinnuöryggi í tvísýnu.
F’orsaga þessa máls er sú, að
vegna margvíslegra kostnaðar-
hækkana hér innanlands hafði
verðlagsnefnd heimilað frá
8,9—18% hækkun á smjörlíki,
far- og farmgjöldum í innan-
landsflugi og gosdrykkjum. Þeg-
ar þessi erindi höfðu beðið hjá
ríkisstjórninni óafgreidd svo
vikum og mánuðum skipti höfðu
nýjar forsendur fyrir verð-
ákvörðunum skapast. Ekkert, lát
var á verðbólgunni né þeim
kostnaðarhækkunum, sem í kjöl-
far hennar fylgdu. Af þeim
sökum ákvað verðlagsnefnd enn
frekari hækkanir á fyrrgreind-
um vörum og þjónustu og felldi
þar með sinn fyrri úrskurð úr
gildi.
Þegar svo var komið,
rumskaði ríkisstjórnin loksins
og brá nú á það óheillaráð að
leyfa hækkanir í samræmi við
fyrri ákvarðanir verðlagsnefnd-
ar, sem voru úr gildi fallnar.
Þetta hefur svo leitt til þess, að
verðlagsstjóri hefur ekki treyst
sér til þess að gefa út verðskrár
fyrir smjörlíkis- og gosdrykkja-
verksmiðjurnar, þar sem honum
beri að gefa þær út í samræmi
við ákvarðanir verðlagsnefndar,
en ríkisstjórnin breytti þeim
eins og áður sagði.
Það hefur komið fram hjá
viðskiptaráðherra, að þetta mál
mundi leysast farsællega áður
en margir dagar liðu. Það er í
samræmi við fyrri málflutníng
hans um verðlagsmál, þar sem
hann gefur til kynna, að ríkis-
stjórnin muni draga eðlilegar
verðhækkanir á vörum og þjón-
ustu fram yfir 1. nóvember n.k.
til þess að þær hafi ekki áhrif á
verðbótavísitöluna. Þetta er við-
leitni til þess að hafa hemil á
verðbólgunni af pólitískum toga
spunnin og skiljanleg að því
marki. A hinn bóginn verður
ekki fram hjá því vikizt, að
slíkur dráttur á eðlilegum hækk-
unum vegna aukins tilkostnaðar
hlýtur að leiða til enn hærra
verðs á . viðkomandi vöru og
þjónustu til lengri tíma litið og
veikja þannig samkeppnisstöðu
innlends iðnaðar gagnvart er-
lendum. Davíð Scheving Thor-
steinsson formaður Félags ís-
lenzkra iðnrekenda sagði í við-
tali við Mbl. sl. föstudag hið
kaldhæðna við þessi mál vera, að
allur innflutningur til landsins
hækkaði sjálfkrafa við gengis-
breytingar. íslenzkur iðnaður
fengi ekki hækkanir til jafns við
innflutninginn, þegar slíkar af-
greiðslur ættu sér stað hjá
verðlagsyfirvöldum og stjórn-
völdum. — „Ríkisstjórnin talar
fagurlega um að byggja upp
íslenzkan iðnað, en með hegðun
sinni vinnur hún öllum árum að
því að leggja hann í rúst,“ sagði
formaður Félags íslenzkra iðn-
rekenda.
Það er athyglisvert í sambandi
við hinar nýju verðákvarðanir
Verðlagsnefndar, að fulltrúar
Alþýðusambandsins og vinnu-
veitenda eru allir sammála um
nauðsyn þeirra. Það getur því
ekki leikið vafi á, að hér er um
faglegar ákvarðanir að ræða,
byggðar á fullnægjandi gögnum
um hækkun framleiðslukostnað-
ar innanlands, sem að verulegu
leyti er til komin vegna aðgerða
ríkisstjórnarinnar, þ. á m. vegna
þess dráttar, sem orðinn var á
eðlilegum hækkunum til fyrr-
greindra aðila.
Með því að halda uppi þeirri
stefnu í verðlagsmálum að safna
umbeðnum hækkunum í þró, en
opna svo flóðgáttina þegar
daginn eftir að ný verðbótavísi-
tala kemur til útreiknings, er
vitaskuld verið að fara aftan að
launþegum. Forsætisráðherra
hefur beðizt undan því, að talað
sé um fölsun vísitölunnar í þessu
sambandi, — og væri þá gott að
fá tillögur hans um orð yfir það
athæfi, þegar teknar eru inn í
vísitölugrundvöllinn vörur, sem
eru illfáanlegar eða ófáanlegar
með öllu, eins og tilfellið var um
gamla kjötið. Eins og nú horfir
má búast við því, að smjörlíki og
innlendir gosdrykkir verði með
öllu ófáanlegir hinn 1. nóvember
n.k., þegar verðbótavísitalan á
að koma til útreiknings. En af
ummælum viðskiptáráðherra
má ráða, að ekki muni standa á
hækkunarheimildum ríkis-
stjórnarinnar upp úr því.
Endurskoðun verðbótavísitöl-
unnar er eitt hinna stóru mála í
sambandi við mörkun efnahags-
stefnu ríkisstjórnarinnar og
raunar má segja, að öll stjórn
efnahagsmála sé undir því kom-
in, hvernig til takist um þá
endurskoðun. Fyrir liggur, að sá
skilningur er ríkjandi innan
ríkisstjórnarinnar, að með ein-
hverjum hætti sé nauðsynlegt að
draga úr þeirri verðtryggingu,
sem í kaupgjaldsvísitölunni
felst. Það verður að gera fyrir
opnum tjöldum, án bakmála og
yfirklórs. Allar aðrar leiðir leiða
fyrr eða síðar til enn meiri
glundroða í efnahags- og
atvinnumálum, stækka vandann
en leysa hann ekki og rýra
almennan kaupmátt og framfar-
ir í landinu til lengri tíma litið.
Kristján Albertsson:
í Þjóðleik-
húsinu
Vitleysan er þé okkar
versti fjandi.
Matthías Jochumsson
Ein ágæt frú hér í borg, góð
vinkona mín, skipaði mér að
fara í Þjóðleikhúsið og sjá
leikrit Jökuls Jakobssonar
Sonur skóarans og dóttir bak-
arans — mér sem værí að
kvarta yfir vissri „heimsku" hjá
Islendingum. Þar fengjum við
makiega ofanígjöf, þessir menn,
sem vildu að ísland væri í
hernaðarbandalagi við aðra eins
þjóð og Bandaríkjamenn.
Mér þykir rétt að láta vita að
ég tók í mig kjark og fór í
leikhúsið.
Jæja — þá veit maður loks
með fullri vissu hvers vegna og
hvernig stríðið mikla í Víetnam
var háð. Löngum var talið að
Rússar hefðu ausið í Norð-
ur-Víetnama óþrjótandi kynstr-
um af skæðustu morðtækjum
nútímans svo þeir gætu hafið og
haldið áfram árum saman árás-
arstyrjöld gegn Suður-Víetnöm-
um til að undiroka land þeirra
— en hinir síðarnefndu getað
lengi varist með hjálp Banda-
ríkjanna. Og löngum þótti
alvitað að Norður-Víetnamar
væru engra annarra eftirbátar
um lævísi og djöfullega grimmd
í hernaði.
En nú vitum við þá af leikriti
Jökuls að þessu var engan
veginn þannig farið.
Norður-Víetnamar voru næsta
saklaus og friðsöm þjóð, sem
ekkert vildi nema mega rækta
hrís og maís og „una svo glaðir
við sitt“ og aldrei berjast með
öðrum vopnum en blómum og
söngvum. En einmitt svona þjóð
— sem ekkert vildi nema rækta
land sitt, og vera öllum góð og
blíð, og mega gefa börnum
sínum spiladósir með fallegum
lögum — gátu Ameríkanar alls
ekki þolað. Og því kom stríðið.
Jökull Jakobsson var mjög
geðugur maður, og honum var
I

margt til lista lagt, og skylt að
meta framlag hans til íslenskra
bókmennta. En síðasta leikrit
hans hefði þó mátt takast betur.
Eitthvað finnst manni á vanta
til að sagt verði að hann geri
viðfangsefni sínu viðunandi skil.
Einhvern veginn er erfitt að
skilja hvernig styrjöldin í Víetn-
am gat orðið svo langvarandi og
svo gífurlegt mannfall — og það
á báða bóga — úr því annar
stríðsaðili barðist aðallega með
blómum og söngvum.
K.A.
Háhyrningarnir fluttir vestur um haf:
„Eru eins og
kornabörn”
Frá blm. Mbl. Ágústi Ás^eirssyni
UPP Ur miðnætti í nótt
voru fjórir háhyrningar,
sem veiddir voru við suður-
strönd landsins, fluttir í
þotu Flugleiða frá Kefla-
víkurflugvelli til San Diego
í Kaliforníu þar sem þeir
fara í sædýrasafn.
Þegar bandarískir aðilar
og skipverjar á Guðrúnu
GK undirbjuggu flutning
háhyrninganna úr búri, sem
þeir hafa verið geymdir í í
Grindavíkurhöfn, fylgdist
fjöldi Grindvíkinga með því
sem fram fór.
Þegar lokið hafði verið
við að sníða svampmottur
undir dýrin í körfur, sem
þau skyldu flutt í, var
búrinu með háhyrningunum
lyft í sjónum til að dýrin
yrðu auðveldari viðfangs.
Einum í senn var há-
hyrningunum síðan lyft upp
úr búrinu í sérstökum bör-
um og komið fyrir í körfum
á vörubílum. Þrír menn í
froskmannabúningum voru
í búrinu og settu háhyrn-
inga á börurnar. Dýrin
virtust auðveld viðfangs,
„þau eru eins og
kornabörn", sagði einn við-
staddra þegar froskmenn-
irnir stýrðu þeim í börurn-
ar.
En það var ljóst að það
var vandamsamt verk að
lyfta háhyrningunum úr
búrinu upp á vörubílana á
bryggjunni, og það var
samstilltur hópur, sem
vann verkið. í honum voru
Háhyrningur hífð'ur upp úr búrinu í Grindavíkurhöfn.