Morgunblaðið - 12.11.1978, Blaðsíða 16

64
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1978
VER#LD
FORSYTHi
Stóðst okki
mátið þegar
honum barst
tilboðið

SVARTIR & HVITIR
Um þessar mundir eru liðin
30 ár frá upphafi
aðskilnaðarstefnu í Suður-
afrfku. Hafa þarlend yfir-
völd unnið að því jafnt og þétt
allar Kötur síðan að stía sundur
hvítum OB svörtum. Er búið að
setja marKar og merkar laga-
Kreinar um það efni gegnum
árini svörtum eru ætlaðir sérstak-
ir veitintíastaðir, sérstök sæti í
strætisvötjnum, lestum og bekkj-
um í almenninKst'örðum. þeim er
bannað að svamla f sömu sund-
laut;um otí hvitir otc mætti svo
telja lentíi. En betur má ef dufja
skal. Markmiðið er náttúrulega
það. að hin kynhreina hvíta
valdastétt þurfi helzt aldrci að
hafa svertintcja fyrir autcunum.
Allra bezt va'ri að tcirða þá af
einhvers staðar fjarri manna-
bytítíðum.
I>að er lantít si'ðan hvítum
mönnum íSuðurafríku varð þetta
Ijóst. <>k þeir hafa látið hendur
standa fram úr crmum. Suður-
afrísk samtök ein. félagsskapur
frjálsiyndra kvenna hvítra. tóku
sér fyrir hendur að athutca
hversu martíir hefðu verið fluttir
húfcrlum með skipulötcðum hætti.
«íí húfostir annars staðar. frá því
1018. Kom þá á datcinn. að á
timahilinu 1918 — 1976 höfðu
2.115.000 hliikkumcnn verið flutt-
ir að hciman og þeir settir niður í
sérstiikum hlökkumannabytítíð-
um hér o>? hvar um landið. Á
þessum tíma hiifðu ok verið
fluttir sjö þúsund hvítir sem
hjuttKU innan um svarta. ot> þeim
fentíin ný heimili í hvítramanna-
hverfum. Þessum þjóðflutnintcum
er ekki lokið. Enn er eftir að
flytja nálætrt 1.700.000 manns. otc
eru það allt blökkumenn nema
1600. llm það er lýkur verður þá
búið að rífa tæpar fjórar milljón-
ir hlökkumanna. nærri fjórðuntc
þjóðarinnar. upp að hciman ok
búfesta á ókunnum slóðum. svo-
kiilluðum verndarsva'ðum.
Um samtök þau sem stóðu fyrir
kiinnuninni er það að seKja. að
þau hafa það á stcfnuskrá sinni
að hjálpa bliikkumönnum. sem
orðið hafa fyrir harðinu á
aðskilnaðarliiKum stjórnarinnar.
Tók kiinnunin þrjú ár. En tiilurn-
ar sem nefndar voru. ok aðrar
upplýsinKar. eru hyKKðar á opin-
berum pliiKKum. þinK-skýrslum
ok þvíumlíku.
Hliikkumenn í Afríku skiptast í
níu þjóðflokka. og þeir eru eins
<>K kunnuKt er marKfalt fleiri en
hvítir menn. Samt ætla hvítir
þeim ekki nema 14% landsins.
86% eru hvítramannaland. I>að er
svo bara skipulags* og fram-
kva’mdaratriði að flytja hlökku-
þjóðirnar ok koma þeim fyrir á
þeim skikum er þeim hefur verið
KOF'INN REISTUR. Um það er lýkur verður búið að hrekja nær fjórar
milljónir burt.
IÚt-
legö
í eigin
landi
úthlutað. Þetta er misjafnlega
mikið fyrirtæki. stundum þarf
ekki að flytja nema svo sem
kílómetra leið. en stundum allt að
800. En menn eru fluttir hvað
sem tautar ok raular. Ekki er
spurt um eÍKnar- eða ábúðarrétt.
né heldur hefðir. Einn þjóðflokk-
ur framvísaði plÖKKum um það.
að hann hafði þeKÍð land _sitt“ að
Kj<>f frá l’aul KruKer forseta fyrir
iild. En það var til einskis. allur
þjóðflokkurinn var flæmdur
hurt. Kjafahréfið rcyndist einskit
virði. Eru mörK da*mi um svipað.
Reyndar voru sett um það lög í
vor. að hliikkumenn ættu alls
enKan laKaleKan rétt til jarðnæð-
is í landinu. enda þótt skýrt sé
tekið fram í löKum þeim. er kveða
á um sjálfstæði Transkei ok
Bophutatswana. að þeir sem
þanKað flytjist afsali sér enKum
laKaleKum rétti nema ríkis-
borKararétti í Suðurafríku.
l>ví miður er löKhundinn réttur
lítilsvirði í þessu máli. Bliikku-
menn. ok reyndar aðrir „litaðir"
Suðurafríkumenn (menn af ind-
verskum ok öðrum asískum ætt-
um). verða að þola það hótalaust.
að heimili þeirra eru jöfnuð við
jörðu ok þeir sjálfir fluttir
nauðuKÍr hvert á land sem
landsfeðurnir hafa fyrirhuKað.
l>að hefur verið KaKnrýnt talsvert
opinherleKa hve yfirvöld hafa
KenKÍð hart fram í þessum efnum
undanfarna mánuði. SérstakleKa
hefur verið KenKÍð röskleKa til
verks í IIöfðaborK- I>ar hafa heil
fátækrahverfi verið jöfnuð við
jörðu með ýtum ok vélskóflum,
hlökkumenn ok aðrir „litaðir"
orðið heimilislausir tuKþúsund-
um saman ok fluttir síðan eitt-
hvert sem þeir kærðu sík ekkert
um. Dr. Oscar Wollheim. er sa*ti á
í „Stofnuninni um samhand kyn-
þáttanna". komst svo að orði um
það. er 10.000 blökkumenn voru
fluttir nauðuKÍr frá IIöfðaborK
»K út á land ekki alls fyrir lönKU.
að „þessar ráðstafanir voru ekki
einunKÍs KrimmdarleKar ok
tillitslausar. þær voru líka
heimskuloKar. I>arna voru 10.000
manns flutt hurt af „huKsjóna-
ástæðum" <>k ekkcrt huKsað um
það að þar fóru mörK þúsund
vinnufærra manna. sem horKÍn
þarfnast mjÖK. Þetta var fárán-
leKt. hvernÍK sem á það er litið.
Ok það er farið að þessu eins ok
ekki sé um fólk að ræða heldur
eitthvcrt moð sem ha*Kt er að
skófla til eftir þörfum..."
- J.H.P. SERFONTEIN.
RITLISTIN
Nálgast
milljarö
í þóknun
— fyrir
óskrifaða
bók!
H'
!
I ér eru stuttar fréttir af því
hvernig kaupin gerast á
bókmenntaeyrinni þegar
bezt lætur, ef það mætti
verða einhverjum ungum og
upprennandi til örvunar.
Það er Frederick Forsyth sem
hér um ræðir, sá er skrifaði The
Day of the Jackal. The Odessa File
og Dogs of War. Hann var nýlega
að selja útgefendum fjórðu bók
sína og fékk hálfa aðra milljón
punda (u.þ.b. 940 millj. kr.)
f.vrirfram. Forsyth var reyndar
margbúinn að segja, að hann
ætlaði ekki að semja fleiri sögur,
en útgefendur gerðu honum sem sé
tilboð sem hann gat ekki hafnað.
Þeir eru þegar farnir að fá upp í
fyrirframgreiðsluna. Á bókasýn-
ingunni í Frankfurt, sem haldin
var fyrir mánuði, keypti Corgi
Books réttinn til vasabrotsútgáfu í
Bretlandi fyrir kvartmilljón punda
(u.þ.b. 155 millj. kr.), rétturinn til
útgáfu í Bandaríkjunum seldist á
milljón pund (u.þ.b. 625 millj. kr.)
og útgáfu rétturinn í Vest-
ur-Þýzkalandi á þriðjung milljón-
ar (nærri 200 millj. kr.).
Er þá ekki annað eftir en skrifa
bókina. Það hefur sem sé setið á
hakanum, enda höfundurinn verið
önnum kafinn í kaupsýslunni eins
og sjá má af framangreindum
tölum. Hann er að vísu búinn að
gera það sér til hægri verka, að
hann kannaði heimildir og fræði
ýmis sem hann ætlar að hafa
sögunni til grundvallar, og var að
því í þrjú ár. Mun hann vera búinn
að gera sér ljósar persónur og
söguþráð og ekki annað eftir en
festa þetta á pappír. Höfundur er
eldfljótur að skrifa að sögn
útgefenda og má segja að það sé
einkar heppilegt, því að handritið
á að fara í prentun í janúarbyrjun.
En þess skal getið að lokum að
sagan er njósnasaga, gerist í New
York, Moskvu og víða annars
staðar, og fjallar um atburði sem
kunna að valda heimstyrjöld árið
1983...
- JONATIIAN IIUNT.
EINU SINNI VAR -
Ljósmyndin súarna var
slegin bandarískum
kaupanda á nær 2.3
milljónir króna á upp-
boði í London í síðast-
liðnum mánuði. Roger
Fenton, einn af frum-
herjum breskrar Ijós-
myndagerðar, tók hana
fyrir um það bil 125
árum. Önnur mynd eftir
hann var seld á sama
uppboði fyrir liðlega 3.3
milljónir. Hún er af
hvolfþökum á kirkjum í
Kreml.
að skyldi nú aldrei hafa
verið eitthvað til í kenning-
um gullgerðarmannanna
gömlu? Einhvern tíma hefði
verið hlegið að þeirri hugmynd, að
hægt væri að breyta mjólk í vín.
En hún er nú að komast í
framkvæmd. Það er ostaverk-
smiðja á írlandi, sem stendur fyrir
þessu, í félagi við bruggverksmiðj-
ur í Englandi.
Carbery Milk Products heitir
ostaverksmiðjan og stendur
skammt frá Bandon í Cork á
suðurströnd írlands. Framleiðslan
er þegar orðin tæpir 14 þúsund
lítrar af áfengi á dag og fer öll í
víngerðir og lyfjagerðir í Eng-
landi.
Mjólkurfræðingum hefur raun-
ar lengi verið það kunnugt hvernig
gera má vín úr mjólk. Þeir í
Carbery eru hins vegar fyrstir
manna í heiminum til að hrinda
því í framkvæmd í stórum stíl. Því
miður verður að taka það fram
hér, að aðferðin dugir ekki í
heimahúsum. Bæði þarf gífurlegt
mjólkurflóð til framleiðslunnar,
svo og flókin og dýr tæki.
Áfengið er búið til úr mysu, sem
er blanda rjóma, eggjahvítuefna
og mjólkursykurs sem gengur af
þegar ostar eru gerðir. Eggja-
Víst er
mjólkin
kjarna-
drykkur
- hikk!
hvítuefnin eru numin burt, með
tækjum er svipar til nýrnavéla, en
síðan er sykurinn gerjaður og fæst
þá áfengið.
Carberyverksmiðjan var opnuð
formlega í júní í sumar. Er gert
ráð fyrir því að framleiddar verði
einar átta milljónir lítra af áfengi
og ellefu þúsund tonn af osti á ári,
og muni fara til þess meira en 110
milljónir lít-ra af mjólk.
Mysu hefur fram undir þetta
ýmist verið veitt í sjó fram ellegar
hún gefin skepnum, og mun fáum
hafa komið til hugar að hún ætti
eftir að verða svo arðbær sem nú
er komið á daginn.
- JOEJOYCE.