Morgunblaðið - 12.11.1978, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 1978
65
Mjólkurfræðingur hefur raunar lengi
kunnugt hvernig gera má vín úr mjólk..
verið það
• (SJÁ: Landbúnaður)

Peuta geroist iíka . . .
Siðbót í sjónvarpinu
Hvorki tóbak né áfengi verður haft um hönd á Italíu frá næstu
áramótum að telja — þ.e.a.s. í sjónvarpinu. Heilbrigðismálaráð-
herrann þar syðra hefur tekið af skarið og tilkynnt þeim hjá
sjónvarpi ríkisins að frá og með 1. janúar megi menn hvorki sjást
lyfta glasi á skerminum né neyta tóbaks. Bannið nær jafnt til
viðtals- og skemmtiþátta sem leikrita hverju nafni sem nefnist og
jafnvel kvikmynda.
Stóryröi verdlögð
Ef forystumaður frjálslyndra á þinginu í Bonn fær ráðið, þá fer það
að kosta starfsbræður hans dýrt þegar þeir eru að kalla hver annan
ónöfnum í þingræðum sínum.
Þingmaðurinn vill að deildar-
forseti hætti að setja ofan í
við sökudólgana þegar honum
finnst orðbragðið gerast ein-
um of gróft og sekti þá í
staðinn um ein daglaun fyrir
hvert vítavert skammaryrði,
eða sem svarar tæpum 26
þúsund íslenskum krónum. Af
þessu tilefni tóku þingfrétta-
ritarar sig til fyrir skemmstu
og könnuðu hverjar séu
algengustu glósurnar þegar
þingmennirnir í Bonn eru í
essinu sínu. Kemur á daginn
að þeim er sem öðrum tamast
að kalla andstæðinga sína
lygara þegar þeim hitnar í hamsi. En „nautheimsk blaðurskjóða"
er líka vinsæl svívirðing á þessum slóðum. Fáein sýnishorn önnur
eins og þingfréttaritararnir hafa samviskusamlega tíundað þau:
hræsnari, lýðskrumari, götustrákur, svikahrappur, falsspámaður,
slagsmálahundur, vandali, skopfígúra og — jólasveinn!
Glæsileg framtíð
Sættir hafa nú tekist milli forráðamanna New York Times og 550
kvenna sem starfa hjá blaðinu og sem drógu það fyrir dómarann
fyrir sex árum og kröfðu það skaðabóta á þeim grundvelli að
kvenþjóðin ætti ekki samskonar framavon í þjónustu þess og
karlþjóðin. Samkvæmt samkomulaginu greiðir blaðið stefnendum
samtals 235.000 dollara í bætur og skuldbindur sig að auki meðal
annars til þess að ganga svo frá hnútunum að fjórðungur
ritstjórastólanna verði skipaður konum innan fjögurra ára.
Eftirhreytur
Verkamenn sem unnu við gröft í Spandau í Berlín, komu á
dögunum niður á æði óhugnanlegar minjar frá dögum nasistanna.
Þeir fundu sex málmhylki sem reyndust vera fimm tommur á lengd
og tvær í þvermál. Við athugun kom í ljós að í þeim var
bráðdrepandi eiturgas og að hér var raunar komið sýnishorn af
tólunum sem nasistarnir notuðu við fjöldamoröin í útrýmingar-
búðum sínum.
Kaþólskir og kommar
Albönsk stjórnvöld voru að vanda ekkert að
flýta sér með heimsfréttirnar þegar
kaþólskir eignuðust enn nýjan páfa (mynd)
né lá þeim nein ósköpin á að draga sínar
ályktanir af úrslitum páfakjörsins. Hins-
vegar voru þau ómyrk í máli þegar þau fóru
af stað og tóku til við að útskýra fyrir
sauðsvörtum almúganum hverslags maður
Jóhannes II væri. Niðurstaða albönsku
stjórnarherranna eins og hún var kynnt
fyrir þjóðinni í útvarpinu í Tirana: Það var
„samsæri vestrænna kapítalista og sovéskra
endurskoðunarsinna" sem réði vali hins
pólska páfa. Páfagarður er nefnilega
„miðstöð þess undirróðurs og moldvörpu-
starfsemi sem beint er gegn framfarasinn-
uðum þjóðum". Og loks: kaþólska kirkjan
hefur á undanförnum áratugum ekki
einungis lagt blessun sína yfir styrjaldar-
rekstur fasistanna og yfirgang Bandaríkja-
manna í Asíu heldur studdi hún dyggilega
við bakið á Sovétmönnum þegar þeir réðust inn í Tékkóslóvakíu!
Ofmikið afþví stóra
Eftir mótmælaölduna sem reis á Bretlandi á dögunum vegna
fyrirhugaðs dráps á 6.000 selum, er kannski von að mönnum þætti
það lýsa talsverðri dirfsku þegar því var hreyft í breskri
sjónvarpsdagskrá að liklega væri óhjákvæmilegt að fella 50.000 fíla
á einu bretti. Það er réttur helmingur þeirra hundrað þúsund fíla
sem nú eru á ferðinni í Luangwa þjóðgarðinum í Zambíu og eru á
góðum vegi með að leggja hann í auðn. Friðun þeirra hefur haft í
för með sér gífurlega offjölgun, og er nú svo komið að mati
kunnugra að þeir eyðileggja vænar 50 fermílur af skóglendingu
þarna á hverju einasta ári. „Feiknstórar spildur eru engu betur
farnar en hrikalegustu vígvellir fyrri heimsstyrjaldar," segir
sjónarvottur. „Þær eru þaktar barkarlausum trjábolum og af grasi
sést ekki stingandi strá.“
að hefur færzt mjög í vöxt í
Bandaríkjunum undan
farin ár, að unglingar og
börn fremdu hroðalega
glæpi, og það svo að varla þykir
fréttaefni lengur þótt krakki um
fermingaraldur m.vrði mann. Yfir-
völdum hefur orðið ráðafátt við
þessum óhugnaði. Lög um afbrot
unglinga hafa verið næsta væg, því
að þau voru flestöll sett í þann tíð
er fátítt var að unglingar fremdu
alvarlega glæpi. Börn yngri en 16
ára hafa ekki verið dæmd til
fangelsisvistar heldur send á
betrunarhæli og sjaldan setið þar
lengi, en oft hefur þeim verið
sleppt strax aftur og það jafnvel
hvað eftir annað..
Það hlaut þess vegna að reka að
því, þegar afbrot unglinga jukust
svo mjög, að farið yrði að krefjast
þess að refsingar yrðu hertar. Og
nú fyrir skömmu setti dómstóll í
New York fordæmi sem valdið
getur miklu í þessum efnum. Þar
kom fyrir rétt 13 ára gamall
drengurf Robert Davis, sakaður
um hlutdeild í morði og var farið
með hann samkvæmt nýsettum
lögum þar sem kveðið er á um það
að allir eldri en 12 ára skuli taldir
fullorðnir fyrir lögunum þegar um
er að ræða alvarleg afbrot. Var
hann sendur í venjulegt fangelsi
að bíða þar þess að réttarhöld
hæfust í máli hans.
Davis er fyrsti unglingurinn, er
kemur fyrir rétt sakaður um
alvarlegan glæp eftir að fyrrnefnd
lög voru sett. En lög þessi eru hin
ströngustu í Bandaríkjunum.
Samkvæmt þeim skal farið með
alla eldri en 12 ára fyrir rétti eins
og fullorðnir færu, svo sem fyrr
sagði, svo fremi re.vndar að þeir
séu sakaðir um alvarlega glæpi:
rán með vopnavaldi, nauðgun,
almenn gagnrýni; almenningi var
sem vonlegt er farið að blöskra að
unglingar komust upp með morð
og fengu í mesta lagi eins eða háifs
annars árs betrunarvist fyrir.
Mál Robert Dayis, sem áðan var
nefndur, er þannig vaxið, að hann
vék sér, -ásamt félögum sínum
tveim á líkum aldri, að ungum
manni á neðanjarðarbrautarstöð
og heimtaði af honum peninga.
Maðurinn neitaði og skaut þá einn
drengurinn hann til bana. Félagar
Davis komust undan og leitar
lögreglan þeirra enn. Er talið að
Ungu
ódœðis-
menn-
irnir
missa
„ sér rétt-
indin “
morðtilræði — allt á rétt rúmri
viku. Hafði hann ekki þekkt neinn
þessara manna en rekizt á þá á
neðanjarðarbrautarstöðvum og
héimtað af þeim fé en hótað að
skjóta ef þeir neituðu. Hann hafði
reyndar skotið cort sem þeir urðu
við kröfunni eða ekki. Hann náðist
fljótlega og var leiddur fyrir
svokallaðan fjölsuyldurétt. Var
hann hinn brattasti er hann var
teknn,
hótaði að drepa 7< ögregluþjónana,
og síðan dómarann er í réttar-
salinn var komið. Meðan hann sat
í gæzluvarðhaldi hótaði hann
ennfremur að reka samfanga sinn
einn á hol.
Hitt málið kom upp í júlí í
sumar og þá tók steininn úr.
Þá myrti 13 ára drengur annan
tveim árum eldri fyrir þá sök eina
að sá stóð glottandi á götuhorni.
Morðinginn var tekinn umsvifa-
laust, en það fékk lítið á hann.
Aðspurður fyrir réti kvaðst hann
hafa hleypt af skotinu til að
„7urrka giottið af fésinu" á
fórnarlambinu. Það var allt og
sumt.
Rlæpum unglinga í Bandaríkj-
unum hefur fjölgað tvöfalt á við
glæpi fullorðinna frá því 1960 og
það er almennt álitið, að það sé að
miklu leyti að kenna of mildum
lögum. Auk þess hafi mildi lag-
anna stuðlað að því að unglingar
fremdu alvarlegri afbrot en ella.
Lögreglan í stórborgum í Banda-
ríkjunum kannast enda vel við
það, að afbrotaunglöingar hælast
um glæpi sína og segjast geta gert
hvað sem þeim sýnist, því að þeir
fái svo létta dóma hvort eð sé. En
það er til frekara dæmis um það
hve forhertir þessir krakkar geta
orðið, að ekki alls fyrir löngu réð
fullorðinn byssubófi í New York

morð og þvíumlíkt. Samkvæmt
þessum lögum má nú orðið dæma
12 ára krakka í lífstíðarfangelsi
(dauðarefsing tíðkast ekki í New
York-fylki). Munu do mstólar nú
ekki lengur líta svo á að afbrota-
unglingar undir 16 ára aldri séu
óábyrgir gerða sinna og sé uppeldi
og slæmum aðstæðum að kenna
um afbrot þeirra, og þeir þarfnist
fyrst og fremst réttrar leiðsagnar,
góðs aðbúnaðar og umhyggju. Hér
eftir verða þessir krakkar taldir
ábyrgir og dæmdir samkvæmt því.
Má segja að þetta sé all-hastarleg
hugarfarsbreyting. En yfirvöld
töldu sig tilneydd að breyta
lögunum. Olli því hávær og
það hafi verið annar þeirra sem
skaut manninn. Það varð þó ekki
til þess að milda saksóknara neitt,
þótt sýnt væri fram á það að Davis
mundi ekki hafa hleypt af skotinu.
„Hér er um ótvírætt morð að
ræða“, sagði hann.
Seinustu tvö morðin sem ungl-
ingar yngri en 16 ára frömdu og
komu til kasta dómstóls meðan
gömlu lögin giltu voru jafnvel enn
hroðalegri en það sem Davis og
félagar hans frömdu, og hafa þau
án efa ráðið úrslitum um laga-
breytinguna.
Annað málið var þannig vaxið,
að 15 ára piltur, WUIL—IE Bosket
að nafni, myrti tvo menn og sýndi
tvo 13 ára stráka til að drepa fyrir
sig einn keþpinaut sin í „starfi“ og
tóku 7eir það umsvifalaust að sér
fyrir hóflega þóknun sem þeir
fengu með skilum að unnu verki.
„Afbrotaunglingar nú að dögum
eru öllu lengra komnir en þeir
voru þegar ég var að hefja störf“
sagði dómari nokkur í New York,
„hér áður fyrr stálu þeir sælgæti
úr stórverzlunum, en nú leggja
þeir stund á rán, morð, og
nauðganir, — og gera þetta svo vel
að þeir standa fullorðnutn alveg á
sporði...“
Það hlaut að koma að.því að
snúizt vrði til varnar.
- JOYCE EGGINTON