Morgunblaðið - 18.11.1978, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1978
Ágúst Sveinsson
Ásum — Minning
Fæddur 27. átfúst 1887.
I)áinn 7. nóv. 1978.
Meö haustskipunum safnaðist
jjamli pahbi til feðra sinna, lítt
lúinn frani á þetta ár, 91 árs; stóð
öðrum lenjrur og dýpra í jörð feðra
sinna ok lifði mestu búskapar-
breytinjjar Islendintta frá upphafi.
Dafturinn var orðinn býsna
lanfjur, fæddur í fornöld nítjándu
akiar, var un(jur aldamótamaður,
sem í dafí er talað um sem
sérstakan þjóðfiokk undir hrein-
lyndi, drenfílyndi ok mátuleKri
puðstrú.
Þeir hverfa nú sem óðast.
Enn unKur Kerðist hann KÍlóur
bóndi að Ásurn ok sat þar síðan,
lifði tímana tvenna með kreppu og
síðan tæknibyrtingu stríðsáranna,
tók þeini breytinnum opnum örnt-
um ok lét ekki marfta á undan sér
fara, enda þá enn á bezta aldri. Sat
síðan lenjji í elli hjá hörnum
sínum, en var þó símstöðvarstjóri
unz yfir lauk.
Akúsí var fæddur í Syðra-Lang-
holti í Ytrihreppi 27. áxúst 1887,
næst ynjístur sex barna hjónanna
Guðbjarfjar Jónsdóttur frá Set-
berfp við Uafnarfjörð ok Sveins
Einarssonar frá Miðfelli. Þar
dvaldist hann hjá foreldrum sín-
um, en tvítugur flyzt hann að
Ásum í Eystrihreppi með þeim ojt
tekur við búi tíu árum seinna,
1917, oft kvænist þá Kristínu
Stefánsdóttur frá Ásólfsstöðum,
frænku minni.
Áður fyrr var það ekki mikið
mál að koma öðrum í sveit á
sumrin. Brot sömu fjölskyldu
hafði flutzt suður á mölina ok svo
sem sama í hvoruni hluta dvalizt
var. Hvorki þurfti að snara út
meðlaKÍ nieð barni í sveit né
KÍstihús bænda upp risið sunnan
heiðar.
Svona var nú mannlífið einfalt í
þá da^a ok ættartenKsl sterk á
báða bÓKa, ok þannÍK komst ók í
kynni við frændfólk mitt í Ásum
um 1930.
Börn þeirra voru þá öll komin á
leKK. Þorvaldur fæddur 1919,
GuðbjörK fósturdóttir þeirra 1922,
Sveinn 1923 ok Stefanía 1924, ok
þar rak éK lestina ýmist undir
verndarvænK eða skotspónn þeirra
systkina eftir því sem verkast
vildi.
Ásajörð þótti ásetuKÓð, þótt
úthaKar væru ekki víðlendir. Tún
var Kött að þeirra tíma mæli,
mýrar stórar ok áveitur KrösuKar.
Oft fenKU bændur léðar slæfyur,
jafnvel í úthöKum ok þá jafnvel
ekki horft í, þótt lönK væri leið
með heylest.
Húskynni voru kóö, stórt báru-
járnssIeKÍð timburhús var reist
upp úr aldamótum, tvílyft að
hluta. Anddyri eða forstofa stór,
sem fyrrum var notuð til samkoma
ok nefnt félaKshús. Má af því
marka að reisuleKt hefir þótt í
Kamla bænum forðum. Þúsund
hesta hlaða var samb.VKKÖ húsum,
en hana reisti ÁKÚst um 1932 úr
steinsteypu ok var lenKÍ með
stærstu hlöðum sveitarinnar.
Þrír aldamótabæir, reistir með
líku sniði, stóðu hálfa öld í
Hreppnum: Ásar, Stóri-Núpur og
BirtinKaholt. Stóri-Núpur stendur
nú einn eftir, lítt breyttur frá
upphafi.
Búskaparhættir þriðja ára-
tuKarins voru auðvitað að hætti
gamla tímans: vélalaus hesta- og
amboðabúskapur, en þrátt fyrir
þrengingar kreppunnar uppúr
1930 hillir undir nýjan tíma;
sláttuvél, rakstrarvél, og traktor
kemur í búnaðarfélagið, snúnings-
vé! og rafmagn með stríðinu.
Þannig var fast fylgzt með þeirri
þróun sem smám saman kom, búið
styrkíst og landgæði og gamall
grunnur styrkti.
Ágúst bóndi að Ásum var
mar'Kslunginn, stjórnarmaður
vinnu og búskapar, gleðimaður
sagna og góðra gesta, sjálf-
menntaður dýralæknir, sem orð
fór af, og náði til manna ef þurfti,
fjallamaður, leiðsögumaður, með-
hjálpari, póstmeistari og uppalari
eigin barna og annarra.
Þetta gæti sýnzt ærið verkefni,
og víst er það. En skyldu ekki
margslungnir menn berja léttar
gegnum lífið en hinir, sem ein-
sýnni eru?
Eg ninnist fimmta áratugarins,
gestanauð var óheyrileg á sumr-
um, býlið í þjóðbraut miðri og víst
lítið gert til að stugga frá nema
síður væri og hvíldarstundir
þeirra hjóna ekki alltaf langar, en
allt veitt af einlægni hugans.
Og okkur yngra fólkinu þótti
ákaflega gaman að hlusta og taka
þátt í gleðinni, þegar Bjarni
læknir kom og söng eða frú Soffía
leikkona sagði sögur, en þá kunni
Ágúst jafnan aðrar á móti.
Já, þetta voru indæl stríðsár.
Um tugi ára var hann leiðsögu-
maður ferðafólks um óbyggðir
hálendisins á hverju sumri og
rataði hverjum manni betur.
Venjulega var þetta sama fólkið að
stofni til og vináttubönd hnýtt til
æviloka. Var oft glatt á hjalla, er
hópurinn lagði upp en einna
minnisstæðastur er hópurinn
hennar Maríu Maack, sem árum
saman fór þessa fjallaleiðangra
með óhemju farangur. Komu þá í
góðar þarfir lagni hans og um-
hyggja fyrir ferðahestunum,
b.vggð á langri reynslu í meðferð
húsdýra sinna og annarra.
I daglegu amstri búskaparins
komu eiginleikar hans auðvitað
bezt fram eins og hjá öllum. Hann
gekk með mikilli festu að þeim
verkum, sem þurfti að vinna, og
var ekki laust við að okkur
strákunum þætti hann full
stjórsamur. Var honum stundum
ekki vel við að við værum tveir
saman í flekki eða hlið við hlið á
teig, — það gæti leitt til drolls.
Og víst var um það að hann brá
sér ekki bæjarleið á sumrum,
nema maður stæði í hans rúmi á
meðan svo allt gengi samkvæmt
áætlun. Ábendingar hans voru
þess eðlis að þær urðu minnis-
stæðar og eru mér lifandi enn eftir
hartnær fjörtíu ár. Það er heldur
ekki líklegt, að það gleymist strax
að vera kallaður götóttur eins og
silunganet, ef maður kom með
rangan hest af fjalli, en vísast að
gáð yrði undir stertinn næst. Og
lin væru jafnan vettlingatökin var
manni bent á, þegar slík þing átti
að setja upp við heyband.
Jafnframt kappi við heyskap var
hann vandlátur um verkun og
allan frágang heyja meðan eldri
vinnubrögð tíðkuðust.
Langt er nú síðan Ágúst hætti
allri búsýslu og seldi hana í
hendur dóttur sinni og tengdasyni.
Símstöðvarstjórn hélt hann þó
til níræðs, lenngst af hraustur og
kátur, minnugur og sögufróður og
fátt hrjáði nema vaxandi blinda.
Hann sá á bak flestum gömlu
bændunum, samtíðarmönnum sín-
um, og held ég, að honum hafi
verið fátt að vandbúnaði að fylgja
sömu slóð.
Fyrir tæpu ári kenndi hann sér
þess meins, sem dró hann til
dauða. Síðast er ég sá hann á
Borgarspítalanum, sagði móðir
mín honum til uppörvunar „0, þú
verður farinn austur fyrir jól.“
„Já, Guðrún mín, kannski ekki
austur, en farinn.“
Þannig ljær móðir náttúra
sonum sínum rósemi hugans.
Hreggv. Stefánsson.
Ágúst Sveinsson fyrrum bóndi
að Ásum í Gnúpverjahreppi lést þ.
7. nóvember síðastliðinn á nítug-
asta og öðru aldursári. Með honum
er genginn einn af svipmestu
bændum Suðurlands, er ávallt bar
í fasi og framkomu þá reisn og
festu að eftir var tekið.
Allan sinn búskap bjó Ágúst á
föðurleifð sinni, Ásum, lengst af
studdur af mikilhæfri eiginkonu
sinni, Kristínu Stefánsdóttur, en
síðan í sambýli við dóttur sína,
Stefaníu, og eiginmann hennar,
Guðmund Ámundason.
Ágúst var fullorðinn maður
þegar ég hafði fyrst af honum
kynni. Guðntundur Gíslason lækn-
ir hafði þá fengið Ágúst til að
annast um heilbrigðiseftirlit með
sauðfé fyrstu árin eftir að fjár-
skiptin voru um garð gengin.
Mikið reið á að velja til þess
starfs glögga, samviskusama og
röggsama menn, því það gat skipt
sköpum að finna sem fyrst sjúkar
kindur, ef það gæfi til kynna að
einhvers staðar hefði brostið
hlekkur í þessum erfiðu og kostn-
aðarsömu sóttvarnaraðgerðum.
Guðmundur reyndist lánsamur í
vali sínu, því Ágúst sinnti þessu
starfi með dæmafárri elju og
einbeitni, en jafnframt með þeirri
lagni og lipurð sem oft var
nauðsynleg þegar leiða þurfti til
farsælla lykta viðkvæm mál.
Starfi þessu og öðrum, er hann
vann fyrir sauðfjárveikivarnir,
fylgdu oft langar og erfiðar
vetrarferðir, fjárskoðanir og
samningar sem reyndu á þolrifin.
Vakti það aðdáun þeirra er til
þekktu hve vel Ágúst, þá kominn á
efri ár, þoldi þessi störf vikum,
jafnvel mánuðum saman. Nokkuð
mun það hafa létt undir að Ágúst
átti gott með að blanda geði við
fólk og hafði ánægju af að kynnast
ólíkum viðhorfum og háttum þess.
Þótt starf þetta virtist í fljótu
bragði lítt fallið til vinsælda, þar
sem oft þurfti að taka óvinsælar
ákvarðanir, fór það þó svo að
Ágúst varð aufúsugestur hvar sem
hann bar að garði og ávann sér
traust og vináttu bænda vegna
glöggskyggni og réttsýni.
Á þessum árum tókust kynni
með okkur Ágústi sem síðar leiddu
til þess að sumar eftir sumar
ferðuðumst við á hestum víðsvegar
um óbyggðir landsins. Mun vand-
fundinn traustari og betri ferða-
maður en Ágúst var, óragur við
ókunnar leiðir og vatnsföll en þó
gætinn, sívakandi yfir velferð
ferðafélaga og hesta og ávallt
glaður og reifur á hverjp sem
gekk.
Þessi sumur var það keppni
okkar að ferðast um og skoða
Fóstursystir mín FRÍDA Þ. GUÐMUNDSDÓTTIR,
Sólvallargötu 2,
andaöist 16. þ.m. Karolína J. Lárusdóttir.
+
Útför eiginmanns míns,
ÞÓRDAR EINARSSONAR,
Dunhaga 15,
fer fram frá Fossvogskirkju, mánudaginn 20. nóvember kl. 13.30.
Svava Sveinadóttir.
Þökkum auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og jarðarför
GUDMUNDAR ELÍSSONAR,
fiskmatsmanna frá Keflavík,
Hverfisgötu 60 A.
Sérstakar þakkir færum viö Magnúsi
hjartadeildar Landspítalans.
Karli Péturssyni og ööru starfsliöi
Signý Jóhannsdóttir og
börn hins látna.
t
Þökkum innilega samúö og hlýhug vegna andláts móður okkar
SIGRÚNAR SIGURJÓNSDÓTTUR
Auóarstrnti 15, Reykjavík.
Fyrir hönd aöstandenda Gylfi ísaksson
Andri Ísaksson
Ragnheióur S. ísaksdóttir
Elínborg S. ísaksdóttir
Sigurjón Páll ísaksson
Guðrún Geirsdótt-
ir—Minningarorð
Fædd 20. júlí 1897.
Dáin 3. nóvember 1978.
Með Guðrúnu Geirsdóttur er
fallin í valinn ein af sómakonum
okkar höfuðborgar. Hún ólst upp í
Reykjavík og sá hana vaxa úr
litlum fiskibæ aldamótaáranna og
verða að stórri, fagurri borg.
Guðrún var dóttir Geirs Zoéga
kaupmanns og útgerðarmanns að
Vesturgötu 7 í Reykjavík og síðari
konu hans, Helgu Jónsdóttur, en
hún var systir séra Halldórs
Jónssonar á Reynivöllum í Kjós.
Alsystkini Guðrúnar, sem lifa
hana, eru Hólmfríður ekkja Geirs
Zoega vegamálastjóra, Kristjana
ekkja Fengers stórkaupmanns og
Geir Zoéga umboðsmaður vátrygg-
inga breskra togara, kvæntur
Halldóru Ólafsdóttur.
Guðrún ólst upp í foreldrahús-
um á Vesturgötunni og var út-
skrifuð úr Kvennaskólanum í
Reykjavík. En 18. júní 1924 giftist
hún Magnúsi Jochumssyni þá
póstmálafulltrúa og síðar póst-
meistara í Reykjavík. En Magnús
kom frá háskólanámi í Kaup-
mannahöfn 1919. Magnús var
sonur hjónanna Aðalbjargar Jóns-
dóttur frá Miðhúsum í Blönduhlíð
í Skagafirði og Jochums Magnús-
sonar verslunarstjóra á ísafriði.
Magnús missti föður sinn ungur,
en ólst upp hjá móður sinni og
síðari manni hennar Ásgeiri Guð-
mundss.vni, hreppstjóra á- Arn-
gerðareyri við ísafjarðardjúp.
Eg, sem þessar línur rita,
kynntist fyrst þeim hjónum, Guð-
rúnu og Magnúsi, haustið 1941,
þegar ég kom ásamt konu minni,
sem var hálfsystir Magnúsar, að
Vesturgötu 7 í fyrsta sinni.
Eg gleymi aldrei þeim hjartan-
legu móttökum, sem að ég fékk þá
og alltaf síðan á heimili þeirra
Guðrúnar og Magnúsar. Ég man
eftir því, að þegar við höfðum setið
inn í stofu og spjallað saman
nokkra stund í þessari fyrstu
heimsókn minni að Vesturgötu 7,
að þá kom Guðrún til mín og sagði:
„Hana mömmu mína langar til að
hitta þig“. Síðan fylgdi hún mér
inn í herbergi þar sem öldruð kona
sat og prjónaði. Þegar ég hafði
heilsað konunni með handabandi,
þá leit hún á mig og sagði: „Vertu
hjartanlega velkominn í þetta hús.
Ég þekkti hann pabba þinn, og
mikið þótti mér gaman að dansa
við hann, þegar ég var ung stúlka."
Flftir þetta komum við hjónin oft
að Vesturgötu 7 og alltaf voru
móttökurnar jafnhjartanlegar.
Síðar keypti Reykjavíkurborg
húsið að Vesturgötu 7 og það var
flutt upp i Árbæ. En þá keyptu
Guðrún og Magnús efri hæðina á
húsinu no. 70 við Víðimel og fluttu
þangað, þar sem þau bjuggu æ
síðan. Samgangur á milli okkar
heimila hélst alla tíð, bæði á
meðan Magnús lifði og eftir það
allt þar til Guðrún varð að fara á
Borgarspítalann á s.l. sumri.
Þau Guðrún og Magnús eignuð-
ust fimm börn, sem öll eru á Iífi,
en þau eru: Helga gift Robert Mc
t
Innllegar þakklr fyrlr auösýnda samúö vlö andlát og útför elginmanns míns,
fööur okkar, tengdaföður og afa,
ARTHÚRS EYJÓLFSSONAR
frá Akranesi
Sérstakar þakkir til lækna og hjúkrunarfólks á Vífilsstööum.
Guörún Jónsdóttir,
Maríus Arthúrsson, Þórdís Sólmundardóttir,
Eyjólfur Arthúrsson, Svava Þorsteinsdóttir,
Jóna Arthúrsdóttir, Gunnar Guðlaugsson,
Geróa Arthúrsdóttir Cougan, Harry Cougan
Fanney Arthúrsdóttir, Ólafur Grímsson
og barnabörn.