Morgunblaðið - 29.11.1978, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. NÓVEMBER 1978
Hvaö segja þeir um „kauprán“ ríkisstjórnarinnar? Hvaö segja þeir um „kauprán“
MORGUNBLAÐIÐ leitaði í gær til forystumanna í
verkalýðshreyfingunni og spurði þá álits á frumvarpi
ríkisstjórnarinnar um efnahagsaðgerðir 1. desember n.k.
Einnig spurði Mbl. þá, hvort þeir teldu að nú væri um að
ræða „kauprán44 af öðru tagi en fólst í efnahagsaðgerðum
fyrri ríkisstjórnar og ef svo væri í hverju sá munur væri
fólginn. Svör þeirra fara hér á eftin
Umhugsunarefni að fólk greiði
fyrir réttindi með kaupi sínu
„Það er ósköp
ljóst að með þess-
um aðgerðum á
að ræna okkur
kaupi eina ferð-
ina enn ok eins o(j
svo oft, þe(íar
({erðar eru ein-
hverjar ráðstaf-
anir í efnahajís-
málum þá -er
byrjað á því að ráðast á launin,"
sa(;ði Björn Þórhallsson formaður
Landssambands íslenzkra
verzlunarmanna. „É}{ geri ráð
fyrir því að launþegar vilji flestir
bera einhverjar byrðar í sambandi
við lausn efnahaj{smálanna en ég
held að þeir vilji um leið sjá aðrar
ráðaj{erðir uppi en bara þær að
skerða launin.
Um féláj(sle({ar aðgerðir er út af
f.vrir sig allt }{ott o}{ blessað að
sej{ja. Éj{ tel það hins vegar
verulej{t umhugsunarefni, þej{ar
stjórnyöld treysta sér ekki len}{ur
til að setja löfíjyöf um félagsleg
réttindi fólks án þess að fólkið
fíreiði fyrir þau með kaupi sínu.
Varðandi þessar aðgerðir og
aðgerðir fyrri stjórnar tel ég
engan stigsmun vera þar á. Ef til
vili eru aðferðirnar ekki alveg þær
sömu, en aðalatriðið er að fólkið
fær ekki sitt samningsbundna
kaup. Og vísitölubindingin var eitt
aðalatriði kjarasamninganna þeg-
ar þeir voru gerðir. Kauprán er
umdeilanlegt orð. Pln það var
notað á síðastliðnum vetri og í vor
og ég tel fullkomlega réttmætt að
nota það um þessar aðgerðir líka,
þó ekki væri,Jiema til þess að fólki
skildist hvað væri verið að gera.“
Launpegum seldir peirra eigin
samningar
„Þessar efna-
hagsráðstafanir
ríkisstjórnarinn-
ar bera með sér
að kommúnistar
og kratar hafa
skipt um skoðun
frá því í vor,“
sagði Magnús L.
Sveinsson vara-
formaður Verzl-
unarmannafélags Reykjavíkur.
„Það fer ekki milli mála að þessar
ráðstafanir munu skerða umsamin
laun, þar á meðal laun lægst
launaða fólksins, sem tekur laun á
bilinu 143—170 þúsund krónur á
mánuði.
Enda þótt ég geri mér grein
fyrir því að nauðsynlegt er að
grípa til ráðstafana gegn verðbólg-
unni þá hef ég stöðugt haldið því
fram frá því ráðstafanirnar voru
gerðar í febrúar sl. að ekki væri
réttlætanlegt að skerða kjör þeirra
sem taka laun samkvæmt lægstu
launatöxtum.
Vegna 3% skerðingar á launum
sem réttlætt er með fyrirheitum
um félagslegar umbætur vil ég
benda á, að hiuti af þessum
félagslegu þáttum, sem frumvarp-
ið gerir ráð fyrir, eru atriði sem
verkalýðshreyfingin hefur áður
samið um og virðist sem núverandi
ríkisstjórn ætli með því að selja
launþegum sína eigin samninga.
Ut af fyrir sig er enginn
eðlismunur á aðgerðum þessarar
ríkisstjórnar og þeirrar fyrri. Rán
er rán, hvernig sem það er
framkvæmt og það sem snýr að
launþegahreyfingunni er að í
báðum tilfellum er kaupgjaldsvísi-
talan skert. Og enda þótt nú sé
talað um að bæta það upp með
niðurgreiðslum á vöruverði og
félagslegum umbótum þá er það
mjög mikil blekking, þar sem
slíkar ráðstafanir verða ekki
greiddar með öðru en beinum og
I óbeinum sköttum hins almenna
launamanns."
Fullar verðbætur hefðu átt að
koma á lægstu launin
„Ég hef alltaf
talið og tel enn að
verkalýðshreyfing-
in eigi að beita
sér fyrir því að
lágmarkslaun sé
tryggð lífvænleg
en svo er ekki nú.
Ég tel til dæmis
laun á bilinu
145—170 þúsund
krónur á mánuði alls ekki lífvæn-
leg laun og fólk með þetta kaup
hefði skilyrðislaust átt að fá fullar
bætur nú,“ sagði Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir formaður Starfs-
stúlknafélagsins Sóknar. „Ég tel
að þeir sem betri hafa launin eigi
að bíða um sinn meðan verið er að
leiðrétta hlut hinna. Því miður
hefur þetta sjónarmið átt erfitt
uppdráttar innan verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Um þær ráðstafanir sem eiga aö
koma á móti þeim prósentustigum,
sem ekki verða greidd beint, vil ég
hafa sem fæst orð meðan ekki er
séð, hvernig þær koma endanlega
út. Með þessu er ég þó ekki að efast
um efndir en ég bendi á að í raun
og veru sömdum við um breytingar
á húsnæðismálunum í samningun-
um 1977 en þær eru ekki komnar
til framkvæmda.
Munurinn á þessum aðgerðum
og þeim fyrri er í mínum augum sá
að nú er yfirlýst að þetta sé gert í
samráði við forystumenn verka-
lýðshreyfingarinnar en fyrri
aðgerðir voru gerðar þvert á
þeirra vilja.“
Sé ekki annað en kaupmáttur-
inn hraoi niður
„Ég er nú orð-
inn langþreyttur
á því að gengið sé
á gerða kjara-
samninga,“ sagði
Bjarni Jakobsson
formaður Iðju,
félags verk-
smiðjufólks.
„Þetta frumvarp
virðist gefa til
kynna að ríkisstjórnin sé þeirrar
skoðunar að launamálin séu
meginorsök verðbólgunnar. Auð-
vitað höfum við öll áhyggjur af
verðbólgunni en ég mótmæli þeim
skilningi að launin séu hennar
meginorsök.
Varðandi niðurgreiðslur vil ég
benda á það að þær niðurgreiðslur,
sem þessi ríkisstjórn setti á í
upphafi síns ferils hafa ekki orðið
til að lækka vísitöluna og ég býst
ekki við að frekari niðurgreiðslur
1. desember breyti þar um. Um
skattalækkanirnar vil ég ekkert
segja að svo stöddu, en varðandi
það sem segir um félagslegar
umbætur, þá finnst mér það of
losaralegt til þess að hægt sé að
meta, hvað raunverulega er á
ferðinni.
Ég sé nú ekki mun á þessum
ráðstöfunum og þeim, sem fyrri
ríkisstjórn beitti sér fyrir, annan
en þann, að mér sýnist þessi
ríkisstjórn ætla að taka minna
tillit til láglaunafólks en þó var
gert í febrúarlögunum, þó slæm
væru.
En alvarlegast þykir mér að ég
fæ ekki annað séð en að kaupmátt-
urinn hrapi nú niður.“
Óskir verkalýðshreyfingarinnar
samþykktar
Við urðum
ókvæða við þegar
fráfarandi ríkis-
stjórn skerti
hálfa launa-
hækkun bóta-
laust, sagði Jón
Kjartansson for-
maður Verka-
lýðsfélags Vest-
mannaeyja, og
settum fram kröfur um samning-
ana i gildi. Ýmsir flokkar tóku upp
þá kröfu og hefur nú verið deilt
nokkuð á þá fyrir að svíkja
kosningaloforð.
— Ég tel öðruvísi að farið nú en
í tíð ríkisstjórnar Geirs Hall-
grímssonar því þá var tekin
bótalaust launahækkunin en
bráðabirgðalögin lagfærðu dag-
vinnutekjur en skertu eftirvinnu
og næturvinnutekjur og er eftir-
vinnan nú um 13,5% miðað við
dagvinnu og næturvinnan
45—46%. Þessi stjórn sem nú situr
lætur okkur fá hluta launa-
hækkunar í niðurgreiðslum, af-
námi söluskatts af nokkrum
nauðsynjavörum. Við í verkalýðs-
hreyfingunni höfum bent ákveðið
á að við værum fullt eins til
viðræðu um aðrar leiðir en fleiri
verðlausar krónur í launaumslagið
og á ráðstefnu ASÍ í desember
1975 var sett fram 14 atriði og
þeim beint til þáverandi ríkis-
stjórnar til athugunar, leiðir er
leiða skyldu til kauphækkunar, en
þeim var hafnað. Sama sagan var
uppi er sólstöðusamningarnir voru
samþykktir, en nú hefur ríkis-
Þetta er bók fagurkerans á
sviði skáldskapar og telst til
bókmenntalegra tíðinda.
Hér má lesa um Ingvar
Ingvarsson og dætur hans,
Bjögga í Fojaldinu og brúar-
mennina í Árvogum, frúna í
Miklagerði og leiðina í
Munaðarnes, konuna, sem
beið eftir bréfi frá Boston,
litlu stúlkuna, sem fékk
púpu í sálina, postulíns-
koppinn á Flatey og slysa-
tilburðinn í Kaupmanna-
höfn og loks Sigvalda garð-
meistara, dásemdina rauð-
hærðu og austanstrákinn.
Rautt í sárið eru listilega
sagðar sögur á fögru kjarn-
miklu máli, enda er Jón
Helgason landskunnur frá-
sagnarsnillingur.
Þorleifur Jónsson dregur
hvergi af sér í frásögn sinni.
Svið minninga hans spannar
allt ísland, 70 kaflar um
menn og málefni, þar á meðal
þjóðkunna stjórnmálamenn
og aðra framámenn, en
einkum þó það, sem mestu
varðar, alþýðu manna, ís-
lenzkan aðal til sjós og lands.
Þorleifur kemur vel til skila
stjórnmálaafskiptum sínum
og viðskiptum við höfuð-
f jendurna, krata og templara.
Hann er tæpitungulaus og
hreinskilinn og rammíslenzk-
ur andi litar frásögnina frá
upphafi til loka.
Skálateigsstrákurinn Þorleif-
ur Jónsson er margfröður og
afspyrnu skemmtilegur. Hver
sem les frásögn hans verður
margs vísari um mannlíf á
íslandi á öldinni, sem nú er að
líða.
JÖHANNES
-UDFJGI
STRÁKURINN
ÞORLEIFUR
JONSSON
HELDUR SÍNU
STRIKI
Magnús
Magnússon
fffc ffl ÆýI
IjlD t3jj tO*! ttu tta oa ■
ffl. ffl ;g ffl ffl 11
Voru þingmenn meiri
skörungar og reisn Alþingis
meiri fyrr en nú? Upprisa
alþingismanna svarar þessu
að nokkru, en þar er að finna
mannlýsingar 55 alþingis-
manna og ráðherra eftir
háðfuglinn Magnús Storm.
Þessar mannlýsingar hans
einkennast af fjörlegum stíl
og fullkomnu valdi á kjarn-
góðu, hnökralausu máli og
margar eru þær stórsnjallar,
einkum hvað varðar hið bros-
lega í fari viðkomandi. Bregð-
ur þá fyrir á stundum dálítið
meinlegri hanini.
Magnús Stormur bjó Upprisu
alþingismanna undir prentun
stuttu fyrir andlát sitt og
sjálfur mun hann hafa talið
marga þessara palladóma
meðal þess bezta, sem hann
lætur eftir sig á prenti.