Morgunblaðið - 01.12.1978, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 1. DESEMBER 1978
Þórarinn frá Stein-
túni—Minning
Fæddur 17. desember 1902.
Dáinn fi. ágúst 1978.
Það var í þá dajía, þejjar
heimurinn var lítill og barnshug-
urinn skynjaði hann allan, enda
ekki lanjít Ströndina á enda frá
Viðvík til Gunnólfsvíkur.
Allt þar fyrir utan var á vissan
hátt óraunveruleí't ofí minnti
aðeins á sig með komu Runólfs
pósts, læknisins frá Þórshöfn eða
Vopnafirði ofí svo strandferðaskip-
anna eða komu Færeyinfía á vorin,
Þessi litla sveit bjó yfir marg-
slungnum töfrum, sem fylltu
harnshugann undrun. Náttleysi
vordaganna með hoppandi lækjum
og glöðum fuglaklið og skammdegi
vetrarins ýmist með stjörnubjört-
um náttum og norðurljósum eða
iðulausri stórhríð og náttmyrkri
voru hinar tröllauknu andstæður,
sem mynduðu uppistöðuna í þess-
um töfravef. En á milli komu stutt
sumur með ólýsanlegri blómadýrð
og haustin með hlýjum fjallaþey
og litskrúði sölnandi gróðurs, og
áður en vetur konungur gekk í
garð komu göngurnar með réttar-
dögunum, mesta tilhlökkun okkar
barnanna næst jólum.
Þetta var veröld okkar hinna
ungu. Við áttum hana sameigin-
lega og nutum hennar, enda
bjuggum við flest við öryggi góðra
foreldra eða annarra náinna
skyldmenna, og svo nágranna í
sveitinni, sem krydduðu tilveru
okkar með komu sinni, og tóku á
vissan hátt þátt í því að slá
skjaldborg um okkur.
Sumir, bæði karlar og konur,
voru aldnir að árum, þreyttir eftir
langan dag, en höfðu fengið að
rækta séreinkenni sín. Aðrir voru
á bezta aldursskeiði og voru því
aðal máttarstólpar þessa litla
samfélags, og svo komu þeir
yngstu, fullir æskufjörs og lifðu í
dagdraumum. Allt þetta góða fólk
vakti athygli okkar og myndaði
hið mislita talnaband, sem við
höfðum daglega fyrir augum. Það
sýndi okkur vinarþel, hver á sinn
sérstæða hátt, ýmist með klappi á
kollinn eða hlýlegu ávarpi, en
gleðin var mest er við vorum leidd
í búr eða eldhús ög húsmóðirin gaf
okkur bita í munninn.
Það er langt síðan þetta var.
Sveitin er söm við sig, en það góða
fólk, sem þá fyllti sveitina lífi og
gaf okkur öryggi, er nú margt
horfið, en lifir í minningunni.
Hugurinn leitar heim til löngu
liðinna daga, þegar kvaddur er
góður vinur, frændi og sveitungi
sem var ungur og glæsilegur
maður á þeim tíma, sem ég vitnaði
til. Hann var þá hugumstór, eins
og hann átti kyn til.
Þórarinn Valdimar Magnússon
var fæddur í Stykkishólmi 17.
desember 1902. Foreldrar hans
voru Magnús Þórarinsson Hálf-
dánarsonar bónda á Bakka í
Bakkafirði og konu hans Hólm-
fríðar Sigurðardóttur úr sömu
sveit og Jórunn Sigríður Thorlaci-
us dóttir Daníels Thorlacius
alþingismanns og kaupmanns í
Stykkishólmi og konu hans Ggð-
rúnar Önnu Jósefsdóttur læknis á
Hnausum.
Hann fluttist kornungur með
föreldrum sínum til Reykjavíkur,
þar sem faðir hans stundaði um
tíma rakaraiðn og svo heim í
fæðingarsveit föður síns að Stein-
túni í Bakkafirði (þ.e. Strönd), þar
sem faðir hans gerðist bóndi.
Hann naut föður síns aðeins
stuttan tíma, því að hann dó er
Þórarinn var 7 ára gamall.
t
Bróöir okkar,
JÓN ÁRNASON,
Kirkjuvegi 40,
Kellavík,
lézt miövikudaginn 29. nóvember í Borgarsjúkrahúsinu.
y
Systkini hins látna.
t
Konan mín, móöir okkar og tengdamóöir,
ÞÓREY GUDLAUGSDOTTIR,
Langholtevegi 13,
andaöist sunnudaginn 26. nóvember. Útför hennar veröur frá Fossvogskirkju,
í dag, föstudaginn 1. desember kl. 3.
Jón Konráðsson,
börn og tengdabörn.
Útför
ÖNNU HALLDÓRSDÓTTUR,
Garöabraut 29,
Akranesi,
fer fram frá Akraneskirkju, laugardaginn 2. desember, kl. 13.30.
Jón Einarsson
og börn.
t
Eiginmaöur minn og faöir,
JÓNATAN AGNARSSON,
Faxabraut 33 D,
Keflavík,
veröur jarðsunginn frá Keflavíkurkirkju, laugardaginn 2. desember, kl. 2 e.h.
Elísabet Halldórsdóttir,
Kristjana Jónatansdóttir.
t
Hjartans þakkir fyrir auðsýndan hlýhug við andlát og útför,
GUÐNÝJAR GUÐNADÓTTUR.
Sigrún Guönadóttir.
Móðir hans bjó áfram með
börnin sín, fyrst í Steintúni en
síðan í Höfn í sömu sveit.
Þórarinn tók mikilli tryggð við
æskuheimili sitt og kenndi sig við
Steintún. Hann og systkini hans 2
nutu í æsku mikils kærleika og
uppfræðslu móður sinnar en hún
var glæsileg kona svo af bar.
Skólaganga hans varð ekki mikil,
því að í sveitinni var aðeins um
stopula farkennslu að ræða, en
hann mun hafa verið einn vetur í
unglingaskóla á Vopnafirði og
einn vetur í gagnfræðaskólanum á
Akureyri. Hann var mjög vel
greindur, námfús og bókelskur,
svo að sjálfsmenntunin gaf honum
drjúgan hlut. Hann las mikið alla
sína æfi, og bókin var honum ætíð
nærtæk, jafnvel þegar hann átti
annríkast við einyrkjabúskap, og
svo hefur dóttir hans tjáð mér að
hann vildi hafa bók milli hand-
anna jafnvel eftir að hann fékk
ekki valdið henni vegna veikinda.
Þórarinn giftist árið 1926 Sigur-
björgu Sigurðardóttur Björnsson-
ar fræðimanns frá Snæbjarnar-
stöðum í Fnjóskadal og konu hans
Hólmfríðar Jónsdóttur frá Stein-
kirkju. Þau eignuðust 9 börn, 3
þeirra dóu í æsku og 2 dóu
uppkomin, en 4 dætur eru á lífi og
rækta með sóma ættarreitinn.
Auk þess ólst upp hjá þeim
dóttursonur þeirra, Þórarinn
Sveinn Thorlacius.
Sigurbjörg og Þórarinn bjuggu
fyrstu árin í Höfn en lengst af í
Steintúni á bernskuslóðum hans
allt til ársins 1956, en þá brugðu
þau búi vegna heilsubrests hans og
fluttust til Reykjavíkur.
Sem barn heyrði ég talað um
það heima, að Þórarins biði mikið
hlutskipti. Hann hafði erft tölu-
verðar jarðeignir frá afa sínum
Þórarni á Bakka og svo glæsilegur
ungur maður sem hann var, þá
hlyti hans að bíða sigurganga og
víst er um það, að hvorki brast
hann kjark né vilja til þess að svo
mætti verða.
En árin sem í hönd fóru voru
mörg erfið og fóru þau Sigurbjörg
og Þórarinn ekki varhluta af því.
Þær eignir, sem hann hafði erft,
gáfrt mjög lítið í aðra hönd svo að
þeirra barnmarga heimili var
fátækt, og sorgin sótti þau heim.
En Þórarinn var góður heimilis-
faðir og breiddi sig yfir fjölskyldu
sína. Hann byggði upp á æsku-
stöðvum sínum í Steintúni og
breytti móum í ræktað tún og sleit
þar kröftum sínum, uns hann varð
að láta undan síga vegna veikinda.
Og eftir að þau fluttust til
Reykjavíkur misstu þau 2 börn sín
uppkomin. En .lífsviðhorfi sínu
lýsir hann í fyrstu kvæðabók sinni,
þá lífsreyndur maður, meðal
annars þannig: Ef við þekktum
ekki myrkrið, sæjum við ekki
sólskinið.
Leiðir okkar Þórarins frá Stein-
túni lágu ekki saman frá því ég
fluttist unglingur úr fæðingarsveit
okkar þar til fundum okkar bar
aftur samán í Reykjavík 1964.
Hann var þá kominn til bæri-
legrar heilsu og vann hjá Olíu-
félaginu h/f, sem hann gjörði eftir
það meðan starfskraftar leyfðu og
naut þar verðugs trausts.
Nú var það ekki hinn hugum-
stóri glæsilegi ongi maður sem ég
mætti, heldur lífsreyndur maður.
En viðmótið var hið sama, hlýtt
handtak og brosmildi, og umfram
allt ást til móður jarðar, íslenzkr-
ar tungu og menningar þeirrar
byggðar sem við áttum sameigin-
lega.
Og nú eftir að hann hafði orðið
að láta undan síga við lífsstarf sitt
og hafði orðið að horfast í augu við
mörg vonbrigði í lífinu, þá brutust
út hjá honum þeir eiginleikar, sem
blundað höfðu með honum frá
æsku, þ.e. skáldhneigð, tengd ást
til íslenzkrar tungu og bókmennta
og löngun til þess að tengja fortíð
framtíð.
Hann var áfram ungur í anda
allt til síðustu stundar. Hann gaf
út 3 kvæðabækur, Útfall 1964,
Litir í laufi 1966 og Undir
felhellum 1970, auk þess Sýnis-
horn af úrvals ljóðum 48 norður-
landahöfunda, sem hann kallaði
tilraun til þýðingar 1975.
Eg tel mig ekki færan um að
dæma ljóðagerð Þórarins frá
Steintúni, en í kvæðum hans
kemur fram ást til landsins,
tungunnar og almættisins, og víst
er um það að mörg kvæða hans eru
betur ort en margt af því, sem
mikið er hossað í dag, og vel hefðu
bókaútgefendur getað verið sæmd-
ir af því að gefa út kvæðabækur
hans, én hann varð að kosta það
sjálfur. '
í ritdómum um fyrstu kvæðabók
hans Útfall, segir Benedikt frá
Hofteigi: „Blærinn á kveðskap
Þórarins er framhald af allri
íslenzkri lífsbaráttu, alvara, þrá,
ábyrgð og viðleitni. Það eru
kannski samstöfurnar, sem bera
Þórarni vitni sem skáldi. „Ef við
þekktum ekki myrkrið sæjum við
ekki sólskinið". — Sorg —. „Hann
rjálar og læðist við rúðuna mína, á
rökkurskóm" — Hrímrósir —.
Og Kristján skáld frá Djúpalæk,
sem er sveitungi okkar, segir
meðal annars: „Höfundur þessi
kann allvel til ljóðagerðar og víða
bregður fyrir skáldskap, sem er
meira en hægt er að segja um þau
mörgu ljóðasöfn, sem út koma um
þessar mundir."
Hér lýsa tveir þjóðkunnir menn
skáldskap Þórarins frá Steintúni,
og læt ég það nægja. En hann var
meira en skáld. Hann hafði
brennandi áhuga á því að varð-
veita þjóðlega menningu og á þann
hátt tengja fortíð nútíð og fram-
tíð. Hann vann að söfnun og
skrásetningu örnefna í sveit okkar,
og einnig skráði hann nöfn á
fiskimiðum á Bakkafirði, en öll
þessi örnefni eru nú í mikilli
hættu. Hann var því einn af þeim
fáu sem gaf sér tíma til og taldi
það nokkurs virði að leggja stein í
eina af þeim vörðum, sem vísa eiga
veginn inn í framtíðina óg um leið
sýna hvaðan við komum.
Hann eignaðist marga kunn-
ingja hér syðra bæði meðal
vinnufélaga, sem kgnnu vei að
meta glaðværð hans og frásagnar-
Minning:
Jónína Hólmfríð-
ur Sigurðardóttir
Í dag er borin til moldar
Hólmfríður Sigurðardóttir, sem
lézt á Landakotsspítala hinn 24.
nóvember síðastliðinn, 81 árs að
aldri.
Hólmfríður eða Fríða eins og
hún var alltaf kölluð fæddist á
Norðfirði hinn 30. júlí 1897 en
fluttist ung ásamt foreldrum
sínum og systkinum til Vest-
mannaeyja, þar sem hún ólst upp
hjá frænda sínum í Nýborg. Um
leið og hún gat, þroska síns vegna,
fór hún að vinna fyrir sér og þá
aðallega sem vinnukona eins og
algengt var um ungar stúlkur í þá
tíð.
Ung að árum kynntist Fríða
manni sínum, Ottóníusi Arnasyni
frá Eskifirði, sem þá var sjómaður
í Eyjum. Keyptu þau lítið hús,
Brekastíg, þar sem þau bjuggu allt
til hinnar örlagaríku nætur hins
23. janúar 1973, þegar þau urðu að
yfirgefa eyjarnar vegna gosins.
Fríða og Ottóníusi varð ekki
barna auðið, en þau tóku og ólu
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúö og vináttu viö fráfall og útför móöur
minnar, tengdamóöur og ömmu,
GUÐLAUGAR BJARNADÓTTUR,
Gnoöarvogi 40.
Erlendur Kristjánsson, Kristín Gunnarsdóttir,
Erla Margrát Erlendsdóttir, Kristján Erlendsson.
t
Þökkum af alhug öllum vinum fjær og nær, sem með gjöfum, skeytum,
blómum og bréfum hafa hundruðum saman veitt okkur af ótæmandi lindum
samúöar og elsku í minningu,
INGIBJARGAR ÞÓRÐARDÓTTUR
í Sólheimum 17, Reykjavík.
Árelíus Níelsson,
Þóróur Árelíusson, Ásdís Guðmundsdóttir,
María Árelíusdóttir, Steinar Berg Björnsson,
Rögnvaldur Árelíusson,
Sæmundur Árelíusson, Hildur Jónsdóttir,
Ingvar Árelíusson, Janis Walker.
og ömmubörnin öll.
upp frá tveggja ára aldri frænku
Ottóníusar, Elínu Guðmundsdótt-
ur, sem nú býr í Reykjavík. Hjá
henni og ungum syni hennar, Otta,
bjuggu þau í eitt ár eftir gosið eða
þar til Rauði Krossinn úthlutaöi
þeim húsnæði hér í borg. Ottóníus
andaðist fyrir þremur árum en
Fríða hélt heimili áfram, þar til
fyrir nokkrum vikum að hún var
flutt á sjúkrahús, þaðan sem hún
átti ekki afturkvæmt.
Ég hef þekkt Fríðu frá því að ég
man eftir mér, enda var hún og
þau hjónin bæði nágrannar og
góðir vinir foreldra minna.
Fríða var einstök persóna, hún
var mikill mannvinur, og hjálpfús-
ari og elskulegri konu hef ég aldrei
kynnzt. Hún kvartaði aldrei en var
sífelit að hugsa um að gera öðrum
greiða, allt til hinzta dags.
Að eðlisfari var hún dul og orðfá
en mjög fróð og kunni frá mörgu
að segja, einkum uppvaxtar- og
búskaparárum sínum í eyjunum,
sem hún unni mjög og hefði aldrei
yfirgefið, hefðu ekki örlögin hagað
því þannig til.
Dóttur hennar og barnabarni
votta ég samúð mína, við söknum
hennar öll og þökkum henni fyrir
samveruna. Blessuð sé minning
hennar.
Ilalla Gísladóttir.