Morgunblaðið - 05.01.1979, Qupperneq 16

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 1979
16

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guómundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvín Jónsson
Áskriftargjald 2500.00 kr. á mánuói innanlands.
í lausasölu 125 kr. eintakið.
Nýja fiskverðið
leysir engan vanda
Meirihluti yfirnefndar Verðlagsráðs sjávarútvegsins hefur ákveðið
11% hækkun fiskverðs, sem gildir til maíloka. Þessi ákvörðun er
mjög umdeild, enda leysir hún engan vanda. Þannig segir Kristján
Ragnarsson, formaður Landssambands íslenzkra útvegsmanna, í
Morgunblaðinu að eftir þessa fiskverðsákvörðun sé afkoma
fiskiskipanna verri en hún hefur verið um langt árabil, sérstaklega
bátaflotans, svo að það sé ófyrirséð, hvort hann verði gerður út við
óbreyttar aðstæður.
Aðrir forystumenn sjávarútvegsins taka í sama streng. Dagbjartur
Einarsson í Grindavík segir, að staða bátaflotans þar verði hörmuleg í
vetur, — „flest hefur hækkað upp undir helmingi meira en fiskurinn á
síðasta ári, svo að það er erfitt að koma þessu dæmi heim og saman.
Þetta kemur langverst niður á bátaflotanum, sem útgerðin hér í
Grindavík byggist að langmestu leyti á.“
Björn Guðmundsson, formaður Útvegsbændafélagsins í Vestmanna-
eyjum, minnir á, að þar hafi útgerðarmenn verið með áform um að
selja helming bátaflotans, þar sem þeir gætu ekki gert hann út, — og
bætir við: „Fyrirsjáanlegt er, að staðan getur ekki annað en hafa
versnað, því að framundan er geysileg olíuverðshækkun núna innan
fárra daga, þar að auki er ríkjandi 50% verðbólga og kannski ný
olíuhækkun áður ðh langt um líður og þetta gerist á sama tíma og
fiskverðið er ákveðið til 30. mai.“
Fiskkaupendur eru einnig mjög svartsýnir á ástandið. Eyjólfur í.
Eyjólfsson, forstjóri Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna, tekur fram,
að þessi fiskverðshækkun sé sízt meiri en þróun launamála og þó
sérstaklega afkoma útgerðar gefi tilefni til, en eigi að síður sé
„hækkunin þó verulega umfram greiðslugetu fiskvinnslunnar miðað
við núverandi markaðsverð og gengi."
Friðrik Pálsson, framkvæmdastjóri Sambands íslenzkra fiskfram-
leiðenda, er sama sinnis og undirstrikar jafnframt, að fiskverðs-
hækkunin lendi mjög þungt á saltfiskframleiðendum vegna þes, hve
stór hluti hráefnið sé í framleiðslukostnaðinum.
Síðan segir hann orðrétt: „Annars held ég að bezt sé að hafa sem
fæst orð um þessa fiskverðsákvörðun. Hún sannar enn einu sinni, að
fiskverð er að mestu leyti ríkisstjórnarákvörðun og verðlagsráðsfull-
trúar hafa þar lítil áhrif nema ríkisstjórn henti í það og það skiptið."
Að framansögðu er ljóst, að fiskverðsákvörðunin leysir engan vanda,
enda skortir allar forsendur fyrir því, að svo geti orðið. Mergurinn
málsins er sá, að útflutningsatvinnuvegirnir eru reknir með halla. Við
slíkar aðstæður er útilokað að nokkurs bata sé að vænta í
efnahagsmálum né láts á verðbólgunni. Þvert á móti heldur áfram að
síga á ógæfuhliðina og ein smáskammtalækningin rekur aðra, — eða
svo að tekin sé líking Olafs Jóhannessonar forsætisráðherra, þar sem
hann tiplar smáfættur eftir færibandi verðbólgunnar: Ríkisstjórnin
vill halda sig við stuttu skrefin. En það dugir þara ekki. Þess vegna
miðar sífeilt aftur á bak en ekki nokkuð á leið.
Hvernig er kjara-
skerðing á litinn?
Enginn vafi er á því, að sjómenn hafa orðið fyrir miklum
vonbrigðum með nýja fiskverðið. Þannig talar Guðmundur
Hallvarðsson, formaður Sjómannafélags Reykjavíkur, um, að það sé
mjög bagalegt og leitt til þess að vita, að ákvörðun um hækkun
fiskverðs skuli hafa farið út í pólitísk hrossakaup. En sem kunnugt er
höfðu sjómannasamtökin sammælzt um að sætta sig ekki við minna en
14%/ fiskverðshækkun. Það var m.a. byggt á því, að samanborið við
aðrar stéttir höfðu sjómenn dregizt aftur úr í launum veg'na hins lága
fiskverðs, sem ákveðið var í október.
Ingólfur Ingólfsson, formaður Farmanna- og fiskimannasambands-
ins, er fulltrúi sjómanna í Verðlagsráði sjávarútvegsins. í tíð síðustu
ríkisstjórnar vakti hann athygli fyrir ósveigjanleika í kröfugerð, enda
er vegur hans í Verkalýðsmálaráði Alþýðubandalagsins mikil! og
nýtilkominn. En æ sér gjöf til gjalda og nú hefur honum þótt rétt að
falla frá kröfum sjómanna til að þóknast flokksbræðrum sínum. Það er
eftirtektarvert, að Oskar Vigfússon, formaður Sjómannasambands
Islands, er nýbúinn að temja sér hæversku í sambandi við kjaramál,
sem hann átti ekki til fyrir nokkrum mánuðum. Jafnvel í október talaði
hann um, að aðför hefði verið gerð að sjómönnum, en nú lætur hann
sér nægja að segja, að sjómenn geti sætt sig við fiskverðið, ef viss
loforð af hálfu stjórnvalda verði efnd, sem hann veit þó ekki
nákvæmlega hver eru!
Það liggur ljóst fyrir, að Ingólfur Ingólfsson féll frá kröfum
sjómanna án þess að hafa tryggingu fyrir nokkru í staðinn. í þessu
feist að sjálfsögðu kjaraskerðing, sem fyrir hinum venjulega sjómanni
hefur aðeins einn lit. En svo virðist sem frá sjónarhorni Ingólfs
Ingólfssonar sé kjaraskerðing góð eða vond, eftir því hvort hún er rauð
eða blá. Fiskverðshækkunin er ekki nógu mikil til að að tryggja
rekstrargrundvöll útgerðar og sjómönnum hlutfallslega sömu
launabreytingar og landverkafólk hefur fengið. Hins vegar er hún mun
meiri en fiskvinnslan getur staðið undir. I því er fólgin í hnotskurn
vandi íslenzks efnahags- og atvinnulífs.
Guðmundur Hallvarðsson form. Sjómannafélags Reykjavíkur:
Fyrirheitin okkar eina hálmstrá
„Þau fyrirheit sem við teljum okkur hafa varðandi
aðgerðir í skattamálum eru eina hálmstráið sem við
höngum á og án þeirra vona er fiskverðið óviðunandi,"
sagði. Guðmundur Hallvarðsson formaður Sjómanna-
félags Reykjavíkur er Mbl. leitaði álits hans á því að
engin samþykkt hefði verið gerð í ríkisstjórninni um
skattafríðindi til handa sjómönnum.
„Eg hef að vísu ekki setið neina þá samkomu með
þeim herrum sem stjórna landinu að ég geti
persónulega hermt upp á þá loforð," sagði Guðmund-
ur. „En okkur hefur verið tjáð að málaleitanir okkar,
þar á meðal um skattafríðindi, hafi hlotið jákvæðar
undirtektir ráðamanna í ríkisstjórninni. Ef ekki
verður tekið á þessum málum, en skattamál og
lífeyrissjóðsmál eru brennandi mál fyrir okkur
sjómenn ekki síður en öryggismálin, sem ég tel nú
reyndar fjarstæðu að verzla með, þá finnst mér full
ástæða til þess að menn hægi á sér áður en þeir halda
á sjóinn og að við köllum saman ráðstefnu til að fjalla
um öll okkar kjaramál."
Mbl. bar undir Guðmund þau orö Kjartans
Kristóferssonar formanns sjómannafélagsins í
Grindavík, að loðnusjómenn óttist að vera plataðir út
á sjó áður en loðnuverðið kemur. „Hvað voru menn að
gera með siglinguna til Akureyrar og sína samþykkt
þar?“ sagði Guðmundur. „Ég trúi því ekki fyrr en ég
sé loðnuskip láta úr höfn undir þeim kringumstæðum
að loðnuverð sé ekki komið, að samstaða loðnusjó-
mannanna sé rofin. Það segir sig sjálft að ef ekki fæst
viðunandi loðnuverð þá mun slík afgreiðsla aðeins
þjappa sjómönnum fastar saman."
Ingólfur Ingólfsson form. Farmanna- og fískimannasambandsins:
Allar kröfur okkar verða upp-
fylltar nema um skattfríðindin
m Ingólfur Ingólfsson formaður Farmanna- og
fiskimannasambands íslands, sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær, að hann hefði fengið fyrirheit um
að öll þau atriði sem verið hefðu á óskalista sjómanna
yrðu uppfyllt nema kröfur þeirra um skattfríðindi.
Við kröfu um slíkt hefði þó alls ekki verið sagt þvert
nei. Hann hefði rætt þessi mál við fleiri ráðherra en
forsætisráðherra og þó þeir hefðu engu lofað þá hefðu
þeir ekki hafnað þessum óskum og alls ekki útilokað.
Meðal þeirra atriða sem Ingólfur sagði að lofað
hefði verið væri breyting á almannatryggingakerfinu,
en hún hefði verulega breytingu í för með sér varðandi
lífeyrismál sjómanna. Þá væri sjómönnum lofað
auknu öryggi þannig að ekki væri hægt að afskrá þá
fyrirvaralaust og svipta þá þannig öllum lágmarks-
kauptryggingum.
Þá benti Ingólfur á að fiskverðið væri uppsegjanlegt
1. marz næstkomandi og þarna væri því aðeins um 2ja
mánaða samning að ræða. Reikna mætti með að 8%
verðbætur ættu þá að greiðast á laun og ef þær yrðu
greiddar að fullu þá sagðist Ingólfur ekki þurfa að
reikna með að erfiða samninga þyrfti til að fá 3%
hækkun í viðbót, en sjómenn höfðu gert kröfu um 14%
hækkun fiskverðs. Þessu atriði mætti ekki gleyma,
menn hefðu e.t.v. viljað semja upp á eitt ár án þess að
geta hreyft við fiskverðinu?
Oskar Vigfússon formaður Sjómannasambands íslands:
Vona að einn
réttara fyrir
„Ég hlýt að herma upp á ríkisstjórnina velvild
gagnvart okkar plaggi og vona að einn ráðherra hafi
réttara fyrir sér en tveir," sagði Óskar Vigfússon
formaður Sjómannasambands Islands, þegar Mbl. bar
undir hann þau ummæli Kjartans Jóhannssonar
sjávarútvegsráðherra að skattafríðindi til handa
sjómönnum hefðu verið felld í ríkisstjórninni, en
Tómas Áranson fjármálaráðherra hefur tekið í sama
streng, en Svavar Gestsson viðskiptaráðherra segir
málið enn á vinnslustigi.
„Von sjómanna sem er bundin úrlausnum á sviði
skattamála og fleiri félagslegra aðgerða er það sem
gerði útslagið með að menn tóku fiskverðshækkun-
ráðherra hafi
sér en tveir
inni,“ sagði Óskar. „Og ef þessi von bregzt þá hljóta
menn að bregðast einhvern veginn við því.“
Mbl. spurði Óskar um loðnuverðið. „Bæði ég og
fulltrúi útgerðarmanna leggjum höfuðáherzlu á að
loðnuverðið komi í tæka tíð,“ sagði Óskar. „Og ég hef
þá trú að verðið komi fyrir helgina, þannig að ekki
þurfi að endurtaka siglingar síðasta árs.
Á morgun eru tveir fundir, sem ég held að reki mjög
á eftir málinu, þótt hvorugur fjalli beint um
loðnuverðið. Annar er um hleðslumörk loðnuskipa og
hinn um útbúnað í loðnuskipum með tilliti til gæða
aflans og þar á ég von á að menn hafi uppi spurningar
um verðið og ýti á ákvörðun í tæka tíð.“
„Fannst ég verc
niður mat fyrir e\
- sagði Ásgeir Gíslason skipstjóri á Rán
Frá Þórleifi Ólafs.syni í Grimsby
„NEI, ég átti ekki von á þessu verði, en góðum markaði bjóst ég við. Mín reynsla eftir
30 ára skipstjórnaferil er sú, að það hafa alltaf verið góðar sölur í Englandi eftir jól,“
sagði Asgeir Gíslason skipstjóri á Rán GK þegar Morgunblaðið ræddi við hann í
Grimsby í gær. Rán hafði þá nýlokið við að selja 86.8 lestir fyrir 82.572 sterlingspund
eða 53.3 milljónir íslenzkra króna. Meðalverð fyrir hvert kíló var því 614 krónur, sem
er hæsta meðalverð, sem nokkur togari hefur fengið í Englandi fyrr og síðar.
Þetta er ekki í fyrsta skipti, sem Ásgeir Gíslason gerir metsölu í Englandi, t.d. var
hann skipstjóri á Reykjavíkurtogaranum Marz árið 1964 og þá seldi hann eitt sinn í
Hull fyrir 24 þúsund pund og var það langhæsta sala togara í Englandi til þess tíma.
„Ég hefði verið mjög
ánægður með 500 króna
meðalverð á kíló, en útkoman
í dag kom mér sannarlega á
óvart — og þó. Mig var búið
að dreyma fyrir þessu,“ segir
Ásgeir. — Nóttina áður en
við komum til Grimsby
dreymdi mig, að ég kæmi
fram í brúna og fannst mér
ég þá sjá þrjá menn að vera
að rétta af áttavitann, en
hann er aðeins vitlaus. Mér
fannst ég segja við þá að
þetta væri óþarfi, ég þekkti
skekkjuna. Síðan fannst mér
að ég færi til baka aftur í
klefann minn. Hann var þá
hálffullur af skít að mér
fannst og um leið af mat-
vælum. Þá fannst mér ég
fara að pakka niður matnum
fyrir eigendur skipsins og við
það vaknaði ég, segir Ásgeir.