Morgunblaðið - 27.01.1979, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JANÚAR 1979
Bemard Leviru
Bakhliðin á „ endurreisn-
arstarfinu ” í Víetnam
nn einu sinni eiga sér
stað blóðsúthellingar á
börmum grafanna í
Suðaustur-Asíu. -
Væringar Víetnama og
Kambódíumanna í skjóli kommún-
istastórveldanna, sem berjast um
völd og yfirráð, hafa leitt til enn
meiri harðstjórnar í báðum
ríkjunum og enn meiri þjáninga
þjóðanna, sem þarna búa, miðað
við það sem verið hefur. Ekki er
hægt að segja annað en að
talsverður gálgahúmor felist í því
þegar Sovét-leiðtogarnir eru farn-
ir að hneykslast á grimmdar-
verkum kommúnista í Kambódíu
og þegar valdhafar í Kína eru
farnir að láta sem strengjabrúður
þeirra, löðrandi í blóði, séu einhver
saklaus fórnarlömb yfirgangs-
samra Víetnama. Það er hins
vegar ekki víst að slíkur húmor sé
í miklum metum í fangabúðunum í
Víetnam eða í fjöldagröfunum í
Kambódíu.
Svo skammt er síðan ég sagði
álit mitt á málefnum Kambódíu,
að ég hirði ekki um að gera það nú,
en frá Víetnam hef ég fengið
fregnir, sem ekki einungis brjóta
algjörlega í bága við gagnrýnis-
lausa tízkuþvaðrið, sem við heyr-
um um þessar mundir frá fylgis-
mönnum „frelsunar" Víetnams á
Vesturlöndum, heldur gefur
ákveðna vísbendingu um að þau
okkar, sem án þess að búa yfir
sérstakri spásagnargáfu reyndu að
segja fyrir um hvers konar ógnir
kæmu í kjölfar falls Suður-Víet-
nams, höfum engan veginn rennt
grun í þær staðreyndir, sem nú
blasa við.
Á síðasta ári bárust tvívegis til
Vesturlanda makalausar
upplýsingar frá manni, sem tekizt
hafði að flýja úr því alls-
herjar-fangelsi, sem Víetnam er
orðið. I öðru tilvikinu var um að
ræða yfirlýsingu, sem lesin var
upp fyrir framan dómkirkjuna í
Saigon i fyrra. Yfirlýsinguna
höfðu samið átta Víetnamar og
voru sex þeirra viðstaddir lestur-
inn. Fyrir vikið voru þeir auðvitað
handteknir og settir í fangelsi, þar
sem þeir fluttu boðskap sinn
munnlega (í víetnömskum fangels-
um hafa fangar að sjálfsögðu ekki
leyfi til að hafa hjá sér lesefni).'
Samfangi þeirra, að nafni Doan
Van Toai lærði yfirlýsinguna utan
bókar. Hann var síðan látinn laus
og tókst að flýja land skömmu
síðar. Hann skrifaði niður yfir-
lýsinguna þegar hann slapp úr
fangelsinu og tók hana með sér til
Frakklands. Þaðan fékk ég svo
eintak. Áður en ég vitna í
yfirlýsinguna ætla ég að hafa
nokkur orð um þá átta menn, sem
að henni standa. Nær allir voru
þeir yfirlýstir andstæðingar þeirra
einræðisstjórna, sem fóru með
völd í Suður-Víetnam í stríðinu.
Sumir höfðu setið í fangelsi fyrir
þau afskipti sín (einn meira að
segja framseldur til Norður-Víet-
nams). En, eins og ég hef svo oft
sagt, þeir sem standa gegn ólýð-
ræðislegum aðgerðum hægri
sinnaðra einræðisstjórna í nafni
lýðræðis fremur en í nafni
kommúnisma, eru þeir and-
stæðingar, sem kommúnistar
óttast mest af öllu. Og mikið rétt:
Væri maður reiðubúinn til að taka
á sig þjáningar fyrir lýðræðishug-
sjónina með því að standa gegn
stjórn Diems eða Thieus, hversu
miklu fremur hlaut hann þá ekki
að standa gegn ennþá grimmari
stjórn kommúnista eftir að þeir
fóru með sigur af hólmi.
Af hugrekki, sem vart er á okkar
færi að skilja, stóðu þessar sex
hetjur á tröppunum fyrir framan
dómkirkjuna í Saigon og fluttu í
heyranda hljóði mótmæli sín, eða
það sem þeir náðu að koma á
framfæri áður en þeir voru
dregnir á braut og þeim varpað í
fangelsi. Þeir lögðu í upphafinu
áherzlu á það atriði, sem þeir
byggja afstöðu sína á:
„Með því sem eítir er af
þverrandi kröftum og andlegum
styrk ætlum við að berjast án
ofbeldis fyrir því að mannréttindi
verði virt í Víetnam. Við kjósum
að gera það án ofbeldis af því að
það er eina leiðin til að koma í
veg fyrir blóðsúthellingar og
mannfórnir með þjóð sem á
undanförnum áratugum hefur
þolað svo takmarkalausar píslir.“
Þá beina þeir máli sínu til
bænda og verkamanna í löndum
heims:
„Lítið til bræðra yðar í Víet-
nam. Víetnamski bóndinn erfiðar
í kraumandi frumskógunum. upp
á náð og miskunn náttúruaflanna
kominn. einungis til þess að
uppskera hans verði síðan gerð
upptæk í nafni uppbyggingar
hins svokallaða „sósíalisma“.
Uxi fær stundarhvfld eftir að
hafa gengið fyrir plógi allan
daginn. en víetnamskur bóndi,
sem hefur þrælað liðlangan
daginn úti á hrísakri, er neyddur
til að eyða sinum örfáu tóm-
stundum í glórulausar umræður
og til að taka við innrætingu ...
Gerið yður í hugarlund þær
aðstæður sem víetnamskur verka-
maður vinnur við. Hann er
neyddur til að vinna alla daga
mánaðarins án þess að geta gert
sér vonir um að bera annað úr
býtum en smánarlega ölmusu f
laun, um leið og hann er
þvingaður til að lýsa því yfir að
hann vinni af frjálsum og fúsum
vilja.“
Næst tala þeir til „Presta,
vísindamanna, listamanna og um-
bótasinnaðra menntamanna" og
heita á þá að koma til hjálpar.
Þessi krafa ber því ljóslega vitni
hve tengsl þeirra eru lítil við
„umbótasinna" á Vesturlöndum,
þar sem prestar, vísindamenn,
listamenn og umbótasinnaðir
menntamenn kæra sig kollótta um
Arlög þeirra, ef þeir eru þá ekki
-jafnvel einlægir stuðningsmenn
kúgara þeirra.
En „Við höfum séð“, segir í
yfirlýsingunni, „verkamenn og
bændur neydda til að vinna
kauplaust í frfstundum sfnum af
ótta við að hrísskammtur fjöls-
kyldu þeirra vcrði skertur og að
hún verði hungurmorða. Konur
og gamalmenni gera sér upp bros
á fundum og samkomum þótt
hugur fylgi ekki máli af ótta við
að hrfsskammturinn og
nauðþurftir fjölskyldunnar verði
af þeim tekin. Fangar, sem
jafnvel eftir að þeim hcfur verið
sleppt, verða að þegja, þora ekki
að minnast á þær hörmungar,
sem þeir hafa orðið vitni að í
fangelsum. Þeir lifa í stöðugum
ótta við að konur þeirra og börn
verði svipt hrísskammtinum og
deyi úr hungri.“
Þessu neyðarkalli frá þjáðu fólki
lýkur svo:
„Hvcr dagur sem líður, færir
milljónum Víetnama meiri
pyntingar og þáningar. Þeir bíða
þess að mannvinir um heim allan
mótmæli kröftuglega og láti til
skarar skríða.“
Þeir þurfa kannski að bíða
tímakorn.
Hitt skjalið sem barst til
Vesturlanda um svipað leyti, þótt
það hafi verið samið nokkru fyrr,
en erfðaskrá um það bil 350 karla
og kvenna, sem öll sátu í fang-
elsum eða fangabúðum í Víetnam
þegar þau undirrituðu það — sum
allt frá falli Suður-Víetnams.
Sumt af þessu fólki hafði mátt
þola pyntingar, og allt vissi það
gjörla hvaða refsing biði þess eftir
að yfirlýsingunni hefði verið
smyglað út og hún birt utan
fangelsismúranna. Þó rituðu 49
manns sín réttu nöfn undir
yfirlýsinguna.
Skjalið varpar ljósi á sumt það,
sem gerði fyrri yfirlýsinguna
óhjákvæmilega:
... ?—Þrátt fyrir hinn mikla
fjölda fangelsa, sem stjórn Thieus
eftirlét, — fangelsa sem að
almannaáliti í heiminum voru á
sínum tíma fordæmanleg, getur
kommúnistastjórnin ekki lengur
bætt föngum við þann fjölda, sem
fyrir er. Enda þótt ráðstafanir
hafi verið gerðar til að stórauka
fangelsisbyggingar hefur öryggis-
lögreglan í skyndi orðið að leggja
undir sig skóla, gistihús, skrif-
stofubyggingar og jafnvel
munaðarleysingjahæli og breyta
þeim í fangelsi. Sú hefur raunin
orðið með Hotel Dai Nam, Dai Loi
bygginguna (í miðri Saigon) og
Long Tanh munaðarleysingja-
hælið. Fangelsiskerfi fyrri
stjórnar [tilefni harkalegrar for-
dæmingar og afdráttarlausra
mótmæla almenningsálitsins í
heiminum] hefur verið látið víkja
fyrir öðru kerfi, þar sem ofsóknir
og grimmdarverk eru skipulögð og
framkvæmd af meiri hugkvæmni.
Allt samband milli fanga og
fjölskyldna er stranglega bannað,
jafnvel bréflega. Þannig veit
fjölskylda fangans ekkert um
afdrif hans, heldur lifir í yfir-
þyrmandi angíst, og á ekki annars
úrkosta en að þe,-ja af ótta við að
fanginn, sem hafður er sem
nokkurs konar gísl, verði myrtur
hvenær sem vera skal án þess að
fjölskyldan fái vitneskju'um það
• Mikið er búið að dásama
„frelsun“ og „endurreisn“ í Víet-
nam eftir að stríðinu lauk með
sigri kommúnista. Gífurlegar
f járhæðir hafa runnið til upp-
byggingar í landinu síðan, ekki
sfzt frá Bandarfkjunum og
Norðurlöndum. Eftir innrás Víet-
nama í Kambódíu hefur örlætið
þó minnkað verulega, en þó mun
stjórnina í Hanoi hvorki skorta
f jármagn né hergögn til áfram-
haldandi stríðsreksturs. Eins og
kunnugt er er her Víetnama hinn
öflugasti f Indókína, auk þess
sem í landinu er mesta vopnabúr í
þessum heimshluta. Þar er að
finna nýtfzku vopn frá Sovétríkj-
unum, en ekki skiptir minnstu
það safn af alls kyns vopnum,
sem Bandaríkjamenn skildu þar
eftir.
Stöðugur flóttamannastraum-
ur er frá Víetnam. og kemur sú
staðreynd ekki heim og saman við
það „sæluríki“, sem kommúnistar
og formælendur þeirra á Vestur-
löndum þreytast seint á að
útmála. Flóttamenn frá Víetnam
skipta orðið hundruðum þúsunda
og virðist ekki verða lát á þeim
þjóðfiutningum. Myndin hér að
ofan var tekin um borð í flótta-
mannaskipi við Malaysfu.
Enn er ekki allt talið:
„Leggja verður áherzlu á að
aðstæður í fangelsunum eru svo
ömurlegar að engu tali tekur. Til
dæmis má nefna Chi Hoa fangels-
ið, aðalfangelsið í Saigon. Þar
voru nær 8 þúsund fangar hafðir
í tíð fyrri stjórnar og þá var
ástandið harðlega fordæmt. Nú er
næstum 40 þúsundum fanga
troðið inn í þetta íangelsi.
Fangar deyja iðulega úr hungri
eða af súrefnisskorti, ellegar þá
eftir pyntingar, auk þess sem
margir falla fyrir eigin hendi.
Meðal þeirra, sem þannig hafa
endað ævi sína, eru séra Iloang
Quynh, áttræður að aldri,
formaður „Æðsta trúmála-
ráðsins“ í Víetnam, rithöfundur-
inn Duyen Anh og svo framvegis.
Enn þann dag f dag vitum við
ekki hvað orðið hefur um séra
Tran Huu Thanh, forseta
„Hreyfingarinnar gegn
spillingu“, sem starfaði í tíð
Thieu-stjórnarinnar, öldungur
inn Thon Buu, opinber málsvari
An Quang Pagoda og Gia Dinh-
-svæðisins, lögfræðingurinn Tran
Dang San, forseti „Mannréttinda-
hreyfingar Víetnams“, og skop-
myndateiknarann Nguyen Hai
Chi. Allir voru þeir fársjúkir, en
fengu cngin meðul.“
Þessi tvö skjöl gefa einungis
hugmynd um brot af þeirri vesöld
sem ríkir í Víetnam eftir að
kommúnistar tóku völdin í sínar
hendur. Útlaga- og flóttamanna-
samtök í Evrópu hafa safnað
upplýsingum um ástandið í land-
inu eftir fall Suður-Víetnams.
Árangurinn er hryllilegur listi,
sem í rauninni er óvefengjanleg
leiðrétting á þvættingnum, sem
við höfum fengið að heyra um hið
aðdáanlega þjóðfélag sem
kommúnistar væru að byggja upp
á styrjaldarrústum. Útilokað er að
áætla nokkurn veginn heildar-
fjölda fanganna í troðfullum
fangelsum og fangabúðum í Víet-
nam. Stjórnin lýsti því eitt sinn
yfir að fangarnir væru um 400
þúsund að tölu, en segir nú að ekki
séu nema 50 þúsund eftir. Hina sé
búið „endurhæfa". Que Me (Mann-
réttindanefnd Víetnams) telur
hinsvegar að allt að 800 þúsundir
karla, kvenna og barna lifi um
þessar mundir í ánauð.