Morgunblaðið - 01.03.1979, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 1. MARZ 1979
Kosningar um heimastjórn í Skotlandi og Wales:
Callaghan. Stjórn hans kynni
að falla ef heimastjórnarhug-
mvndirnar fá ekki meirihluta.
Thatcher. íhaldsmenn segja að
heimaþingin myndu binda endi
á tilveru konungdæmisins.
í DAG, fimmtudag, ganga Skotar og Wales-
menn til atkvæða um það hvort þeir vilja fá
heimastjórn í ýmsum málum, og þing sem
hefðu bækistöðvar í höfuðborgum landanna.
Það hefur hins vegar komið töluvert flatt upp
á menn að niðurstöður úr síðustu skoðana-
könnunum benda til þess að mjög deildar
meiningar séu með Skotum í afstöðu sinni til
málsins og að meirihluti kjósenda í Wales
muni vísa heimastjórn á bug. En ekki má
heldur gleyma því að almennt áhugaleysi um
niðurstöðuna hefur og einkennt undirbúning-
inn að því er fréttastofur greina frá.
yrði kjörsókn að vera að
minnsta kosti 77% og sé það
skeytingarleysi haft í huga sem
áður er að vikið, sýnist það ekki
beinlínis trúlegt.
Verði þessum heimaþingum
vísað á bug í Skotlandi og Wales
kynni það einnig að verða
skapadómur yfir ríkisstjórninni,
sem hefur aðeins 307 sæti af 635
í Neðri málstofunni. Eins og
alkunna er hefur Callaghan átt
líf stjórnarinnar undir
stuðningi þjóðernissinna og
frjálslyndra og með þeirra
blessun einni komið lagafrum-
vörpum í gegnum þingið.
Verði nú heimastjórnar-
áætlunin felld neyðist ríkis-
stjórnin til að leggja fyrir Neðri
málstofuna frumvarp málinu til
ógilingar og það gæti hleypt
verulega illu blóði í bæði skozka
og velska þjóðernissinna. Og
falli áætlunin gæti það og haft í
för með sér að þjóðernissinnar
héldu að sér höndum og fengjust
ekki lengur til að veita stjórn
Callaghans styrk. Callaghan lét
reyndar að því liggja nú um
helgina að hann óttaðist að yrði
heimastjórnaráætlunum
hafnað, myndi það leiða til
atkvæðagreiðslu um vantraust á
ríkisstjórnina í Neðri málastof-
unni.
Meirihluti fylgismanna
Verkamannaflokksins ætti að
veita þingunum stuðning sinn.
En þó er álitið að klofningur sé í
röðum þeirra. Skozkir og velskir
Síðustu kannanir benda til að meiri-
hluti sé andvígur þessum áformum
Flokkum þjóðernissinna hefur stæði, en þær raddir urðu æ
vaxið ásmegin bæði í Skotlandi
og Wales, þótt ögn hafi dregið
úr þessum meðbyr nú á síðustu
mánuðum. En skozki þjóðernis-
sinnaflokkurinn hafði aðeins
eitt sæti í Neðri málstofunni
árið 1967 en nú ellefu af því 71
sem Skotar eiga þar. Velski
þjóðernissinnaflokkurinn hefur
þrjú sæti af 36 fulltrúum Wales
í neðri málstofunni.
Ríkisstjórn Callaghans lagði
fram tillöguna um að komið yrði
á laggirnar kjörnum þingum í
Cardiff og Edinborg og hugðist
þar með væntanlega kveða niður
raddir um aðskilnað og sjálf-
háværari í samræmi við fylgi
þjóðernissinna. Gert er ráð fyrir
að þingin fái í hendur vald í
fjölda mála, svo sem umhverfis-
og þróunarmálum, mennta- og
húsnæðismálum og iðnaðar-
málum, svo og nokkuð sé nefnt,
en hins vegar hefðu þingin ekki
vald til að setja lög um skatta-
hækkanir og yrði að treysta á
fjármagn frá London. Skozkir
og velskir fulltrúar myndu sitja
áfram í neðri málstofunni og
eiga þar aðild að lagafrumvörp-
um um ensk málefni, en aftur á
móti myndu Englendingar ekki
lengur geta haft samsvarandi
áhrif á málefni Skota og Wales-
búa. Þessi þáttur hefur farið
verulega í skapið á þó nokkrum
þingmönnum stóru flokkanna í
neðri málstofunni.
Fyrir ári virtist þetta allt
liggja ljóst fyrir og fáum datt
annað í hug en að Skotar og
Walesbúar myndu taka þessari
heimastjórnarhugmynd fagn-
andi. En nú er annað upp á
teningnum — ef marka má
skoðanakannanir virðist meiri-
hluti velskra kjósenda og nær
því helmingur skozkra hallast
að því að þing af þessu tagi
myndu verða til þess eins að
þyngja allt stjórnkerfið, belgja
út bákn og margfalda skrif- þjóðernissinnar sjá þessa þróun
til heimastjórnar sem fyrsta
stökkpallinn til algers að-
skilnaðar frá Englandi og sjálf-
stæðis. Þeir ætla alls ekki að
láta við það sitja að heimastjórn
fáist, enda þótt forysta Verka-
mannaflokksins telji að þar með
yrði stöðvuð um hríð sjálf-
stæðisbarátta þessara íanda.
Ihaldsflokkurinn er mjög and-
vígur þinghugmyndunum, vegna
þess að forsvarsmenn hans
segjast vita hvað myndi síðan
koma í kjölfarið og þessi heima-
þing kynnu að verða það sem
endanlega riðlaði brezka
konungdæminu.
finnsku.
í Gallupskoðanakönnun sem
Daily Telegraph birti í vikunni
kom fram að af 890 skozkum
kjósendum sem spurðir voru um
helgina voru 47 prósent með-
mæltir þessari gerð heima-
stjórnar, 39 prósent voru á móti
og fjórtán prósent óákveðnir. í
Glasgow Herald var enn mjórra
á mununum, 43% voru með,
40% á móti og 17% óráðnir. En
það skyldi haft í huga að ein-
faldur meirihluti hrekkur ekki
til: að minnsta kosti fjörtíu
prósent verða að ljá málinu fylgi
sitt og til þess að það næðist
40 ár á næsta ári frá því Eistland var gert eitt af Sovétríkjunum:
Valdaráns og kúgunar
verði ekki minnst með
hátíðahöldum á OL
ÞÚSUNDIR Eistlendinga
fiúöu iand er því var lýst yfir
21. júlí 1940 að frá og með
Þeim degi væri Eistland eitt
af lýöveldum Sovétríkjanna.
Eistland var Þar meö innlim-
aö í Sovétríkin, en stór hluti
Þjóöarinnar hefur enn ekki
sætt sig við Þá skipan mála.
Enn heyrist rödd frjáls Eist-
lands og í Stokkhólmi reka
brottfluttir Eistlendingar
öfluga upplýsingamiðstöö.
Þaöan er baráttunni fyrir
frelsi Þjóðarinnar stjórnaö.
21. júlí á næsta ári veröa 4
ár liðin frá innlimun
Baltik-landanna í Sovétríkin.
Þann sama dag verður
setningarathöfn siglinga-
keppni Ólympíuleikanna í
Tallinn, höfuðborg Eistlands.
Eistlendingum finnst fráleitt
aö minnast þessa atburðar,
sem þeir telja ólögmætan
meö öllu, með setningarat-
höfn eins þáttar Ólympíuleik-
anna, þeirrar samkomu í
heimi íþróttanna, sem svo
margar háleitar hugsjónir eru
tengdar. Að valdaráns og
kúgunar í Eistlandi sé minnst
með hátíðahöldum íþrótta-
æsku heimsins.
Upplýsingastofnun Eist-
lendinga í Stokkhólmi hefur
ekki tekið þessari ákvöröun
þegjandi og hljóölaust og
hefur m.a. sent Alþjóöasam-
tökum siglingaíþróttarinnar
áskorun sína um breytingu á
þessari dagsetningu og fleiru
í sambandi við siglingakeppni
ÓL í Eistlandi.
Þar segir m.a.
aö yfirvöld í Sovétríkjunum
skipuleggi Ólympíuleikana
einvöröungu eftir pólitískum
hentugleikum sínum. Áróður
þeirra og skipulagning sé hin
sama og hjá Hitler er Ólym-
píuleikarnir voru haldnir í
Berlín 1936.
íbúar Eistlands eru nú um
1,5 milljónir, en landið er
minnst Baltiklandanna
þriggja. Talið er að 100 þús-
und Eistlendingar hafi flúiö
föðurland sitt 1940 og 1941,
en um 60 þúsund hafi verið
líflátnir eða sendir í fanga-
Eistlensk
stúlka í
Þjóðbúningi
búðir. íbúar Eistlands eru
68,2% Eistlendingar, en
24,7% Rússar. Önnur þjóðar-
brot eru lítil. Eistlendingar eru
af finnskúgrískum stofni og
hafa varöveitt sérstæða
menningu sína mjög vel þrátt
fyrir blóðugar styrjaldir á
liðnum öldum og ánauð ann-
arra þjóða.
Það er athyglisvert að í
kringum 1940 voru íbúar Eist-
lands um 1,1 milljón talsins
og hlutfall Eistlendinga var þá
mun hærra af íbúatölu lands-
ins en nú er. Rússar hafa í
síauknum mæli verið fluttir til
Eistlands frá öðrum ríkjum til
aö minnka muninn og í Tallinn
er nú t.d. töluð rússneska aö
álíka miklum mæli og tunga
Eistlendinganna. Þar hefur
fleiri Rússum verið plantað
niður í en í öörum borgum til
að blandast Eistlendingunum.
— áij.