Morgunblaðið - 20.03.1979, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. MARZ 1979
J|ji0r0»# Wfr 1
Útgefandí hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvœmdastjóri Haraldur Sveínsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guómundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson
Ritstjórn og afgreiðsla Aóalstræti 6, sími 10100.
Auglýsingar Aóalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 150 kr. eintakió.
Réttlætisvitund
og verðbætur
Ekki fer hjá því, að verkmanninum við höfnina eða
verkakonunni í frystihúsinu flökri við þeim hráskinns-
leik, sem ýmsir verkalýðsleiðtogar hafa verið að leika með
laun þeirra og kjör síðustu misserin. Þar er engin stefna
uppi höfð um skynsamleg viðbrögð við verðbólgunni, en
eftir því einu farið, hvaða ríkisstjórn er við völd í landinu.
Þannig minnast menn þess fyrir tæpu ári, þegar Guðmund-
ur J. Guðmundsson setti á útflutningsbann vegna skerðing-
ar kaupgjaldsvísitölunnar þá, ef það gæti valdið þvílíku
tjóni á útflutningsmörkuðum okkar, að ríkisstjórn og
Alþingi sæju sig tilneydd til þess að heykjast á því að halda
uppi lögum í landinu. Og Karl Steinar Guðnason lýsti því í
sömu andránni, að kjörorðið væri „samningana í gildi“ og
bætti við: „Undir þá kröfu taka allir sanngjarnir menn, allir
sem vijja hafa heiðarleika og ráðvendni í öndvegi."
Þessír tveir menn áttu mestan þátt í því, að ríkisstjórnin
var mynduð. En eins og menn muna var hennar fyrsta verk
að breyta lögum fyrri ríkisstjórnar á þann veg, að laun
hinna lægst launuðu lækkuðu í krónum talið, meðan laun
hinna hæst launuðu hækkuðu um tugi þúsunda króna.
Þegar 1. desember nálgaðist varð það ljóst, að ný holskefla
var að ríða yfir í efnahagsmálum. Þá greip ríkisstjórnin til
þess að skerða kaupgjaldsvísitöluna um 8%. Að hluta var
þessi skerðing bætt með niðurgreiðslum, en bróðurpartinn
urðu launþegar að bera bótalaust.
Þeir Guðmundur J. og Karl Steinar eru formaður og
varaformaður í Verkamannasambandi Islands. Hálfu ári
áður höfðu þeir báðir talað um, að skerðing kaupgjaldsvísi-
tölu meiddi réttlætisvitund heiðarlegs og ráðvands fólks.
Nú flökraði þeim ekki við því að skrifa forsætisráðherra
bréf og lýsa því, að ríkisstjórnin væri á réttri leið með þeirri
viðleitni að skerða kaupgjaldsvísitöluna, enda voru nú
frekari aðgerðir boðaðar í þá átt.
í aumingjaskap sínum og innbyrðis sundurþykkju
heyktist ríkisstjórnin á því að leggja fram efnahagsfrum-
varp, sem yrði lögfest fyrir 1. marz. Upp úr því kom til
mikilla átaka milli stjórnarflokkanna, þótt ráðherrarnir
næðu samkomulagi, sem Lúðvík Jósepsson mat svo, að
jafngilti 6,6% kauplækkun miðað við 1. júní. Alþýðusam-
band Islands komst áð svipaðri niðurstöðu. Samkvæmt
upplýsingum Þjóðhagsstofnunar verkar frumvarp Ólafs
Jóhannessonar svo, að kaupmáttur lægstu launa skerðist
mest, að sögn Þjóðviljans.
Menn skyldu nú halda, að þeir Guðmundur J. og Karl
Steinar létu þvílíkt og annað eins ekki yfir sig þegjandi
ganga. En það er síður en svo að þeim hafi enn orðið ómótt á
sjálfum sér eða stuðningi sínum við ríkisstjórnina. Þvert á
móti gera þeir sér sérstakt ómak til þess að reyna að blása
lífi í dauðan stjórnarskrokkinn og eru að fyrra bragði uppi
með ýmsar leiðir og tillögur til þess að frekari skerðing
kaupgjaldsvísitölunnar nái fram að ganga með lagaboði. Er
engu líkara en loksins hafi runnið upp fyrir þeim það ljós,
að meginbölvaldurinn í verðbólgumálunum séu sólstöðu-
samningarnir, sem þeir áður töldu svo heilagt plagg, að þar
mátti hvorki hreyfa punkt né kommu, hvað þá hnika orði
eða setningu.
Allir eiga leiðréttingu orða sinna og gerða, ef hugur fylgir
máli. En hætt er við, að svo sé ekki um þá Guðmund J. og
Karl Steinar. Miklu líklegra er hitt, að þeir myndu þá aftur
hvetja til ólöglegra verkfalla og útflutningsbanns, ef
ríkisstjórn, sem þeir ættu ekki aðild að, myndi hreyfa við
ákvæðum samninga eins og verðbótakafla þeirra til þess að
sporna við verðbólgunni. Og meðan verkfallsvopni og
fjármagni verkalýðshreyfingarinnar er blygðunarlaust
beitt af þvílíkum mönnum í flokkspólitíska þágu, er ekki
von til að auðveldlega takist að ráða niðurlögum verðbólg-
unnar.
Birgir ísl. Gunnarsson:
Atvinnurekenda-
iðgjöld stórhækka
Að einu leyti hefur núverandi
ríkisstjórn haft markvissa
stefnu, sem henni hefur tekist
að koma í framkvæmd, en það er
stefnan í skattamálum. Alls
staðar, þar sem því hefur mátt
við koma hafa skattar verið
hækkaðir og nýir skattar verið
fundnir upp af ótrúlegri hug-
kvæmni.
Lögum hefur verið breytt til
að auka álögur, en jafnframt
hefur verið reynt að koma ýms-
um gjöldum inn bakdyramegin
þegjandi og hljóðalaust, sbr.
hina miklu hækkun á eigin
húsaleigu, sem ákveðin var með
einu pennastriki af fjármála-
ráðherra fyrr í vetur.
Nýlega var birt í Stjórnartíð-
indum reglugerð, sem hefur í för
með sér mikla hækkun á gjöld-
um, sem jafna má til skatts, þ.e.
á svokölluðum atvinnurekenda-
iðgjöldum. Þessi gjöld eru líf-
eyri stryggi ngagj ald, slysatrygg-
ingagjald og atvinnuleysistrygg-
ingagjald. Reglugerðin lítur
sakleysislega út, en við nánari
útreikning kemur í ljós stór-
hækkun þessara gjalda.
T.d. kemur það í ljós að
útgjöld Reykjavíkurborgar sem
atvinnurekanda vegna þessara
gjalda nær þrefaldast milli ár-
anna 1978 og 1979, þ.e. hækka úr
50 millj. kr. í 135 millj. kr.
Hvert þessara gjalda um sig
verður nú nánar gert að umtals-
efni.
Lífeyris-
trygginga-
gjaldið
Á s.l. vori setti Alþingi lög
þess efnis, að framlag atvinnu-
rekenda til lífeyristrygginga
skyldi reiknað sem hundraðs-
hluti af greiddum launum. Áður
hafði verið um fast vikugjald að
ræða. Hundraðshlutinn skyldi
ákveðinn með reglugerð fyrir
eitt ár í senn.
Þessi reglugerð hefur nú verið
gefin út og er hundraðshlutinn
ákveðinn 2%. Á s.l. ári var
vikugjaldið 550.- á hvern starfs-
mann. Glöggt dæmi um það, hve
hér er um mikla hækkun að
ræða, eru útgjöld Reykjavíkur-
borgar að þessu leyti. Lífeyris-
tryggingagjöld borgarinnar á
síðasta ári voru 40 millj. kr., en
munu á þessu ári verða 106
millj. kr., þ.e. hækkun um rúm-
lega 150%. Sömu sögu hafa
aðrir atvinnurekendur að segja.
Slysatrygg-
ingagjald
í lögum um almannatrygging-
ar segir að útgjöld slysatrygg-
inga skuli borin af atvinnu-
rekendum með greiðslu iðgjalda,
sem skuli reiknuð sem
hundraðshluti af greiddum
launum. Áður var um vikugjald
að ræða og var það mismunandi
eftir atvinnugreinum. T.d. var
það tiltölulega hátt hjá sjó-
mönnum, en lægra hjá skrif-
stofufólki. Nú er gjaldið hið
sama fyrir alla eða 0,352%.
Af þessu leiðir að slysatrygg-
ingagjaldið hækkar mjög mikið
á ákveðnar tegundir atvinnu-
reksturs, en minna hjá öðrum.
Hjá Reykjavíkurborg þrefaldast
útgjöld vegna þessa. Þetta ið-
gjald hafði í för með sér 6 millj.
kr. útgjöld fyrir borgarsjóð á s.l.
ári, en útgjöldin fara í 18 millj.
kr. á þessu ári.
Atvinnu-
leysistrygg-
ingagjald
Atvinnuleysistryggingagjald
var 188.- á viku fyrir hvern
starfsmann s.l. ár. Nú hækkar
gjaldið í 300,- á viku eða nær
60%, sem er hærra en nemur
verðbólgunni á sama tíma. Ut-
gjöld borgarsjóðs af þessum
sökum hækka úr 7 millj. kr. í 11
millj. kr.
Af því, sem að framan greinir,
má sjá að hér er seilst of langt
til hækkunar. Sérstaklega á
þetta við um lífeyristrygginga-
gjaldið. Ráðherra þykir þetta
vafalaust óhætt, því að atvinnu-
rekendur eiga að borga — og
hvað munar um þessar milljón-
irnar ofan á allar hinar, sem
komnar eru.
„Kjördæmamálið og
kosningar til Alþingis
er höfuðviðfangseMð”
segir dr. Gunnar Thoroddsen formaður stjórnarskrárnefndar
STJÓRNARSKRÁRNEFNDIN hefur haldið ellefu fundi frá því að hún
hóf stiirf um áramót, en nefndin var fullskipuð í desember. Að sögn dr.
Gunnars Thoroddsen alþingismanns. formanns ncfndarinnar, hefur
starfstilhögun verið sú, að í upphafi var gerð verkefnaskrá þar sem
voru talin upp nær þrjátiu atriði sem sérstaklega þyrfti að taka til
meðferðar. Gunnar Thoroddsen sagði í samtali við Morgunblaðið, að
fyrri stjórnarskrárnefndir hefðu yfirleitt látið kjördæmamál og
tilhögun alþingiskosninga bíða, og byrjað á öðrum verkefnum, en
þessi nefnd ákvað að hefja strax rækilegar umræður um kjördæma-
málið.
Að sögn dr. Gunnars hafa á
fundum nefndarinnar farið fram
ítarlegar almennar umræður um
öll þau meginatriði sem nefndin
hefur til meðferðar og til greina
koma við endurskoðun stjórnar-
skrárinnar. Kjördæmamálið og
tilhögun alþingiskosninga hefur
verið rætt sérstaklega á nokkrum
fundum, einnig hefur verið rætt
um kosningaaldur, um^ hvort
Alþingi eigi að vera ein málstofa
eða tvær deildir, og rætt hefur
verið um öll helstu atriði stjórnar-
skrár og stjórnskipunar. Gunnar
sagði að hingað til hefðu þetta
verið rökræður þar sem menn
hefðu sett fram sínar skoðanir og
viðhorf, án þess að slíkt væri á
nokkurn hátt bindandi eða að
neinar atkvæðagreiðslur farið
fram. Nefndin er nú langt komin einstökum atriðum, afla gagna og
með þennan 'fyrsta þátt, þessar semja greinargerðir og tillögur um
almennu umræður, og mun næst þá helstu kosti sem um er að ræða.
snúa sér að þvi að vinna nánar að „Þar er kjördæmamálið og
kosningar til Alþingis höfuðvið-
fangsefnið," sagði Gunnar. Ekki
kvað hann þó þess að vænta að
nefndin skilaði frá sér neinum
tillögum í þessu efni nú í vetur eða
vor, enda væri nefndinni ætlaður
tveggja ára starfstími og þetta
mál og fjölmörg önnur krefðust
mjög mikillar vinnu og upplýs-
ingasöfnunar. Það sem rætt hefur
verið um kjördæmamálið sagði
hann vera grundvallaratriðin svo
sem jafnrétti kjósenda og jöfnun
kosningaréttar, bæði jöfnuð milli
stjórnmálaflokka og milli héraða,
einnig hefur verið rætt um kjör-
dæmin, stærð þeirra, uppbótasæti,
og ekki síst aukin áhrif kjósenda á
persónuval.
I stjórnarskrárnefndinni eru,
auk dr. Gunnars Thoroddsen sem
er formaður, Matthías Bjarnason,
Tómas Tómasson, Ragnar Arn-
alds, Ólafur Ragnar Grímsson,
Gylfi Þ. Gíslason, Jón Baldvin
Hannibalsson, Sigurður Gizurar-
son og Þórarinn Þórarinsson.
Varamaður Ragnars Arnalds í
nefndinni er Lúðvík Jósepsson, og
hefur hann setið flesta fundi
nefndarinnar. Ritari nefndarinnar
er Guðmundur Benediktsson ráðu-
neytisstjóri og ráðumautur hennar
er dr. Gunnar G. Schram
prófessor.