Morgunblaðið - 11.05.1979, Blaðsíða 27

Morgunblaðið - 11.05.1979, Blaðsíða 27
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. MAÍ1979 27 sem samtíð og framtíð mætti þar að miklum auði verða. Þetta þrennt verður að vægja um sér- stakt efni íslenzku blaðanna, þegar horft er heim. En tökum nú samanburð sunnu- dagsblaðs Berlingske Tidende og Morgunblaðsins, sem fyrr var frá horfið. Þar má telja 105 fyrirsagnir greina um hin marvíslegu málefni innlend sem útlend. Og eru sumar þessara greina margar blaðsíður að lesmáli, þótt aðrar séu örstuttir fréttapistlar. Víða eru heilar blað- síður helgaðar vissu efni, t.d. börnum, trúmálum, íþróttum og eru þar aðskildar greinar undir sömu fyrirsögn, svo efnisyfirlit þetta er erfitt og umdeilanlegt. En þar er reynt að nota sömu sjónar- mið og við danska blaðið. Svo samanburður ætti því að njóta sín. Auglýsingarsíður eru nálægt 40. En þar er erfitt um talningu, því sumar blaðsíðurnar eru bæði með lesmáli og auglýsingum og annars staðar erfitt að ákveða hvort upptalning fermingarbarna eða dagskrá útvarps og sjónvarps eru efnisgreinar eða auglýsingar. Hafa verður einnig í huga, að síður Morgunblaðsins eru helm- ingi minni en í Berlingske Tidende. Fréttagreinar eru nær 35 að tölu. Fyrir utan margt sem minnzt er á í fréttunum viðvíkjandi stjórnmálum heimsins fann ég enga grein um pólitík, nema ef telja ætti leiðarann, sem er þó miklu fremur trúmálagrein í fyrsta flokki frjálslyndis og víð- sýnis en stjórnmálaþref. Um trú- mál, sem danska blaðið ymtir hvergi að, eru a.m.k. fjórar greinar og ein þeirra 4—5 síðna viðtal við hinn einlæga og kraft- mikla foringja Fíladelfíusafnaðar- ins á íslandi, Einar Gíslason. Hinar greinarnar einkennast af því viðsýni ritstjórnar að opna öllum skoðunum leið, svo verða lesendur að velja um. „Hugvekju" blaðsins ritar einn frjálslyndasti guðfræðingur íslands eins og jafnan. En kirkju- málasíðu, sem nefnist „Á drottins- degi“, sjá þrír ungir guðfræðingar að venju, allir úr hópi „hinna rétttrúuðu" í landinu. Um listir eru 7—8 greinar og erfitt að greina milli frétta eða annarrar umfjöllunar um þau efni. Sögulegar eða sagnfræðilegar greinar, viðtöl og persónukynn- ingar aðrar en áður hafa fram komið eru nær 12 að tölu og sumar mjög ítarlegar. Auk þess eru íþróttamál rædd í fjögra blað- síðna grein um Norðurlandaför ÍR 1947 o.fl. Fjórar blaðsíður, raunar fastur þáttur í blaðinu, helgaðar börnum. Heimilishornið fyrir hús- freyjur og matreiðslufólk, heil- brigðismál, ferðamál, áfengismál og vísindarannsóknir er allt til umræðu í þessu blaði og mun þó mörgum finnast miklu sleppt. Samt má geta þess að lokum, að hér er ekki með tvennt, sem telja má til sérstakra efnisþátta Morgunblaðsins, en það er Les- bókin og minningargreinar um látið fólk. Lesbókin vikulega, minningar daglega. Hér er um páskablað að ræða, sem ekki má gleyma. En það gerir þó ekki grand. Efnið nær frá Kína til Grænlands, frá Iran til Englands, frá deginum í dag til sumartíðar fyrir 60 árum, frá Vilhjálmi Stefánssyni landkönn- uði til Maríu Maack hjúkrunar- konu, frá Magga í Rín til Frú Astrid Hannesson kristniboða. Víðáttan er furðuleg. Efnið allra landa og tíma eftir álitum. Vafalaust finnst ýmsum annað um það, sem hér er rætt. Það er gott, að fram komi sem flestar hugmyndir um margþætt mál. Gætu þessi orð vakið til umhugs- unar og nokkurs heilbrigðs metnaðar ofar öllum stjórnmálum líðandi stundar og ágreiningsefn- um, þá er tilganginum náð. Heiður þeim sem heiður ber. Litlar þjóðir hafa oft, já, nær alltaf, verið forystuþjóðir á menn- ingarbrautum mannkyns. Hví ættum við ekki að vera það? „Sú þjóð, sem veit sitt hlutverk á helgast afl um heim. Eins hátt sem lágt mun falla fyrir kraftinum þeim.“ Köbenhavn, 1. maí 1979. Áreiíus Níelsson. r Arelíus Níelsson: V orkappreidar Fáks á sunnudaginn N/ESTKOMANDI sunnudag 13. maí. heldur Ilestamannafélagið Fákur sínar árlegu vorkapp- reiðar og fara þær fram á svæði félagsins. á Víðivöllum og hefj- ast kl. 11.30. Þetta eru fyrstu kappreiðar, sem haldnar eru á þessu sumri. Keppt verður í eftirtöldum greinum: skeiði 250 m, brokki, 800 m, stökki 800 m, 350 m og 250 m. Þarna koma fram milli 60—70 hestar og meðal þeirra eru þekktustu hlaupahestar landsins ásamt mörgum óþekktum hest- um, sem geta komið á óvart og má því búast við spennandi keppni þeirra á milli. Veðbanki verður starfræktur eins og venja er og gerir það mikla spennu í hlaupunum. Félagið hefur nú komið sér upp mjög góðu áhorfendasvæði svo allir ættu að geta fylgst vel með kappreiðunum. Börn innan 10 ára aldurs fá frían aðgang að kappreiðunum. Sr. Árelíus Níelsson son og Árni ÓJa verða ógleyman- legastir í mótun Morgunblaðsins. Og núverandi ritstjórar frjáls- lyndir og víðsýnir, nieð eitt efni- legasta nútímaskáld íslands á skrautstóli í öndvegi sínu við Aðalstræti. Hér eru þó aðeins nefndir örfáir úr stórum hópi frábærra fulltrúa og erfitt um val. Og vissulega sýnist sitt hverjum, ekki sízt þar sem pólitík hnusar að hverju orði. Og á eitt má þó minna við þessa yfirsýn í einu hugleiftri. Greinar Svarthöfða virðast sérstæður þáttur, sem vart mun eiga margar hliðstæður. Lesbók Morgunblaðs- ins er einstæð að víðsýni, list- hyggju, sögulegri eða sagnfræði- legri innlifun íslenzkri og sér- stæðu efnisvali. Eins mun erfitt að finna neitt í öðrum blöðum Norðurlanda, sem líkist fylgiriti Tímans með minningargreinum og öllu því, Dagblöð á Islandi og dagblöð Norðurlanda Þegar ég lít á þessa yfirskrift mína og fletti nokkrum blöðum, sem ég hef viðað að mér, sé ég og finn, að þetta er viðamikið verk- efni. Alltof mikið í eina grein „Við gluggann". Það er áreiðanlega nægilegt og verðugt verkefni í heila doktorsritgerð. Og skora ég hér með á einhverja snjalla, unga íslenzka mennta- menn að velja það sem fyrst. Satt að segja vissi ég sem montinn íslendingur, að við stönd- um ótrúlega í ístaðinu á móts við milljónaþjóðir á mörgum sviðum, bæði íþróttum, skák og listum alls konar. Og erum samkvæmt yfir- lýsingum stórmenna með „handrit" og forntungu lifandi í hugsun og á vörum mesta bók- menntaþjóð miðað við fólksfjölda. Eigum tungumál við hlið sanskrít- ar, grísku og hebresku og sagnir og ljóð t.d. Hávamál við hlið Gamla Testamentis Israelsmanna. „Þeir ættu að geyma arfinn sinn, sem eiga slíka tungu." Það erum við sennilega öll sam- mála um. En vissulega ekki öll sammála, né samtaka. Og því kom mér svo þægilega á óvart, hve samanburður íslenzkra dagblaða við önnur blöð Norðurlanda virð- ist jákvæður fyrir Island, að undrun sætti. Því sannarlega munu Norðurlönd í þessu sem mörgu öðru ekki standa í skugga annarra jafnvel mestu menningarþjóða á þessu sviði. Vafalaust er verkefnið of stórt til mikilla fullyrðinga. Og mín er því ábyrgðin eins lítils smælingja, ef hrakinn verður sem vesæl óskhyggja. En hitt væri þá stærra, ef aðrir vöknuðu til hugsunar og rannsókna um þennan daglega þátt lifandi máls hins mikla arfs tungu og menningar. Og hvað sem sannast reynist, skal sleitulaust sótt að fjarlægu merki fullkomn- unar í fjölmiðlun á íslandi. En víkjum nú að verkefninu án fleiri formálsorða. Að ýmsu athuguðu setti ég upp lista með tuttugu málefnisflokkum. Þar skulu nefndir hér til að gefa hugmyndir: Dægurmál, stjórnmál, trúmál, vísindi, sagnfræði, heilbrigðismál, atvinnumál, íþróttir, bókmenntir, listir (aðrar), auglýsingar og minningargreinar. Við örstutt yfirlit kom í ljós (fyrir mínum augum) að öll íslenzku dagblöðin standa sig ótrúlega vel í samanburði við hin stóru blöð milljónaþjóðanna í nágrannalöndunum. Þar sem við erum aðeins rúm 200 þús. að tölu eða svipað og í einni meðalstórri borg þessara landa. Öll íslenzku blöðin eiga og hafa átt snjalla orðsins og andans menn til að gefa tóninn, velja efnið. Þótt ekki séu allir sammála. Frelsið satt að segja furðulegt og útsýnið gott af svo fjarlægu skeri. íslenzkir blaðamenn virðast flest- ir samtaka um að meta ýmiss konar menningarmál og vísinda- leg og söguleg viðfangsefni miklu meira en starfsbræðurnir erlend- is. Það eru siðdegisblöðin hér í Reykjavík, sem mest líkjast erlendu blöðunum. Þar eru dægur- mál og fréttir, einkum í æsilegum stíl mest áberandi. En glitrar þó á gull tungunnar einkum í leiðurum og sérstökum þáttum vissa daga. Einn þáttur er samt alveg sér- stakur í íslenzkum blöðum í þess- um samanburði en það eru íþrótt- ir. Þar hljóta að liggja einhverjar leyndar orsakir að baki. En séu íþróttafréttirnar, sem stundum eru allt að þriðjungi lesmáls íslenzkra blaða eða meira, þess megnugur, sem raun ber vitni, að hvetja æskuna til dáða, svo sem öll veröld veit á þessu sviði, þá heill þeim, sem þar vinna. En hví ekki að sanna slík áhrif á öðrum sviðum? „Mikið er skraddarans pund.“ En hér verður að fara fljótt yfir sögu. Að síðustu tók ég tvo blöð til samanburðar: Hátíðarblað Morgunblaðsins fyrir páskana, sem eiginlega gaf mér hugmynd þessara útsýnar „við gluggann", þegar ég tók þetta síðasta blað heiman að upp úr mal mínum hér og hins vegar sam- stætt blað úr Berlingske Tidende. Blaðsíðustærð þessa blaðs er helmingi meiri en Morgunblaðs- ins, en blaðsíðufjöldi nánast hinn sami, eða 112 blaðsíður. Greinar með fyrirsögnum voru nálægt 75, en raunar er erfitt að greina t.d. ýmiss konar efni til sjálfstæðra málefna. En auglýsingar þöktu samkvæmt tölum blaðsins sjálfs á forsiðu, 68 blaðsíður, með mjög smáu letri flestar. Ólíklegt að aðrir lesi en þeir, sem það efni varðar sérstakíega. Dægurmál eða fréttir er mjög erfitt að flokka. Þar eru að sjálfsögðu hin ,fjöl- breyttustu málefni til umræðu. En það voru nálægt 35, þar af íþrótta- fréttir á fimm blaðsíðum. Þá mætti telja nær 10 greinar í stjórnmálastíl. Þar af þrjár í leiðara. En annars mjög erfitt að greina þær frá almennum frétta- greinum, t.d. frá öðrum löndum, þar sem frásögn virðist lituð af aðstöðu blaðsins, sem eðlilegt má teljast. Hljómlist og leiklist var til umræðu í fimm greinum. Annað fann ég ekki helgað listum yfir- leitt, nema þá í frétt um lista- verkagjöf til Grænlendinga og flutning á leiksýningu í sjónvarpi. Bréf um ýmiss konar efni voru á þriðja hluta einnar síðu. Afmælis- dagar með örstuttum greinum á einni héilli blaðsíðu. Myndir fylgdu af flestum afmælisbörnun- um, sem voru á aldrinum 60—90 ára. Auk þessa mörg starfsafmæli með myndum. Hins vegar aðeins tvær örstuttar minningargreinar. Myndir og tákn af Stórriddara- krossinum og stórriddurum hans þöktu heila forsíðu eins af fjórum heftum þessa helgarblaðs. Mátti raunar bæði telja það sögulegt og listrænt efni og hið athyglisverð- asta á síðum blaðsins. Fáeinar greinar snertu heilbrigðismál. Einkum notkun p-pillunnar og aukningu almennrar streitu. Þá má geta einnar hálfsíðu greinar um mikinn danskan iðn- frömuð, sem telja má góða persónukynningu. Athyglisvert má teljast, að hér í sunnudagsblaði var ekkert efni um trúmál, ekkert fyrir börn, fátt eða ekkert um ferðamál og skemmtanir. Annars verka þessi stóru blöð milljónaþjóðanna að mestu sem dulbúnar auglýsingar, sem eru samt ekki læsilegar nema með stækkunargleri. Islenzku blöðin virðast yfirleitt hafa hinu fræknasta liði fram að tefla. Ekki sízt „miðað við fólks- fjölda“ eins og oft er sagt. Þar er samanburður hér hins vegar óhugsandi í örstuttri blaðagrein og alltof lítil kynni og yfirleitt frá minni aðstöðu nú. En til við- miðunar því, sem hér er haldið fram að persónulegu áliti, skal minnt á menn eins o og Magnús Kjartansson, ritsnilli hans, orðfæri og samúð með þeim bág- stöddu. Hreinskilni og hispurs- leysi Vilmundar Gylfasonar, einurð hans og orðheppni. Rökvísi og raunhyggja ritstjóra Dagblaðs- ins, Jónasar Kristjánssonar. Sögu- legur skilningur Jóns Helgasonar og djúp innlifun hans í hjartar- slátt þjóðar sinnar á ýmsum tímum, fram sett af listrænum hagleik. Hvernig Vísismönnum tekst að halda sínu blaði á mótum nútíma æsifréttaleiðar og erfðum grunni hins liðna. Valtýr Stefáns-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.