Morgunblaðið - 26.05.1979, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. MAI1979
31
Minning:
Páll Geir Þorbergs-
son fgrrv. verkstjóri
Fæddur 29. júní 1894.
Dáinn 17. maí 1979.
Þá er enn einn aldamótamaður-
inn genginn, Páll G. Þorbergsson,
fæddur að Syðri-Hraundal 1894,
búandi að Stóra-Hrauni í Kol-
beinsstaðahreppi vestra í fjögur
ár eftir 1924, en fluttist þá hingað
suður með fjölskyldu sína og bjó
hér síðan lengst af á Mánagötu 16.
Þetta er svipuð saga margra
þessarar kynslóðar og mörgum
farnaðist vel eftir að kreppuárum
linnti. Þrátt fyrir það var hugur-
inn jafnan á sveitaslóðum þótt
ætla mætti, að þeir syrgðu ekki
svo mjög sveitafátæktina, en
svona er nú mannshugurinn. Páll
kvæntist Önnu Árnadóttur prests
á Stóra-Hrauni 1924, og börn
þeirra eldri, Elisabet, sem látin er
fyrir aldur fram, og Árni eru þar
fædd, en Bjarni í Reykjavík.
Mestan starfsaldur sinn vann
Páll sem verkstjóri hjá Lýsisstöð-
inni á Kletti og þótti þar góður
félagi.
Það æxlaðist svo til, að fjöl-
skyldur okkar urðu nágrannar
stuttu fyrir stríð í áratug eða svo
og þar eð við Árni vorum jafnaldr-
ar iá það beinast við að gerast
heimagangar hvor hjá öðrum og
vart gerður munur á okkur og
öðru heimilisfólki amk. settist
maður alltaf óboðinn til borðs,
stundum þegjandi.
Þau hjón voru bæði samhent og
skemmtileg, svo slungin að aldrei
var ég alveg klár á hlut gríns og
alvöru í umræðum og umgengni og
var þó oft strengurinn þaninn.
Þetta voru indæl ár, man ekki
betur en að við þremenningarnir,
Árni, Bjarni Bragi og ég, sem
stofnuðum Spælsfélagið, sem
kunnugt er, lægjum þar úti í garði
maí hvern snöggklæddir í sól og
áttum að vera í próflestri — það
er munur en hraflandinn nú.
Ávallt var gestkvæmt á heimili
þeirra, enda hélt hin stóra fjöt-
skylda vel saman og kom vel
saman, græskulausara fólk var
vandfundið.
Páll var grannvaxinn, meðal-
maður á hæð á sinni tíð, lipur-
menni til orðs og æðis, glettinn og
meinlegur, skilningsríkur og ljúf-
ur — hann gaf mér hundraðkall á
stúdentsdag sem fleiri góðir menn
og kom sér, þoldi okkur félögum
ærsl og slagsmál í kjallara hússins
flesta daga. Þó hvessti stundum.
Páll átti góða daga og lifði lengi,
bóndinn vék aldrei frá honum og
oft gerðist hann um tíma bústjóri
hjá syni sínum, séra Árna, meðan
hann bjó í Söðulsholti. Hann hafði
yndi af hestum og átti lengi, haust
hvert sótti hann réttir í heima-
sveitir sér til gleði og heilsubótar.
Þau hjón mótuðust mjög hvort
af öðru, því frú Anna á einnig
geðlýsinguna hér að ofan að mein-
lægninni undanskilinni. Og hvort
alvaran var grín eða öfugt, það er
hulið.
Hún lét eitt sinn í veðri vaka að
fimmtug yrði hún öll, en svo vildi
til, að dóttir mín fæddist nefndan
dag og hvort hún hefir hætt við
þess vegna er óklárt, en er meðal
vor. Hún sagði okkur einnig að
það væri svo meðal hjóna, að með
aldrinum viki ástarbríminn fyrir
væntumþykju, og skyldi ekki
hverjum manni ljúft að lifa?
Ilreggviður Stefánsson.
„Ég lít í anda liðna tíð.“ Þessi
ljóðlína skáldsins komu mér í hug
er hringt var til mín að kvöldi hins
17. maí og mér sagt að Páll mágur
minn hefði orðið bráðkvaddur á
heimili sínu Mánagötu 16. En
útför hans fór fram frá Fossvogs-
kirkju í gær.
Við Páll vorum búnir að þekkj-
ast frá því við vorum ungir.
Fyrstu kynni okkar voru í Borgar-
nesi — höfuðstað okkar sveita-
manna vestra. Ég var staddur
fyrir utan svokallaða Jónsbúð
þegar ég sá hvar ungur maður
kom ríðandi með tvo til reiðar.
Hann fór af baki og heilsaði mér
mjög alúðlega en ég tók strax eftir
hestunum, hvað þeir voru fallegir.
Það sem einkenndi þennan mann
var fagurt útlit og frjálsleg fram-
koma. Hann kynnti sig og sagðist
vera frá Syðri-Hraundal í Álfta-
neshreppi. Síðan sagði ég til mín.
Eftir þessar upplýsingar fóru
kynni okkar að verða frjálslegri
því við þekktum auðvitað ættir
hvors annars. Frá þessum fyrstu
kynnum okkar Páls má segja að
þau hafi enst til hinstu stundar
hans þó vík yrði stundum milli
vina. En svo skeður það nokkru
eftir þetta að faðir minn ræður til
sín þennan unga mann sem bú-
stjóra. Ég varð sannarlega hrifinn
af þessari ráðstöfun föður míns
enda reyndist Páll tilþrifamaður á
hvaða sviði búskapar sem var. Það
lék allt í höndum hans, hann var
smiður af guðsnáð og slíkir menn
hafa alltaf nóg verkefni. En Páll
átti eftir að tengjast fjölskyldu
okkar sterkari böndum því eftir
nokkurn tíma gerist það að Anna
systir mín og Páll felldu hugi
saman og að ári liðnu gaf faðir
minn þau saman í hjónaband að
Stórahrauni og var mikið fjöl-
menni við þá athöfn.
í næsta mánuði hefðu þau hjón-
in átt 55 ára brúðkaupsafmæli
hefði Páll lifað.
Þau systir mín og Páll byrjuðu
búskap sinn á Stórahrauni, bjuggu
þar í 4 ár og þar fæddust 2 af
börnum þeirra. Síðan fluttust þau
til Reykjavíkur og vann Páll aðal-
lega við smíðavinnu fyrst í stað
eða þar til hann réðst sem verk-
stjóri til Lýsissamlags ísl. botn-
vörpunga. I því starfi var hann
yfir þrjátíu ár. Forstjóri fyrirtæk-
isins var Ásgeir heitinn Þorsteins-
son verkfræðingur og dáði hann
Pál mikið fyrir hagsýni og frá-
bæra stjórn í starfi. Páll var gleði
maður, sagði skemmtilega frá
ýmsu því skoplega er gerðist og
var í eðli sínu „húmoristi".
Páll var hestamaður ágætur og
margan baldinn fola tamdi hann
enda frábær tamningamaður og
átti sjálfur ágæta hesta bæði í
sveitinni og hér í Reykjavík. Það
var gaman að sjá hann á hestbaki,
áseta hans var lærdómsrík fyrir
ungmenni sem vildu læra list
hestamannsins. Páll hafði gaman
Hveragerði:
Sýnir drög að kirkju-
gluggum og vatnslitamyndir
JÖRUNDUR Pálsson arkitekt
heldur sýningu ( Eden í Hvera-
gerði dagana 24. —31. maí. Á
sýningunni eru meðal annars
frumdrög að myndum í steinda
glugga Hveragerðiskirkju. Sókn-
arnefndin bendir þeim sem hafa
áhuga á gluggum í kirkjuna að
gefa sýningunni gaum. Þeir sem
hafa áhuga á að gefa rúðu í
kirkjuna geta látið rita tilefnið í
glerið.
Einnig eru á sýningunni 20
vatnslitamyndir.
Jörundur Pálsson teiknaði
Hveragerðiskirkju, sem vígð var
1972, en hann og kona hans,
Guðrún Stefánsdóttir, hafa ætíð
sýnt kirkjunni mikinn áhuga og
velvild.
af að spila sem sannur borgfirð:
ingur og þá aðallega „Lomber". í
febrúar síðastliðinn vetur vorum
við Páll með konum okkar á
Heilsuhælinu í Hveragerði og
spiluðum við þá talsvert. Við
vorum svo heppnir að þar voru
tveir menn sem spiluðu „Lomber"
og var Páll þá með þetta leiftrandi
fjör við spilamennskuna, þó hálf
níræður væri. Hefði einhverjum
þá orðið á að segja Páll gamli um
mág minn hefði það þótt stór-
brandari svo andlega hress var
hann og kátur. Eitt var það sem
var einkennandi í fari Páls, það
voru gæði hans við börn. Þegar
börn voru nærri honum var hann
sannarlega glaður. Ég veit að það
ríkir því mikill söknuður hjá
barnabörnum og barnabarnabörn-
um hans að góði afinn skuli vera
horfinn.
Anna og Páll áttu 3 börn Önnu
Maríu Elísabetu sem gift var
Bergi P. Jónssyiii flugumferðar-
stjóra en hún lést á besta aldri frá
þremur börnum og var það mikið
áfall fyrir alla fjölskylduna; séra
Árna prest í Kópavogi sem kvænt-
ur er Rósu Björk Þorbjarnardótt-
ur kennara; Bjarna skólastjóra á
Núpi við Dýrafjörð, sem kvæntur
er Valborgu Þorleifsdóttur kenn-
ara.
Páll var framúrskarandi heimil-
isfaðir, vildi allt gera fyrir konu
sina og börn og hvatti þau öll til
mennta svo þau væru betur búin
að takast á við- þann vanda sem
lífið útheimtir.
Páll var fæddur að
Syðri-Hraundal í Álftaneshreppi
29. júní 1894. Foreldrar hans voru
hjónin Kristín Pálsdóttir ljósmóð-
ir og Þorbergur Pétursson bóndi.
Þessi hjón voru rómuð fyrir gest-
risni og aðra fyrirgreiðslu er þau
veittu sveitungum. Eitt sinn sem
oftar var Kristín sótt til sængur-
konu en þar var fátækt mikil. Þar
fæddist sveinbarn og þegar hún er
tilbúin að fara heim þá spyr hún
bónda hvort hún eigi ekki að taka
barnið með sér heim um tíma og
varð það úr. Þessi litli drengur
varð kyrr í Hraundal til fullorð-
insára. Þegar hann fór að þroskast
kom það í ljós að hann var
óvenjulega bókhneigður. Svo hjón-
in ákveða að senda hann í skóla.
Dvaldi hann svo um námstímann
hjá Önnu systur minni og Páli,
þar til hann hafði lokið prófi í
guðfræði. Þessi piltur var sr.
Helgi Sveinsson skáld. Því miður
lést hann af völdum slyss á ferða-
lagi erlendis og var það mikill
skaði að slíkur efniviður skyldi
falla frá svo snemma.
Því nefni ég þetta hér að hjarta-
hlýja og hjálpsemi hjónanna í
Syðri-Hraundal og barna þeirra
var einstök.
Tvö systkini átti Páll: Málfriði
sem gift var Guðjóni heitnum
Guðmundssyni bónda á Svarfhóli í
Hraunhreppi og Pétur bónda á
Nautaflötum í Ölfusi. Hann
kvæntist Vigdísi Eyjólfsdóttur en
þau eru bæði látin.
Ég mun nú láta hér staðar
numið með þessar hugleiðingar
mínar af kynnum okkar Páls mágs
míns og vinar. Um þau gæti ég
skrifað langt mál því margar
ánægjustundir áttum við saman á
langri lífsleið en allt á sinn enda
hvort sem okkur líkar betur eða
verr. Fjölskylda mín þakkar Páli
Geir Þorbergssyni fyrir alla hlýj-
una og vinsemdina við okkur.
Dætur mínar þakka honum að
hann var þeim ávallt frá æsku til
fullorðinsára hinn sami góði mað-
ur sem ávallt var kominn með
útbreiddan faðminn á móti þeim
er þær komu í heimsókn til þeirra
hjóna að Mánagötu 16. Hann
verður alltaf ógleymanlegur öllum
þeim sem kynntust þessum góða
og uppörvandi manni.
Ég og kona mín kveðjum með
þeirri ósk að við hittum hann
glaðan og hressan sem fyrr á hinu
fyrirheitna landi.
Hafi hann þökk fyrir allt og allt.
Að lokum vottum við systur
minni og fjölskyldunni allri okkar
dýpstu samúð.
Þórarinn Árnason
frá Stórahrauni.
Minning:
Svavar Antoníus-
son frá Byggðarholti
Fæddur 27. descmber 1908.
Dáinn 19. maí 1979.
I dag verður borinn til hinztu
hvíldar í Landakirkjugarði í Vest-
mannaeyjum Svavar Antoníusson
fyrrverandi útvegsbóndi. Hann
andaðist á sjúkrahúsinu á Vífils-
stöðum 19. maí s.l. Með honum er
genginn einn af þessum hæglátu,
góðviljuðu mönnum, sem unnið
hafa störf sín í kyrrþey en hafa þó
skilað drjúgum hlut í þjóðarbúið
og átt sinn þátt í þeirri framfara-
sókn, sem sett hefur svip sinn á
síðustu áratugi. Við brottför hans
er mikið skarð fyrir skildi í
fjölmennum hópi ástvina og
vandamanna.
Svavar var fæddur í Vest-
mannaeyjum 27. desember 1908.
Foreldrar hans voru Antoníus
Þorvaldur Baldvinsson og kona
hans, Ólöf Jónsdóttir. Antoníus dó
árið 1938 en Ólöf árið 1963. Eftir
lát manns síns og allt til dauða-
dags var Ólöf á heimili Svavars og
konu hans Kristínar. Mér er sagt,
að hún hafi verið vel greind kona,
mjög vel verki farin, mikið fyrir
hannyrðir og af þeirri gerð, er lét
sér mjög annt um fjölskyldu sína.
Ólöf og Antoníus eignuðust fimm
börn. Élstur var Sigurður, sem dó
á barnsaldri. Þá Svavar, síðan
Guðbjörg, sem dó innan við tví-
tugt, þá Selma, sem nú er ein á lífi
þeirra systkina. Yngsta barnið var
Sigurða, sem dó á fýrsta ári. Fyrri
maður Ólafar var Árni Jónsson og
missti hún hann eftir skamma
sambúð. Þeirra dóttir var Árný,
sem nú er látin.
Á uppvaxtarárum sínum í Vest-
mannaeyjum gekk Svavar að öll-
um almennum störfum á sjó og
landi. Árið 1938 gerðist hann
formaður á m/b „Emrnu" en 1944
hóf hann sjálfur útgerð og þá með
m/b „Þór“, sem hann stýrði til
ársins 1947. Þá réðst hann í að
láta smíða m/b „Jötun", 43 tonna
bát, sem mun þá hafa verið með
stærstu bátum í Eyjum. „Jötunn"
var mikið happaskip. Undir stjórn
hinna hæfustu formanna færði
hann mikinn afla á land og var
jafnan með aflahæstu bátum.
I heimahögum sínum var Svav-
ar þekktur sem atorku- og dugn-
aðarmaður. Skipstjórn og útgerð
fórust honum vel úr hendi og
aldrei varð hann fyrir mannskaða.
Hann lagði stund á útgerð allt til
ársins 1964, en upp úr því hóf
hann störf við seglagerð hjá Hall-
dóri syni sínum, fyrst í Vest-
mannaeyjum, en eftir gos í Hafn-
arfirði. Þar starfaði hann til
ársins 1977, er hann varð að láta
af störfum sakir heilsubrests. Upp
frá því var hann ýmist heima eða
á sjúkrahúsum og lengst af á
Vífilsstöðum. Var hann af hjarta
þakklátur fyrir þá góðu umönnun,
sem hann þar varð aðnjótandi.
Þann 22. október 1938 kvæntist
Svavar Kristínu Halldórsdóttur
frá Tréstöðum í Hörgárdal, mikilli
myndarkonu. Voru foreldrar
hennar Halldór Árnason, bóndi á
Tréstöðum, og kona hans Krist-
jana Gunnarsdóttir. Þeim Krist-
ínu og Svavari varð 7 barna auðið
og eru þau hér talin í aldursröð:
Ólöf ritari, búsett í Reykjavík, f.
10.11. 1938. Börn hennar eru fjög-
ur. (2) Kristjana, húsmóðir, f. 16.3.
1941, búsett í Vestmannaeyjum.
Hún er gift Hjálmari Guðnasyni,
loftskeytamanni og tónlistarkenn-
ara, og eru börn þeirra sex. (3)
Halldór, kaupmaður, búsettur í
Hafnarfirði, f. 9.7. 1942. Hann er
kvæntur Vigdísi Ásgeirsdóttur og
eiga þau fjögur börn. (4 og 5)
Tvíburarnir Bragi og Valur, f.
27.9. 1944. Bragi drukknaði 4.
febrúar, 1966. Valur er
verzlunarmaður, búsettur í
Hafnarfirði. Kona hans er
Halldóra Valdimarsdóttir og eru
börn þeirra þrjú. (6) Antoníus,
flugvélstjóri, búsettur í Reykjavík,
f. 18.3. 1949. Hann er kvæntur
Hrafnhildi Sigurðardóttur og eiga
þau eitt barn. (7) Margrét
Guðbjörg, fóstra, búsett í Árósum,
f. 1.11. 1954. Hún er' gift Jens
Parbo, byggingatæknifræðingi.
Svavar og Kristín hófu búskap
sinn í Byggðarholti, þar sem Sva-
var var fæddur og uppalinn. Árið
1956 fluttu þau að Heimagötu 1 og
1968 að Bárustíg 5, þar sem þau
bjuggu fram að gosi. Við gos
fluttust þau eins og svo margir
aðrir á Reykjavíkursvæðið og nú
síðast bjuggu þau að Sléttahrauni
25 í Hafnarfirði, þar sem þau áttu
fallegt og hlýlegt heimili.
Eins og fram kemur af þessari
upptalningu hefur barnalán
þeirra hjóna verið mikið. Það er
gangur lífsins að blanda blítt með
stríðu. Auðvelt er að gera sér í
hugarlund hvert áfall það hefur
verið þessari samhentu og sam-
lyndu fjölskyldu að sjá á bak
ungum og mannvænlegum syni á
morgni lífsins. Það var Svavari
mikið yndi að sjá frændgarðinn
eflast og dafna. Eftir að heilsu-
leysi hafði dæmt hann til lang-
varandi dvalar á sjúkrahúsum,
ætla ég að hann hafi metið þær
sólskinsstundir alveg sérstaklega,
er honum leyfðist að vera í hópi
eiginkonu, barna, tengdabarna og
barnabarna. Þrátt fyrir bága
heilsu, var hann alltaf léttur 'i
lund. Hann átti gott með að
umgangast fólk og greiðvikni hans
var viðbrugðið. Umræður hans um
menn og málefni einkenndust af
þeirri hógværð, sem var svo
áberandi þáttur í fari hans.
I langvarandi veikindum
Svavars annaðist Kristín hann af
fádæma alúð og kærleika. Við öll,
sem á einn eða annan hátt
teljumst til þessarar stóru fjöl-
skyldu, stöndum í mikilli þakkar-
skuld við þessa göfugu konu.
Henni og börnum hennar og eftir-
lifandi systur Svavars votta ég
innilega samúð.
í dag verða jarðneskar leifar
tengdaföður míns lagðar til hvíld-
ar í Landakirkjugarði á Heimaey
þar sem sonur hans Bragi hlaut
hinzta legstað fyrir þrettán árum.
Megi hann hvíla í friði undir þeim
máttugu orðum trúarinnar sem
þar standa skrifuð: ég lifi og þér
munuð lifa.
Ilrafnhildur Sigurðardóidr.