Morgunblaðið - 15.09.1979, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. SEPTEMBER 1979
Bandamannasaga hin nýrri
Dauðinn í móðurkviði
Halldór Laxness talaði einu sinni um steinbarn í
maganum. Menn vissu, að ungur hafði hann hrifizt af
kommúnisma og skildu þessa líkingu, af því að enn þá
voru þeir menn á Alþingi, sem héldu, að Stalín væri hér.
Þó fannst mönnum sem Laxness hefði furðu seint haft
sannar spurnir af því hvernig kommúnisminn reyndist í
framkvæmd. Sumir segja, að hefði hann risið upp gegn
óskapnaðinum sjö árum fyrr, hefði hann reynzt mesti
spámaður aldarinnar.
Eftir að Laxness hafði afhjúpað sovétið, átti Samein-
ingarfiokkur alþýðu, sósíalistaflokkurinn erfitt upp-
dráttar. Hann þurfti að skipta um nafn til þess að líta
öðru vísi út og Hannibai varð hvort tveggja í senn
varaliturinn og augnskuggarnir. Seinna varð hann
þreyttur á þessu og sagðist ekki vera neitt fegurðar-
smyrsl fyrir kommúnista, sem olli því, að þeir hafa
síðan talað jafnilla um hann og ólaf Friðriksson. Ég
held, að ég hafi það rétt eftir, að það sé meining
Hannibals, að ckki sé hægt að vinna með kommúnistum.
Hann er eini maðurinn sem frá stríðslokum hefur notið
almenns trausts sem forseti Alþýðusambands íslands. 7.
áratugurinn ber þess glöggt vitni, að þessi Hannibal var
ekki síður slyngur í herstjórnarlist fyrir alþýðu þessa
lands en nafni hans forðum fyrir Karþagó. Enda
snerust gerðir hans allar til góðs, meðan hann vann með
íhaldinu. Síðan var ekki að sökum að spyrja, eins og
menn muna. Hannibal fóru að verða mislagðar hendur.
Ég hitti á dögunum mann um fimmtugt, sem ungur
hafði verið handgengin Lúðvík Jósepssyni og tileinkað
sér hans skoðanir. Hann ar trúnaðarmaður á stórum
vinnustað og gekk heils hugar til síðustu kosninga. Nú
segir hann að þær séu þjóðlygi, — hann hafi tekið mark
á mönnum sem kunnu að gaspra, meðan þeir þurftu
aldrei að standa við neitt, sem þeir lofuðu, en síðan
farist þeim allt öfugt úr hendi. Ég spurði hann, hvað
hann myndi kjósa, ef ríkisstjórnin félli þegar í stað.
Hann svaraði mér ekki beinlínis, heldur sagði mér frá
því, að Alþýðubandalagið myndi tapa fylgi, af því að
það hefði brugðizt þeim fyrirheitum, sem fólkið
virkilega trúði á. Svo spurði hann mig, hvort ég gæti ort
um sig vísu, en var farinn, þegar hún loksins kom. Ég
vona þess vegna að hann sjái einhvern tíma þessar
línur:
Ungur Lúðvíks tók hann trú,
tölti Iram á veginn.
50 ára er hann nú
orðinn hinum megin.
teoretískt sé hann öreigi eins og
hafnarverkamaðurinn — og svo
segi báðir „la go“. Með því meinar
ráðherrann þetta: Þegar seðla-
bankastjórinn kemur til mín og
spyr mig um gengið, svara ég: „La
go“. Þegar hafnarverkamaðurinn
vill láta fíra niður í lestina, segir
hann líka: „La go“. Það er á
þessum punkti sem við Guðmund-
ur jaki náum saman.
Fontur
ríkis-
stjórnarinnar
Það fannst fljótt á ráðherrun-
um, að þeim þóttu efnahagsmálin
leiðinleg. Þeir voru allshugar -
fegnir þegar Óláfur var búinn að
binda bryggskip ríkisstjórnarinn-
ar við bryggju og með öllu ófáan-
legir til þess að láta úr höfn á
nýjan leik. Reynsluleysi þeirra olli
því, að þeir héldu að með því að
hafast ekkert að yrðu þeir óhultir
fyrir stórsjóum íslenzkrar verð-
bólgu, og svo vildi enginn una því,
að annar tæki stefnuna. Þannig
hefur stjórnarfleyið verið eins og
Fonturinn frá Þórshöfn, — ýmist
bilaður eða lasinn. Miklar vonir
voru bundnar við skipin bæði tvö,
en báðum fylgdi ógæfa.
Það er útúrdúr, en á fyrsta degi
kom upp undarleg deila um flug-
stöðvarþyggingu á Keflavíkur-
flugvelli. Hún mun rísa, sagði
utanríkisráðherra. Hún rís ekki,
sagði Lúðvík. Á þessu stigi segi ég
ekki neitt, sagði forsætisráðherra.
Svo fóru þeir að jagast um það
Geir Gunnarsson og Kjartan Ól-
afsson, hvort rétt væri að, kanarn-
ir fengju hitaveitu. Á meðan
brann verðbólgan á þjóðinni.
Svavar Gestsson var býsna
drjúgur, fyrst eftir að hann settist
í stólinn: „Við Alþýðubandalags-
menn erum auðvitað ánægðir með
að okkur skyldi takast að sýna
Benedikt Gröndal í fyrradag:
Flugstöðin mun rísa
Benédikt Grðndal i gær:
Efnahagsástandið kann
að hafa áhrif á þessa
milljarðaframkvæmd
Ólafur Jóhannesson:
Flugstöðin á íslenzku
umráðasvæði
Lúðvík Jósepsson:
Framhjá okkar hnút-
um verður ekki gengið
EINS OG komið hefur fram i
Morgunblaðinu er risin deila
um það milli Aiþýðuflokks og
Aiþýðubandaiags. hvort stjórn-
arsáttmálinn eða samstarfs-
yfirlýsingin heimili að ný
ílugntöð rísi á Keflavfkurflug-
velli. í Morgunblaðinu í fyrra-
dag staðhæfði Benedikt Grön
dal utanrfkisráðherra að hún
myndi ríaa. en í g*r sagði hann
f samtali við Morgunblaðið. að
þetw bæri að geta aö það gengi
í gegnum BtjðrnarHáttmálann.
að efnahag8ástandið krefðist
aðhalds. þar á meðal minnk
andi fjárfestingar og fram-
kvrmda. Kynni það að hafa
einhver áhrif á þessa fram
kvcad. sem væri milljarðaf jár
festing.
Benedikt Gröndal sagði að
hann heföi áður tjáð sig um
þetta mál við Morgunblaðið og
hann héldi sig við það sem hann
hafði sagt þar Hins vegar kvað
hann þetta vera mjög flókið
mál, sem hann ætiaði að kanna
og raonsaka mjög vandlega. „Ég
hef náttúrulega ekki meiri
vitneskju um þetta,“ sagði Bene-
dikt, „þegar ég byrja, en venju-
legir þingmenn og ég mun því
kynna mér þetta mjög vandlega.
Ég tel að þörfin fyrir stöðina sé
ákafiega brýn og það verði að
halda málinu áfram. Skoðanir,
sem ég hefi látið í ljós, byggjast
á grundvallaratriðum. Þar legg
ég áherzlu á að þetta sé íslenzkt
mannvirki, sem er hlið þjóðar-
innar að umheiminum. Það er
aðkallandi þörf að fá þetta
mannvirki.-
í samstarfssamningnum segir
að ekki verði heimilaðar nýjar
meiri háttar framkvæmdir á
yfirráðasvæði varnarliðsins. í
Morgunblaðinu í gær kemur
fram að ákveðið sé að taka i
notkun nýjar ratsjárflugvélar

Benedikt
og framkvæmda sé þörf þeirra
vegna. Um þetta atriði sagði
Benedikt Gröndal: „Það er alveg
eins með< það. Ég get aðeins
vísað í það sem stendur, „meiri
háttar framkvæmdir“, og ég
hefi ekki haft á þeim tveimur
klukkutímum, sem ég hafði í
gær, aðstöðu til þess að skoða
þetta, eins og ég ætla mér að
gera áður en ég fer að ræða
þessi mál opinber!ega.“
ólafur Jóhannesson
forsætisráðherra sagöist ekkert
geta um þetta mál sagt á þessu
stigi, en það væri skoðun sín að
flugstöð. sem kæmi til fyrir
islenzkt flug, yrði undir yfirráð-
um íslendinga og á umráða-
svæði þeirra. Hann kvaðst ekki
vita hvort stöðin risi í tíð
núverandi ríkisstjórnar, en taldi
líklegt, að ættr að vera þarna
flugvöllur til frambúðar yrði ný
flugstöð að rísa. Taldi hann
vafalaust aö íslendingar legðu
fram eitthvert fé og færi það þá
inn á fjárlög.
„Samstarfsyfirlýsing ríkis-
stjórnarinnar ber það með sér,
að það er ekki samið um
stefnuna i utanríkismálum. Frá
okkar sjónarmiði berum við þvi
enga ábyrgð þar að lútandi.
enda er sérstaða okkar til
tveggja stórmála undirstrikuð i
samstarfsyfirlýsingunni,” sagði
Lúðvík Jósepsson formaður
Alþýöubandalagsins í samtali
við Morgunblaðið í **r. „En
þessu til viðbótar fengum v»ð
tvö önnur atriði meft; þeaaan
stefnu verður ekki breytt nenu
með okkar samþykki. t™ «
bundid fyrir annan mdua
hins vegar verða ekk. henniltó-
ar nýjar meiri hátur fram-
kvæmdir á yfirráíasvmíi 'm™-
arliðsins. Þar meíi er bundÆ
fyrir hinn endann Oetta hlytur
dllum, aem þ««a le» •>
ijóst Og fram hjá !»*•»
hnútum verftur ekki gengift.
Stjórnar-
hattur
ráðherrans
1. september 1978 rann upp eins
og aðrir dagar, sem ný ríkisstjórn
sezt að völdum: Fyrst er tekin
mynd af gömlu ráðherrunum, sem
reyna að brosa framan í blaða-
manninn. Svo eru teknar margar
myndir af nýju ráðherrunum,
þegar þeir eru að prófa nýju
stólana. Fólk veitti því athygli, að
hinir síðarnefndu vissu upp á hár,
hvernig ætti að stjórna landinu og
voru meira að segja hissa yfir því,
að hafa ekki verið kallaðir til fyrr,
— enda ættu þeir sinnhvern
stjórnarhattinn eins og Þórður
forðum. Sérstaklega var Svavar
hreykinn yfir því, að innan í hans
hatt voru skráðar viðskiptaskýrsl-
ur síðustu áratuga, sem hann vissi
ekki áður, að væru til. Nú sökkti
hann sér niður í þetta talnaflóð og
þóttist maður með mönnum, þegar
hann mætti skrifstofustjóra sín-
um daginn eftir og brá á glens
með því að fitja upp á töskuheild-
sölum og innflutningsleyfum á
súkkulaði fyrir útvalda.
Um þetta og ýmislegt fleira um
innflutningsverzlunina hefur
Svavar lesið í stjórnarhattinum,
þótt hann skilji ekki alltaf sam-
hengið. Þannig hefur hann t.a.m.
komizt að raun um það, að inn-
flutt vara verður dýrari á því að
liggja lengi á hafnarbakkanum, af
því að þá hleður hún utan á sig
kostnaði. Hins vegar skilur hann
ekki, að betra sé að íslendingar
fjármagni sjálfir sinn vörulager
en Danir fyrir þá. Það er af því að
hann er svo hræddur við auðvald-
ið. Hann segir, að það sé rétt hjá
Guðrúnu Helgadóttur, að
rtskar Jéhannsson:
Hvar er kiötið mitt ?
þrtytuiégar l*jrlaun»m*ður
fynmnn* 6 manna fjöUkyldu.
lagði þéssa sparrnagu fvrir mi*
á mánucU*inii ag ætiaði »ð biðja
Fig aó cryma sinn sknmmt til
fogtadacs. þri þá frngi bnnn
Btbonjað
Éf varð að hr>KB* hann m«ð
þn að ses*. nð 600 tonn eöa
0.000 ákrokkar af kjöti. sém
okkar var sagt að væri til fyrir
Mgi. hafi týnst. þvi engu þorðu
gtarfsmrnn SÍS né Sláturfélags-
iasað lofa mér um morguninn.
Mér fannst ég hafa brugðizt
þessum viðskiptavini minum.
ans og flestum hinum þennan
' hlyti að vera óduuicgrur við
, aðpassa upp á að viðskiptavinir
j ■ínir fengju sinn skammt af
• þeirra kjarabótum. sem ríkis-
stjornm var að útdeila meðal
Jægnanna.
Rétt fyrir lokun á mánudag
fékk ég þó frá Sliturfélaginu 15
kjótskrokka og það verður að
duga mínum riðskipuvinum. en
dagiega eru afgreiddir um 400
manns í venJuninni.
Við matvöru- og kjötkaup-
menn erum öðrum fremur not-
aðir til að framkvæma það
sýndarmennsku- og hræsnis-
hugtak. sem kaJlast visitala.
Ég hef áður bent á. hvernig
visitalan virkar oftast þveröfugt
á við það sem ráðamenn reyna
að telja sjálfum sér og oðrum
trú um að hún geri.
Til þessarar síðustu kjótveizlu
var stofnað i þeim tilgangi að
auka kaupmáttinn. og auðvitað
með hag þeirra lægstlaunuðu i
fyrirrúmi.
Efnið í veizJoma var 600.000 k*.
Raunvenilegt keildsólaverð 1.170 pr kg
Áður en kjotið keaar tiJ verxJaaar eða kjbtriaasJa
greiðir rikið (þú og éf) kr. 581 pr. kg.
Það verð sea kjötrinnslan eða venlanin grriðir er
589 kr. pr. kg.
Úlkoman verður þvi sú. að sá
sem ekkert kjót fær. greiðir
tæplega helminginn af kjótinu
sem sá „hagsýni* nær i fram
yfir sinn skammt.
„Hagsyni* maðurinn er ekki
láglaunamðurinn. sem eg gat
um í upphafi
Láglaunamaðurinn fer ekki á
sinum bil í eina storverzlunina á
meðan frúin fer a hinum bilnum
i aðra stórverzlun til að geta
lika fyllt nýju frystikistuna.
sem var keypt fyrir siðustu
gengisfellingu.
* 702 æillj.
348.6 æillj
3534
En guðfoðurlegir wrkalýðs-
foringjar og fulltniar fóUcsins i
landinu i rikisstjóm finna þnð
ut ur visitolunni. að 6 manna
fjólskyldan hefur hagnaxt um
9.000 kr. vegna kjambótakjóU-
ins tsem það aldrei féltkl og þess
vegna lækkar visitalan og þar
með kaupið og lækkuð laun eru
kjarabót.
Það er óhugnanlegt vanmat á
hinni annars rómuðu alþýðu-
menntun a Islandi. ef ætlast er
til að slikar hundakúnstir bæti
hag þjóðarinnar.
(V>kar Johannv>on
Ráðherrari* einn og átta.
>

/j
Ráöherrar Alpýöuflokka í nýju ríklastjórninni é fundi i Þórahamri í gærmorgun.
Megnúa Magnúaaon heilbrigöia- og fryggingaráöherra og félagamáiarióherra, Benediki
utanrikiaréöherra og Kjartan Jóhannaaon sjávarútvegaréðherra.
- ,
iöharrar Frameóknerffofcka: Steingrímur Hermennaeon Réöherrar Alpýöubandalagaina eftir aé peir höföu akipf meö
>g kirkjumélaráöherra og lendbúnaöarréöherra og Tómee Svavar Geafaaon viðakiptaréöherra, Hjórleifur Guttormaaon iöi
i fjérmálaráöherra koma út úr Þórahamri á mióvikudag. Arnalda menntamála- og aamgöngumélaréðherra.
eér verfcum í Þórahamn i gærmorgwn.
taöar- og orfcumélaréöherra og Ragner
Al Þeim níu ráðherrum, nm s»tl eiga í ríkisetjórn ólafs Jóhanne«e na:I
forsseiieráðherra er hann var að Þvi apurður í gsar hvort ráynalulayai ny;u
allðrn var maðalaldurinn 59 ár. Morgunblaðið rseddi 1 gsar við ráðhe-rt"'
blaðinu I dag, en hár lara á eltir avör hinna ráðherranna ( hinni nyju »
Inginn annar an loraæliaráðherrann áður gagnl ráðharraembsatti. „Nýir vandir aðpa besl“, esgði Ólalur Jðhanneaaon
ja gsafj „kki ataðið atjðrninni fyrir Þritum. Meðalaldur ráðherranna ar 48 ár, en til aemanburðer má geta Þeaa að I frálarandl
lrði pá um viðhorl Þeirra til nýrra verkefna. Viðtöl við Ólal Jðhanneaaon og Benedikl Gröndsl birteet á öörum stað