Morgunblaðið - 15.09.1979, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. SEPTEMBER 1979

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fróttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og skrifstofur
Auglýsingar
Afgreiösla
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aöalstræti 6, sími 22480.
Sími83033
Áskriftargjald 3500.00 kr. á mánuöi innanlands.
I lausasölu 180 kr. eintakið.
Hækkun vörugjalds
og söluskatts
Eftir að ríkisstjórnin hafði setið hálfan fjórða mánuð
fyrir áramótin í fyrra, bjuggust flestir við, að
skattheimtan væri komin í það hámark, að ekki yrði vegið
aftur í þann knérunn á þessu ári. Að vísu voru fjárlögin
botnlaus, svo að tug milljarða eða svo vantaði upp á til að
endar næðu saman og var þá talið, að bilið yrði brúað með
nýrri lántöku hjá Seðlabankanum. Þegar kom fram á
sumarið láku þær fréttir út frá fundum ríkisstjórnarinnar,
að fjármálaráðherra hefði lagt fram tillögur um verulegar
skattahækkanir. Um þær varð þó ekki samkomulag fremur
en annað og dróst svo fram til 10. september, er
bráðabirgðalögin um hækkun söluskatts og vörugjalds sáu
dagsins ljós, mánuði áður en Alþ'ingi á að koma saman til
löggjafarstarfa. Hinar nýju álögur nema um milljarði króna
á mánuði í hækkuðu vöruverði og vaxa síðan í réttu hlutfalli
við verðbólguna svo hér er enn um margra milljarða króna
álögur að ræða eða a.m.k. 12—15 milljarða á ári. Ásamt
þessu hefur verið samið um bráðabirgðalán hjá Seðlabank-
anum til þess að fleyta ríkissjóði yfir áramótin.
Fjármálaráðherra hefur sagt, að ástæðurnar fyrir
fjárskorti ríkissjóðs séu einkum tvær: verðbólgan og
olíuverðshækkanirnar. Vitaskuld er það rétt, að þetta hvort
tveggja veldur auknum útgjöldum, en hinu sleppir ráðherr-
ann viljandi, að tekjurnar vaxa að sama skapi. Ef þetta
dæmi yrði gert upp nákvæmlega, getur allt eins farið svo, að
ríkissjóður hafi hagnast en ekki tapað. Fyrir því er áralöng
reynsla við svipaðar kringumstæður. Á það ber einnig að
líta í þessu sambandi, að vegna þeirra breytinga, sem
Alþingi gerði á kaupgjaldsvísitölunni fyrir páska, með því
að tekið var tillit til viðskiptakjara, hafa olíuverðshækkan-
irnar ekki fengizt bættar með hærri launum. Það er því
fyrst og fremst á almenningi í landinu, sem þær hækkanir
hafa bitnað, og koma fram í lakari lífskjörum en ella. Hitt
er svo annað mál, að frammistaða ríkisstjórnarinnar í
olíumálunum hefur verið hörmuleg og lítil merki um, að þar
verði breyting á til batnaðar á næstunni.
Að sögn fjármálaráðherra þýða skattahækkanir þessar
1,3% í verðlagshækkun og hefur hann lýst þeirri skoðun
sinni, að þær eigi ekki að fara inn í verðbótavísitöluna. Nú
væri að sjálfsögðu á það lítandi fyrir launþega að taka á sig
enn frekari byrðar til þess að koma verðbólgunni niður, ef
ríkisstjórninni væri treystandi fyrir húshorn. En því miður
hefur reynslan sýnt, að svo er ekki. Yfirlýsingar ráðherr-
anna hafa reynzt einskis virði og um stefnumörkun í
efnahagsmálum hefur ekki verið að ræða, heldur látið danka
frá degi til dags. Og merkin sýna verkin. Verðbólgan er
komin upp í 52—54% á þessu ári að dómi Þjóðhagsstofnun-
ar, sem ávallt hefur verið í lægri kantinum. Sennilega mun
það sýna sig, að verðbólgan verður mun meiri, jafnvel
55-60%.
Verkalýðshreyfingin hefur sýnt ríkisstjórninni fádæma
umburðarlyndi og umhyggju eins og bezta móðir jóði sínu.
Efalaust ganga menn eins og Guðmundur J. og Karl Steinar
svo upp í þessu hlutverki sínu, að þeir geta hugsað sér að
halda leiknum áfram enn um hríð. Hitt mun þó almennara
um verkalýðsleiðtoga, að þeir séu crðnir langþreyttir og taki
það óstinnt upp, ef nokkuð verður hróflað við kjarasamning-
um fram yfir það sem orðið er eða nýir skattar á lagðir.
Ríkisstjórnin hefur fengið gullið tækifæri, sem hún hefur
nýtt illa. Launþegar eru búnir að sætta sig við meiri
kjaraskerðingu á liðnu starfsári stjórnarinnar en þeir gátu
þolað fyrri ríkisstjórn og risu gegn í kosningunum vorið
1978. Samt er verðbólgan nú meiri en nokkru sinni fyrr,
skattaálögurnar þyngri og atvinnuöryggið í hættu. Það er
þess vegna ekki undarlegt, þótt biðlund fólksins í landinu sé
á þrotum.
Frelsið verður að
greiða dýru verði
Falleg ung stúlka spurði feimnislega á lýtalausri
frönsku hvort hún gæti leiðbeint mér. Sýndist þessi
íslenzka blaðakona eitthvað ráðvillt þarna í þrönginni í
flóttamannabúðunum í Pulau Bidon, út af Malasíu. Það
urðu fyrstu kynni af Nguyen Cao Mink Chau, er reyndist
vera bróðurdóttir Nguyen Cao Ky, fyrrverandi forsætis-
ráðherra í Víet Nam, sem á sínum tíma var títt getið í
fréttunum hér á íslandi, en rekur nú búð í Bandarikjun-
um. Þess vegna hafði fjölskylda hennar átt svo erfitt
uppdráttar síðan stríðinu lauk á árinu 1975.
- sagði unga flótta*
konan Nguyen Cao
Mink Chau í þessu
viðtali við fréttamann
Mbl. E. Pá.
Faðir Mink Chau átti lyfjabúð,
sem var gerð upptæk af nýju
valdhöfunum eftir fall Saigon, og
hann hnepptur í fangelsi.
Mamma hennar hefur síðan haft
ofan af fyrir þeim systkinunum
með útsaumi og prjónaskap. Sjálf
var Mink Chau í skóla og kenndi
að auki frönsku, en af því að hún
var bróðurdóttir Kys, þá fékk
hún hvorki lengur að læra né
kenna.
Móðirin hafði fyrst komið elsta
syni sínum á flóttamannabát og
sent hann í burtu. Þau vissu
ekkert hvað af honum hafði orðið.
Líklega hefur hann farist í hafi,
eins og svo margir aðrir flótta-
menn. Nú hafði henni tekist að
greiða far yngri systkinanna,
Mink Chaus og 14 ára bróður
hennar, en varð ein eftir að bíða
eftir manni sínum úr fangelsinu.
Á endanum höfðu systkinin lent í
Malasíu á báti, sem var að
sökkva. Þar voru þau í yfirheyrsl-
Nguyen Cao Mink Chau og bróðir hennar 14 ára voru nýkomin i
flóttamannabúðirnar. Móðir þeirra sendi fyrst elsta son sinn úr landi,
og hafði svo tekist að koma yngri börnunum tveimur í flóttamanna-
bát, en varð sjálf eftir í Viet Nam. Faðir þeirra er í fangelsi.
Stokkhólmsbréf
Sænsku kosnin
Þessa dagana er kosningabar-
áttan og undirbúningur kosn-
Inganna, sem veröa þann 16.
september n.k., í fullum gangi.
Formenn flokkanna feröast um
landiö, tala á fundum og á torgum
úti. Eins koma þeir fram í sjón-
varpi, hver sitt kvöldiö og sitja fyrir
svörum. Spurningarnar eru flestar
um efnahagsmálin, skattana, orku-
vandamáliö, hvaö þeir séu reiöu-
búnir aö gera til aö minnka at-
vlnnuleysiö og hugsanlegt sam-
starf flokkanna eftir kosningar.
Áberandi er hvaö baráttan mæöir
mikið á hinum einstöku formönn-
um flokkanna.
Var lítiö rætt um eöa ritaö um
væntanlegar kosningar, þar til um
miöjan ágúst. Þá settu flokkarnir
upp sín heföbundnu auglýsinga-
spjöld með kosningaáróöri, sem
blasa viö almenningi á torgum úti,
viö akvegi og á lestarstöövum svo
eitthvaö sé nefnt.
KOSNINGARNAR 1976
Kosningabaráttan í dag er mjög
ólík þvi sem var fyrir þremur árum.
Fram til haustsins ’76 höföu sósíal-
demókratar (jafnaöarmenn) setiö
nær sleitulaust í stjórn í rúma fjóra
áratygi. Reyndar vissu menn þá aö
meirihluta þeirra væri ógnaö af
borgaralegu flokkunum, en flestir
töldu þó aö Olof Palme, formanni
sósíaldemókrata, mundi takast aö
stýra þeim til sigurs. Úrslit kosn-
inganna ’76 uröu þau, aö sósial-
demókratar (jafnaöarmenn) fengu
42,7 prósent atkvæða, VPK vanst-
er partiet kommunisterna
(kommúnistar) 4,8 — samtals at-
kvæöamagn vinstri flokkanna 47.5
prósent. Misstu þeir þar meö
meirihlutann yfir til borgaralegu
flokkanna þriggja. Folkpartiet
(frjálslyndur flokkur) fékk 11,1
prósent, móderatar (hægri flokkur)
15,6 og Centern (miöflokkur) 24,1
eöa samtals 50.8 prósent.
Borgaralegu flokkarnir þrír mynd-
uöu síöan stjórn meö Torbjörn
Falldin, formann stærsta flokksins,
sem forsætisráöherra.
ÖRLÖG FYRRI
STJÓRNAR
Eins og menn muna sprakk sú
stjórn áöur en þriggja ára kjör-
tímabilinu lauk. Aöalmál síöustu
kosninga voru orkumálin og fram-
tíð kjarnorkuveranna. Fálldin og
flokkur hans, Centern, stóöu fast á
kosningaloforöi sínu um aö ekki
Palme horfir sigurviss i formenn borgaralegu flokkanna, þá Fálldin, UllsU
forsætisróöherrastólinn.