Morgunblaðið - 23.09.1979, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. SEPTEMBER 1979
Björn L.
lœknir—
Fæddur 4. febrúar 1904.
Dáinn 15. september 1979.
Björn L. Jónsson, yfirlæknir á
Heilsuhæli NLFÍ Hveragerði and-
aðist að morgni laugardagsins 15.
september í Landsspítalanum í
Reykjavík.
Hann var fæddur að Torfalæk í
Húnaþingi 4. febrúar 1904 sonur
merkishjónanna Ingibjargar
Björnsdóttur og Jóns Guðmunds-
sonar sem þar bjuggu langa æfi
miklu rausnarbúi. Eignuðust þau
sex syni sem þau studdu til
mennta og þroska eftir getu og
þörfum, enda eru margir þeirra
þjóðkunnir framfara- og forystu-
menn. Einnig ólu þau Torfa-
lækjarhjón upp þrjár fósturdætur.
Björn hóf ungur langskólanám,
lauk stúdentsprófi 21 árs; sama ár
hóf hann nám í heimspekideild
Háskóla íslands, lauk námi sem
cand.phil. 1. júní 1926 með fyrstu
ágætis einkunn. Hann hvarf það
sumar að námi í náttúruvísindum
við Sorbonne-háskólann í París og
lauk því 1930. Sama ár kom hann
heim eftir fjögurra ára dvöl er-
Jónsson
Minning
lendis, í Frakklandi og víðar og
hafði þá, auk námsins, tileinkað
sér frönsku það vel, að ætíð var til
þess tekið af þeim sem skynbærir
voru um slíkt. Þegar heim kom
réðst Björn til starfa á Veðurstofu
íslands sem veðurfræðingur og
vann þar óslitið í 30 ár. Haustið
1952 hóf hann háskólanám að nýju
og lauk námi í læknisfræði 30.
janúar 1958 með fyrstu einkunn.
Allan námstímann vann hann
fullan vinnudag á Veðurstofunni.
Menntabraut Björns er því ein-
stakt afrek sem lengi mun minnst,
enda lýsir það vel þeirri manngerð
sem ætið einkenndi hann, frábær-
ir hæfileikar og námshæfni,
kjarkur og úthald. Engin furða
var þótt Björn hefði tilhneigingu
til að verða læknir, hann átti til
þeirra að telja. Guðmundur
Björnsson landlæknir var móður-
bróðir hans og Páll V.G. Kolka
föðurbróðir.
Það sem mest mun hafa þrýst á
Björn að hefja læknisnám var
hinn eldlegi áhugi hans fyrir
náttúrulækningastefnunni. Um
1940 kynntist hann Jónasi
Kristjánssyni lækni persónulega,
en áður hafði hann fylgst af
athygli með því sem Jónas ræddi
og ritaði um náttúrulækningar.
Frá öndverðu skipaði Björn sér við
hlið þessa mikla mannvinar og
hugsjónamanns í öllu sem að
málum náttúrulækninga snéri.
Björn þýddi allar þær erlendar
bækur sem NLFÍ gaf út, sá um að
nokkru eða öllu útgáfu innlendu
bókanna sem út voru gefnar, var í
ritstjórn og síðar ritstjóri tíma-
ritsins „Heilsuvernd“ frá upphafi,
var framkvæmdastjóri og varafor-
seti samtakanna. Ef haldið er
áfram að rifja upp öll þau mörgu
störf sem Björn hefur innt af
hendi í þágu náttúrulækninganna
hér á landi er óhætt að fullyrða að
enginn hefir enn komist til jafns
við hann, að Jónasi Kristjánssyni
lækni undanskildum, þess manns
sem flutti hugsjónina inn í landið
og leiddi forystuna svo lengi sem
honum entist aldur til og á bana-
beði fól Birni að taka upp merkið
er hans ekki nyti lengur við.
Hinn 1. júní 1965 tók Björn að
sér yfirlæknisstarfið í Heilsuhæli
NLFÍ í Hveragerði eftir að hafa
kynnt sér rekstur hliðstæðra
stofnana í Þýskalandi og víðar.
Fyrstu árin vann með honum
gigtlækningasérfræðingur, Karl
Jónsson, en eftir að hann hætti
störfum sá Björn einn um alla
læknisþjónustu í hælinu, þrátt
fyrir mikla fjölgun sjúklinga, þar
til fyrir tveimur árum að hann
réði Þórhall ólafsson, héraðs-
lækni í Hveragerði sér til aðstoð-
ar. Á heilsuhælinu vann Björn
læknir mörg og margvísleg störf,
enda vinnuþrek hans og áhugi með
eindæmum.
Einu kvöldi i viku hverri varði
Björn til fræðslu og kynningar og
þessi kvöld nefndi hann „Bað-
stofukvöld„. Þá komu sjúklingar
og starfsfólk saman í samkomusal
hælisins (kapellunni) og þar flutti
hann fræðandi erindi um holla
lifnaðarhætti o.fl. Að loknu erind-
inu bauð hann áheyrendunum að
gera fyrirspurnir sem hann svo
leysti úr í stuttu og skýru máli og
að lokum settist hann við hljóð-
færið og spilaði, en fólkið tók
undir eftir bestu getu, sameinaðist
í söngnum þakklátt og glatt og
munu margir eiga góðar endur-
minningar frá þessum kvöldum.
Björn læknir var mikill unnandi
góðrar tónlistar og lék sjálfur vel
á hljóðfæri. Hann annaðist organ-
istastörf við guðsþjónustur í kap-
ellu hælisins þegar þess þurfti
með og við önnur hátíðleg tæki-
færi.
Margt var það sem við Björn
þurftum sameiginlega að taka
ákvarðanir um á þeim árum sem
við fengum að vinna þar saman og
aldrei man ég eftir að ágreiningur
yrði okkur til vandræða; ef á milli
bar þá ræddum við málin nánar,
hugsuðum þau, kannski nokkra
daga, ræddum þau svo á ný uns
þar kom að báðir urðu ánægðir
með þá lausn sem fannst.
Milli yfirlæknisins og starfs-
fólksins ríkti gagnkvæmt traust
og vinátta. Þeir sem við vandamál
áttu að etja snéru sér jafnan til
hans, því þaðan vissi það að góðra
ráða var að vænta, enda naut
hann fulls trúnaðar þess alls.
Hans er því sárt saknað af starfs-
fólkinu sem vinar og velgerðar-
manns. Svipað má segja um sam-
skipti Björns við sjúklingana, þeir
treystu honum, ekki aðeins sem
lækni heldur einnig sem vini og
ráðgjafa.
Björn læknir var að vísu skap-
ríkur og þungur fyrir, og erfiður
andstæðingur ef honum þótti
ódrengilega að málum staðið, en
hann var manna fúsastur að fyrir-
gefa yfirsjónir ef þær voru viður-
kenndar og leitað eftir sáttum á
drengilegan hátt. Slík var mín
reynsla af þessum trausta og góða
samstarfsmanni sem mér var gef-
ið að eiga að vini og hafa náin
samskipti við í 21 ár.
Björn kvæntist eftirlifandi konu
sinni Halldóru Guðmundsdóttur
frá Neðra Haganesi í Fljótum
hinn 5. október 1935. Þau eignuð-
ust þrjú börn, tvö þeirra komust
til fullorðinsára: Ingibjörg, búsett
í Reykjavík, deildarstjóri í Fjár-
málaráðuneytinu, gift Magnúsi
Ingimarssyni og á þrjú börn;
Guðmundur verkfræðingur, bú-
settur í Keflavík kvæntur Vil-
borgu Georgsdóttur og á þrjú
börn. Þriðja barn þeirra læknis-
hjónanna lést nýfætt. Sambúð
þeirra hjóna hefur verið farsæl,
Björn mat konu sína mikils. Þau
hafa átt fallegt og friðsælt heimili
og frú Halldóra veitti manni
sínum elskulega alúð, styrk og
hlýju til hinstu stundar.
Náttúrulækningastefnan og við
öll höfum misst mikið þegar Björn
L. Jónsson yfirlæknir er horfinn
af sjónarsviðinu. En ekki skal
kvarta „Eitt sinn skal hver deyja“.
Guði sé lof fyrir öll hans störf.
Frú Halldóru, börnum þeirra og
venslafólki sendum við hjónin
innilegar samúðarkveðjur.
Árni Ásbjarnarson
Þann 15. þessa mánaðar andað-
ist Björn L. Jónsson, yfirlæknir, á
sjúkrahúsi hér í Reykjavík. Með
honum er genginn mikilhæfur,
sérstæður persónuleiki úr lækna-
stétt. Björn var fæddur 4. febrúar
1904 að Torfalæk í Húnavatns-
sýslu. Hann var sonur hjónanna
Jóns Guðmundssonar og Ingi-
bjargar Björnsdóttur. Hneigð til
líknar- og læknisstarfa gat Björn
erft úr báðum ættum, en föður-
bróðir hans var Páll Kolka læknir
og móðurbróðir Guðmundur
Björnsson landlæknir.
Á menntaskólaárum dvaldi
Björn hjá móðurbróður sínum og
mun hugur hans hafa hneigst að
læknanámi. En frændi hans benti
honum á erfiðar atvinnuhorfur
lækna vegna offjölgunar í stétt-
inni en á þessum tíma var efna-
hagsleg afkoma sumra lækna erfið
og samkeppni hörð. Að ráði Guð-
mundar landlæknis, valdi hann
sér náttúruvísindi og stundaði
nám í 4 ár við hinn virta Sor-
bonne-háskóla í París. Sóttist
honum námið vel og lauk hann
prófi (licencieé és sciences) vorið
1930. Björn var mikill málamaður
og náði góðu valdi á franskri
tungu. Efnahagurinn var þröngur
á Parísarárunum og leiddi til þess
að hann nærðist nær eingöngu á
grænmeti þann tíma. Þessi
réynsla hans mun hafa stuðlað að
því að hann varð móttækilegri
fyrir kenningum náttúrulækn-
ingamanna. Jónas Kristjánsson,
læknir, var í vinfengi við foreldra
Björns og eitt sinn gistu þau Björn
og frú Halldóra hjá honum norður
á Sauðárkróki. Sú heimsókn
markaði spor í lífi Björns. Áhugi
hans á kenningum náttúrulækn-
ingamanna var vakinn og gerðist
hann fljótlega ötull og afkasta-
mikill liðsmaður þeirrar stefnu.
Höfuðþættirnir í baráttu nátt-
úrulækningamanna á þessum
fyrstu árum voru árásir gegn
hvítahveiti og sykri í fæðu lands-
manna. Spunnust af þessu blaða-
skrif og deildu sumir læknar hart
á þessa stefnu. Á þeim tíma var
það ríkjandi skoðun meðal melt-
ingarsérfræðinga í læknastétt að
sykur væri fullkomin fæða en
grófmeti ertandi fyrir veikluð
meltingarfæri. í dag eru skoðanir
náttúrulækningamanna í þessu
efni óumdeildar.
Á árunum 1930—1959 var Björn
í fullu starfi á Veðurstofu íslands.
Upp úr 1940 fórnaði hann æ meiri
tíma fyrir náttúrulækningastefn-
una. Vegna þeirra starfa leitaði
margt fólk til hans af heilbrigðis-
ástæðum og fannst honum hann
vera að verða hálfgerður skottu-
læknir. Það var andstætt þeim
kröfum, sem hann gerði til sjálfs
sín, að vera hálfur maður í starfi.
Haustið 1952, þá 48 ára að aldri,
hóf hann nám í læknadeild Há-
skóla íslands og lauk þar námi á
aðeins fimm og hálfu ári. Hann
lauk kandidatsári og sigldi því
næst til Þýzkalands þar sem hann
dvaldi við framhaldsnám í nátt-
úrulækningum á þýzkum heilsu-
hælum. Hann starfaði því næst
Maöurlnn mlnn + Charles W. Henritte
er látlnn Steinunn Þorstelnsdóttir Henritte

Faöir okkar + HREIDAR ÓLAFSSON
er látinn. Rsgnhildur HreiAarsdóttir HreiAar Bergur HreiAarsson
+
Móöir mín og tengdamóölr
ANNA 8. ZIMSEN
lést aö Hrafnistu 17. sept. sl. Útförln fer fram frá Fossvogskirkju,
ménudaglnn 24. sept. kl. 13.30.
Þeim, sem vlldu mlnnast hennar er vlnsamlega bent á Bygglngar-
sjóö KFUM og K.
Jóhanna Zimaen
Hilmar B. Þórhallsson.

Elglnkona mín
ÞORBJÖRG GUÐRÚN KRISTÓFERSDÓTTIR
frá Halludal
andaölst í Landspítalanum föstudaglnn 21. september. Jaröarförln
auglýst sföar.
Tómas Tómasson
+
Þökkum auösýnda samúö og vinarhug vegna andláts
GUÐRÚNAR SIGUROARDÓTTUR
Grundarstfg 2
Ástrióur Ólafsdóttlr
Jóhannss Ólafsson
Slguróur Krlstmundsson
Torfi Torfaaon
Ragnhslöur Guómundsdóttir
Jóhanna Magnúsdóttir
+
Móölr mfn, tengdamóöir og amma okkar
ÍSAFOLD HELGA BJÖRNSDÓTTIR
veröur jarösungin frá Fossvogskirkju, þrlöjudaginn 25. september
kl‘ 15' Frantz Pótursson,
Sigurbjörg Kristinsdóttir
Aöalhsiöur Kristín Frantzdóttir
Pstur Ingi Frantzson
Jón Þórir Frantzson
+
Innllegustu þakklr fyrir auösýnda samúö og vinarhug vegna
andláts mannslns mfns, fööur okkar, tengdafööur og afa,
HARALDAR GUNNLAUGSSONAR
Laufásvsgi 10
Ssssslja Valdimarsdóttir
Ingibjörg Haraldsdóttir Jóhann Brism
Elrfkur Haraldsson Grsta Haraldsson
og barnabörn
+
Elginmaöur minn, faöir okkar, tengdafaölr og afi
HAUKUR GRÖNDAL
framkvnmdastjóri
Mslhaga 15
veröur jarösunglnn frá Dómkirkjunnl f Reykjavfk, þriöjudaginn 25.
september kl. 13.30.
Súsanna Halldórsdóttir
Páll Gröndal
Guöfinna Gröndal
Bsnsdikt Gröndal
Gunnar Gröndal
Haukur Gröndal yngri
Hslgi Victorsson
Slgrföur Gfsladóttír
Oddný Björgvinsdóttir
og barnabörn.
+
Útför eiginmanns mfns, og fööur okkar,
ÓLA G. BALDVINSSONAR
frá Siglufiröi,
Karfavogi 38,
veröur gerö frá Fossvogskirkju mlövikudaginn 26. sept. kl. 13.30
Dómhildur Sveinsdóttir
og dastur.
+
Þökkum Innilega sýnda samúö og vlnarhug viö andlát og jaröarför
ERLINGS VALDIMARSSONAR,
Hraunbss 42
GuArún Kristín Erlingsdóttir
GuArún Valdimarsdóttir
Þórdfs Valdimarsdóttir
Asgair Valdimarsson
Agnar GuAmundsson
Kristján Steinsson
Jóna Marteinsdóttir