Morgunblaðið - 11.11.1979, Blaðsíða 6

54
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. NÓVEMBER 1979
Úr Vatnsfjaröarannál elzta
Var góður vetur að mestu fram til jóla.
Spilltist með kyndilmessu. Komu útsynn-
ingssnjóar. Batnaði í góulok. Var einmánuður
og harpa harðleg að nokkru leyti. Kom hafís en batnaði
5. sunnudag eftir páska (5. maí)... Mörg vandamál um
landið, sem lífláti sættu. I. Maður af stjúpdóttur sinni
borinn barneign fyrir Jökli, hann höggvinn á alþingi, en
henni drekkt. 2. Höggvin og stegldur á alþingi maður,'
sem skorið hafði konu sína á háls. 3. Item drekkt í Ögri
konu þeirri, sem hélt með stjúpföður sínum, Páli
Tóasyni, en hann braut af sér járnin og komst í burtu en
náðist í Norðurárdal og var aftekinn í Ögri 22, octobris,
fékk góða iðran ... Flengdir 14 skólapiltar í Skálholti
fyrir galdur og þeim vísað úr skóla... Hafið kirkjusmíði
í Skálholti.
Dómkirkjan í Skálholti, sem relst var á árunum 1650—51. Yfirsmiður
var Guðmundur snikkari Guðmundsson, sem var einn r.esti
hagleiksmaður hér á landi og rómaður bildhöggvari. Talið er, að
kirkjusmiðin haíi kostað um 500 kýrverð.
KREDDUR
Losni karlmanni skóþvengur er hann kominn að
giftingu.
Enginn draugur er svo magnaöur, aö hann ráöizt
framan aö allsberum karlmanni; því er þaö bezta ráð
aö fara úr öllum fötum þegar maöur á draugs von.
Ekki skal segja óvini sínum hvar fjörfiskur spriklar í
manni, því ekki þarf annað en berja á fjörfiskinn, þá er
maðurinn dauður.
Þegar maður sker neglur sínar eöa klippir skal
ævinlega skera hverja nögl, klippa eöa bíta í þrennt,
því annars eykur fjandinn saman úr þeim heilt umfar í
náskipið.
Eitt sinn bar svo viö undir Jökli, aö skipshöfn ein
gekk til sjávar nokkru seinna en aörar og aö skipi því,
er hún ætlaði aö væri sitt því þaö stóö á sama staö.
Skipverjar hrundu fram skipinu í ákafa því þeir þóttust
hafa helzt til lengi sofiö. En þegar þeir voru komnir
skammt frá landi sökk skipiö undir þeim og týndust
allir er á því voru. En þaö sögöu þeir, er fyrr reru þennan
morgun úr sömu vör, aö þeim heföi virzt skip þetta
samsett af eintómum mannsnöglum og þó furöu
fagurt.
Viðureign við
Skrælinga á Vínlandi
Þar er gripið niður í Eiríks sögu rauða þar sem segir frá viðureign Þorfinns
karlsefnis við Skrælinga (Indíána) á Vínlandi en með Karlsefni á Vínlandi voru
kona hans, Guðrún Þorbjarnardóttir, Snorri Þorbrandsson, Freydís, dóttir Eiríks
rauða, og fleira manna.
„Þeir voru svartir menn og illilegir og höfðu illt hár á höfði. Þeir
voru mjög eygðir og breiðir í kinnum.“ Þannig komu Indíánar
eða Skrælingjar íslendingum fyrir sjónir þegar fundum þeirra
bar fyrst saman á Vínlandi.
En er vora tók, sáu þeir einn
morgun snemma, að fjöldi húð-
keipa reri sunnan fyrir nesið,
svo margt sem kolum væri sáð
fyrir hópið. Var þá og veifað af
hverju skipi trjánum. Þeir
Karlsefni brugðu þá skjöldum
upp, og er þeir fundust, tóku þeir
kaupstefnu sín á milli, og vildi
það fólk helzt hafa rautt skrúð.
Þeir höfðu móti að gefa skinna-
vöru og algrá skinn. Þeir vildu
og kaupa sverð og spjót, en það
bönnuðu þeir Karlsefni og
Snorri.
... Það bar til, að griðungur
hljóp úr skógi, er þeir Karlsefni
áttu, og gellur hátt. Þetta fælast
Skrælingar og hlaupa út á keip-
ana og reru síðan suður fyrir
landið. Verður þá ekki vart við
þá þrjár vikur í samt. En er sú
stund var liðin, sjá þeir fara
sunnan mikinn fjölda Skræl-
ingaskipa, svo sem straumur
stæði. Var þá trjánum öllum
veifað andsælis og ýla upp allir
mjög hátt. Þá tóku þeir Karls-
efni rauðan skjöld og báru að
móti. Skrælingar hlupu af skip-
um og síðan gengu þeir saman og
börðust. Varð þar skothríð hörð,
því að Skrælingar höfðu val-
slöngur. Þá sáu þeir Karlsefni,
að Skrælingar færðu upp á stöng
knött stundar mikinn, því nær
til að jafna sem sauðarvömb og
helzt bláan að lit, og fleygðu af
stönginni upp á landið yfir lið
þeirra Karlsefnis, og lét illilega
við, þar sem niður kom. Við
þetta sló ótta miklum á Karls-
efni og allt lið hans, svo að þá
fýsti einskis annars en flýja og
halda undan upp með ánni, því
að þeim þótti lið Skrælinga drífa
að sér öllum megin, og léttu eigi
fyrr en þeir koma til hamra
nokkurra og veittu þar viðtöku
harða.
Freydís kom út og sá, að þeir
Karlsefni héldu undan og kall-
aði: „Hví rennið þið undan þess-
Einu sinni voru tveir menn í Fljótsdalshéraði að segja hver
öðrum sögur. Annar sagðist hafa einu sinni séð hvalkálf reka upp á
sandana, sem hefði verið svo stór, að skolturinn hefði náð austur
undir Ósfjöllin, en sporðurinn norður undir Hlíðarfjöllin.
„Það þykir mér ekki svo mikið,“ segir hinn, „því ég get sagt þér
allt eins merkilega sögu. Einu sinni var ég á ferð og kom þangað,
sem tólf menn voru að smíða einn ketil; stóðu allir niðrí honum og
voru að slá út á honum bumbuna; en svo var langt á millum þeirra,
að þó þeir kölluðu svo hátt sem þeir gátu heyrðu þeir ekki hver til
annars." „Til hvurs ætli þessi stóri ketill hafi verið smíðaður?"
segir hinn. „0! sjálfsagt til að sjóða í stóra hvalkálfinn."
Gæti ég
Gæti ég með Ijóðum lýst
láni mínu og raunum,
fyrir þaö ég fengi víst
faömlög þín aö launum.
Ef ég legði, ástin mín,
ævinlega í stefin
alla hjartans ást til þín,
eldur hlypi í bréfin.
Péll Ólafsson
Eins og hverfulir
Eins og hverfulir skýja
skreyta hlíðarnar ýmsum
myndum,
einir koma þá aðrir flýja
út í bláinn af fjallatindum, —
þessi Ijóðmæli, þú munt sanna,
þau munu ganga líkan veg,
svífa snöggt fyrir sjónir manna,
og síöasti skugginn, —
það verð ég.
Péll Ólafsson
Hákarlinn og ketillinn
um auvirðismönnum, svo gildir
menn sem þið eruð, er mér þætti
sem þið mættuð drepa niður svo
sem búfé? Og ef ég hefði vopn,
þætti mér sem ég skyldi betur
berjast en sérhver ykkar." Þeir
gáfu engan gaum hennar orðum.
Freydís vildi fylgja þeim og varð
seinni, því að hún var eigi heil.
Gekk hún þó eftir þeim í skóg-
inn, en Skrælingar sækja að
henni. Hún fann fyrir sér mann
dauðan. Þar var Þorbrandur
Snorrason og stóð hellusteinn í
höfði honum. Sverðið lá bert í
hjá honum. Tók hún það upp og
býst að verja sig. Þá komu
Skrælingar að henni. Hún dró þá
út brjóstið undan klæðunum og
slettir á beru sverðinu. Við þetta
Styttan af Þorfinni karlsefni i
Hljómskálagarðinum í
Reykjavík.
óttast Skrælingar og hlupu und-
an á skip sín og reru í brott.
Jón tófusprengur segir sögur
Sálin i lóninu.
Þegar ég var í Gnúpverjahreppi
hjá móður minni reri ég eitt sinn
suðrí Garði. Einn dag gerði á
foraðsveður og sigldum við heim-
leiðis. í lendingunni hvolfdi og
drukknuðum við allir. Við höfðum
seilað út fiskinn. Rak upp líkin og
seilarnar. Mig rak þar upp á
marlarrif. Þegar ég hafði legið þar
nokkra stund leiddist mér sú lega
og hljóp á fætur; sá ég þá sálina
mína synda þar í einu lóni. Ég óð
út í og gleypti hana. Þá sá ég að
seilarnar voru reknar og lá ein ár á
fjörunni. Ég tók árina og eina seil
sem á voru nítján og tuttugu
fiskar. Kippaði ég þá seilina upp á
árina og lagði á öxl mér. Drífa var
á hin mesta. Ég stefndi norðaustur
til Henglafjalla, en alltaf dreif í
ákafa. Þegar ég kom upp undir
Hengilinn var snjórinn orðinn svo
djúpur að árin náði ekki upp úr; þó
hélt ég áfram, en vissi varla hvert
ég stefndi. Þegar ég hafði lengi
gengið niðrí snjónum hrapaði ég
niður mikið hrap og fann að ég var
í húsi. Ég þreifaði fyrir mér og
þekkti ég var í eldhúsi móður
minnar austurí Hrepp; og þótti
mér hafa betur tekizt ferðin en ég
vænti.
Steinninn á melnum
Eitt sinn var ég fyrirvinna hjá
ekkju í Borgarfirði. Það var einn
vetur að mikill svellgaddur var á
jörðu. Þá gerði dimmviðri svo
mikið, að engum manni var rat-
andi. Hestar voru úti og var hjá
þeim eitt trippi, sem ég óttaðist að
mundi drepast. Ég réðst út í veðrið
og fann hestana. Brá ég bandi um
háls trippinu og hélt heimleiðis
með það, en vissi ekki hvað ég fór.
Eitt sinn kom ég á svellbumbu og
ætlaði þar mundi þó vera undir
melur. Mér kom til hugar að ef ég
næði til melsins mundi ég þekkja
hann; lagðist ég þá niður og tók að
grafa svellið með hendinni. Ég
herti mig og klóraði svellið þangað
til ég kom handleggnum niður upp
að öxl; þá fann ég þar hnefastein,
tók hann upp og þekkti á hvaða
mel hann áttlað liggja. Fyrir þetta
náði ég heim og varð það mér til
lífs og trippinu.